Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

OMWATSI W’ERIGHA 37

Wangana Yikethera Balikyethu

Wangana Yikethera Balikyethu

“Olhwanzo . . . omo myatsi yosi lhukikiriraya, lhukabya n’amaha.”​—1 KOR. 13:7.

OLHWIMBO 124 Eribya Ithune Bathaleghulha

EBIKENDI KANIBWAKO *

1. Busana naki sikirithuswekaya erilhangira omwa kihugho isimuli eriyiketherana?

 ABANDU omwa kihugho kya Sitani sibasi nga banga yikethera wahi. Ebikakolhawa n’abakulhu ab’eby’obusubure, ab’ekipolitiki, n’ab’amadini bikabera eribaponesya. Eriyowa eryo lyabanawithire abanywani, abataka, nibya n’abahughu. Eki sikitholere kikathuswekya. E Biblia muyalhaghulha yithi: “Oko biro by’enyuma-nyuma . . . , abandu basyabya . . . abakalegha abandi, . . . basyabya bathebya.” Ni bugha ambu, abandu banga kangenie emibere ya nyamuhanga w’ekihugho kino oyuthe wanga yiketherwa n’ahake.​—2 Tim. 3:1-4; 2 Kor. 4:4.

2. (a) Ni bahi abo thwanga yikethera n’omuthima wethu wosi? (b) Abandi bangana yibulya bathiki?

2 Aliwe ithwe ng’Abakristayo, thunasi ngoku thwangana yikethera ighuma Yehova. (Yer. 17:7, 8) Thunasi ngoku athwanzire kandi ngoku syendi ‘syasighania’ banywani biwe. (Esy. 9:10) Kandi thwangana yikethera Kristo Yesu kundi mwahayo engebe yiwe busana nethu. (1 Pet. 3:18) Kandi erilhabira omwa bya thwabiriyilhangirira thwabiriminya ngoku e Biblia yikaha obusondoli bw’eriyikethera. (2 Tim. 3:16, 17) Thwangana yikethera Yehova, Yesu, ne Biblia ahathe erithika-thika. Aliwe abandi bangana bulha nga bangana yikethera mughulhu wosi balikyethu omwa kithunga. Eky’erisubirya kyamabya ini ee, busana naki ithwabayikethera?

THUKAYITHAGHA BAGHALHA BETHU N’ABALI BETHU

Erithimba omwa kihugho kyosi, thuwithe baghalha bethu n’abali bethu abayiketherwa, nabu abanzire Yehova (Lebaya enungu 3)

3. Ni lhusunzo lhwahi lhubuyanga olhwa thuwithe? (Mariko 10:29, 30)

3 Yehova abirithusombolha eribya omw’ihiika liwe ly’ekihugho kyosi ery’abaramya biwe. Nawu thalhangira olho ku ni lhusunzo lhunene kandi ku kikathulethera emighisa! (Soma Mariko 10:29, 30.) Erithimba omwa kihugho kyosi, thuwithe baghalha bethu n’abali bethu nabu abanzire Yehova kandi abakalengaho erighendera okwa mathegheko wiwe. Emibughe, ekalikya, n’emyambalire yethu byanganabya isibisosene, aliwe thukayowa ini b’okw’ithwe, nibya n’omughulhu thukabanangana nabu omurundi w’erimbere. Kutsibu-tsibu thukatsema thukabya haghuma nabu eripipa n’eriramya Thatha wethu w’elhubulha, ow’olhwanzo.​—Esy. 133:1.

4. Busana naki thukayithagha balikyethu?

4 Lino kwilhaba kera, thukayithagha erisighalha ithune bughuma n’abalikyethu. Okwa bundi buthuku, bakathuwathikaya eriheka ebiritho byethu. (Abar. 15:1; Gal. 6:2) Kandi bakathuhira mw’omuhwa w’erilholha embere erikolera Yehova n’eribya ithunaghumire bunyakirimu. (1 Tes. 5:11; Ebr. 10:23-25) Thalengekania nga thwanga yowire thuthi ku thwabya isithuwithe obutheya bw’ekithunga erithuwathikya erisighalha ithunasikire thukalhwa n’esyonzighu syethu​—Sitani Diabolo n’ekihugho kiwe kibi. Sitani n’abo akasondolha bakisiya ibabambira abaghombe ba Nyamuhanga. Thalengekania nga thukendi syatsema bungahi balikyethu bakathusighika!

