1. Abui bôte den e nji yeme môte be ne tabe nye ndi émo di, amu jé bi nji yiane bo fe’e ne vema a jam ete?

 ABUI bôte e nji yeme môte be ne tabe nye ndi émo Satan di. Bebo makit, bôte be pôlitik, a betebe ôsu ya menda me zambe be wô’ô bo mam ma te’e be nyul. E wô’ô fe kui na bemvôé bangan, bôte bia be be bi too vôma wua, a bibu’a ya menda me bôte mangan be bo fe bia mam ma te’e bia nyul. Mam mete me nji bia yiane bo na bi ku avem. Amu Kalate Zambe a nga jô na: “Melu m’ asu’ulan . . .  bôt ba ye bo . . . te nye’e mame ya mbunan, . . . bebo bibôta, . . . bekoñe bôt.” Nalé a tinane na, bôte ba vu Satan, zambe ya émo di, nyu be vo’o tabe nye ndi.​—2 Tim. 3:1-4; 2 Bec. 4:4.

2. (a) Beza bi ne kôme tabe be ndi? (b) Nsili ôvé bôte béziñe be ne sili bebien?

² Mbôle bi ne Bekristen, bia yem na bi ne futi ndi jangan ése be Yéhôva. (Jr. 17:7, 8) Bi too ndi na A nye’e bia a na a ne “te li’i” bemvôé bé étam. (Bs. 9:10) Bi too fe Yésus ndi amu a nga ve ényiñe jé asu dangan. (1 P. 3:18) Bi kômeya fe yen binyiñe biangane na bi ne tabe ndi a melebe ya Kalate Zambe. (2 Tim. 3:16, 17) Bia kôme yem na bi ne tabe ndi a Yéhôva, Yésus, a Kalate Zambe. Ve bôte béziñe be ne sili bebiene nge be ne fe tabe ndi a bobejañ a besita ya akônda éyoñ ése. Nge éyalan é ne na ôwé, amu jé bi ne tabe be ndi?

3. Beta mvome mbé bi bili? (Marc 10:29, 30)

³ Yéhôva a nga tobe bia na bi bo bibu’a ya nda bôte bebo bisaé bé ya si se. A ne fo’o beta mvom a soo bia abui bibotan! (Lañe’e Marc 10:29, 30.) Si se meku’u menyin, bi  bili bobejañ a besita ba nye’e Yéhôva a ve ngule ya tôñe memvinda mé binyiñe biap. Bia be be bi ne selane minkobô, metum nge ke mbot, ve bia nye’e be, to’o éyoñ ôsu bia yene be. Ve jame bia dañe nye’e e ne na, bia be be bi kañ Ésaa wongane ya yôp été a ve nye duma.​—Bs. 133:1.

4. Amu jé bobejañ a besita bangan be ne mfi?

⁴ Den nye ñhe bia yiane dañe yemete élat é ne zañe bia be bobejañ a besita bangan. Biyoñ biziñ ba volô bia na bi be’e mimbe’e miangan. (Bero. 15:1; Beg. 6:2) Be wô’ô volô bia na bi bo ayôñe nsisim a na bi ba’ale ngul élat a Yéhôva. (1 Bet. 5:11; Beh. 10:23-25) Tame ve’ele simesan aval ô mbe ve bo nge akônda Yéhôva é nji be valé asu na é volô wo na ô tebe ne bip mewosane wo bo a besiñ bangan, Satan Diable a mbia émo wé. Ana’ana, Satan a bôte bé ba zu wosane bebo bisaé be Yéhôva. Ve éyoñe jam ete dé boban, bia ye bo mevak amu bobejañ a besita bangan ba ye bo fefele jangan asu na be su’u bia.

