Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

EDWƐKƐ 37

Ɛbahola Wɔalie Ɛ Mediema Wɔali

Ɛbahola Wɔalie Ɛ Mediema Wɔali

‘Ɛlɔlɛ die debie biala di, ɔlɛ debie biala anu anyelazo.’—1 KƆL. 13:4, 7.

EDWƐNE 124 Di Nɔhalɛ Dahuu

MƆƆ YƐBAZUKOA *

1. Duzu ati a ɔnyɛ yɛ azibɛnwo kɛ menli ɛnlie bɛ gɔnwo mɔ ɛnli wɔ ewiade ye a?

 MENLI mɔɔ wɔ Seetan ewiade ye anu la ɛnnwu awie mɔɔ bɛbahola bɛalie ye bɛali a. Subane mɔɔ gualilɛma, maanyɛlɛma nee ɛzonlenlɛ nu mgbanyima da ye ali la ɛmmaa bɛnlie bɛ bɛnli. Eza menli ɛnlie bɛ gɔnwo mɔ, bɛ kpalɛzoamra yɛɛ bɛ mbusuafoɔ bɔbɔ ɛnli. Ɔnle kɛ ɛhye si yɛ nwo. Baebolo ne hanle kɛ: ‘Wɔ mekɛ mɔɔ li awieleɛ la anu, menli ɛnrɛli nɔhalɛ, bɛbayɛ dumasɛkyevoma, bɛbaye awie mɔ bɛamaa.’ Wɔ adenle fofolɛ zo, menli bala ewiade ɛhye nyamenle ne mɔɔ bɛdie ye bɛdi a ɔnyɛ boɛ la subane ne bie ali.​—2 Tim. 3:1-4; 2 Kɔl. 4:4.

2. (a) Nwane a yɛbahola yɛalie ye yɛali bɔkɔɔ a? (b) Duzu a bie mɔ ɛngola ɛnnwu ye a?

2 Noko kɛ Kilisienema la, yɛbahola yɛalie Gyihova yɛali bɔkɔɔ. (Gyɛ. 17:7, 8) Yɛze ye bɔkɔɔ kɛ ɔkulo yɛ na ‘ɔnrɛkpo’ ɔ gɔnwo mɔ ɛlɛ. (Edw. 9:10) Eza yɛbahola yɛalie Gyisɛse Kelaese yɛali, ɔluakɛ ɔvale ye ngoane ɔbɔle afɔle ɔmaanle yɛ. (1 Pita 3:18) Yɛɛ yɛdayɛ mumua ne yɛnwu kɛ, Baebolo ne maa yɛ adehilelɛ mɔɔ yɛkola yɛfa yɛ nwo yɛto zo a. (2 Tim. 3:16, 17) Ɔti yɛze ye wienyi kɛ yɛbahola yɛalie Gyihova, Gyisɛse nee Baebolo ne yɛali. Noko bie mɔ ɛngola ɛnnwu ye saa bɛbahola bɛalie mediema mɔɔ wɔ asafo ne anu la bɛali dahuu a. Bɛbahola bɛali bɛ bɛali. Duzu ati ɔ?

YƐHYIA YƐ MEDIEMA

Yɛlɛ mediema mrenyia nee mraalɛ mɔɔ kulo Gyihova kɛ yɛdayɛ mɔɔ yɛbahola yɛalie bɛ yɛali a (Nea ɛdendɛkpunli 3)

