Ndokoni pa mphangwa

Pitani pa tsamba ya Pyankati

NSOLO WA PFUNDZIRO 37

Nyindirani Abale na Alongo Anus

Nyindirani Abale na Alongo Anus

“Ufuni . . . usakhulupira pinthu pyonsene, usadikhira pinthu pyonsene.”1 AKOR. 13:4, 7.

NYIMBO 124 Tikhale Akukhulupirika Ndzidzi Onsene

PINAFUNA IFE KUPFUNDZA a

1. Thangwi yanji nee tisadzumatirwa tingaona kuti anthu azinji lero nee asanyindira anango?

 ANTHU azinji mu dziko ino ya Sathani nee asadziwa kuti mbani anafuna iwo kunyindira. Thangwi kazinji kene iwo asatsukwaliswa na pinthu pinacita anyamalonda, atsogoleri a ndale za dziko na atsogoleri a mauphemberi. Pyenepi pisacitikambo kuna axamwali, anyakuendekana, ngakhale anthu a pabanja ibodzi ene. Mbwenye ife nee tisafunika kudzumatirwa na pyenepi, thangwi Bhibhlya yalonga kuti: “Mu ntsiku zakumalisa . . . , anthu . . . anadzakhala akukhonda kukhulupirika, . . . anyamapsweda, . . . anyakusandukira andzawo.” Pyenepi pisabveka kuti anthu mbadakhala ninga Sathani, mulungu wa dziko ino wakuti nee athema kunyindirwa.—2 Tim. 3:1-4; 2 Akor. 4:4.

2. (a) Tinakwanisa kunyindira ani na ntimathu onsene? (b) Kodi anango panango asabvundzikanji?

2 Ninga Akristu, ife tisadziwa kuti tinakwanisa kunyindira Yahova na ntimathu onsene. (Yer. 17:7, 8) Thangwi ife tiri na cinyindiro cakuti iye asatifuna, pontho ‘nee anadzasiya’ axamwali ace. (Masal. 9:10) Tinakwanisambo kunyindira Kristu Yezu, thangwi iye apereka umaso wace toera kutipulumusa. (1 Ped. 3:18) Kusiyapo pyenepi, ife tisadziwa kuti m’Bhibhlya muli na uphungu wakuti unakwanisa kutitsogolera. (2 Tim. 3:16, 17) Natenepa, ife tinakwanisa kunyindira Yahova, Yezu na Bhibhlya. Mbwenye anango panango asabvundzika khala iwo anakwanisambo kunyindira abale na alongo ndzidzi onsene. Khala ife tinakwanisa, thangwi yanji ndi pyakufunika kuanyindira?

ABALE NA ALONGO ATHU NDI AKUFUNIKA KUNA IFE

Pa dziko yonsene yapantsi, ife tiri na abale na alongo akunyindirika akuti asafunambo Yahova ninga ife (Onani ndima 3)

3. Ndi mwai upi wakupambulika uli na ife? (Marko 10:29, 30)

3 Yahova atisankhula toera kucita khundu ya atumiki ace pa dziko yonsene yapantsi. Unoyu ndi mwai wakupambulika kakamwe, pontho pisatiphedza! (Lerini Marko 10:29, 30.) Pa dziko yonsene yapantsi, ife tiri na abale na alongo akuti asafunambo Yahova ninga ife, pontho asawangisira toera kucita pinthu mwakubverana na mitemo yace. Panango cilongero cathu, makhaliro athu na mabvaliro athu ndi akusiyana, mbwenye ife tisaafuna kakamwe ngakhale kuti taonana nawo kabodzi basi. Pontho tisakomerwa kakamwe kukhala nawo pabodzi toera kusimba na kulambira Babathu waufuni.—Masal. 133:1.