5. Busana naki kyangana kalira abandi eriyikethera balikyabo?

5 Aliwe, kikanakalira abandi eriyikethera balikyabo obundi kundi omwikirirya mulikyabu mwabaghoberya omw’ibisulha embiitha ndebe kutse mwalemwa eriberererya eriyilhagha lirebe. Kutse obundi omundu omwa kithunga mwabugha kutse erikolha ekindu ekyabaponesaya kutsibu. Ebindu ng’ebyo byangana leka ikyabakalira eriyikethera abandi. Neryo kwesi, ni byahi ebyanga thuwathikya eriyikethera abaramya balikyethu?

OLHWANZO LHUKATHUWATHIKYA ERIYIKETHERA BALIKYETHU

6. Olhwanzo lhwanga thuwathikya lhuthi eriyikethera balikyethu? (1 Abanya Korinto 13:4-8)

6 Olhwanzo lho lhukaleka ithwayikethera abandi. Abanya Korinto ab’erimbere sura 13 hakakanaya okwa mibere mingyi y’olhwanzo eyanga thuwathikya eriyikethera abandi kutse erithasya bayikethera. (Soma 1 Abanya Korinto 13:4-8.) Ng’eky’erileberyako, omulhondo wa 4 akabugha athi “Olhwanzo lhukayibombeka [lhukaghumisirizaya], kandi lhuli n’obwenge.” Yehova akathughumisirizaya nibya n’omughulhu thukamusoberaya. Omo kwenene, nethu thwangana ghumisirizya balikyethu bamabugha kutse erikolha ebikathuhithanaya kutse erithuponesya. Omulhondo wa 5 ak’ongerako athi: “[Olhwanzo] silhuli hithana lithya-lithya; silhuli tsungirira ekibi.” Sithwanganza eribya ‘abakatsungirira ekibi,’ eribika ebisobyo by’abalikyethu by’omwa bulengekania busana n’eribera eribasubira mubyo. Omugambuli 7:9 hakabugha hathi sithutholere ‘thukanguha omwa kirimu kyethu erihithana.’ Ka ni kibuya erighendera okwa binywe ebiri omwa Abanya Efeso 4:26: “Simuleke eryuba likalenga imunahithene”!

7. Emisingyi eyiri omu Matayo 7:1-5 yanga thuwathikya yithi eriyikethera balikyethu?

7 Ekindi ekyanga thuwathikya eriyikethera balikyethu ly’eribalhangira ngoku Yehova akabalhangira. Nyamuhanga anzirebo kandi syalihanda omunwe w’okwa bisobyo byabu. Nethu sithutholere thukakolha ekyo. (Esy. 130:3) Omwakanya k’erihwerya amalengekania wethu w’okwa bisobyo byabu, thutholere ithwalengaho erisondekania emibere yabu mibuya n’erilengekania okwa bibuya ebyo bangakolha. (Soma Matayo 7:1-5.) Thukalengaho erithendi bathika-thikira kundi olhwanzo “omo myatsi yosi lhukikiriraya.” (1 Kor. 13:7) Ekyo sikirimanyisaya kithi Yehova anzire ithwayikethera omundu ni mundu; omwakanya k’ekyo, anzire ithwabayikethera kundi babirikangania ku ni bayiketherwa. *

8. Wanga kolhaki eriyikethera balikyethu?

8 Kikathwalha buthuku eriyikethera balikyethu. Wanga kolhaki eriyikethera balikyethu? Lengaho eribaminya ndeke. Kanaya nabu okwa mihindano. Hiraho endegheka ey’erikolha nabu omw’ithulira. Baghumisirizaye, omw’ibaha akaghisa k’erikangania ngoku ni bayiketherwa. Okw’itsuka, wangananza erisombolha emyatsi eyikuhambireko eyo wanga bisulira omundu mulebe oyo wuthe waminya ndeke. Mukendibya munemuminyana, iwangana yowa buholho erimubwira eriyowa lyawu. (Lk. 16:10) Aliwe ibbwa wangakolhaki mulikyenyu amakughoberya? Isiwalhuaho wukamulhuhirirako. Omwakanya k’ekyo, kihe obuthuku. Kandi isiwalighira ebyo balikyethu bake bakakolha bikaleka wukaghana eriyikethera balikyethu abosi. Omw’eki, thukendi lebya eky’erileberyako ekyo abandi baghombe ba Yehova abathaleghulha bahiraho abasighalha ibanayikethere abandi nomwakine indi abandi mubabaponesya.

