Ba tɛnɛ mɛ ka ya ni

Gwe ka abɛli tɛnɛ

TƐNƐ TI MANDANGƆ 37

Mɔ lengbi ti kpãngɔ bɛ mɔ na ndo ayata mɔ

Mɔ lengbi ti kpãngɔ bɛ mɔ na ndo ayata mɔ

“Songo . . . ndo ye akpale zu, ndo kpã bɛ lo na ndo aye zu.”​—1 KƆR. 13:4, 7, NWT.

BIA 124 Tótikala sembo

NA NDUNU NI *

1. Nda mɛ ta alengbi ti kamwisangɔ e na hũngɔ ndenge mɛ ta azi gba dɛ kpã bɛ la na ndo afɔ̃ la ma nɛ?

 NA YA gigi mɛ tɛ Satana ndɛ̃ ko, ta azi di dɛ kpã bɛ la gba na ndo azi ma. Azi ti buze, agbia ti politikɛ, na agbia ti asambela ndo hɛ̃ azi pɛnɔ ka bɛ la ngoi zu. Ni la, ni du pɛnɔ ti nɛngɔ ya, azi kpã bɛ la na ndo akwa la, azi ti kartie, ná azi ti ndasewa tɛ la. Kanda ta ni lengbi ti kamwisangɔ e ma. Ngbangɔ piandó kambisa ya: “Na ngoi ko gbanda ko . . . , azi na dungɔ . . . Azi mɛ ta [ndo] tɔndɔ nga ye mɛ santo ma . . . awa karangɔ ló . . . awa dingɔ azi, awa [kangɔ] afɔ̃ la.” Afa ya, azi na dungɔ mabere Satana nzapa ti akpale ti gigi mɛ, mɛ ta alengbi ti kpãngɔ bɛ na ndo lo ma.​—2 Tim. 3:1-4; 2 Kɔr. 4:4.

2. (a) Azi mɛ elengbi ti kpãngɔ bɛ e zu na ndo la na? (b) Hũnda mɛ ambanga azi ndo hũnda na tɛrɛ la nɛ?

2 Na lo mɛ ya, e du awakristo ko, e hĩnga ya, elengbi ti kpãngɔ bɛ e zu na ndo Yehova. (Yir. 17:7, 8) E hĩnga ya, lo ndo ye e “wa ta lo na ziangɔ” azi mɛ ndoye lo ma. (Nz. 9:10) Elengbi nga ti kpãngɔ bɛ e na ndo Yezo na lo mɛ ya, lo kpindó na lo tɛ e. (1 Pet. 3:18) Wa kɔi kɔi so popo tɛrɛ e hĩnga ya, Ngbangɔ ndo fa e na lége ti lingɔ ye na seni, wa elengbi nga ti kpãngɔ bɛ e na ndo ni. (2 Tim. 3:16, 17) E na loyengɔ ya, elengbi ti kpãngɔ bɛ e na ndo Yehova, Yezo nga na Ngbangɔ. Kanda ambanga alengbi ti hũndangɔ tɛrɛ la ya, bere ala lengbi ti kpãngɔ bɛ la na ndo ayata ti ya bombi. Se gbinya ni du ya, ĩĩ ko, nda mɛ elengbi ti kpãngɔ bɛ e na ndo la nɛ?

E NA GWƐ̃ TƐ AYATA KƆLI NÁ AYATA WALI

Na ya gigi zu e na ayata mɛ elengbi ti kpãngɔ bɛ e na ndo ala, wa ala ndo ye nga Yehova mabere e (Ba paragrafɛ ti 3)