3. Nwolɛ adenle kɛnlɛma boni a yɛlɛ a? (Maake 10:29, 30)

3 Gyihova ɛkpa yɛ kɛ yɛraboka ye ewiade amuala abusua ne mɔɔ bɛsonle ye la anwo. Nea nwolɛ adenle kpole nee nvasoɛ mɔɔ ɛhye maa yɛnyia la! (Kenga Maake 10:29, 30.) Yɛlɛ mediema mrenyia nee mraalɛ mɔɔ bɛkulo Gyihova na bɛbɔ mɔdenle kɛ bɛbava ye ngyinlazo ne mɔ bɛali gyima kɛ yɛdayɛ la wɔ ewiade amuala. Bie a yɛ aneɛ, yɛ amaamuo nee yɛ anwoziezielɛ ɛnle ko, noko mekɛ mɔɔ limoa mɔɔ yɛbayia bɛ ala la, yɛte nganeɛ kɛ yɛbikye bɛ kpalɛ. Yɛ nye die nwo kpalɛ kɛ yɛ nee bɛ babɔ nu aye yɛ anwuma Selɛ ne mɔɔ lɛ ɛlɔlɛ la ayɛlɛ na yɛazonle ye.​—Edw. 133:1.

4. Duzu ati a yɛhyia yɛ mediema a?

4 Ɔwɔ kɛ yɛ nee yɛ mediema yɛ ko kɛkala yɛtɛla mekɛ biala. Ɔyɛ a bɛboa yɛ bɛmaa yɛgyinla yɛ ngyegyelɛ nloa. (Wlo. 15:1; Gal. 6:2) Eza bɛmaa yɛ anwosesebɛ bɛmaa yɛbɔ mɔdenle wɔ Gyihova ɛzonlenlɛ nu na yɛ nwo yɛ se wɔ sunsum nu. (1 Tɛs. 5:11; Hib. 10:23-25) Saa asafo ne ɛmmaa yɛnnyia anwobanebɔlɛ mɔɔ boa yɛ ɔmaa yɛgyinla kpundii yɛko yɛtia yɛ agbɔvolɛ​—Seetan Abɔnsam nee ye ewiade ne a​—anrɛɛ nea mɔɔ bado yɛ a. Ɔnrɛhyɛ, Seetan nee menli mɔɔ ɔdi bɛ nwo zo tumi la bateta Nyamenle azonvolɛ. Nea kɛzi yɛ nye balie kɛ yɛ mediema baboa yɛ a!

5. Duzu ati a ɔkola ɔyɛ se ɔmaa bie mɔ kɛ bɛbalie bɛ mediema bɛali a?

5 Noko ɔyɛ se ɔmaa bie mɔ kɛ bɛbalie bɛ mediema bɛali, bie a kɛmɔ adiema bie yele bɛ rɛle dole bɛ sa nu anzɛɛ anli ye ɛwɔkɛ zo la ati. Bie noko a adiema bie hanle edwɛkɛ anzɛɛ yɛle debie mɔɔ gyegyele bɛ kpalɛ. Edwɛkɛ ɛhye mɔ kola maa ɔyɛ se kɛ yɛbalie awie mɔ yɛali. Ɛnee duzu a baboa yɛ yeamaa yɛalie yɛ mediema diedima yɛali a?