5. Mam mevé me ne bo na bi kate tabe a bobejañ a besita bangan ndi?

⁵ Bôte béziñe ba yen ayaé ya tabe bobejañ a besita ndi, éko éziñ amu be nga kate be jam éziñ mvuse ya valé be nga wô’ô de anyu môte mfe, nge ke amu be nga bo be ngaka’a éziñ ve be teke tôé je. Nalé a ne fe kui éyoñ mojañ nge sita éziñe ya akônda a nga jô nge bo jam e nga bo be mintaé nlem. Avale mam ete e ne bo na bi kate beta tabe ndi a bôte bevo’o. Jé é ne volô bia na bi tabe ndi a bobejañ a besita bangan?

6. Aval avé nye’an ô ne volô bia na bi tabe ndi a bôte bevok? (1 Becorinthien 13:4-8)

⁶ Asu na bi tabe môte ndi, bia yiane nye’e nye. 1 Becorinthien kabetôlô 13  a liti abui mefase ya nye’an e ne volô bia na bi tabe ndi a bôte bevok. (Lañe’e 1 Becorinthien 13:4-8.) Éfuse 4 ja jô na “nye’an wo jaé jibi, a ô ne mvam.” Yéhôva a jibi bia to’o éyoñe bia sem. Ajô te, bia fe bia yiane jibi bobejañ éyoñe ba jô nge bo jam da bo bia nleme mintaé. Éfuse 5 ja jô na: “[Nye’an] ô ne te soñe môt, te lañesan abé.” Bi nji kômbô “lañesan abé,” bobejañe ba bo bia, nge ke ba’ale mbia be mam bete nlem. Écclésiaste 7:9 ja jô na: “te bo avôle ya yaa.” E ne nya mfii na bi tôñe mejô bia koone me kalate Beéphésien 4:26 ma: “Te yebane na, jôp e dim ayaa denan e to”!

7. Aval avé mejô bia koone me kalate Matthieu 7:1-5 me ne volô bia na bi tabe bôte bevo’o ndi?

⁷ Jam afe e ne volô bia na bi tabe ndi a bobejañ a besita e ne éyoñe bia yene be avale Yéhôva fe a yene be. Yéhôva a nye’e be nde fe a lañesan ki abé dap. Bia fe bi ndi yiane lañesan abé bobejañ. (Bs. 130:3) Bia yiane bem ôsimesane wongan mbamba mefulu be bili, a mbamba be mam be ne bo, sa na bi dañe fombô bikobe biap. (Lañe’e Matthieu 7:1-5.) Bi too ndi na be bili nkômbane ya bo mbamba be mam amu nye’an wo “buni mam mese.” (1 Bec. 13:7) Nalé a nji tinane na Yéhôva a yi na bi tabe bôte ndi to’o bi nji bi beamu ya bo de, ba yeme na bii tabe be ndi éyoñ be litiya bia na be ne avale bôte bi ne tabe de ndi. b

8. Jé é ne volô wo na ô tabe ndi a bobejañ?

⁸ Asu na bi tabe môte ndi nge semé nye bia yiane bi beamu ya bo de, a da sili éyoñ. Jé é ne volô bia na bi tabe ndi a bobejañ? Bia yiane jeñe na bi kôme yeme be. Laan a be éyoñ mi ne ésulan. Bo’o nta’ane mam asu na ô kañete a be. Bo’o ôjibi, va’a be fane ya liti wo na be ne bôt ô ne tabe be ndi. Éyoñ ô ndôme yeme môt, wo ye ke mane kate nye mam mese ma fombô ényiñe jôé. Nté amvôé denan da ye yaé, ô ne yene na ô ne kôme yoone nye nlem wôé. (Luc 16:10) Ve, jé ki ô ne bo nge mojañ a bo jam éziñe da te’e wo nyul? Te ji’a wua nye fé, ve jeñe’ na ô yem amu jé a te bo nalé. Te kañese na mbia be mam bôte béziñe ba bo wo be bo na ô futi bobejañe bese ébañe jia. Asu na bi tu’a wô’ô jam ete, bia zu yen éve’ela bebo bisaé be Yéhôva béziñe be nga ke ôsu a tabe ndi a bobenyañ akusa bo ba bevo’o be nga te’e be nyul.