3. Nzɔ̃ tangɔ ligɛrɛ mɛ e lua nɛ? (Marko 10:29, 30)

3 Yehova pɔna e ya, e du ka popo tɛ awa kwa tɛ lo ti lɛ gigi zu. Ni du nzɔ̃ tangɔ ligɛrɛ mɛ ndo hɛ̃ e nzɔ̃ kpale! (Di Marko 10:29, 30.) Na ya gigi zu, e na ayata kɔli ná ayata wali mɛ ndo ye Yehova mabere e, wa ala ndo li nga zu mɛ ala lengbi ti lingɔ ti tambwisangɔ dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ la na landangɔ ndia tɛ Yehova. Abɛse yanga bere mimɛsɛnɔ ti kɔdɔrɔ nga na ndenge mɛ e ndo yu na bɔngɔ akɛsɛnɛ ko, e ndo ye bo ala, abɛse du fãni ti uzu ti e tengbingɔ na ala. E ndo du na dengɔ bɛ mawoma ti dungɔ ndoni kɔi na ala ti vɔrɔngɔ, nga na sepalangɔ na To e ti songo mɛ ka ndozu!​—Nz. 133:1.

4. Nda mɛ e na gwɛ̃ tɛ ayata kɔli ná ayata wali nɛ?

4 Na olo la, adu ngoi mɛ alengbi ti nɛngɔ ya, e li ya mangbi tɛ e ná ayata kɔli ná ayata wali ati kpengbani. Na ngoi mɛndɛ̃ ala ndo za e ti nɛngɔ ya, e gbe bɛ e na ya kpengba kpale mɛ e ndo tengbi na ni. (Roma 15:1; Gal. 6:2) Ala ndo za e ya, e du na ge ge ge na ya kwa tɛ Yehova, wa e ngbã bo akwa lo. (1 Tɛs. 5:11; Aeb. 10:23-25) Elengbindó ti mangɔ tɛrɛ e ngasia, se ta ayata ti ya bombi adundó so gunda e ti zangɔ e ya, e temela wa kula tɛ e Satana zabolo ná gigi tɛ lo mɛ ti siɔni ma nɛ? Angbã yakere Satana ná azi tɛ lo atiri to na awa kwa tɛ Yehova. Kanda e na dungɔ na dengɔ bɛ ti hũngɔ ayata kɔli ná ayata wali so gunda e na ngoi ni ko!

5. Nda mɛ ngoi mɛndɛ̃, ando ti pɛnɔ na lo tɛ azi mɛndɛ̃ ya, ala kpã bɛ la na ndo ayata nɛ?

5 Kanda na ya ngoi mɛndɛ̃ ko, alengbi ti dungɔ pɛnɔ ti kpãngɔ bɛ na ndo ayata na lo mɛ ya, nyita kɔi asi na sekele kɔi mɛndó mɔ tɛnɛ hɛ̃ lo, bere ta lo li ye mɛndó lo kokapa ti lingɔ ni ma. Bere ngoi mɛndɛ̃ nyita kɔi ti ya bombi ali ye bere lo tɛnɛ tɛnɛ kɔi mɛ ahɛ̃ mɔ sɔngɔ bɛ gba. Tengbingɔ na akpale ti ngaso alengbi ti lingɔ ya, ta e di e kpã bɛ e na ndo azi mɛndɛ̃ ma. Kanda, aye mɛ alengbi ti zangɔ e ya, e kpã bɛ e na ndo ayata kɔli ná ayata wali nɛ?