IGHIRA OKWA ABASIGHALHA IBANAYIKETHERE ABANDI

Nomwakine indi okw’itsuka Eli mwathasubirya ndeke, Hana mwasighalha inianayikethere emitheghekere ya Yehova (Lebaya enungu 9)

9. (a) Hana mwasighalha athi inianayikethere emitheghekere ya Yehova nomwakine indi abaghuma b’okwa bimaniri biwe mubasobya? (b) Ekyalholirweko kya Hana kyamakweghesyaki bikahika okw’iyikethera emitheghekere ya Yehova? (Lebaya ekisasani.)

9 Emibere ya mughalha wethu oyuwithe olhukwamirwa yine yathakuponesya? Kyamabya ikwakiri kithya iwangana ghasirwa omw’ilebya eky’erileberyako kya Hana. Okwa buthuku obo, Omuhereri Mukulhu Eli yuwabya awithe obuthoki bw’erisondolha Abaisraeli omwa by’obunyakirimu. Aliwe syabya awithe eka eyiri ky’erileberyako kibuya. Baghalha biwe ababya bakakolha ng’abahereri, mughulhu mungyi ibakakolha eby’esyonye, n’eby’obutswatswa; aliwe thatha wabu mwathayira eky’akakolha eribahengulha. Yehova mwathalhuaho akalhusya Eli y’okw’ibya Muhereri Mukulhu. Nomwabine, Hana mwathalholya okwa mitheghekere ya Nyamuhanga kw’omughongo omw’ighana eriyaramirya eyiri ehema athi kundi Eli akinakolha ng’omuhereri mukulhu. Eli abere akalhangira Hana oyuli omwa bulighe bunene iniane musaba, mwalengemerwa athi Hana abirithamira. Ahathe eritsuka erilebya okwenene kw’omwatsi, Eli mwatsweba-tsweba omukali oyuli omwa bulighe oyu. (1 Sam. 1:12-16) Nomubyanabya bithya, Hana abya iniabiriyilhagha athi, amabutha omwana w’obulhume iniakendi muletha erisyakolera okwa hema, eyo angabere ahisi sy’obutheya bwa Eli. (1 Sam. 1:11) Mbwino omwatsi owahambire okwa baghalha ba Eli mwanayithagha erihengulhwa? Ee, kundi nibya endambi muyahika Yehova amayira eky’erikolha. (1 Sam. 4:17) Ebyo bine aho, Nyamuhanga mwahemba Hana amamuha omwana w’obulhume, Samweli.​—1 Sam. 1:17-20.

10. Omwami Dawudi mwasighalha athi inianayikethere abandi nomwakine indi abandi mubamughoberya?

10 Wunewathayowa munywani wawu w’okwa ndungu iniabirikughoberya? Kyamabya ikyanakubereko, lengekanaya okwa kyalholirweko ky’Omwami Dawudi. Omughuma w’okwa banywani biwe abya iyo omulhume oyukahulhawamo Ahitofeli. Aliwe omughulhu Abusaloma mughalha wa Dawudi anza erirya oku thatha wiwe kw’obwami, Ahitofeli mwayiyunga okw’iyisamambulha lya Abusaloma. Dawudi k’atholere eribya imwayiponera akalhangira mughalha wiwe n’omulhume oyo abya akalhangira mwa munywani wiwe bakaleka erimusighika! Aliwe Dawudi mwathalighira erighoberibwa eri likaleka akaghana eriyikethera abandi. Mwalholha embere eriyikethera owundi munywani wiwe muthaleghulha ya Husai, oyuwaghana eriyiyunga okw’iyisamambulha eryo. Dawudi aby’awithe nzumwa mbuya y’eriyikethera Husai. Husai mwakangania ku ni munywani mubuya, nibya mwatsama engebe yiwe busana n’eriwathikya Dawudi.​—2 Sam. 17:1-16.

