1. Ngu ku txani ti si hi xamalisi ngako ku si na ku thembana ka mafu yawa?

 KA MAFU yawa a Sathani vathu kha va tizivi ti to va na themba mani. Vona va tipfa va ti xengilwe ngu va nyamabhindu, va mwapolitika ni vathangeli va wukhongeli. Eto ti va maha va si thembi vangana, vaakelani, maxaka hambi va ha mwayani. Atiya kha ti xamalisi, nguko Bhiblia se yi ti profetile ti to: “Ka masiku a kugwitisa . . . , vathu va na va vo . . . vo mbi khongela, . . . valumbeti, . . . vaningeli va vakwawe.” Ngu mapswi mamwani vathu va tekelela txizimu txa mafu yawa i ku Sathani awu a si thembekiko.—2 Tim. 3:1-4; 2 Vak. 4:4.

2. a) I mani awu hi nga mu thembako ngu mbilu yathu yotshe? b) Ngu tihi ati vamwani va ti wotisako tona?

² Kota Makristu ha ti ziva ti to hi nga themba Jehovha ngu mbilu yathu yotshe. (Jer. 17:7, 8) Ha tsaniseka ti to ene wa hi randa ni ku kha na mbi thuka ‘e tshurarela’ vangana vakwe. (Mas. 9:10) Ha mu themba Jesu nene nguko ene a ningete wutomi wakwe ngu kota yathu. (1 Pedro 3:18) Hi gondile ti to mkongomiso wa Bhiblia wa thembeka hi tshumela hi wona hi pune ti to eto ditshuri. (2 Tim. 3:16, 17) Athu ha tsaniseka ti to hi nga themba Jehovha, Jesu ni Bhiblia. Kambe vamwani va nga ti wotisa tiya: Ina hi nga themba vanathu dibanzani mbimo yotshe? I di toneto ngu kutxani hi di fanete ku va themba?

3. Ngu yihi lungelo ya hombe ayi hi ku nayo? (Marku 10:29, 30)

³ Jehovha a hi sawute ti to hi va txienge txa mwaya wa vakhozeli vakwe va ha mafuni kotshe. Hi nga wona lungelo yiya kumweko ni makatekwa ya hi ma manako ngu kona ha ka yona. (Lera Marku 10:29, 30.) Ha mafuni kotshe hi ni vanathu va txiwamna ni va txisikati a va ni vona va randako Jehovha ni ku maha totshe ti va ti kotako ti to ve hanya ngu milayo yakwe.  Ku si nga ni mhaka ku hambanelana ngu tidimi, mdhawuko ni maambalelo hi tipfa hi di vamwevo hambi hi txo manana ngu dikhambi do khata. Athu ha tidhunda ngutu ku va kumweko ni vanathu hi dhumisa ni ku khozela Tate wathu wa nzumani Jehovha!—Mas. 133:1.

4. Ngu kutxani hi txi lava ngutu txivhuno txa vanathu?

⁴ Konku ta laveka ngutu ku simama hi va ni wumwewo ni vanathu. Mbimo yimwani vona va hi vhuna ngu ku hi rwalela mirwalo yathu. (Var. 15:1; Vag. 6:2) Vanathu va tshumela ve hi kuzeta ti to hi ya masoni hi thumela Jehovha ni ku simama hi di tsani ngu didhawa da moya. (1 Vat. 5:11; Vaheb. 10:23-25) Hi di na tipfisa kutxani i ti singa ku dibanza di hi vhikelako ni ku hi vhuna ti to hi tserama mbimo yi hi lwisanako ni mlala wathu Sathani Dhiyabhulosi kumweko ni mafu akwe. I singa kale Sathani ni va va mu seketelako va na wukela vathu va Txizimu. Phela ka mbimo yoneyo hi na ta tsaka ngu ku mana txivhuno txa vanathu!