SONGO NDO TO E YA, E KPÃ BƐ E NA NDO AYATA

6. Ngasia la, songo lengbi ti tongɔ e ya, e kpã bɛ e na ndo ayata nɛ? (1 Korinto 13:4-8)

6 Songo ndo za e ya, e kpã bɛ e na ndo azi. Shapitrɛ ti 13 ti mbeti ti uzu mɛndó Polo su to hɛ̃ ayata ti Kɔrinto ko, ni na tɛnɛ ti asongo mɛ alengbi ti zangɔ e ya, e kpã bɛ e na ndo ayata e bere e di kpã bɛ e gba na ndo azi mɛndɛ̃. (Di 1 Kɔrinto 13:4-8.) Na ndakisa vɛrse 4 atɛnɛ ya, “[songo] ndo du na yɔngɔrɔ bɛ, lo ndoli [nga] anzɔ̃ ye.” Yehova ndo du na yɔngɔrɔ bɛ na ndo e abɛse na ngoi mɛ e ndo li siɔ kpale tɛrɛ lo. Ti bia ni, elengbi ti dungɔ na yɔngɔrɔ bɛ na ndo ayata e abɛse ala tɛnɛ tɛnɛ bere ala li ye mɛ ahɛ̃ e ngɔnzɔ bere kã ka bɛ e. Vɛrse ti 5 akɔ ndani ya:“Ta [songo] ndo li ye ti kamɛnɛ ma, ta lo ndo kpã ngɔnzɔ ka bɛ lo ma.” Ta e na gwɛ̃ ti “kpãngɔ ngɔnzɔ ka bɛ e ma,” afa ya, ta e di kanisa akpale ti siɔni zu mɛndó ayata li mɛndó ahɛ̃ e kã ka bɛ e ma. Mosakoli 7:9 atɛnɛ ya, ta elengbi ti “lengɔ ngɔnzɔ hiɔ hiɔ ma.” Adu nzɔ̃ni nvɛ̃ni kpãngɔ tɛnɛ mɛ kaya Efɛsɛ 4:26 na kwa: “Ko ta ĩ du na ngɔnzɔ ngbĩi lá ati ma”!

7. Ngasia la, wangɔ mɛ kaya Matie 7:1-5 alengbi ti zangɔ e ya, e kpã bɛ e na ndo azi mɛndɛ̃ nɛ?

7 Elengbi nga ti kpãngɔ bɛ e na ndo ayata kɔli ná ayata wali gba, se du ya, e ndo hũ la nga ma se mɛ Yehova ndo hũ na la. Nzapa ndo ye la, wa ta lo ndo kpã bɛ lo na ndo siɔ kpale tɛ la ma. Elengbi nga ti lingɔ ngaso. (Nz. 130:3) Elengbi ti lingɔ zu mɛ elengbi ti lingɔ ti nɛngɔ ya, e kpã lɛ e na ndo aseliye tɛ la ti nzɔ̃ni, wa e kanisa nga anzɔ̃ kpale mɛ ala ndo li. (Di Matie 7:1-5.) E ndo kpã bɛ e ndo la ya, ala na lingɔ kpale ti nzɔ̃ni tɛrɛ e, kanda ta ti hɛ̃ngɔ e kã ka bɛ e ma, na lo mɛ ya, “songo ndo ye akpale zu.” (1 Kɔr. 13:7, NWT) Ta tɛnɛ niko fa ya, Yehova ye ya, e kpã bɛ e na ndo azi mɛndɛ̃ zangangɔ ya e hĩnga ndani ma, kanda e na kpãngɔ bɛ e na ndo la na lo mɛ ya, ala nvɛ̃ni ndo fa ya, ani du azi mɛ alengbi ti kpãngɔ bɛ na ndo ani. *

8. Ngasia la, mɔ lengbi ti kpãngɔ bɛ mɔ gba na ndo ayata kɔli ná ayata wali nɛ?

8 Kpãngɔ bɛ na ndo zo adu tɔndɔngɔ lo, wa ni ndo mu ngoi. Wa ngasia la, mɔ lengbi ti kpãngɔ bɛ mɔ fãni mɛndɛ̃ gba na ndo ayata nɛ? Gi ya, mɔ hĩnga ala nzɔ̃ni. Ndo tɛnɛ tɛnɛ na ala na ngoi ti bombi. Fa tɛnɛ ndoni kɔi na ala. Du na yɔngɔrɔ bɛ na mbage tɛ ala, wa hɛ̃ la ngoi ti nɛngɔ ya, ala fa ya, ala du azi mɛ ayɔ ya, akpã bɛ na ndo la. Na ebandeli, ngoi mɛndɛ̃ ta mɔ na kambisangɔ akpale tɛ mɔ nga na se mɛ mɔ ndo ma na tɛrɛ mɔ zu hɛ̃ la ma. Ngoi mɛ mɔ hĩnga la nzɔ̃ni ko, ngoi mɛndɛ̃ mɔ na hũngɔ nzɔ̃ni ya, mɔ kambisa atɛnɛ tɛ mɔ nga na se mɛ mɔ ndo ma na tɛrɛ mɔ hɛ̃ la. (Luka 16:10) Kanda ye mɛ mɔ lengbi ti lingɔ se du ya, nyita kɔli kɔi li ye mɛ alengbi ti hɛ̃ngɔ mɔ pɛnɔ ya, ta mɔ di kpã bɛ mɔ ndo lo ma nɛ? Ta mɔ fa mangbi bo so iɔ ma, wa zia ngoi ɔ yakere. Wa ta mɔ zia nga ya, akpale ti yakere yakere mɛ azi li tɛrɛ mɔ ali ya, mɔ zia kpãngɔ bɛ mɔ ndo ayata mɔ ma. E ba ndakisa tɛ awa kwa tɛ Yehova ti mbilimbili na ngoi ti gã, abɛse alindó ye ti hɛ̃ngɔ la pɛnɔ ko, ta la ziandó kpãngɔ bɛ la ndo azi mɛndɛ̃ ma.