ƐLƆLƐ BOA YƐ MAA YƐDIE YƐ MEDIEMA YƐDI

6. Kɛzi ɛlɔlɛ ka yɛ maa yɛdie awie mɔ yɛdi ɛ? (1 Kɔlentema 13:4-8)

6 Ɛlɔlɛ a ka yɛ maa yɛdie awie mɔ yɛdi a. Kɔlentema mɔɔ limoa tile 13 ne ka ɛlɔlɛ afoa ngakyile mɔɔ kola boa yɛ maa yɛdie awie mɔ yɛdi anzɛɛ yɛnyia bɛ nu diedi bieko la anwo edwɛkɛ. (Kenga 1 Kɔlentema 13:4-8.) Kɛ neazo la, ngyɛnu 4 ne ka kɛ “ɛlɔlɛ lɛ abotane yɛɛ ɔ ti akunlu le kɛnlɛma.” Saa yɛyɛ ɛtane yɛtia Gyihova bɔbɔ a, ɔnyia yɛ nwo abotane. Zɔhane ala a saa yɛ mediema ka edwɛkɛ anzɛɛ bɛyɛ ninyɛne mɔɔ ka yɛ ɛya anzɛɛ ɔgyegye yɛ bɔbɔ a, ɔwɔ kɛ yɛnyia bɛ nwo abotane a. Ngyɛnu 5 ne fa zɔ zo kɛ: ‘Ɛlɔlɛ ɛnva ɛya ndɛndɛ. Ɔnva ɛtane ɔnzie ye nu.’ Yɛngulo kɛ ‘yɛfa ɛtane yɛsie yɛ nu,’ kile kɛ, yɛnrɛbu ɛtane mɔɔ yɛ mediema ɛyɛ yɛ la anwo mgbonda wɔ yɛ adwenle nu na kenle bie yɛaha nwolɛ edwɛkɛ. Nolobɔvo 7:9 ka kɛ ɔnle kɛ yɛfa “ɛya ndɛndɛ.” Nea kɛzi ɔle kpalɛ kɛ yɛbava edwɛkɛ mɔɔ wɔ Ɛfɛsɛsema 4:26 la yɛali gyima a: “Bɛmmamaa sɛnzɛne ne tɔ bɛ ɛyavalɛ zo”!

7. Kɛzi ngyinlazo mɔɔ wɔ Mateyu 7:1-5 la baboa yɛ yeamaa yɛalie yɛ mediema yɛali ɛ?

7 Debie bieko mɔɔ ɔbaboa yɛ yeamaa yɛalie yɛ mediema yɛali la a le kɛ yɛbanwu bɛ kɛ mɔɔ Gyihova nwu bɛ la. Nyamenle kulo bɛ na ɔmbu bɛ ɛtane nwo mgbonda. Ɔwɔ kɛ yɛdayɛ noko yɛyɛ zɔ. (Edw. 130:3) Ɔnle kɛ yɛfa yɛ adwenle yɛsie bɛ nvonleɛ ne mɔ azo, emomu ɔwɔ kɛ yɛbɔ mɔdenle yɛnea subane mgbalɛ mɔɔ bɛlɛ la na yɛdwenle ninyɛne mgbalɛ mɔɔ bɛbahola bɛayɛ la anwo. (Kenga Mateyu 7:1-5.) Ɔwɔ kɛ yɛfa ye kɛ bɛlɛ adwenle kpalɛ ɔluakɛ ɛlɔlɛ ‘die debie biala di.’ (1 Kɔl. 13:7) Edwɛkɛ zɔhane ɛngile kɛ Gyihova kulo kɛ yɛdwazo ala a ɛnee yɛlɛdie awie mɔ yɛali, emomu ɔkulo kɛ yɛdie bɛ yɛdi ɔluakɛ bɛla ye ali kɛ yɛbahola yɛalie bɛ yɛali. *

8. Kɛ ɔkɛyɛ na wɔalie ɛ mediema wɔali ɛ?

8 Kɛ mɔɔ awie nyɛleɛ maa bɛbu ye la, zɔhane ala a awie nyɛleɛ maa bɛdie ye bɛdi a, na yemɔ noko die mekɛ. Kɛ ɔkɛyɛ na wɔalie ɛ mediema wɔali ɛ? Nwu bɛ kpalɛ. Ɛ nee bɛ ɛbɔ adawu wɔ debiezukoalɛ bo. Yɛ ngyehyɛleɛ ɛ nee bɛ ɛhɔ daselɛlilɛ. Nyia bɛ nwo abotane, maa bɛnyia nwolɛ adenle bɛla ye ali kɛ ɛbahola wɔalie bɛ wɔali. Mɔlebɛbo ne, bie a ɛnrɛha ɛ nwo edwɛkɛ kɔsɔɔti ɛnrɛhile ahenle mɔɔ ɛkulo kɛ ɛnwu ye kpalɛ la. Mekɛ mɔɔ ɛlɛnwu ye kpalɛ la, akee ɛbahulo kɛ ɛbaha ɛ nwo edwɛkɛ dɔɔnwo wɔahile ye. (Luku 16:10) Noko saa adiema bie ye ɛ rɛle to ɛ sa nu a, duzu a ɛbahola wɔayɛ a? Mmapele ɛ nwo ɛpɛ bɛ agɔnwolɛvalɛ ne anu, emomu, maa ye mekɛ. Yɛɛ mmamaa menli ekyi bie nyɛleɛ si wɔ adenle kɛ ɛbalie ɛ mediema wɔali. Ɛhye ati, yɛbazuzu Gyihova nɔhalɛ azonvolɛ bie mɔ mɔɔ menli yele bɛ rɛle dole bɛ sa nu noko bɛhɔle zo bɛliele awie mɔ bɛlile la neazo ne mɔ anwo.