5. Ngu kutxani mbimo yimwani ti nga hi karatelako kuthemba vanathu?

⁵ Vamwani ta va karatela kuthemba vanathu, ku ti lava ngu ku va mwanathu wo kari a ti bhulete mwanathu mmwani txihunja txakwe se mwanathu eneyo e txi hangalasa. Mbimo yimwani ti nga maha mwanathu wo kari dibanzani adi wombile mwendo kumaha to kari ati ti nga hi henyisa. Toneto ti nga maha ti hi karatela kuthemba vamwani. Nji txani txi nga hi vhunako to hi themba vanathu?

6. Lirando li nga hi vhunisa kutxani ti to hi themba vamwani? (1 Vakorinto 13:4-8)

⁶ Lirando ngu dona ditshina do hi themba vamwani. Vakorinto vo khata ndima 13 yi txhamusela a ti lirando li nga hi vhunisako tona ti to hi aka ni ku wuseta ku themba kwathu vamwani. (Lera 1 Vakorinto 13:4-8.) Ngu txikombiso ndimana 4 yi womba ti to “lirando la timisela ni ku li ni wumbilu.”  Jehovha wa hi timiselela mbimo yi thukako hi mu onhela. Ngu toneto nanathu ti lava hi timiselela vanathu ngako va txi thuka ve womba mwendo kumaha ati ti hi henyisako. Ndimana 5 yi tshumela yi txi: “[Lirando] kha li kwati, kha li na txiviti.” Athu kha hi lavi ku vekela “txiviti” vanathu ngu kukhumbulela makhambi aya va nga hi henyisa. Ekleziyaste 7:9 yi womba ti to “u nga kuluvete kuhenya moyani kwako.” Tinene ku thumisa txialakanyiso atxi txi ku ka Vaefesu 4:26 atxi txi ku: “Ditambo di nga swe mi di ngadi henyile”!

7. Ditshina da mlayo di ku ka Matewu 7:1-5 di nga hi vhunisa kutxani ti to hi themba vanathu?

⁷ Tximwani txi nga hi vhunako ku hi aka ku themba kwathu vanathu ngu va wona ngu nzila yi Jehovha a va wonako ngu yona. Jehovha wa va randa ni ku kha zumbeli ku wonetela tiphazamo tawe. Se nathu kha ha fanela ku maha toneto. (Mas. 130:3) Hahanze ko veka mapimo ka tiphazamo tawe hi lava ku ti karatela ku wona tifanelo tawe tatinene ni mizamo yawe yo maha ati i ku tatinene. (Lera Matewu 7:1-5.) Athu ha kholwa to vanathu va lava ku maha ati i ku tatinene se kha hi kana-kani nguko lirando “la kholwa ka totshe.” (1 Vak. 13:7) Eto kha ti wombi ti to Jehovha a emela to hi themba vanathu ku si nga ni txivangelo hahanze keto a lava to hi va themba ngu kuva va txi kombisa to va thembeka. *

8. Hi nga maha txani to hi themba vanathu?

⁸ Kuthemba ti fana ni txixonipho ti lava ku ti sakulela se eto ti teka mbimo. U nga sakulelisa kutxani kuthemba vanathu? Va zive kwati. Ti he mbimo yo bhula navo yi sise ku khata mitshangano mwendo yi di gwitile. Maha malulamiselo o thuma navo ka mthumo wo txhumayela. Va laphisele mbilu u va ninga mkhanjo wo ve kombisa to va thembeka. Makhatoni u nga tipfa u sa txhatxheka ku va gela totshe ta mbiluni, u va gela timwani kambe timwani u si va geli. Mbimo yi wungana wanu wu yako wu kula u nga tipfa u ti txhatxhekile ku va tulela totshe ta mbiluni. (Luka 16:10) Se u nga maha txani nga ku mwanathu a txo thuka e thela mati ngu ku hangalasa sihunja sako? U nga kuluvete ku huma kwakwe mu he mbimo. U nga tumeleli ku simaho sa vamwani si ku godholisa u leka ku themba vanathu. Konku he bhule ngu sikombiso simwani sa malanda a Jehovha o thembeka aya ma nga mbi leka ku themba vamwani hambi ku ma nga poyileka.