WANGƆ MƐ ELENGBI TI LUANGƆ KA TƐ AZI MƐNDÓ AKPÃ BƐ LA KA NDO AZI MƐNDƐ̃

Hana ngbã bondó lá kwɛ kpãngɔ bɛ lo na ndo ebongiseli mɛndó Yehova kpã, abɛse Eliya hɛ̃ndó lo gbinya ti siɔni (Ba paragrafɛ ti 9)

9. (a) Ngasia la, Hana ngbã bondó lá kwɛ kpãngɔ bɛ lo na ndo ebongiseli mɛ Yehova kpã abɛse ambanga nganga Nzapa ndo lindó siɔ kpale nɛ? (b) Ngasia la, se lɛlo tɛ Hana Alengbi ti zangɔ mɔ ya, mɔ kpã bɛ mɔ na ndo ebongiseli mɛ Yehova kpã nɛ?

9 Nyita kɔi mɛ na kumba kaya bombi ka lindó ye kɔi mɛ ahɛ̃ mɔ songɔ bɛ ka bɛ mɔ? Se du ngaso ko, ngoi mɛndɛ̃ mɔ na luangɔ nzɔ̃ kpale na bangɔ se lɛlo tɛ, Hana. Na ngoi nikondó ko, zo mɛndó na kumba ti kotani nvɛ̃ni ka Izraɛlɛ adundó kota nganga Nzapa Eliya. Kanda ta azi ti ndasewa tɛ lo afandó lɛlo ti nzɔ̃ni ma. Ayati lo mɛndó na kota kumba ka tabɛrnaklɛ ko, ala ndo lindó pite mbala na mbala, wa na bangɔ kpale mɛ ala ndo li ko, ta to la ndo kɛ̃ndó yangondo hɛ̃ ala ma. Ta Yehova gbanzindó Eliya mbala kɔi ya, lo zia lingɔ kwa ti nganga ma. Abɛse du ngaso ko, Hana tɔndɔ bondó ebongiseli mɛ Nzapa kpã, ta lo ziandó gwengɔ vɔrɔngɔ Yehova ka tabɛrnaklɛ ma, abɛse Eliya dɛ bondó nganga Nzapa. Ngoi mɛndó Eliya hũ Hana so li sambela na vundu zu ko, lo ti bondó na bingangɔ li ti siɔni mbala kɔi ya, lo nyɔ samba (kãna) gbɔ̃ lo. Na esika ti nɛngɔ ya, lo gi hĩngangɔ nda kpale ni nzɔ̃ni ko, lo pamela tɛ lo bo wali mɛndó na pɛnɔ gba ka bɛ lo. (1 Sam. 1:12-16) Abɛse ngaso ko, Hana kondó kapa hɛ̃ Yehova ya, se ni dũ nyingambi ko, ni na ziangɔ lo ka tabɛrnaklɛ ti nɛngɔ ya lo li kwa hɛ̃ Yehova. (1 Sam. 1:11) Wa ta Anna dirindó na yɔ lo ma, ayɔndó ya, ahɛ̃ ayati Eliya tumbu na lo ti siɔ kpale mɛndó ala li? Ĩi, wa Yehova lindó ni na ngoi mɛ lengbi. (1 Sam. 4:17) Na ngoi niko ko, Nzapa hɛ̃ndó Hana nyingambi ti kɔli mɛ ili lo la Samwele.​—1 Sam. 1:17-20.