11. Omughuma w’okwa baghombe ba Nabali mwakolhaki erikangania kw’ayikethere Abigaili?

11 Lengekanaya n’okwa ky’erileberyako ekya omughuma w’okwa baghombe ba Nabali ahiraho. Omwa lhukeri, Dawudi n’abalhume biwe babya ibabiritheya abaghombe b’omulhume Omuisraeli oyukahulhawamo Nabali. Buthuku bulebe enyuma waho, Dawudi mwasaba Nabali omugaga eriha abalhume ba Dawudi b’ebyalya, ekyosi-kyosi ekya Nabali angathokire erihayo. Nabali abere aghana erisaba lya Dawudi eri, Dawudi mwahithana n’erithwamu eriy’itha obuli mulhume w’omw’eka ya Nabali. Omughombe mwaya eyiri muka Nabali ya Abigaili eriyamubwira ebyabere. Iyo ng’oyuli omw’eka eyo, abya inianasi ngoku engebe yiwe yiri omwa byalha bya Abigaili. Omwakanya k’erithibitha, mwayikethera ngoku Abigaili angathokire eryuwania emyatsi. Angabya imwabya n’eriyikethera ng’eryo kundi Abigaili aby’asibwe ng’omukali mugherekania. Ebyabya enyuma waho, mubyakangania ngoku hane ekyanga leka iniayikethera Abigaili. Abigaili mwakangania obuthubaha omw’ilemba-lemba Dawudi nuku syakole ekyo akanza eriyakolha. (1 Sam. 25:2-35) Mwayikethera ngoku Dawudi angakanganirye obuyitheghererya.

12. Yesu mwakangania athi kw’ayikethere abigha biwe nomubanabya bakasobya?

12 Yesu mwayikethera abigha biwe nomubanabya bakasobya. (Yn. 15:15, 16) Yakobo na Yoane babere bakasaba Yesu bathi asyabaha omwanya w’embaghane omwa Bwami, Yesu mwathathika-thikira ebilhubirirwa byabu eby’erikolera Yehova kutse eribalhusya oko mubiiri w’obukwenda. (Mk. 10:35-40) Enyuma waho, abigha ba Yesu abosi mubamusighania omw’ithumbi eryo ahambawamo. (Mt. 26:56) Aliwe Yesu mwathalekera aho eribayikethera. Abya inianasi ndeke ebisobyo byabu; nomwabine, “mwanzabo erihika oko nduli.” (Yn. 13:1) Nibya Yesu iniabirilhubuka mwaha abakwenda biwe abathaleghulha 11 b’olhukwamirwa olhulithohire olhw’erisondolha omubiiri w’eriyira abigha n’eritheya esyombuli siwe esy’obughuli. (Mt. 28:19, 20; Yn. 21:15-17) Habya ihane ekikaleka iniayikethera abalhume abathahikene abo. Abosi mubakolha buthaleghulha erihika aho baghunzira engebe yabu y’okwa kihugho. Ahathe erithika-thika, Hana, Dawudi, omughombe wa Nabali, Abigaili, na Yesu mubahiraho eky’erileberyako ekyuwene eky’eriyikethera abandu abathahikene.

ERITHASYAYIKETHERA BALIKYETHU

13. Ni kyahi ekyanga leka ikyathukalira eriyikethera abandi?

13 Wune wathayikethera mulikyethu bikahika oko myatsi y’embiitha aliwe enyuma waho iwaminya kw’abirikughoberya? Ekyo kyangana hithania. Buthuku bughuma, mwali wethu mwabwira omusyakulhu y’emyatsi yiwe ey’embiitha. Ekiro ekyakwamako, mukali w’omusyakulhu mwahika oku mwali wethu oyo erimuhumulikania, erikangania kw’abiriminya ebyo abwira omusyakulhu omwa mbiitha. Ahathe erithika-thika, eriyikethera lya mwali wethu omwa musyakulhu oyo mulyakeha. Ekibuya, mwali wethu oyo mwasaba obuwathikya. Mwahika okwa wundi musyakulhu, nayu amamuwathikya erithasyayikethera abasyakulhu abosi.

14. Ni kyahi ekyawathikaya mughalha wethu mughuma erithasyayikethera abasyakulhu?

14 Ahabw’obuthuku buuli mughalha wethu aby’awithe erithendi yitheghererania n’abasyakulhu babiri abo abya iniabiriyowa athi syanga yikethera. Aliwe mwatsuka erilengekania okwa ebya ndugu oyo aby’asikirye kutsibu abugha. Ebinywe byolho ebi kandi ebya maaka byabino: “Sitani ya nzighu, butsira balikyethu.” Omw’isaba, mughalha wethu mwalengekania kutsibu okwa binywe ebyo, neryo erighunzerera mwathoka erihiraho obuholho n’abasyakulhu abo.