9. a) Ana a simamisile kutxani e themba malulamiselo a Jehovha hambi ku a nga tshangana ni kwambi hetiseka ka va va nga ti thangela? b) Txikombiso txa Ana txi ku gondisa txani mayelano ni ku themba malulamiselo a Jehovha? (Wona mfota.)

⁹ Ina u khala ku tipfa ti txi kukaratela kuthemba mwanathu awu a ku ni wutixamuleli? I di toneto u nga wuyelwa ngu kugonda ngu txikombiso txa Ana. Ka mbimo yile mphaxeli wa hombe Eli ngene a nga ti thangela wukhozeli wa Jehovha khe Israyeli, hambi ku mwaya wakwe i ti si nga txikombiso txa txinene. Vanana vakwe ava va nga ti ni ma lungelo dithepeleni va ti ni mahanyelo a nzambwa hambi keto tate wawe asi va kawuki. Jehovha kha kuluveta ku thavisa malungelo a Eli ti to e ema kuthuma kota mphaxeli wa hombe. Hambi keto Ana a simamile e xonipha malulamiselo a Jehovha kha leka ku ya khozela Jehovha dithepeleni amu Eli a nga ti thuma kona kota mphaxeli wa hombe. Mbimo yi Eli a nga wona Ana a txi maha mkombelo a di karatekile a mu lumbetile  ti to a ti pekile tikopo. Eli a kuluvetile ku m’lumbeta a si khati ngu kuziva to ku ti maheka txani. (1 Sam. 1:12-16) Hambi keto Ana a simamile e maha txixambanyo txo a txo mana mwanana wa mfana a di na m’tisa to e thumela dithepeleni a ha a di no khatalelwa ngu Eli. (1 Sam. 1:11) Ina nzila yi vanana va Eli va nga ti hanya ngu yona yi gwitisile ku lulamiswa? Ina, Jehovha a lulamisile timhaka ngu mbimo ya kona. (1 Sam. 4:17) Kambe kukhata Jehovha a hakhete Ana ngu ku mninga mwanana wa mfana i ku Samuwele.—1 Sam. 1:17-20.

10. Dhavhidha a simamisile kutxani e themba vamwani ti si nga ni mhaka ni ku a nga kanganyiswa?

¹⁰ Ina u ta nga kanganyiswa ngu mngana wa wena? I di toneto wona ati ti nga humelela Mkoma Dhavhidha. Mmweyo wa mngana wa Dhavhidha i ti dijaha di nga ti dhanwa ku i Ayitofeli. Kambe mbimo yi Abhisalome mwanana wa Dhavhidha a nga zama ku honyola wukoma ka tate wakwe Ayitofeli a ti patile nayo ve wukela Dhavhidha. Phela Dhavhidha ti mu pandile ngutu kuwukelwa ngu vathu vambidi, mwanana wakwe ni mngana wakwe. Hambi keto Dhavhidha kha tumelela ku eto ti mu tsivela ku themba vamwani. Ene a simamile e themba Husayi mngana wakwe wo thembeka a wu a nga lamba ku ti pata ni va va nga ti wukela Dhavhidha. Dhavhidha a ti ni txivangelo txo pfala txo themba Husayi. Ene a ti kombisile to mngana wamnene ngu kuveka wutomi wakwe ha phangoni kasi kuvhuna Dhavhidha.—2 Sam. 17:1-16.