10. Na ngoi mɛndó akwa Davidi atɔmbɔgɔ tɛrɛ lo, lo ziandó kpãngɔ bɛ lo na ndo azi mɛndɛ̃?

10 Kwa mɔ kɔi ka lindó kpale kɔi tɛrɛ mɔ mɛ ahɛ̃ mɔ sɔngɔ bɛ ka bɛ mɔ? Se adu ngaso ko, se lɛlo tɛ Gbia Davidi alengbi ti zangɔ mɔ. Lo ndó na kwa lo kɔi mɛ ili lo la, Ahitofele. Kanda ngoi mɛ nyi Davidi Abisalomɛ gindó ya, ni gbula lo lengɔ gbia tɛ to ni na ngunu ko, Ahitofele dirindó ti nda li Abisalome na ya botomboki tɛ lo. Ta kitɛ da ma ya, ni hɛ̃ndó Davidi sɔngɔ bɛ gba na hũngɔ ndenge mɛ nyi lo ná zo mɛ lo ndo hũ lo ya, lo du kwa ni ti kpɔ̃ bɛ ni ati awa kula tɛ lo! Kanda ta kpale niko gbanzindó Davidi ya, lo zia kpãngɔ bɛ lo na ndo azi mɛndɛ̃ ma. Lo ngbã bondó lá kwɛ kpãngɔ bɛ lo na ndo kwa lo mɛndɛ̃ ti mbilimbili Hushai, mɛndó lo kɛ̃ tɛ lo tingɔ ndali azi mɛndó tɔmbɔgɔ. Davidi ndó na rɛsɔ̃ ti kpãngɔ bɛ lo na ndo Hushai. Hushai fandó ya, lo du kwa ti nzɔ̃ni na ndenge mɛndó lo ye kpãngɔ dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ lo na likama na lo tɛ Davidi.​—2 Sam. 17:1-16.

11. Ngasi la, wa kwa tɛ Nabale fandó ya, lo ndo kpã bɛ lo na ndo Abigaile nɛ?

11 E ba nga se lɛlo tɛ wa kwa tɛ Nabale kɔi. Na songo zu Davidi ná azi tɛ lo abatandó awa kwa tɛ zo ti Izraɛlɛ kɔi mɛ ili lo la Nabale. Ngoi yakere na gesi, Davidi yɔndó ka ti Nabale zo ti ngenza ya, lo hɛ̃ ni ná azi tɛ ni aye ti tɛngɔ. Kanda Nabale kɛ̃ndó lingɔ ni. Ni hɛ̃ndó Davidi ngɔnzɔ kpengbani, wa lo mundó ekateli ti kpɔngɔ azi ti ndasewa tɛ Nabale zu. Wa kwa kɔi tɛ Nabale akambisandó tɛnɛ ni hɛ̃ Abigaile mɛ ya Nabale. Lo hĩngandó ya, na lége tɛ Abigaile la ni lengbi ti luangɔ songɔ kwá. Na esika ti nɛngɔ ya, lo kpɛ ko, lo kpãndó bɛ lo ka tɛ Abigaile ya, lo na lɛkɛngɔ kpale. Lo du zo mɛ azi ndo kpã bɛ la ndo lo na lo mɛ ya, azi zu, hĩngandó ya, lo du wali ti ndara. Kpale mɛndó ɔ na gesi ko, ni fandó ya, wa kwa ko na rɛsɔ̃ ti kpãngɔndó bɛ lo na ndo Abigaile. Na ge ge ge zu, Abigaile lindó kpale na ndara ti lonzingɔ siɔ dangɔ bɛ tɛ Davidi. (1 Sam. 25:2-35) Lo kpãndó bɛ lo ya, Davidi na lingɔ kpale na ndenge ti nzɔ̃ni.