SUKOA BƐDABƐ MƆƆ BƐHƆLE ZO BƐLIELE AWIE MƆ BƐLILE LA

Hana hɔle zo liele Gyihova ngyehyɛleɛ lile ɔnva nwo mɔɔ Yilae yɛle la (Nea ɛdendɛkpunli 9)

9. (a) Kɛzi Hana hɔle zo liele Gyihova ngyehyɛleɛ lile ɔnva nwo kɛ menli mɔɔ gyi ɔ gyakɛ anu la bie mɔ yɛle nvonleɛ la ɛ? (b) Duzu a Hana anwubielɛ ne maa ɛnwu ye wɔ Gyihova ngyehyɛleɛ mɔɔ ɛdie wɔali la anwo a? (Nea nvoninli ne.)

9 Adiema bie mɔɔ lɛ gyinlabelɛ wɔ asafo ne anu la nyɛleɛ ɛmaa ɛ sa nu ɛdo ɛlɛ ɔ? Saa ɔle zɔ a, ɛsuzu Hana neazo ne anwo a ɔbaboa wɔ. Zɔhane mekɛ ne, ɛnee Ɛsɔfo Kpanyinli Yilae a di Yizilayɛma anyunlu wɔ bɛ ɛzonlenlɛ nu a. Noko ye abusua ne anyɛ neazo kpalɛ. Ɛnee ɔ mra mrenyia ne mɔ mɔɔ bɛle ɛsɔfoma la fa bɛ nwo wula ɛbɛlatane mɔɔ yɛ anyiemgba la anu dahuu, noko bɛ papa andea bɛ kpalɛ biala. Gyihova ammaa Yilae angyakyi ye ɛsɔfolilɛ gyima ne ɛkɛ ne ala. Noko Hana angakyi ɔ nzi anzi Nyamenle ngyehyɛleɛ; yeangyakyi kɛ ɔbahɔzonle wɔ ɛdanlɛsua ne anu wɔ mekɛ mɔɔ ɛnee Yilae tɛde ɛsɔfo kpanyinli la. Mɔɔ Yilae nwunle kɛ Hana ɛlɛfa nyanelilɛ kpole ayɛ asɔne la, ye adwenle yɛle ye kɛ yebo. Yeangyinla yeandie Hana mɔɔ arɛle ɛbɔ la edwɛkɛ ne anu boɛ, emomu, ɔhwile ɔ nyunlu. (1 Sa. 1:12-16) Yemɔ bɔbɔ, Hana bɔle ɛwɔkɛ kɛ, saa ɔwo ralɛ nrenyia a, ɔbava ye yeara ɛdanlɛsua ne anu, ɛleka mɔɔ Yilae a banlea ye la na yeamaa yeazonle wɔ ɛkɛ. (1 Sa. 1:11) Noko asoo ɛnee ɔwɔ kɛ bɛyɛ Yilae amra ne mɔ subane ne anwo debie ɔ? Ɛhɛe, na Gyihova yɛle nwolɛ debie wɔ ye mekɛ kpalɛ nu. (1 Sa. 4:17) Na Nyamenle yilale Hana maanle ɔwole Samoɛle.​—1 Sa. 1:17-20.