4. Thangwi yanji abale na alongo athu ndi akufunika kuna ife?

4 Lero, ife tisafunika kakamwe kukhala akuphatana na abale na alongo athu, thangwi midzidzi inango iwo asatiphedza tingatamba nyatwa. (Aroma 15:1; Agal. 6:2) Pontho iwo asatiphedza toera tipitirize kutumikira Yahova mbatikhala akuwanga mwauzimu. (1 Ates. 5:11; Aheb. 10:23-25) Mwandimomwene, mbidasowa ciphedzo ca mpingo, ife nee mbidakwanisa kukunda nyamalwa wathu Sathani Dyabo na dziko yace ino yakuipa. Mwakukhonda dembuka, Sathani pabodzi na anthu ace anapomokera atumiki a Mulungu. Mbwenye pa ndzidzi unoyu, ife tinapereka takhuta kakamwe thangwi ya ciphedzo ca abale na alongo athu.

5. Thangwi yanji midzidzi inango pisakhala pyakunentsa kuna anango toera kunyindira abale na alongo awo?

5 Panango anthu anango pisaanentsa toera kunyindira abale na alongo awo thangwi iwo apanga m’bale peno mulongo pinthu pyacibisobiso, mbwenye m’bale peno mulongo unoyu apangambo anango. Peno alonga pinthu mbakhonda kupicita. Panango m’bale peno mulongo mu mpingo alonga peno acita pinthu pyakuti pyaatsukwalisa kakamwe. Pyenepi pingacitika, panango pinakhala pyakunentsa kuna ife toera kunyindira anango. Mphapo ninji pinafuna kutiphedza toera kupitiriza kunyindira abale na alongo athu?

KUFUNA ABALE NA ALONGO ATHU KUNATIPHEDZA TOERA KUANYINDIRA

6. Ufuni unatiphedza tani toera kupitiriza kunyindira anango? (1 Akorinto 13:4-8)

6 Toera kunyindira anango, pakutoma tisafunika kuafuna. Lemba ya Akorinto wakutoma kapitulu 13 isafokotoza pinthu pizinji thangwi ya ufuni pyakuti pinakwanisa kutiphedza toera kupitiriza kunyindira anango. (Lerini 1 Akorinto 13:4-8.) Mwacitsandzo, vesi 4 isalonga kuti “ufuni ndi wakupirira na wakukoma ntima.” Yahova asatipirira maseze tin’dawire. Natenepa, ife tisafunikambo kupirira abale na alongo athu angalonga peno angaticitira pinthu pyakutsukwalisa. Vesi 5 isalonga: ‘Ufuni nkhabe kuipirwa mwakucimbiza, nkhabe kukoya pinthu pyakuipa muntima.’ Ife nee tisafunika “kukoya pinthu pyakuipa muntima,” peno kupitiriza kunyerezera pinthu pyakuipa pidaticitira m’bale peno mulongo. Lemba ya Koelete 7:9 isalonga kuti ife ‘nee tisafunika kuipirwa mwakucimbiza.’ Natenepa ndi pyakufunika kakamwe kuphatisira mafala anagumanika pa Aefesi 4:26 analonga kuti ‘lekani kupitiriza kuipirwa mpaka dzuwa kudoka.’

7. Lemba ya Mateu 7:1-5 inatiphedza tani toera tipitirize kunyindira anango?

7 Cinthu cinango cinafuna kutiphedza toera kunyindira abale na alongo athu ndi kuaona ninga munaaona Yahova. Mulungu asaafuna, pontho iye nee asapitiriza kunyerezera madawo awo. Natenepa ife tisafunikambo kucita pibodzi pyene. (Masal. 130:3) M’mbuto mwakuyang’ana madodo awo, ife tisafunika kupitiriza kuona makhaliro awo adidi na pinthu pyadidi pinakwanisa iwo kucita. (Lerini Mateu 7:1-5.) Ife tisakhulupira kuti iwo asafuna kucita pinthu pyadidi, tayu kutitsukwalisa, thangwi ufuni “usakhulupira pinthu pyonsene.” (1 Akor. 13:7) Mafala anewa nee asabveka kuti Yahova asafuna kuti ife tinyindire anango mwakusowa mathangwi adidi, mbwenye asafuna kuti tinyindire anango thangwi iwo apangiza kuti athema kunyindirwa. b