12. Ngasia la, Yezo fandó ya, lo ndo kpã bɛ lo na ndo ava lo abɛse ala dundó azi ti zangangɔ lengbingɔ nɛ?

12 Yezo kpãndó bɛ lo ndo ava lo abɛse ala dundó azi ti zangangɔ lengbingɔ. (Yn. 15:15, 16) Ngoi mɛndó Yakobo ná Yoanɛ hũndandó Yezo ya, lo kpã ani na ndo ti kpengbani kaya Lo-lengɔ Gbia tɛ lo ko, ta Yezo hũndandó ala ye mɛ ato la ya, ala tɛnɛ tɛnɛ niko, bere lo hã la kaya popo tɛrɛ atoma lo zi ma. (Mar. 10:35-40) Na gesi, ava Yezo zu kpɛlɛndó lo na bi mɛndó aga ti gbɔ̃ngɔ lo. (Mat. 26:56) Abɛse ngaso ko, ta Yezo ziandó kpãngɔ bɛ lo ndo la ma. Lo hĩgandó nzɔ̃ni ya, ala du azi ti zangangɔ lengbingɔ, kanda “lo ye ndo la ngbĩi lo kɔ nda ni.” (Yn. 13:1) Na pɛ songɔ kwá tɛ Yezo ko, lo hɛ̃ndó atoma tɛ lo ti mbilimbili 11 kwa kɔi ti ngbondoni, adu kwa ti tambwisangɔ kwa ti fangɔ tɛnɛ, nga na batangɔ angasã ngbaga tɛ lo. (Mat. 28:19, 20; Yn. 21:15-17) Lo ndó na rɛsɔ̃ ti kpãngɔ bɛ lo na ndo ava lo mɛ azi ti zangangɔ lengbingɔ. Ala zu lindó kwa na mbilimbili tee mɛ ala kpili ge lɛ sese. Ta kitɛ dama ya, Hana, Davidi, wa kwa tɛ Nabale, Abigaile, na Yezo azia hɛ̃ e se lɛlo ti nzɔ̃ni na omɛ aba kpãngɔ bɛ na ndo azi ti zangangɔ lengbingɔ.

MANDA KPÃNGƆ BƐ NA NDO AYATA FÃNI MƐNDƐ̃

13. Nda mɛ alengbi ti dungɔ pɛnɔ na lo tɛ azi mɛndɛ̃ ti kpãngɔ bɛ na ndo azi mɛndɛ̃ nɛ?

13 Mɔ ka mɔ tɛnɛndó tɛnɛ kɔi ti sekele hɛ̃ zo kɔi, wa na gesi lo mu kambisa hɛ̃ zo mɛndɛ̃? Alengbi ti hɛ̃ngɔ songɔ bɛ gba. La kɔindó ko, nyita wali kɔi kambisa tɛnɛ mɛ ndo sɔ bɛ lo hɛ̃ biazo kɔi, wa lo kpãndó bɛ lo ya, ta biazo ko na tɛnɛngɔ hɛ̃ azi mɛndɛ̃ ma. Bi mɛndɛ̃ so pɛni ko ya biazo ko ili nyita wali niko ndo sa ngunu bɛ lo, ni fandó ya, ya biazo ko hĩngandó tɛnɛ ti sekele mɛndó nyita wali ko tɛnɛ hɛ̃ biazo ko. Nyita wali ko tindó na kpengba pɛnɔ ti kpãngɔ bɛ lo na ndo abiazi. Kanda wali ko lindó nzɔ̃ni na ndenge mɛndó lo kambi hɛ̃ biazo mɛndɛ̃, wa biazo niko zandó lo ya, lo diri kpã bɛ lo fãni mɛndɛ̃ na ndo abiazi.

14. Ye mɛndó aza nyita kɔi ya, lo kpã bɛ lo na ndo abiazi niko sɛ nɛ?

14 Nyita kɔi akpã ngɔnzɔ tɛ abiazi sɛ ka ya lo na pɛ ngoi yɔngɔrɔni, ni li ya ta lo di kpã bɛ lo ndo la ma. Kanda lo ba prɔgamɛ kɔi ti TV JW mɛ nyita mɛ kaya bombi tɛ adonzi atɛnɛ tɛnɛ kɔi mɛ yangondo nga ti tina ya,“Satana la du wakula tɛ e, kanda ta ayata e ma” Nyita ko amundó tɛnɛ niko na tina gba, lo lindó sambela hɛ̃ Yehova ya, lo za ni, wa na gesi yɛkɛ yɛkɛ lo dirindó na siriri ka popo tɛ lo ná abiazi niko sɛ.

