1. Pirang’o etie lembe ma wang’u ngo iwa nineno nia geniri mbe i ng’om maeni?

 DHANU mi ng’om maeni ma Sitani ubebimo wiye, ging’eyo ngo nia ng’a m’ukwayu gigen. Kura mi jukuloka, mi judong gamba man mi judong dini udaru turo cwinygi. Lembuno uketho dhanu geno ngo kadok jurimo, jirani, man kadok wedi migi. Lembe maeno copo wang’u iwa ngo, kum Biblia ular uyero nia “i kajik ceng’ . . . , dhanu bibedo . . . ma gwoko ngo bedoleng’ migi, . . . ju ma nyotho nying’ juwagi, . . . ju ma cibo juwagi.” I ayi mange, dhanu binyutho kite pa mungu mi ng’om maeni ma tie ng’atu ma jugeno ngo nyanok de.​—2 Tim. 3:1-4; 2 Kor. 4:4.

2. (a) Wacopo ketho genogen mwa zoo iwi ng’agi man iwi ang’o? (b) Jumoko copo penjiri ku penji ma kani?

² Ento wa Jukristu wang’eyo nia wacopo ketho genogen mwa zoo iwi Yehova. (Yer. 17:7, 8) Cwinywa tek nia emaruwa man nia ‘ebiweko’ ngo jurimbe nyanok de. (Zab. 9:10) Wacopo ketho bende genogen mwa iwi Kristu Yesu pi kum emiyo kwo pare piwa. (1 Pet. 3:18) Bende, waneno kud i lembe ma wadaru kadhu kud i iye nia Biblia miyo telowic ma jugeno. (2 Tim. 3:16, 17) Pieno cwinywa tek nia wacopo geno Yehova, Yesu man Biblia. Ento jumoko copo penjiri nia, nyo andha ecopere nigeno umego ku nyimego mi cokiri? Ka eyo, pirang’o ke ukwayu wagen gi?

3. Watie ku rwom ma kani ma segi? (Marko 10:29, 30)

³ Yehova ung’iyowa kara wabed i kind juruot pare m’ubetimo ire i wang’ ng’om zoo. Eno tie rwom ma dit m’ubemiyo iwa bero dupa! (Som Marko 10:29, 30.) Watie kud umego ku nyimego mwa i wang’ ng’om zoo ma gimaru Yehova calu wan man ma gibekwo nimakere ku cik pare mir  ukungu. Dhok mwa, suru mwa man kendi mwa copo koc ku migi, re wamarugi kadok nwang’u warombo kugi fodi wang’ ma kwong’a de. Asagane wamaru ka wabepaku man wabeworo Yehova Wegwa m’i polo karacelo kugi.​—Zab. 133:1.

4. Pirang’o watie ku yeny mir umego ku nyimego mwa?

⁴ Kawoni re ma watie ku yeny mi bedo i acel kud umego ku nyimego mwa nisagu m’i wang’e zoo. Saa moko gikonyowa i lembe ma pek ma wanwang’ara ko. (Rum. 15:1; Gal. 6:2) Gikonyowa bende kara watim ni Yehova man wabed tek i thenge mi tipo. (1 Thes. 5:11; Ebr. 10:23-25) Kepar kite ma wacopo winjara ko ka nwang’u cokiri ubegwokowa ngo nicungo ma tek i dhu judegi mwa, niwacu Sitani Wonabali ku ng’om pare ma rac. Ceng’ini eni Sitani karacelo ku ju m’ebetelo wigi, gibilokiri i kum dhanu pa Mungu. Kepar kit foyofoc ma wabibedo ko pir umego ku nyimego ma n’i ng’etwa i saa maeno!

5. Pirang’o etie tek ni jumoko nigeno umego ku nyimego?

⁵ Jumoko re nwang’u nia etie tek nigeno umego ku nyimego, pilembe copere nia gigwoko ngo lembe mir amung’ ma giweco i wiye, kunoke giworo ngo lembe ma ging’olo. Bende, nyo ng’atu moko m’i cokiri uyero kunoke utimo lembe m’uton lee i igi. Lembuno copo ketho nigeno jumange bedo lembe ma tek. Dong’ ang’o ma copo konyowa nigeno umego ku nyimego mwa?