8. Musafunika kucitanji toera kunyindira abale na alongo anu?

8 Cinyindiro ndi ninga cilemedzo. Thangwi pisaphemba kuwangisira, pontho pisakwata ndzidzi toera kunyindira anango. Mphapo musafunika kucitanji toera kunyindira abale na alongo anu? Adziweni mwadidi. Cedzani nawo pa misonkhano ya mpingo. Citani masasanyiro toera kumwaza mphangwa pabodzi na iwo. Khalani akupirira, mbamudikhira toera kuona khala iwo athema kunyindirwa. Pakutoma, panango pinakhala mwadidi kukhonda kulonga pinthu pyanu pyonsene kuna munthu adadziwana na imwe cincino. Mungadziwana mwadidi, panango imwe munakhala wakusudzuka toera kumpanga pinthu pyanu pyonsene. (Luka 16:10) Mphapo munacitanji khala m’bale peno mulongo akutsukwalisani? Lekani kuipirwa naye mwakucimbiza. Pontho lekani tawirisa kuti pinthu pidacita iye pikutsukwaliseni mbamusiya kunyindira abale anu. Cincino tendeni tione pitsandzo pingasi pya atumiki akukhulupirika a Yahova adapitiriza kunyindira anango maseze atsukwaliswa.

PFUNDZANI NA PITSANDZO PYA ALE ADANYINDIRA ANANGO

Maseze Eli ampambizira pinthu pyakuti nee apicita, Yana apitiriza kunyindira masasanyiro a Yahova (Onani ndima 9)

9. (a) Yana apitiriza tani kunyindira masasanyiro a Yahova mwakukhonda tsalakana pinthu pyakuipa pikhacita Eli na anace? (b) Musapfundzanji na citsandzo ca Yana thangwi yakunyindira masasanyiro a Yahova? (Onani foto.)

9 Kodi imwe mwatsukwaliswa kale na m’bale wakuti ali na cidzo cakutsogolera? Khala ndi tenepo, imwe munaphedzeka kakamwe na citsandzo ca Yana. Mu ndzidzi unoyu, Eli akhali Nyantsembe Wankulu, pontho ndiye akhali na cidzo cakutsogolera ulambiri wa Yahova mu Izraeli. Mbwenye anthu a pabanja pace nee akhali a citsandzo cadidi. Anace akuti akhali anyantsembe, kazinji kene akhacita ulukwali na pinthu pinango pyakuipa, mbwenye pai wawo nee akhaasandika. Mu ndzidzi ukhacita anace pyenepi, Yahova nee ampanga toera asiye basa yace ya unyantsembe. Ngakhale tenepo, Yana nee asiya kulambira Yahova pa tabhernakulo ikhatumikira Eli ninga nyantsembe wankulu. Mu ndzidzi udaona iye Yana mbacita phembero mwakutsukwala, Eli anyerezera kuti Yana akhadaledzera. M’mbuto mwakusaka kudziwa undimomwene, iye apambizira Yana wakuti akhali wakutsukwala kakamwe. (1 Sam. 1:12-16) Ngakhale tenepo, Yana apikira kuti angakhala na mwana mbadampereka toera atumikire pa tabhernakulo mbatsalakanwa na Eli. (1 Sam. 1:11) Kodi ana a Eli akhafunika kusandikwa thangwi ya pinthu pyakuipa pikhacita iwo? Inde, pontho Yahova acita pyenepi pa ndzidzi wakuthema. (1 Sam. 4:17) Kusiyapo pyenepi, Mulungu apasa nkhombo Yana mbabala mwana wamamuna, mbanthula Samweli.—1 Sam. 1:17-20.