15. Nda mɛ alengbi ti mungɔ ngoi ti nɛngɔ ya, e di e kpã bɛ e fãni mɛndɛ̃ na ndo azi nɛ? Hɛ̃ lɛlo kɔi.

15 Kumba tɛ mɔ wɛ kaya bombi? Alengbi ti dungɔ pɛnɔ nvɛ̃ni na lo tɛ mɔ. Grete ná ta lo vɔrɔ Yehova na mbilimbili zu na ngoi tɛ azi ti Nazi ná Allemagne na bulu ti 1930 na ngoi mɛndó agbanzi kwa tɛ e. Grete sepalandó na nzɔ̃ tangɔ ligɛrɛ mɛndó lo lua ti gbinyangbingɔ (imprimé) Linɔngi ti Sinzili na lo tɛ ayata lo awakristo. Kanda ngoi mɛndó ayata mɛ na kumba hĩnga ya, to lo ndo temɛla mbilimbili ko, ala di mundó kumba niko ti lo, na lo mɛ ya, ala ndó na mbɛtɔ ya, ta azi mɛndɛ̃ mɛ ndo temɛla tɛnɛ tɛ Yehova hĩnga sekele ti bombi tɛ e ma. Ta kɔtɛ kpengba kpale mɛndó Grete tengbi na ni la ma. Ngoi kondó to ti sɛ ti gigi mobimba da ko, ayata kɛ̃ndó hɛ̃ngɔ Grete ná ta lo kopi ti Linɔngi ti Sinzili, wa ayata kɛ̃ngandó tɛnɛngɔ tɛnɛ na ala na ngoi mɛ ayata ndo tengbi na ala. Adundó pɛnɔ nvɛ̃ni! Ni hɛ̃ndó Grete pɛnɔ nvɛ̃ni, wa amundó ngoi gba ti nɛngɔ ya, lo ka lɛ lo na ndo kpale tɛ ayata, wa lo di kpã bɛ lo ndo la fãni mɛndɛ̃. Na ya ngoi nikondó ko, lo hĩngandó ya, Yehova lengbi ngandó ti kangɔ lɛ lo na ndo kpale tɛ la, wa ayɔ nga ya, lo li nga ngaso. *

“Satana la du wa kula tɛ e, kanda ta ayata e ma”

16. Nda mɛ elengbi ti nwɔngɔ akpale zu mɛ alengbi ti gbanzingɔ e ya, ta e di e kpã bɛ e fãni mɛndɛ̃ na ndo ayata ma nɛ?

16 Se du ya, mɔ tengbi ngandó na kpale ti pɛnɔ ti ngaso ko, li kpengbani ya, mɔ di mɔ kpã bɛ mɔ fãni mɛndɛ̃ na ndo azi mɛndɛ̃. Ngoi mɛndɛ̃ na mungɔ ngoi gba. Kanda ge ge ge mɛ mɔ na lingɔ na hɛ̃ngɔ anzɔ̃ kpale. Na ndakisa, se du ya, mɔ tɛndó na ye kɔi mɛ siɔni ko, mɔ na tingɔ na kpengba lɛ na ndo aye ti tɛngɔ. Kanda, ta tɛ ti siɔni kɔi mɛ e tɛ na lingɔ ya, e zia tɛngɔ aye mɛndɛ̃ ma. Kwɛ kɔi ta elengbi nga ti ziangɔ ya, kpale mɛ e tengbi na ni agbanzi e ti nɛngɔ ya, e zia kpãngɔ bɛ e na ndo ayata kɔli ná ayata wali zu mɛ e hĩnga ya, ala du azi ti zangangɔ lengbingɔ ma. Se e banda kpãngɔ bɛ e na ndo ayata ko, ni na hɛ̃ngɔ e dengɔ bɛ, wa ni nga na zangɔ e, e hĩnga ya, elengbi ti lingɔ ya, azi kpã bɛ la na ndo ayata ti ya bombi tɛ e.