10. Kɛzi Belemgbunli Devidi hɔle zo liele awie mɔ lile ɔnva nwo kɛ bie mɔ yele ye maanle la ɛ?

10 Asoo ɛ gɔnwo bie mɔɔ bikye wɔ la ɛye wɔ ɛmaa ɛlɛ ɔ? Saa bie ɛdo wɔ ɛlɛ a, suzu Belemgbunli Devidi anwubielɛ ne anwo. Ɛnee bɛfɛlɛ ɔ gɔnwo ko Ahetɔfɛle. Noko mɔɔ Devidi ara Abesalɛm bɔle mɔdenle kɛ ɔdie belemgbunlililɛ ne yeavi ye papa asa anu la, Ahetɔfɛle hɔbokale ɔ nwo wɔ atuadelɛ ne anu. Ɔbayɛ kɛ ɔyɛle Devidi nyane kpalɛ kɛ ɔ ra ne nee awie mɔɔ ɔbu ye kɛ ɔle ɔ gɔnwo mɔɔ bɛbaboa ye la dwazole tiale ye la! Noko Devidi ammaa ɛhye mɔ anzi ye adenle kɛ ɔbalie awie mɔ yeali. Ɔhɔle zo ɔliele ɔ gɔnwo Huhyae mɔɔ di nɔhalɛ mɔɔ yeamboka bɛ wɔ atuadelɛ ne anu la ɔlile. Debie kpalɛ bie ati a Devidi liele Huhyae lile a. Huhyae hilele kɛ ɔle agɔnwolɛ kpalɛ, ɔvale ye ngoane ɔdole esiane nu bɔbɔ ɔboale Devidi.​—2 Sa. 17:1-16.

11. Kɛzi Neebale azonvolɛ ne mɔ ko lale ye ali kɛ ɔdie awie mɔ ɔdi ɛ?

11 Eza suzu neazo mɔɔ Neebale azonvolɛ ne mɔ ko yɛle la anwo. Devidi nee ye menli ne vile atiakunlukɛnlɛma nu bɔle Yizilayɛ nrenyia bie mɔɔ bɛfɛlɛ ye Neebale la azonvolɛ ne mɔ anwo bane. Nzinlii, Devidi zɛlɛle Neebale mɔɔ ɛnyia ɔ nwo la kɛ ɔmaa ye menli ne aleɛ, ɔhanle kɛ debie biala mɔɔ ɔbava yeamaa bɛ la bɛbalie. Mɔɔ Neebale ammaa bɛ aleɛ ne la, Devidi vale ɛya kpole na ɔzile kpɔkɛ kɛ ɔkahu nrenyia biala mɔɔ wɔ Neebale sua nu la. Sonvolɛ bie hɔhanle edwɛkɛ ne hilele Neebale aye Abegɛle. Kɛmɔ ɛnee ɔde sua nu ɛkɛ ne bie la ati, ɛnee ɔze kɛ Abegɛle bahola alie ye ngoane. Anrɛɛ ɔbahola yeanriandi, noko ɛnee ɔdie ɔdi kɛ Abegɛle bahola ali tɛnlabelɛ ne anwo gyima. Ɛnee sonvolɛ ne lɛ zɔhane anwodozo ne ɔluakɛ ɛnee menli ze Abegɛle kɛ ɔle raalɛ mɔɔ ze nrɛlɛbɛ. Mɔɔ zile la maa yɛnwu kɛ ɔle kpalɛ kɛ ɔliele Abegɛle ɔlile la. Abegɛle lale akɛnrasesebɛ ali na ɔboale Devidi ɔmaanle ɔhakyile ye adwenle. (1 Sa. 25:2-35) Ɛnee Abegɛle die di kɛ Devidi bala ndelebɛbo ali.