15. Busana naki kyangana thwalha buthuku erithasyayikethera abandi? Iha eky’erileberyako.

15 Wune wathaherya olhusunzo? Ekyo kyanganalhuma. Grete na mama wiwe babya Bema abathaleghulha omwa Nazi Germany omo myaka ya 1930 omughulhu omubiiri wethu imanibawa. Grete mwatsemera olhusunzo lhw’eritayipinga esyokopi sy’Akaleberyo esy’eriha abikirirya balikyabo. Aliwe balikyethu babere baminya ngoku thatha wiwe akahakanisaya ekwenene, mubamw’ihako olhusunzo olho, bakasagha bathi thatha wiwe angana ghoberya ekithunga. Ebitsibu bya Grete mubithasubulira aho. Omwa buthuku obwosi obw’Olhuhi Lhwakabiri lhw’Ekihugho Kyosi, balikyethu isibaliha Grete na mama wiwe b’esyogazeti kandi ibakaghana erikania nabu bakeghania omwa nzira. Ekyo mukyaponesya kutsibu! Mukyamuhithania, kandi Grete mwabugha athi mukyathwalha buthuku erighanyira balikyethu abo n’erithasyabayikethera. Aliwe endambi muyahika mwali wethu oyo amaminya ngoku Yehova atholere eribya iniabiribaghanyira, neryo nayu atholere iniakolha ekyo. *

“Sitani ya nzighu, butsira balikyethu”

16. Busana naki thutholere ithwarwanisya ekyosi-kyosi ekyanga thulemesya eriyikethera balikyethu?

16 Wamabya iwanabwene ekikabbuna omuthima ng’ekyo, hiraho akaghalha erithasyabayikethera. Kyangana kuthwalira buthuku, aliwe akaghalha ako wukahiraho kakendi syaghanduka. Ng’eky’erileberyako, ebyalya byamabya imubyanakukolha nabi, iwangan’ongera erilebya ndeke ebya wukalya. Aliwe ekihulho kighuma ky’ebyalya ekithuwene sikyangaleka wukaleka eribya wukalya. Kuthya, ekithuwene kighuma ekyathubyako isikyatsekaya eriyikethera erya thuwithire balikyethu abosi, abo thunasi ku mubabuthwa isibahikene. Thukabya thukathasya yikethera balikyethu, thuk’ongera eritsema n’erithoka erihwerya ndeke amalengekania okwa bya thwangakolha nuku ekithunga mubye eriyiketherana.

17. Busana naki ni kikulhu eriyikethera balikyethu, kandi thukendi syakania okuki omo mwatsi owakakwamako?

17 Omwa kihugho kya Sitani simuli eriyiketherana, aliwe eriyiketherana eriseghemere oko lhwanzo ly’eriri omwa lhughanda lhw’abalikyethu olhw’ekihugho kyosi. Eriyiketherana ng’eryo likathulethera etseme n’obughuma lino kandi likendi thutheya thukalhaba omwa bitsibu ebikalire ebikayasa. Kandi ibbwa wamabya iwabiribbunika muthima busana n’erighoberibwa? Lengaho erilhangira emyatsi nga Yehova kw’akalhangirayo, ghendera okwa misingyi ye Biblia, igha eryongera erianza kutsibu balikyethu, kandi ighira okwa by’erileberyako by’omwa Biblia. Thwangana singura eriponesibwa neryo ithwathasyayikethera abandi. Thukendibya thunemukolha ekyo, thukendi bana omughisa w’eribya n’abanywani bangyi ‘abakathwamakirira kwilhaba mughalha wethu.’ (Emi. 18:24, NWT) Aliwe nibibiri-bibiri okwa mukongo bikahika okw’iyikethera. Omo mwatsi owakakwamako, thukendi syakania oko mibere thwanga kanganiryamo ku thutholere eriyiketherwa n’abalikyethu.

OLHWIMBO 99 Esyongumi sy’Abalikyethu

^ Thutholere ithwayikethera balikyethu. Mughulhu wosi ekyo sikyolho kundi bakabya ibanemuthuponesya. Omo mwatsi ono, thukendi lebya erighendera okwa misingyi ye Biblia n’erighanirya okwa by’erileberyako ebya kera nga byanga thuwathikya bithi eriyikethera abikirirya balikyethu kutse erithasyabayikethera bamalemwa erikolha ngoku thulhue thulengekenie.

^ E Biblia yikabugha yithi abandi omwa kithunga bangana ghana eribya bayiketherwa. (Yuda 4) Hanganayira balikyethu ab’amabehi ibalengaho erithebya abandi omw’ibugha “emyatsi y’amabehi.” (Emib. 20:30) Thukathwamu erithendi yikethera abandu ng’abo kutse eribahulikirira.

^ Eriminya bingyi ebihambire okwa kyalholirweko kya Grete, lebaya e Yearbook eya 1974 ey’Abema ba Yehova, olhup. 129-131.