1. ¿Kʼu yuʼun vokol chaʼiik ti spat yoʼontonik ta stojolal yantik li krixchanoetike?

 LI KRIXCHANOETIK avie vokol chaʼiik ti spat yoʼontonik ta stojolal yantike. Taje jaʼ ta skoj ti chilik ti chopol kʼusitik tspas li jpʼolmajeletike, li jpolitikoetike xchiʼuk li jnitvanejetik ta relijione. Mu xa stakʼ spat yoʼonton chaʼiik ta stojolal li yamigotakike, li slakʼnaike mi jaʼuk ta stojolal li yutsʼ yalalike. Taje mu labaluk sba chkaʼitik. Yuʼun yaloj xa onoʼox Vivlia ti «ta slajebal xa kʼakʼale» li krixchanoetike muʼyuk stukʼil yoʼontonik, chchopol loʼiltavanik xchiʼuk ch-akʼvanik ta kʼabal. Jaʼ jech stalelalik kʼuchaʼal li Satanas ti mu xuʼ jpat koʼontontik ta stojolale (2 Tim. 3:1-4; 2 Kor. 4:4).

2. 1) ¿Buchʼu xuʼ jpat lek koʼontontik ta stojolal? 2) ¿Kʼusi van xuʼ xajakʼbe aba?

² Li yajtsʼaklomutik Kristoe jnaʼojtik ti xuʼ jpat lek koʼontontik ta stojolal li Jeovae (Jer. 17:7, 8). Yuʼun skʼanojutik xchiʼuk muʼyuk chikta li yamigotake (Sal. 9:10). Xuʼ jpat koʼontontik ta stojolal li Jesukristo eke, yuʼun laj yakʼ xkuxlejal ta jtojolaltik (1 Ped. 3:18). Jech xtok, kakʼojtik venta jtuktik ti xuʼ jpat koʼontontik li ta beiltaseletik chakʼ Vivliae (2 Tim. 3:16, 17). Jnaʼojtik lek ti xuʼ jpat koʼontontik ta stojolal Jeova, Jesus xchiʼuk li ta Vivliae. Pe yikʼaluk van xi chanope: «¿Mi xuʼ jpat koʼonton ta stojolal li ermanoetik ta tsobobbaile?». Xuʼ, jkʼeltik kʼu yuʼun ti jech chkaltike.

3. ¿Kʼusi matanal jtaojtik? (Markos 10:29, 30).

³ Li Jeovae yakʼoj jmotontik: jaʼ ti te oyutik li ta s-organisasione. Ta skoj taje, ep kʼusitik ta jkʼupintik (kʼelo Markos 10:29, 30). Ta spʼejel balumile, oy kermanotaktik ti skʼanojik li Jeova eke xchiʼuk ti chakʼ yipalik ta xchʼunbel li smantaltake. Akʼo mi jelel jkʼoptik, jtsʼunbaltik xchiʼuk jkʼuʼ jpokʼtik,  jkʼanoj jbatik akʼo mi jaʼ to chkojtikin jbatik. Li kʼusi mas ta jkʼupintike jaʼ ti jmoj chkichʼtik ta mukʼ li Jtotik ta vinajele (Sal. 133:1).

4. ¿Kʼuxi tskoltautik li kermanotaktike?

⁴ Skʼan masuk to tsobolutik xchiʼuk li kermanotaktik avie, yuʼun xuʼ skoltautik sventa xkuch kuʼuntik li jvokoltike (Rom. 15:1; Gal. 6:2). Jech xtok, tstij koʼontontik sventa jechuk-o xijtun ta stojolal Jeova xchiʼuk ti tsotsukutik ta mantale (1 Tes. 5:11; Ebr. 10:23-25). Toj vokol ti muʼyukuk tskoltautik li kermanotaktik ta stsalel li kajkontratike: ti jaʼ li Satanas xchiʼuk li xchopol balumile. Li Satanas xchiʼuk li buchʼutik jmoj sjol xchiʼuke poʼot xa stsakik ta kʼop li yajtuneltak Diose. Li vaʼ orae, ta me jtojtik ta vokol ti tskoltautik li kermanotaktike.

5. ¿Kʼu yuʼun oy buchʼutik vokol chaʼiik ti spat yoʼontonik ta stojolal li ermanoetike?

⁵ Junantike yikʼaluk van vokol chaʼiik ti spat yoʼontonik ta stojolal li ermanoetike. ¿Kʼu yuʼun? Xuʼ van oy kʼusi laj yalbeik junuk ermano ti mu ox skʼanik ti xaʼiik yantike, pe la spuk batel. O yikʼaluk van oy buchʼu oy kʼusi laj yakʼ ye ti tspase, pe muʼyuk la spas. Xuʼ van oy kʼusi albatik o pasbatik yuʼun junuk ermano ti chopol laj yaʼi sbaik-oe. Jaʼ yuʼun chaʼa, ¿kʼusi xuʼ skoltautik sventa jpat koʼontontik ta stojolal li kermanotaktike?

6. Li kʼanelale, ¿kʼuxi tskoltautik sventa masuk to jpat koʼontontik ta stojolal li kermanotaktike? (1 Korintios 13:4-8).