10. Mambo Dhavidhi apitiriza tani kunyindira anango ngakhale kuti akhadatsukwaliswa na anthu anango?

10 Kodi imwe mwatsukwaliswa kale na xamwali wanu wapantima? Khala ndi tenepo, onani citsandzo ca Mambo Dhavidhi. M’bodzi wa axamwali ace akhacemerwa Aitofeli. Mbwenye mu ndzidzi udayesera Abhisaloni, mwana wa Dhavidhi kukhala mambo pa mbuto ya pai wace, Aitofeli aphedzera Abhisaloni. Panango pyenepi pyatsukwalisa kakamwe Dhavidhi thangwi ya kusandukirwa na mwanace pabodzi na xamwali wace wapantima. Mbwenye Dhavidhi nee atawirisa kuti pyenepi pincitise kusiya kunyindira anango. Iye apitiriza kunyindira xamwali wace unango wakukhulupirika, Uzai adakhonda kuphedzera Abhisaloni. Dhavidhi akhali na mathangwi adidi toera kunyindira Uzai, thangwi Uzai apangiza kuti akhali xamwali wadidi, pontho aikha umaso wace pangozwi toera kuphedza Dhavidhi.—2 Sam. 17:1-16.

11. Kodi m’bodzi wa atumiki a Nabhali apangiza tani kuti akhanyindira anango?

11 Onani citsandzo cinango ca m’bodzi wa atumiki a Nabhali. Mwakukoma ntima, Dhavidhi pabodzi na anyankhondo ace atsidzikiza atumiki a Nabhali. Mukupita kwa ndzidzi, Dhavidhi aphemba mamuna unoyu wakupfuma toera apase cakudya iye pabodzi na anyankhondo ace. Mbwenye Nabhali akhonda phembo idacita Dhavidhi, natenepa Dhavidhi aipirwa kakamwe mbacita masasanyiro toera kupha Nabhali pabodzi na amuna onsene a panyumba pace. Mbwenye ntumiki wa Nabhali aenda kapanga pyenepi Abhigaili, wakuti akhali nkazi wa Nabhali. Nakuti akhali panyumba ya Nabhali, akhadziwa kuti Abhigaili mbadapulumusa umaso wace. Natenepa, m’mbuto mwa kuthawa, iye anyindira kuti Abhigaili mbadakwanisa kuaphedza. Panango iye akhali na cinyindiro ceneci thangwi Abhigaili akhadziwika ninga nkazi wandzeru. Pontho pinthu pidacitika mukupita kwa ndzidzi pyapangiza kuti ntumiki wa Nabhali akhali na mathangwi adidi toera kunyindira Abhigaili. Mwacipapo, Abhigaili aenda kacedza na Dhavidhi toera afudze masasanyiro ace. (1 Sam. 25:2-35) Pontho Abhigaili akhanyindira kuti Dhavidhi mbadacita pinthu mwandzeru.

12. Yezu apangiza tani kuti akhanyindira anyakupfundzace maseze iwo akhadodoma?

12 Yezu anyindira anyakupfundzace maseze iwo akhadodoma. (Juwau 15:15, 16) Mu ndzidzi udaphemba Tiyago na Juwau mbuto yakupambulika mu Umambo wa Mulungu, Yezu nee apenula mathangwi akhaacitisa kutumikira Yahova peno kuakhonda toera asiye kukhala apostolo ace. (Marko 10:35-40) Mukupita kwa ndzidzi, anyakupfundza onsene a Yezu anthawa masiku adamangwa iye. (Mat. 26:56) Ngakhale tenepo, Yezu apitiriza kuanyindira. Maseze Yezu akhadziwa madodo awo, iye “apitiriza kuafuna mpaka kunkhomo kwa umaso wace.” (Juwau 13:1) Pidamala Yezu kulamuswa muli akufa, iye apasa anyakupfundzace akukhulupirika akukwana 11 basa yakufunika kakamwe yakucita anyakupfundza na kutsalakana mabira ace. (Mat. 28:19, 20; Juwau 21:15-17) Yezu akhali na mathangwi adidi toera kunyindira amuna anewa akusowa ungwiro. Iwo onsene atumikira Yahova mwakukhulupirika mpaka kufa kwawo. Mwakukhonda penula, Yana, Dhavidhi, ntumiki wa Nabhali, Abhigaili na Yezu akhazikisa citsandzo cadidi cakunyindira anthu anango akusowa ungwiro.