9. (a) Aval avé Anne a nga ke ôsu a tabe ndi a nta’ane mame Yéhôva akusa bo bikobe betebe ôsu béziñ? (b) Jé éve’ela Anne ja ye’ele wo mfa’a ya tabe ndi a nta’ane mame Yéhôva? (Fombô’ fôtô ya ékô’ôla.)

⁹ Ye é kuiya na mojañ a be’e mimbe’e ékôan Yéhôva a bo wo jame da tya’a wo nlem? Nge é ne nalé, éve’ela Anne é ne volô wo nya abuii. Melu mete, Éli, Beta Prêtre nnye a mbe a tebele nya ékaña’a Israël. Ve nda bôte jé é nji be é liti’i mbamba éve’ela. Bedômane bé be mbe be be’e beta mimbe’e temple, ve be mbe mbia ntaban, be bo’o fe mvine mame ya bisôk; ésaa wop a mbe a wo’o jam ete mbon. Yéhôva a nji vaa Éli éto Beta Prêtre été été. Akusa bo mam mete mese me mbe me boba’an, Anne a nga ke ôsu a su’u nta’ane mame Yéhôva, a nga ke ôsu a kañe Yéhôva e tabernacle nté ôse Éli a mbe beta prêtre. Éyoñ Éli a nga yen Anne a ye’elan amu a mbe a bili beta njuk, a nga simesane  na a so’o meyok. A li’i nyoñ éyoñe ya fas été Anne a mbe a tele, a nga tyi’i éngôngol minga te ajô abé. (1 Sa. 1:12-16) Anne a nga ka’ale Yéhôva na nge a biaé mona fam, é lôme nye na a ke saé e tabernacle, a nga tôé ngaka’a éte to’o mbôle Éli nnye a mbe a yiane nyoñe ngab a mone wé. (1 Sa. 1:11) Ye bone b’Éli be mbe be yiane fonos amu mbia mboone wop? Ôwé, a Yéhôva a nga foñôsô be mbamba éyoñ. (1 Sa. 4:17) Nté ôte ôse Yéhôva a mbe a bota’ane Anne ba mone wé, Samuel.​—1 Sa. 1:17-20.

10. Aval avé Njôô bôte David a nga ke ôsu a tabe ndi a bôte bevok to’o éyoñe bôte béziñe be nga te’e nye nyul?

¹⁰ Ye mvôé jôé éziñ é boya wo jam e nga te’e wo nyul? Nge é ne nalé, simesan jam e nga kui Njôô bôte David. A mbe a bili mvôé éziñ é too jôé na Ahithophel. Ve éyoñ Absalom mone David a nga jeñe na a faté ésaa wé éto njôô, Ahithophel a nga su’u nye. David a nga yiane wô’ô nlem angôndô ya mintaé éyoñe mone wé ba mvôé jé be nga tebe nye ngame yat! Ve David a nji kañese na mboon ôte ô bo na a bo teke beta tabe ndi a bôte bevok. A nga ke ôsu a tabe ndi a mvôé jé fe, Huschaï, nnye ate a nga bene ke ngame be bo éngana’a. David a mbe a bili mbamba beamu ya tabe Huschaï ndi. Huschaï a nga liti na a ne mbamba mvôé, a mbe ngule ya ve ényiñe jé asu David.​—2 Sa. 17:1-16.