12. Kɛzi Gyisɛse hilele kɛ ɔdie ye ɛdoavolɛma ne ɔdi ɔnva nwo kɛ bɛyɛ nvonleɛ la ɛ?

12 Ɛnee Gyisɛse ɛdoavolɛma ne yɛ nvonleɛ, noko ɔliele bɛ ɔlile. (Dwɔn 15:15, 16) Mɔɔ Gyemise nee Dwɔn zɛlɛle Gyisɛse kɛ ɔmaa bɛ ɛleka titili wɔ Belemgbunlililɛ ne anu la, Gyisɛse anga kɛ adwenle mɔɔ bɛlɛfa bɛazonle Gyihova la ɛnle kpalɛ anzɛɛ yeanga kɛ bɛnle ye ɛzoanvolɛma bieko. (Maake 10:35-40) Nzinlii, Gyisɛse ɛdoavolɛma ne amuala nriandile gyakyile ye wɔ nɔe ne mɔɔ bɛhyele ye la. (Mat. 26:56) Noko Gyisɛse hɔle zo liele bɛ lile. Ɛnee ɔze bɛ sinlidɔlɛ ne mɔ kpalɛ; noko “ɔhulole bɛ ɔhɔle awieleɛ.” (Dwɔn 13:1) Mɔɔ bɛdwazole Gyisɛse la, ɔmaanle ye ɛdoavolɛ nɔhavoma 11 ne gyima titili kɛ bɛli ɛdoavolɛyɛlɛ gyima ne anyunlu na bɛnlea ye mboane ne mɔɔ sonle bolɛ la. (Mat. 28:19, 20; Dwɔn 21:15-17) Debie kpalɛ bie ati a ɛnee ɔdie mrenyia ɛhye mɔ mɔɔ bɛnli munli la ɔdi a. Bɛ muala bɛvale nɔhalɛlilɛ bɛzonlenle Gyihova too bɛhɔle ewule nu. Nɔhalɛ nu, Hana, Devidi, Neebale sonvolɛ ne, Abegɛle yɛɛ Gyisɛse amuala yɛle alesama mɔɔ bɛnli munli mɔɔ yɛdie bɛ yɛali la nwo neazo kɛnlɛma.

KƐZI YƐBALIE YƐ MEDIEMA YƐALI BIEKO LA

13. Duzu a kola maa ɔyɛ se kɛ yɛbalie awie mɔ yɛali a?

13 Asoo wɔha wɔ fealeranu edwɛkɛ bie wɔhile awie na nzinlii ɛnwunle kɛ yeha yehile awie gyɛne ɔ? Ɛhye bahola ayɛ nyane kpalɛ. Mekɛ bie, adiema raalɛ bie hanle ye fealeranu edwɛkɛ hilele asafo nu kpanyinli bie. Aleɛ hyenle la, asafo nu kpanyinli ne aye ne vɛlɛle adiema raalɛ ne kɛ ɔmaa ye anwosesebɛ; ɛnee ɔda ali kɛ yede adiema raalɛ ne edwɛkɛ ne mɔɔ ɔhanle ɔhilele kpanyinli ne wɔ fealeranu la. Ɛhye ati, ɛnee ɔyɛ se ɔmaa adiema raalɛ ne kɛ ɔbalie asafo nu kpanyinli zɔhane yeali. Noko akee adiema raalɛ ne bɔle mɔdenle kpondɛle moalɛ. Ɔzuzule edwɛkɛ ne anwo ɔhilele asafo nu kpanyinli gyɛne, na kpanyinli ne boale ye maanle ɔliele mgbanyima ne mɔ ɔlile bieko.