6. Mer copo konyowa nenedi nigeno jumange? (1 Jukorintho 13:4-8)

⁶ Mer utie ukungu mi genogen. Jukorintho mi kwong’o thek 13 ukoro kite ma tung’ tung’ mi mer ma romo konyowa  nigeno jumange man nidok genogi kendo. (Som 1 Jukorintho 13:4-8.) Ku lapor, verse mir 4 uwacu nia “mer ciro lembe hai man ebedo ber ku dhanu.” Yehova cirowa kadok nwang’u wadubo ire kendo kendo. Pieno, wan de wacikara niciro umego ku nyimego mwa kinde ma giyero kunoke gitimo lembe m’uton i iwa. Verse mir 5 umedo nia “[mer] lembe ton i iye ngo. Ekwanu racu ngo.” Wabiyenyo ngo nia ‘wakwan racu,’ ma wakan ko lembe ma rac m’umego utimo. Eklizia 7:9 uyero nia “ng’ecwiny kud umeki vur vur.” Pieno, pire tie tek nia watii ku wec ma nwang’ere i Juefeso 4:26 m’uwacu nia “kud wuwek ceng’ umwony ma fodi wutie asu ku ng’eicwiny”!

7. Cik mir ukungu ma nwang’ere i Matayo 7:1-5 ubekonyowa nenedi nigeno jumange?

⁷ Lembe mange ma konyowa nigeno umego ku nyimego mwa utie ninenogi calu ma Yehova de neno kogi. Mungu umarugi man ekwanu ngo dubo migi akwana. Wan de wacikara nitimo ve en. (Zab. 130:3) Kakare niketho wiwa i kum kosa migi, wacikara ni ii nineno kite migi ma beco man niparu pi gin ma ber ma gicopo timo. (Som Matayo 7:1-5.) Watie ku genogen nia gibitimo lembe ma cuu, kum mer “geno gin ceke.” (1 Kor. 13:7) Wec maeno ubenyutho ngo nia Yehova ubemito wagen jumange i abinga, ento nia wagen gi pilembe gin gigi de ginyuthiri nia gi dhanu ma jugeno. *

8. Icopo medo genogen peri nenedi iwi umego peri?

⁸ Geno ng’atini tie ve nyutho woro, ma junyuthe nwang’u ng’atune de utie ku timo ma ber; man etie lembe ma ting’o nindo. Icopo medo genogen peri nenedi iwi umego peri? Tim kero ing’eygi cuu. Wec kugi saa ma wun’i kugi i coko. Mak yub mi rweyo kugi lembanyong’a. Nyuth cirocir igi, man mii igi kare ma ginyuth ko nia gi dhanu ma jugeno. I acaki icopo yero ngo lembe peri ceke ni ng’atu ma fodi wucaku beng’eyuru kude ang’eya. Ento kinde ma mer mwu ubemedere, icopo bedo agonya nikoro ire kite m’iwinjiri ko. (Luka 16:10) Dong’ icopo timo ang’o tek umego moko utimo lembe m’uketho gene udoko tek iri? Kudi cwinyi utur pio i kume, kewek saa moko ukadhi. Man kud iwek timo pa ng’atu acel ukab genogen peri iwi umego mange ceke. I lembe maeno, wakenen lapor mi jurutic pa Yehova moko ma gibedo asu ku genogen iwi jumange, kadok jumoko uturo cwinygi de.

9. (a) Hana unyutho nenedi nia egeno Yehova kadok nwang’u jumoko m’i kind ju m’ubino timo tic i hema ubedo ku kosa de? (b) Lapor pa Hana ubemiyo iri ponji ma kani iwi bedo ku genogen iwi ju ma Yehova ung’iyo pi nigwoko dhanu pare? (Nen cal.)

⁹ Nyo umego moko m’utie ku rwom udaru timo lembe moko m’uturo cwinyi? Ka eyo, lapor pa Hana copo konyi lee. I rundi pare, ng’atu m’ubino jalam ma dit mir Israel ubino Eli. Re juruot pa Eli ubino ngo lapor ma cuu. Wote ubino julam man gibed gitimo lembe mir acidi ku lemsasa mi tarwang’, re weggi ubed umiyo igi juk nyadhong’ dhong’. Yehova uwodho ngo Eli ndhundhu ku wi tic pa jalam ma dit. Kadok kumeno de, Hana uweko ngo niciworo Yehova i hema pi nindo ceke ma Eli ubino jalam ma dit. Saa ma Eli uneno Hana uberwo pi can ma dit mi cwinye, ebino ku  paru ma rac i wiye nia emer amera. Ecayu dhaku maeno ma can n’i cwinye m’umbe nikesayu thelembe. (1 Sam. 1:12-16) Hana ular utimo lembang’ola i rwo pare nia tek ebinyolo wode, ebimiye ni Yehova. Eworo lembang’ola parene asu kadok wodene bicitimo i hema kaka ma Eli re ma bigwoke i iye de. (1 Sam. 1:11) Nyo ugam ukwayere asu nia jumii matira ni awiya pa Eli? Eyo, Yehova umiyo matirane i saa m’eketho. (1 Sam. 4:17) Ento ma fodi emiyo ngo matirane, emiyo mugisa ni Hana uketho enyolo wode ma Samuel.​—1 Sam. 1:17-20.