11. I ngu nzila yihi txithumi txa Nabhali txi nga kombisa to txi ti themba vamwani?

¹¹ Wona txikombiso txa txithumi txa Nabhali. Dhavhidha ni masotxhwa akwe va vhikete sithumi sa wamwamna mmweyo wu a nga ti dhanwa ku i Nabhali. Msana keto Dhavhidha a kombete sakudya ka wamwamna eneyo wo ganya kasi kuninga masotxhwa akwe, kambe Nabhali kha tumela. Mbimo yi Nabhali a nga lamba txikombelo txa Dhavhidha, Dhavhidha a henyile e lava kudaya votshe vavamna va mtini ka Nabhali. Se mmweyo wa sithumi sa Nabhali a ti ya gela Abhigayeli ati ti nga ti lava ku maheka. Aku i nga di wa ha mwayani ka Nabhali a txi ti ziva to wutomi wakwe wu manzani ka Abhigayeli. Hahanze ko mpfhuka ene a ti themba ti to Abhigayeli a  di na maha to kari kasi ku lulamisa txiemo, nguko Abhigayeli a ti ziwa kota wamsikati wa mapimo. Ngu ditshuri Abhigayeli a mahile toneto, ene a ti ya womba-womba ni Dhavhidha ti to e thindeka ka makungo akwe. (1 Sam. 25:2-35) Ene a ti themba ti to Dhavhidha a ndi na m’pfisisa.

12. Jesu a ti kombisisile kutxani ti to a txi themba vagondiswa vakwe hambiku va nga txi maha tiphazamo?

¹² Jesu a ti themba vagondiswa vakwe hambi ku va nga ti maha tiphazamo. (Joh. 15:15, 16) Mbimo yi Jakobe ni Johani va nga kombela sikhalo so guleka nzumani Jesu kha henya ngu ku pimisa to vapostoli vale va txo thumela Jehovha ngu ku lava sikhalo so guleka nzumani mwendo ku va emisa kuthuma kota vapostoli. (Marku 10:35-40) Ngu kutsimbila ka mbimo votshe vagondiswa va Jesu va mlekile ka wusiku wu a nga nõlwa ngu wona. (Mat. 26:56) Hambi keto Jesu kha leka ku va themba. Hambi ku a nga txi ti ziva ti to kha va hetiseka, ene “a va kombile lirando kala kuhoka magwito.” (Joh. 13:1) Mbimo yi Jesu a nga wuswa a ningile wutixamuleli wa hombe vapostoli vakwe va 11 ve thangela ka mthumo wo maha vagondiswa ni wo khatalela txhambi wakwe. (Mat. 28:19, 20; Joh. 21:15-17) Ene a txi ti ziva to kuthemba vapostoli vale hambiku va nga sa hetiseka i singa ku ti dyela dikanju ha mmidi. Votshe va thumete Jehovha ngu kuthembeka kala magwito ka wutomi wawe wa ha mafuni. Ngu ditshuri, Ana, Dhavhidha, txithumi txa Nabhali, Abhigayeli ni Jesu nzikombiso sa sinene so themba vathu ava va nga mbi hetiseka.

13. Nji txani txi nga hi khulumetelako kuthemba vanathu?

¹³ Ina u ta nga bhulela mwanathu wo kari txihunja txako u gwita u mana to nene a ti ya bhulela vamwani? Eto ta godholisa. Mwanathu mmwani wa txisikati a ta nga bhulela txihunja txakwe didhota do kari. Mangwanani ka kona mwanathu a dhanwi ngu msikati wa didhota dile ti to eya mtsanisa nguko se atxi ti ziva ati a nga ti bhulete mwamna wakwe. Ta pfisiseka kuva mwanathu wuleya a di lekile ku themba didhota. Hambi keto kha ta gwitela eho, ene a simamile e kombela txivhuno, a ti ya womba-womba ni didhota dimwani adi di nga mu vhuna to e wuseta kuthemba kwakwe madhota.

14. Nji txani txi nga vhuna mwanathu wo kari ti to e wuseta kuthemba vanathu?

¹⁴ Mwanathu mmwani a vite ni ku womba-wombisana ni madhota mambidi aha a nga hokela ko a si ma thembi. Hambi keto khatile kualakanyisisa ngu to kari ti nga wombwa ngu mwanathu wo kari a mu xoniphako ngutu. Mwanathu eneyo a wombile mapswi a mtamo ngutu o khene: “Sathani ngene i ku mlala wathu, i singa vanathu.” Mwanathu a alakanyisisile kwati ngu mapswi yawa e maha mkombelo se ngu kutsimbila ka mbimo asi koti ku ya maha kudikha ni madhota ale a mambidi.