14. Duzu a boale adiema nrenyia bie maanle ɔliele awie mɔ ɔlile bieko a?

14 Adiema nrenyia bie vale asafo nu mgbanyima nwiɔ mɔɔ ɛnee ɔsuzu kɛ ɔnrɛhola ɔnrɛlie bɛ ɔnrɛli la anwo ɛya mekɛ tendenle. Noko ɔbɔle ɔ bo kɛ ɔdwenle edwɛkɛ bie mɔɔ adiema nrenyia bie mɔɔ ɔbu ye kpalɛ la hanle la anwo. Edwɛkɛ sikalɛ mɔɔ tumi wɔ nu mɔɔ ɔhanle la a le ɛhye: “Seetan a le kpɔvolɛ ne a, tɛ yɛ mediema ne mɔ ɔ.” Adiema nrenyia ne vale asɔneyɛlɛ zuzule edwɛkɛ ne anwo, na awieleɛ bɔkɔɔ ne, ɔholale ɔ nee mgbanyima ɛhye mɔ zieziele bɛ avinli.

15. Duzu ati a ɔbalie mekɛ na yɛalie awie mɔ yɛali bieko a? Maa neazo.

15 Nwolɛ adenle bie ɛvi ɛ sa ɛlɛ ɔ? Ɛhye bahola ayɛ nyane kpalɛ. Mɔɔ bɛvale bɛ sa bɛdole yɛ gyima ne azo wɔ Nazi Germany kolaa na Ewiade Konle II azi la, ɛnee Grete nee ye mame le Alasevolɛ mɔɔ bɛdi nɔhalɛ. Ɛnee Grete anye die nwo kɛ ɔbahɛlɛ The Watchtower ne mɔɔ bɛpenlete la bie yeamaa ɔ mediema diedima. Noko mɔɔ mediema ne mɔ dele kɛ ye papa ɛdwazo ɛtia nɔhalɛ ne la, bɛliele nwolɛ adenle zɔhane bɛvile ɔ sa nu ɔluakɛ ɛnee bɛsulo kɛ wɔannea a ye papa bɛaye asafo ne amaa dwazotiama ne. Grete yiale sɔnea bieko. Wɔ Ewiade Konle II la amuala anu, mediema ne mɔ anva magazine ne mɔ angɔ Grete nee ye mame sua nu ɛkɛ bieko yɛɛ bɛyia bɛ wɔ sua zo noko a bɛ nee bɛ ɛndendɛ. Ɛhye yɛ nyane kpalɛ! Ɔgyegyele bɛ kpole, na Grete hanle kɛ ɔhyɛle kpalɛ na yeava mediema zɔhane mɔ ɛtane yeahyɛ bɛ na yealie bɛ yeali bieko. Noko nzinlii, ɔranwunle kɛ bie a Gyihova ɛva bɛ ɛtane ɛhyɛ bɛ na ɔwɔ kɛ ɔdaye noko ɔfa ɔkyɛ bɛ. *

“Seetan a le kpɔvolɛ ne a, tɛ yɛ mediema ne mɔ ɔ”

16. Duzu ati a ɔwɔ kɛ yɛbɔ mɔdenle kɛ yɛbalie yɛ mediema yɛali a?

16 Saa wɔyia tɛnlabelɛ mɔɔ yɛ nyane zɛhae la bie ɛlɛ a, bɔ mɔdenle kɛ ɛbalie awie mɔ wɔali bieko. Bie a ɔbalie mekɛ, noko wɔ mɔdenlebɔlɛ ne ɛnrɛyɛ mgbane. Kɛ neazo la, saa yɛli aleɛ bie yemaa yegyegye yɛ ɛlɛ a, bie a mekɛ fofolɛ yɛbanlea aleɛ mɔɔ yɛdi la boɛ. Noko yɛnrɛgyakyi aleɛlilɛ ɔluakɛ aleɛ ko bie mɔɔ yɛlile la gyegyele yɛ la ati. Zɔhane ala a ɔnle kɛ yɛmaa tɛnlabelɛ ko mɔɔ ɛnle kpalɛ mɔɔ yɛhɔle nu la maa yɛgyakyi kɛ yɛbalie yɛ mediema kɔsɔɔti mɔɔ yɛze kɛ bɛkawo bɛ la ɛnee bɛtɔ sinli la yɛali a. Saa yɛbɔ mɔdenle yɛdie awie mɔ yɛdi bieko a, yɛ nye balie kpole na ɔbaboa yɛ yeamaa yɛava yɛ adwenle yɛazie mɔɔ yɛyɛ a ɔbamaa asafo ne anu amra alie awie mɔ ali la azo.