10. Ubimo Daudi unyutho nenedi nia egeno jumange kadok nwang’u dhanu mange uturo cwinye de?

¹⁰ Nyo jarimbi moko udaru turo cwinyi de? Ka eyo, kenen lembe m’ubimo Daudi unwang’ere ko. Jarimbe acel nyinge ubino Ahithofel. Kinde ma Absalom ma wod Daudi ubino mito emay ker kud i cing’ won, Ahithofel de udikere kude i lembene. Ebino turcwiny ma lee mandha ni Daudi nineno nia wode man jarimbe ma ceng’ini giweko diko cing’gi kude! Re Daudi uweko ngo lembuno ucere nigeno jumange. Emedere nibedo ku genogen iwi Hucai ma jarimbe m’ukwero nimondo i jai pa Absalom. Genogen ma Daudi ubino ko iwi Hucai ubino kakare, kum Hucai unyuthere nia etie jarimo ma ber man eketho kadok kwo pare i ariti pi Daudi.​—2 Sam. 17:1-16.

11. Jaratic pa Nabal acel unyutho nia egeno jumange i yo ma kani?

¹¹ Wakewec bende iwi lapor pa jaratic pa Nabal acel. Daudi ku dhanu pare ginyutho bero man gigwoko jurutic pa Jaisrael moko ma jalonyo ma nyinge Nabal. Nindo moko i ng’eye, Daudi ukwayu jalonyo eno nia emii cam moko ni dhanu pare i kadhiri m’emaru. Kinde ma Nabal ukwero, ng’eicwiny umaku Daudi man eng’olo nia ecinego dhanu ceke ma co m’i ot pa Nabal. Jaratic acel ugwelo lembene ni Abigail ma dhaku pa Nabal. Calu etie acel m’i kind juruot pa Nabal, eng’eyo nia Abigail copo bodho kwo pare. Kakare niringo aringa, ebino ku genogen nia Abigail copo bodhogi. Ebino ku genogen maeno pilembe ung’eyere nia Abigail utie dhaku ma riek. Gin m’udok utimere i ng’eye  unyutho kamaleng’ nia ewondere ngo nigeno Abigail. Abigail unyutho tegocwiny, ekonyo Daudi uwilo paru pare i kum lembe ma nwang’u ebecitimo. (1 Sam. 25:2-35) Abigail ubino ku genogen nia Daudi bitimo lembe ma cuu.

12. Yesu unyutho nenedi nia egeno julub pare kadok nwang’u gibed gitimo kosa de?

¹² Yesu ugam ugeno julub pare kadok nwang’u gibed gitimo kosa de. (Yoh. 15:15, 16) Saa ma Yakobo giku Yohana gikwayu Yesu nia eketh gibed i kabedo ma segi i Ker m’i polo, Yesu ubino mbe ku jiji i wigi nia gimbe kud ava mi timo ni Yehova, man ekwero ngo nia dong’ kud gibed jukwenda. (Mark. 10:35-40) I ng’eye, julub pare ceke giweke i uthieno ma jumake i iye. (Mat. 26:56) Kadok kumeno de, Yesu ubayu ngo genogen pare kud i wigi. Egam eng’eyo cuu nia gileng’ ungo, re asu “emedere nimarugi nitundo i ajiki.” (Yoh. 13:1) I ng’eye kinde m’ecer, emiyo rwom ma dit ni jukwenda pare 11, ma gitel ko wi tic mi ketho dhanu udok julub man gigwok rombe pare ma pigi tek. (Mat. 28:19, 20; Yoh. 21:15-17) Ewondere ngo niketho genogen pare iwi dhanu maeno ma gileng’ ungo. Gin ceke gitimo ni Mungu ku gwoko bedoleng’ cil i tho. M’umbe jiji, Hana, Daudi, jaratic pa Nabal, Abigail man Yesu, giweko lapor ma ber i lembe mi geno dhanu ma gileng’ ungo.

13. Lembang’o ma copo ketho geno dhanu mange doko tek iwa?

¹³ Nyo idaru yero lembe moko mir amung’ ni umego moko, re i ng’eye inwang’u nia eng’enyo lembene ngbeng’ kamaleng’i? Eno copo bedo lembe mi turcwiny mi tuko ngo! Ceng’ acel nyamego moko ukoro lembe pare ma segi ni jadit cokiri moko. Re urwonde, min ot pa jadit cokiri eno ulwong’o nyamegone pi nitielo cwinye, m’umbe jiji eng’eyo pi gin ma nyamegone uyero i amung’ ni jadit cokiri. Etie kamaleng’ nia geno jadit cokiri eno udoko tek ni nyamego. Ento nyamego eno utimo ber ecidh ekwayu kony. Eweco ku jadit cokiri mange iwi lembene, jadit cokiri eni ukonye nidobedo kendo ku genogen iwi judong cokiri.