KUPITIRIZA KUNYINDIRAABALE NA ALONGO ATHU

13. Ndi pinthu pipi pyakuti panango pinaticimwanisa kunyindira anango?

13 Kodi imwe mwapanga kale m’bale mphangwa zacibisobiso, buluka penepo mbamudzindikira kuti iye apangambo anango mphangwa zenezi? Pyenepi ndi pyakutsukwalisa kakamwe. Mwacitsandzo, mulongo unango apanga nkulu wa mpingo mphangwa zacibisobiso. Mbwenye mangwana mwace, nkazi wa nkulu wa mpingo unoyu amenyera ntokodzi mulongo adacedza na nkulu wa mpingo mbalonga pinthu pinapangiza ninga akhadziwa mphangwa zidacedza nkulu wa mpingo na mulongo unoyu. Mwakukhonda penula, pyakhala pyakunentsa kakamwe kuna mulongo unoyu toera kunyindira nkulu wa mpingo unoyu. Mbwenye mulongo unoyu aona kuti ndi pyadidi kuphemba ciphedzo kuna nkulu wa mpingo unango. Pontho nkulu wa mpingo unoyu am’phedza toera apitirize kunyindira akulu a mpingo.

14. Ninji pidaphedza m’bale unango toera anyindire anango?

14 M’bale unango amala ndzidzi uzinji mbali wakutsukwala thangwi ya akulu a mpingo awiri akhanyerezera iye kuti nee mbadakwanisa kuanyindira. Mbwenye iye akumbuka mafala adalonga m’bale unango wakuti asamulemedza kakamwe. M’bale unoyu alonga mafala awa akufunika kakamwe: “Nyamalwa wathu ndi Sathani, tayu abale athu.” M’bale unoyu anyerezera kakamwe thangwi ya mafala anewa na pinthu pikhafunika iye kucita. Buluka penepo, iye acita phembero kuna Yahova toera am’phedze kukhazikisa ntendere na akulu a mpingo anewa.

15. Thangwi yanji panango panapita ndzidzi uzinji toera kunyindira pontho anango? Perekani citsandzo.

15 Kodi imwe mwaluza mwai wakutumikira mu mpingo? Khala ndi tenepo panango pyenepi pyakutsukwalisani kakamwe. Mwacitsandzo, mulongo Grete na mai wace akhatumikira Yahova mwakukhulupirika ku Alemanya mu ndzidzi wa utongi wa Nazi mu pyaka 1930 pikhakhondeswa basa yathu. Mulongo Grete akhakomerwa kakamwe na basa ikhacita iye ya kukopyari marevista a Ncenjezi toera kuatumizira abale na alongo. Mbwenye pidadziwa abale kuti pai wace mulongo Grete akhatcinga Mboni za Yahova, iwo ampanga toera asiye basa ineyi thangwi iwo akhagopa kuti pai wace mbadadziwa mphangwa thangwi ya Mboni za Yahova mbapanga anyakutcinga. Kusiyapo pyenepi, mulongo Grete athimbana na nkandzo unango. Mu ndzidzi wa Nkhondo Yaciwiri ya Dziko Yonsene Yapantsi, abale nee akhapereka marevista kuna mulongo Grete na mai wace, pontho akhacalira kucedza nawo angaonana nawo. Pyenepi pyatsukwalisa kakamwe mulongo Grete, pontho papita ndzidzi uzinji toera kulekerera abale anewa na kutoma pontho kuanyindira. Ngakhale tenepo, mukupita kwa ndzidzi, iye adzindikira kuti Yahova aalekerera, natenepa iye akhafunikambo kucita pibodzi pyene. c