17. Nda mɛ kpãngɔ bɛ na ndo azi mɛndɛ̃ adu ngbondoni nɛ, wa tɛnɛ mɛ e na mandangɔ na pɔsɔ ti gesi nɛ?

17 Na ya gigi mɛ tɛ Satana ko, ta azi gba ndo kpã bɛ la na ndo azi mɛndɛ̃ ma. Kanda elengbi ti kpãngɔ bɛ e na ndo ayata kɔli ná ayata wali na lo mɛ ya, e ndo ye la, wa ala ndo ye nga e. Lingɔ ngaso na hɛ̃ngɔ e dengɔ bɛ, siriri nga na batangɔ e na ngoi mɛ e na tengbingɔ na pɛnɔ na bi mɛ na gangɔ. Ye mɛ mɔ lengbi ti lingɔ se du ya, zo kɔi lindó ye tɛrɛ mɔ mɛ ali ya, ta mɔ di kpã bɛ mɔ ndo lo ma nɛ? Tara bangɔ kpale nga ma se mɛ Yehova ndo ba na ni, salela andia ti ya ngbangɔ, li ya, songo tɛ mɔ na ndo ayata ati kpengbani, wa manda se lɛlo tɛ ayata ti gã mɛ Ngbangɔ tɛnɛ tɛnɛ tɛ la. Elengbi ti nwɔngɔ pɛnɔ mɛ e na ni, wa e diri e kpã bɛ e ndo ayata kɔli ná ayata wali fãni mɛndɛ̃. Se e li ngaso ko, e na luangɔ dengɔ bɛ ti dungɔ ayata mɛ ‘ayengbi gba aɔ nyita zo nvɛ̃ni.’ (Mas. 18:24) Kpãngɔ bɛ na ndo azi ndo nɔ nɔ na lége sɛ, ta du bo e la elengbi ti kpãngɔ bɛ ndo la ma, ala lengbi nga ti kpãngɔ bɛ la na ndo e. Na ya tɛnɛ mɛ e na mandangɔ na pɔsɔ ti gesi ko, e na tɛnɛngɔ tɛnɛ ti se mɛ elengbi ti dungɔ azi mɛ ayata ndo kpã bɛ la na ndo ala.

BIA 99 Tozali na bandeko ebele

^ Ayɔ ya, e ndo kpã bɛ e na ndo ayata e. Ta lingɔ ngaso ndo du ngoi zu woni ma, na lo mɛ ya, ngoi mɛndɛ̃ ala lengbi ti lingɔ ye mɛ ahɛ̃ e pɛnɔ. Na ya tɛnɛ mɛ, e na mandangɔ ambanga ndia ti ya Ngbangɔ, e nga na bingangɔ li e na ndo ambanga se lɛ lo tɛ awa kwa tɛ Yehva ti gã. Na zangɔ e ya, e di e kpã bɛ e gba na ndo ayata kɔli ná ayata wali, bere e di e kpã bɛ e gba na ndo ala abɛse na ngoi mɛ ala li ye mɛ ahɛ̃ e pɛnɔ.

^ Ngbangɔ ndo sɔ̃ kɛkɛ lɛ e ya, ngoi mɛndɛ̃ ta elengbi ti kpãngɔ bɛ e na ndo azi mɛndɛ̃ kaya bombi ma. (Yudɛ 4) Ngoi mɛndɛ̃ ayata mɛndɛ̃ alengbi ti handangɔ ayata na “kpale ti nvɛnɛ.” (Aw. 20:30) Azi ko ngaso ko, ta elengbi ti kpãngɔ bɛ e ndo la, bere mangɔ ala ma.

^ Ti nɛngɔ ya, mɔ hĩnga akpale gba mɛ aba Grete ko, ba Buku ya mobu 1974 ya Batatoli ya Yehova, na Français pajɛ ti 129-131.