14. Ang’o m’ukonyo umego moko nibedo kendo ku genogen iwi jumange?

¹⁴ Pi kare ma lee, umego acel ubed uwinjere ngo ku judong cokiri moko ario, uketho enwang’u nia ecopo genogi ngo. Ento ecaku paru lembe iwi wec m’umego moko ma jumiyo ire woro lee uyero. Wecne ubino nia “Sitani re m’utie jadegi mwa, ento umego mwa ngo.” Eno wec ma yot ma re utie ku tego lee i iye. Umego uparu lembe cuu mandha iwi wec maeno, erwo pire man i ng’eye emaku yub mi ketho kwiyocwiny i kindgi ku judong cokiri ario zoo.

15. Pirang’o nibedo kendo ku genogen iwi jumange tie lembe ma ting’o nindo? Kemi lapor moko.

¹⁵ Nyo rwom moko uweki? Eno romo bedo lembe ma lith i cwinyjo. Ku lapor, nyamego Grete giku min gibino Jumulembe pa Yehova i ng’om mi Allemagne i the bimobim mi Nazi i kind oro 1930 ku withe, saa ma jukwero tic mwa i iye. Grete ubino ku rwom mi kiewo gazeti Otkur ma Wiw pi ninyaye ni umego ku nyimego. Ento kinde m’umego giwinjo nia won ujai i kum lemandha, gigamu rwomne kud i cinge kum gibino lworo nia maru won binyutho pi lembe mi cokiri ni judhoggi. Peko pa Grete ubino eno kende ngo. I saa mi lwiny mir ario mi ng’om zoo, umego gikwero nimiyo  gazeti ni Grete giku min, man gibed giweco ngo i bang’gi ka girombo kugi i yo de. Lembuno utimo Grete rac mandha! Niweko lembene ni umego man nidok genogi kendo ubino lembe m’uting’o nindo ma lee. Ento saa maeno, eng’eyo nia Yehova uweko ni umegonegi man en de ecikere niweko igi. *

16. Pirang’o wacikara nitimo kero nibedo ku genogen iwi umego ku nyimego mwa?

¹⁶ Tek in de inweng’iri ku lembe ma rom ma turo cwinyjo, tim kero ibed kendo ku genogen iwi jumange. Lembene copo ting’o nindo, ento kero m’ibetimo bimiyo bero iri. Pi ninyang’ cuu, wakemak nia wacamu adra i cam moko, andha wacopo bedo ku wang’wa i kum cam ceke ma wabecamu. Ento adra ma wacamu wang’ acel kende romo cerowa ngo nicamu cam zoo. Kumeno bende, wacikara ngo niweko lembe ma rac ma wanwang’ara ko uketh wabay genogen mwa iwi umego ku nyimego ceke, kum wang’eyo nia gitie dhanu ma ginyoliri ku kum mi dubo. Wabibedo kud anyong’a ka watie ku genogen iwi jumange, man wabiketho wiwa i kum gin ma waromo timo kara geniri ubed i cokiri.

17. Pirang’o pire tie tek nigeno jumange, man wabiweco iwi lembang’o i thiwiwec m’ulubo?

¹⁷ Geniri utie nok i ng’om pa Sitani, ento wan geniri mwa ucungo iwi mer mir umego ku nyimego mi wang’ ng’om zoo. Genogen ma kumeno ketho wabedo kud anyong’a man i acel niai kawoni, man ebigwokowa i saa mi peko mi nindo m’ubino. Dong’ iromo timo ang’o ka ng’atu moko uturo cwinyi ma gene udoko tek iri? Tim tego ibed ku nen ma rom ku pa Yehova man tii ku cik mir ukungu mi Biblia, med mer m’imaru ko umego ku nyimego, man nwang’ ponji i kum lapor mi dhanu ma juweco pigi i Biblia. Wacopo voyo can ma wawinjara ko i adunde man nidok bedo ku genogen kendo iwi jumange. Ka watimo kumeno, wabinwang’u mugisa mi bedo ku jurimo ma wendgi kwanere ngo, ma ‘gimoko ki [i kumwa] ma sagu umego.’ (Rie. 18:24) Re geniri ucikere nibedo i thenge ario zoo. I thiwiwec m’ulubo, wabineno kite ma wacopo bedo ko dhanu ma jugeno ni umego ku nyimego.