11. Aval avé mbo ésaé Nabal éziñ a nga liti na a too Abigaël ndi?

¹¹ Bi tame fe zu yen éve’ela mbo ésaé Nabal éziñ. David a bôte bé be nga yeme ba’ale bebo bisaé be mone Israëlite éziñ a too jôé na Nabal. Mvuse ya valé, David a nga sili nkukume môt ôte mone jôme ya di asu bôte bé, a Nabal a mbe ngule ya ve nye bie. Éyoñe Nabal a nga nyume be bidi, David a nga wô’ô mbia ôlun a tyi’i na a zu mane wôé jôm ése é ne fam nda bôte Nabal. Ane mbo ésaé wé éziñ a nga ke kate Abigaël, minga Nabal jam ete. Mbôle a mbe ébu’a ya nda bôt éte, a mbe a yeme’e na Abigaël nnye a mbe ve nyii nye. Éyoñ a nga ke yen Abigaël, a nga liti na a too ndi na nnye a ne ngule ya kôm ajô ete. A mbe a too ndi a nye amu môt ase a mbe a yeme’e na a ne mfefe’e minga. Jam Abigaël  a nga bo mvuse ya valé e nga liti na a mbe a bili mbamba beamu ya tabe nye ndi. Abigaël a nga bo ayo’o nlem a ke ye’elane David na a bo te mane wôé bôte ya nda bôte jé. (1 Sa. 25:2-35) A mbe a too ndi na David a ne ngule ya tyendé ôsimesane wé.

12. Aval avé Yésus a nga liti na a too ndi a beyé’é bé akusa bo bikobe biap?

¹² Yésus a nga tabe beyé’é bé ndi akusa bo bikobe biap. (Jean 15:15, 16) Éyoñe Jacques ba Jean be nga sili Yésus na a ve be beta bito Éjôé jé, Yésus a nji jô be na ba kañe Yéhôva a mbia minsôñan nge ke na be nji yiane beta bo beyé’é bé. (Marc 10:35-40) Nde fe alu be nga bi nye, beyé’é bé bese be nga li’i nye étam. (Mt. 26:56) Ve Yésus a nga ke ôsu a tabe be ndi. A mbe a yeme’e na be be’e metyi ya abé; ve “a nga nye’e be akekui asu’ulan.” (Jean 13:1) To’o éyoñe Yésus a nga wômô, a nga ve beyé’é 11 mbe’e ya tebele ésaé nkañete a nyoñ ngab a bone bidima mintômba bié. (Mt. 28:19, 20; Jean 21:15-17) A mbe a bili mbamba beamu ya tabe bôte bete ndi akusa bo be mbe be be’e metyi ya abé. Bese be nga ke ôsu a wulu ba’aba’a a Yéhôva akekui memane ya binyiñe biap si va. Teke bisô na Anne, David, mbo ésaé Nabal, Abigaël, a Yésus be nga liti mbamba éve’ela mfa’a ya tabe ndi a bôte be be’e metyi ya abé.

13. Jé é ne bo na bi kate tabe bôte bevok ndi?

¹³ Ye ô nga kate mojañ éziñ mame ya ényiñe jôé éyoñ ete ô nga su’ulane yene na a nji bo avale môt ô ne tabe de ndi? Jam ete e ne bo angôndô ya nleme mintaé. Sita a nga kate mvendé mam méziñe ya ényiñe jé a jô nye na a bo teke me kate môte mfe. Môs ô nga tôé valé, minga mvendé éte a nga loone nye asu na a ve nye ngule nyul, a too ke na nnôm étam nnye a mbe a yeme’e jam ete. Jam ete e nga bo na sita ate a kate beta tabe ndi a mvendé éte. Ve sita ate a nga bo mbamba jam, a nga sili mvendé éfe mvolan, nde é nga volô nye na a beta tabe ndi a bemvendé ya akônda.

14. Jé é nga volô mojañ éziñe na a beta tabe ndi a bemvendé bebaé?

¹⁴ Mojañ éziñ a nga lôt ayap éyoñ a wô’ô bemvendé bebaé ôlun, ane a nga simesane na a vo’o ke beta tabe ndi a be. Mvuse ya valé, a nga simesan jam mojañ éziñ a semé abui a nga jô, a nga jô na: “Satan nnye a ne nsiñe wongan, sake bobejañ.” Bifia bite bi mbe tyi’ibi ve angôndô ya édok. Mojañ ate a nga lôt ayab éyoñ a fase’e bido’o mejô bite meye’elan été, mvuse ya valé a nga ke kôm ajô a bemvendé bete bebaé.