“Nyamalwa wathu ndi Sathani, tayu abale athu”

16. Thangwi yanji tisafunika kuwangisira toera tinyindire pontho abale na alongo athu?

16 Khala pinthu ninga pyenepi pyakutsukwalisa pyacitikambo kuna imwe, wangisirani toera kunyindira pontho abale na alongo anu. Panango panapita ndzidzi, mbwenye kuwangisira kwanu kunaphedza kakamwe. Mwacitsandzo, khala imwe mwadya cinthu cakuti cakucitisani kubva kupha m’mimba, panango munacita mphole-mphole na pinthu pinango pinadya imwe toera pyenepi pikhonde kucitika pontho kuna imwe. Mbwenye imwe nee munasiya kudya thangwi ntsiku inango mwabva kupha m’mimba. Munjira ibodzi ene, ife nee tisafunika kutawirisa kuti pinthu pyakuipa pidacitirwa ife piticitise kusiya kunyindira abale na alongo athu, akuti ndi akusowa ungwiro. Ife tingapitiriza kunyindira anango, tinakhala akutsandzaya, pontho pyenepi pinatiphedza toera kudziwa pinafunika ife kucita toera tikhale akunyindirana mu mpingo.

17. Thangwi yanji ndi pyakufunika kakamwe kunyindira anango, pontho tinapfundzanji mu nsolo unatowera?

17 Anthu azinji nee asanyindirana mu dziko ino ya Sathani, mbwenye ife tisanyindira abale na alongo athu thangwi tisaafuna, pontho iwo asatifunambo. Kunyindirana kweneku kusaticitisa kukhala akutsandzaya na akuphatana, pontho kunatitsidzikiza tingathimbana na nyatwa ntsogolo. Mphapo musafunika kucitanji khala m’bale peno mulongo akutsukwalisani, pontho nee musan’nyindirabve? Wangisirani toera muone abale na alongo anu munjira inaaona Yahova, phatisirani midida ya Bhibhlya, funani kakamwe abale na alongo anu, pontho pfundzani na pitsandzo pya atumiki a Yahova akale. Ife tinakwanisa kulekerera anango angatitsukwalisa mbatianyindira pontho. Tingacita pyenepi, tinakhala na nkhombo yakukhala na axamwali azinji ‘akukhulupirika kakamwe kupiringana m’bale.’ (Mis. 18:24) Mbwenye nee pyakwana basi ene kunyindira anango, ife tisafunika kupangiza kuti tathema kunyindirwambo. Natenepa, mu nsolo unatowera tinapfundza kuti tinapangiza tani kuti tathema kunyindirwa na abale na alongo athu.

NYIMBO 99 Nsoka Ukulu wa Abale

a Ife tisafunika kunyindira abale na alongo athu. Mbwenye midzidzi inango pyenepi pinakhala pyakunentsa thangwi panango iwo anatitsukwalisa. Mu nsolo uno, ife tinaona kuti kuphatisira midida ya Bhibhlya na kunyerezera pitsandzo pyakale kunatiphedza tani toera kunyindira abale na alongo athu peno kupitiriza kuanyindira ngakhale atitsukwalise.

b Bhibhlya isaticenjeza kuti pana abale na alongo anango mu mpingo akuti panango nee athema kunyindirwa. (Yuda 4) Midzidzi inango, abale anewa authambi panango anayesera kulonga “pinthu pyakuphonyeka” toera kupeusa anango. (Mabasa 20:30) Natenepa ife nee tisafunika kuanyindira nee kubvesera pinalonga iwo.

c Toera kudziwa pizinji thangwi ya mulongo Grete, onani vonanyi Anuário das Testemunhas de Jeová de 1974, tsa. 129-131.