15. Ngu kutxani ti nga tekako mbimo kasi ku hi tshumela hi themba vanathu? Ningela txikombiso.

¹⁵ Ina u ta nga luza malungelo? Eto ngu ditshuri ta panda. Grete ni mame wakwe va vite Tifakazi to thembeka ngu mbimo ya mfumo wa va Nazi khe Alemanha ngu kona mu ka ma 1930, mbimo yi mthumo wathu wu nga ti tsimbiswa. Grete a ti ni lungelo yo vhuneta ko bhala direvhista da Muwoneleli kasi kuvhuna vanathu. Kambe mbimo yi vanathu va nga tumbula to tate wakwe a txi di nyenya ditshuri, va thavisete malungelo Grete ngu ku thava to tate wa kona adi na va xavisa. Sikarato sa Grete kha sa gwitela eho. Ngu mbimo ya Yimbi ya Wumbidi ya Mafu vanathu va si ninge Grete ni mame wakwe marevhista, ni ku va si lavi  kuwomba-womba navo ngako va txi tshuka ve manana navo ha nzila. Eto ngu ditshuri ta panda. Eto ti txi ya ti mu panda ngutu Grete, ene a wombile ti to ti tekile mbimo kasi ku e va divalela ni kutshumela e themba vanathu. Ngu kutsimbila ka mbimo ene a tumete ti to Jehovha a ti va divalete vanathu vale, se nene a ti woni ti to a ti fanete kumaha toneto. *

16. Ngu kutxani hi di fanete kuxula txikarato tximwani ni tximwani ti to hi aka ku themba kwathu vamwani?

¹⁶ Ngako u di humeletwe ngu mhaka yiya yo thola mbilu u fanete ku lwa ti to u aka ku themba vanathu. Eto ti nga teka mbimo, kambe mizamo yako yi nga va ni wuyelo ya yinene. Ngu txikombiso, ngako u txi khala kudya mndiwo wu wu nga thelwa vheneno, kukhukela koneho u na wonisisa kha kwati sakudya si u dyako. Hambiketo kudya mndiwo wu nga thelwa vheneno kha ti na mbi kulekisa kudya sakudya. Ngu ha kufanako kha hi na mbi tumelela ati ti nga hi humelela ti hi godholisa kuthemba vanathu ava hi ti zivako to kha va hetiseka. Ngako hi txi sakulela kuthemba vanathu hi na tsaka ni ku hi na si kota ku veka mapimo ka ti i ku tatinene, ni ku hi na maha ti to dibanzani ku va wukhalo wo tsakisa.

17. Ngu kutxani i di ta lisima kuthemba vanathu, ni ku hi na ta bhula ngu txani ka gondo yi londiselako?

¹⁷ Kuthemba vamwani ka mafu yawa ya Sathani ta kala, kambe kuthemba aku ku nga seketelwa ka lirando kumaha ti to ku va ni wumwewo ka vanathu ha mafuni kotshe. Kuthemba koneko ku maha ti to hi va ni litsako ni wumwewo konku ni ku i nava txivhikelo ka timbimo ti ti tako to karata. Se u nga maha txani ngako u di pfisilwe kupanda aku ku nga maha ti kukaratela kuthemba vanathu? Zama kuwona timhaka ngu nzila yi Jehovha a ti wonako ngu yona, thumisa matshina a milayo ya Bhiblia, kulisa lirando lako ngu vanathu ni kugonda ngu sikombiso sa mu ka Bhiblia. Athu hi nga sikota kukondeta timbilu tathu ni kuwuseta kuthemba kwathu vanathu. Mbimo yi hi mahako toneto hi na ti dila ngu makatekwa o va ni vangana ava ‘vo thembeka ngutu kupinda mwanawe.’ (Mav. 18:24) Kambe kha ta fanela kugwitela ko vanathu ve va vo thembeka kwathu dwe, nanathu hi fanete ku va vo thembeka. Ngu toneto, ka gondo yi londetako hi na ti wona to hi nga kombisa kutxani to ha thembeka ka vanathu.