15. Amu jé e ne sili abim éyoñ éziñ asu na ô beta tabe ndi a môt? Va’a éve’an.

¹⁵ Ye é kuiya wo éyoñ éziñe na ô jañele mimbe’e akônda? Jam ete e ne bo angôndô ya nleme mintaé. Grete ba nyia wé be mbe bitôtôlô bebo bisaé be Yéhôva Allemagne, éyoñe Benazie be mbe be tili ésaé jangan si éte zia mimbu 1930. Grete a mbe a bo’o ésaé ya tili Nkume mmombô a bete a zene ya minsini, a mbe a nye’e ésaé éte amu é mbe é va’a nye fane ya saane bebo bisaé be Yéhôva bevok. Ve éyoñe bobejañ be nga wô’ô na ésaa Grete a wosane benya mejôô, be nga tyi’i na Grete a ye ke beta bo ésaé éte. Be mbe be koo woñe na ésaa Grete a ne kate besiñe bangane jam da boban akônda. Sa ke nju’u ôte étam ñwô Grete a nga tôbane wô. Éyoñe bita bi baa bi nga bôlé, bobejañe be nga bene ve Grete ba nyia bekalate mefoé, a bene kobô be nge batane be éyoñe  be mbe be tôbane be zen. Mboon ôte ô nga bo Grete angôndô ya nlem mintaé! A nga jô na e nga sili nye abui éyoñ asu na a jamé bobejañe bete a na a beta tabe ndi a be. Ane éyoñ é nga lôt, Grete a nga fase na Yéhôva a yiane ya mane jamé bobejañe bete, ajô te nye fe a yiane be jamé. c

16. Amu jé bia yiane ve ngule ya tabe bobejañ a besita bangan ndi?

¹⁶ Nge wo fe ô nga tôban avale jam ete, jene’e na ô beta tabe môt ate ndi. E ne sili abui éyoñ, ve nge ô bo de wo ye bi abui bibotan. Bi tame nyoñ éve’an, nge wo di bidi biziñ éyoñ ete bia ndeñele wo abum, ô ne taté na wo tabe ntyel éyoñe da sili na ô di. Ve ô vo’o nyoñe ntyi’ane na wo ye beta di môs éziñ. Avale te da da, nge mojañ nge ke sita éziñ a ke bo bia mbia jam, bi nji yiane tyi’i na bia zu tyetebe bobejañ bese a too ke na bia yeme na bia bese bi nga bialé abé été. Éyoñe bia ve ngule jangan ése na bi tabe ndi a bobejañ, bii bo angôndô ya mevak a bii bo ngule ya bem ôsimesane wongan mam bi ne bo asu na akônda dangan é bo vôme môt ase a ne tabe nyi mbo’o ndi.

17. Amu jé e ne mfi na bi tabe bôte bevo’o ndi, a jé bii yen ayé’é da zu?

¹⁷ E ne ayaé na bôte be tabe ba bevo’o ndi émo Satan di, ve bi ne ngule ya tabe bobejañ a besita bangan ndi amu bia nye’e be a ba nye’e bia. Nalé a bo na bi bo nleme wua a nyiñe meva’a été den, a bi bo ngule ya su’an éyoñ bii tôbane beta minju’u melu ma zu. Ve jé ki ô ne bo nge môt éziñ a nga bo wo jam e nga taé wo nlem, nge bo na ô bo teke beta tabe ndi a nye? Jeñe’e na ô yene mam ane Yéhôva, tôñe’e miñye’elane ya Kalate Zambe, tuka’a nye’e bobejañ a besita ya akônda, a bindi’i minkañete bebo bisaé be Yéhôva mi ne Kalate Zambe été. Bi ne kui na bi dañe mam me nga bo bia mintaé nlem a beta tabe ndi a bôte bevok. Nge bi bo nalé, bii bi ébotane ya bi abui bemvôé ba ye bo ‘bebé a dañe monyañ.’ (Min. 18:24) Ve nge bia ve ngule na bi tabe bôte bevo’o ndi, be fe bé yeme na be ne tabe bia ndi. Ayé’é da zu, bii yen mam bi ne bo asu ya liti bobejañ a besita na be fe be ne tabe bia ndi.