17. Duzu ati a ɔhyia kɛ yɛdie awie mɔ yɛdi a, na duzu a yɛbazuzu nwo wɔ edwɛkɛ bieko anu a?

17 Menli dɔɔnwo ɛnlie awie mɔ ɛnli wɔ Seetan ewiade ɛhye anu, noko yɛdie yɛ mediema mɔɔ wɔ ewiade amuala la yɛdi ɔluakɛ yɛkulo yɛ nwo ngoko. Ɛhye maa yɛ nye die na yɛyɛ ko kɛkala na ɔbabɔ yɛ nwo bane wɔ mekɛ mɔɔ anu yɛ se mɔɔ la yɛ nyunlu la anu. Na saa awie mɔɔ ɛdie ye ɛdi la ɛye ɛ rɛle ɛdo ɛ sa nu a, duzu a ɛbayɛ a? Bɔ mɔdenle kɛ ɛbanwu edwɛkɛ ne kɛ mɔɔ Gyihova nwu ye la, fa Baebolo ngyinlazo di gyima, nyia ɛ mediema nwo ɛlɔlɛ kpole na sukoa debie fi neazo mɔɔ wɔ Baebolo ne anu la anu. Yɛbahola yɛaye nyanelilɛ yɛavi yɛ nu na yɛalie awie mɔ yɛali. Saa yɛyɛ ye zɔ a, yɛbanyia agɔnwolɛma dɔɔnwo mɔɔ ‘bɛbeta yɛ kyengye bɛtɛla adiema’ la. (Mrɛ. 18:24) Saa yɛdie awie mɔ yɛdi a, ɛnee ɔtɛwiele, ɔwɔ kɛ bɛdabɛ noko bɛnwu ye kɛ bɛbahola bɛalie yɛ bɛali. Wɔ edwɛkɛ bieko anu, yɛbazuzu kɛzi yɛbahile kɛ yɛ mediema bahola alie yɛ ali la anwo.

EDWƐNE 99 Mediema Mgbe Dɔɔnwo

^ Ɔwɔ kɛ yɛdie yɛ mediema yɛdi. Tɛ dahuu a ɛhye ɛyɛlɛ la aze a, ɔluakɛ ɔyɛ a bɛye yɛ rɛle bɛto yɛ sa nu. Wɔ edwɛkɛ ɛhye anu, yɛbanwu kɛzi yɛfa Baebolo ngyinlazo yɛdi gyima na yɛdwenledwenle neazo mɔɔ awie mɔ yɛle wɔ tete ne la anwo a, ɔbamaa yɛalie yɛ mediema diedima yɛali anzɛɛ yɛanyia bɛ nu diedi bieko wɔ mekɛ mɔɔ bɛbaye yɛ rɛle bɛado yɛ sa nu la.

^ Baebolo ne bɔ yɛ kɔkɔ kɛ, menli bie mɔ wɔ asafo ne anu mɔɔ bie a ɔnle kɛ yɛdie bɛ yɛdi a. (Dwu. 4) Ɔnda ɔnzi ɛdeɛ, noko bie a mediema mɔɔ ɛnli nɔhalɛ la baha “adalɛ edwɛkɛ” bɛava bɛabɛlɛbɛla awie mɔ. (Gyi. 20:30) Yɛngulo kɛ yɛdie menli ɛhye mɔ yɛdi anzɛɛ yɛtie bɛ edwɛkɛ bɔbɔ.

^ Saa ɛkpondɛ Grete anwubielɛ ne anwo edwɛkɛ dɔɔnwo a, nea 1974 Yearbook of Jehovah’s Witnesses, m. 129-131.