⁶ Ta jpat koʼontontik ta stojolal yantik mi jnaʼ xijkʼanvane. Li ta kapitulo 13 ta 1 Korintiose ep ta tos kʼu yelan chalbe skʼoplal li kʼanelale xchiʼuk tskoltautik sventa masuk to jpat koʼontontik ta stojolal li yantike o ti jechuk xlik jpastik yan velta mi mu xa jpat koʼontontik ta stojolalike  (kʼelo 1 Korintios 13:4-8). Li versikulo 4 chal ti «kʼanelale xmalaj yuʼun xchiʼuk lek yoʼonton». Li Jeovae oy smalael yuʼun ta jtojolaltik akʼo mi ta jpas jmultik. Jaʼ jech li voʼotik eke skʼan oyuk smalael kuʼuntik ta stojolal li kermanotaktik mi oy kʼusi chalik o tspasik ti chopol chkaʼitike. Li versikulo 5 chal ti kʼanelale «muʼyuk ch-ilin ta anil» xchiʼuk «muʼyuk chchap batel li kʼusi chopol tspasbate». Skʼan ti mu teuk jnakʼ ta koʼontontik ti jaykoj xa kʼusitik chopol spasojbutik li kermanotaktike. Li Eklesiastes 7:9 chal ti mu xij-ilin ta anile. Jaʼ mas lek ti jchʼuntik li mantal chal ta Efesios 4:26: «Mu me jechuk ilinemoxuk-o kʼalal chchʼay xa ox batel kʼakʼale».

7. ¿Kʼuxi tskoltautik li beiltaseletik chal ta Mateo 7:1 kʼalal ta 5 sventa masuk to jpat koʼontontik ta stojolal li kermanotaktike?

⁷ Yan kʼusi xuʼ skoltautik sventa jpat mas koʼontontik ta stojolal li kermanotaktike jaʼ ti jechuk xkiltik kʼuchaʼal ch-ilatik yuʼun Jeovae. Li stuke skʼanojan xchiʼuk muʼyuk chchap batel li kʼusi chopol tspasike. Jaʼ yuʼun, skʼan jechuk jchanbetik li Jeovae (Sal. 130:3). Jaʼuk jkʼelbetik li slekil talelalike xchiʼuk li kʼusitik xuʼ yuʼunik spasele, maʼuk jkʼeltik li kʼusitik chopol tspasike (kʼelo Mateo 7:1-5). Muʼyuk ta jnoptik ti yolbaj xa tspasik li kʼusi chopole, yuʼun li kʼanelale «xchʼun yuʼun skotol» (1 Kor. 13:7). Taje maʼuk skʼan xal ti chalbutik Jeova ti ta jech noʼox skʼan jpat koʼontontik ta stojolal li yantike, yuʼun skʼan xvinaj ta stalelalik ti xuʼ jpat koʼontontik ta stojolalike. b

8. ¿Kʼusi xuʼ xapas sventa masuk to xapat avoʼonton ta stojolal li ermanoetike?

⁸ Mu ta aniluk chlik jpat koʼontontik ta stojolal li yantike. ¿Kʼusi xuʼ xapas sventa masuk to xapat avoʼonton ta stojolal li ermanoetike? Ojtikinano lek, chiʼinano ta loʼil ta tsobajeletik xchiʼuk jmojuk xacholik mantal. Oyuk smalael avuʼun xchiʼuk mu ta aniluk xanop ti mu stakʼ xapat avoʼonton ta stojolalike. Kʼalal oy buchʼu mu to xavojtikin leke, yikʼaluk van muʼyuk chavalbe skotol li kʼusi yakal chanuptane, pe kʼalal mas chavojtikin batele, mas xa jun avoʼonton chavalbe ti kʼu yelan chavaʼi abae (Luk. 16:10). Pe ¿kʼusi xuʼ xapas mi muʼyuk lek kʼusi la spasbot junuk ermano ti apatoj toʼox avoʼonton ta stojolale? Mu xanop ta anil ti mu xa stakʼ xapat avoʼonton ta stojolale xchiʼuk mu xanop xtok ti mu xa stakʼ xapat avoʼonton ta stojolal li yantik eke. ¿Kʼusi xuʼ skoltautik? Jaʼ ti jkʼeltik li kʼusitik la spasik li yajtuneltak Jeova ta voʼne ti jech-o la spat yoʼontonik ta stojolal yantik akʼo mi muʼyuk lek kʼusi pasbatik.

9. 1) ¿Kʼusi la spas Ana akʼo mi muʼyuk lek kʼusi la spasik li Eli xchiʼuk xnichʼnabtake? 2) ¿Kʼusi xuʼ xachanbe li Anae? (Kʼelo li lokʼole).

⁹ ¿Mi oy kʼusi muʼyuk lek la spas avil junuk ermano ti oy kʼusi sbainoj ta tsobobbaile? Mi jeche, xuʼ me skoltaot li kʼusi la spas Anae. Li vaʼ kʼakʼale, li Elie jaʼ yakal tsbeiltas ta mantal li j-israeletike, yuʼun jaʼ chtun ta mero bankilal pale. Pe muʼyuk lek stalelalik li yutsʼ yalale, yuʼun li xnichʼnabtak ti jaʼ paleetike chmulivajik, pe li Elie muʼyuk mas kʼusi tspas sventa xalanbe mantal. Akʼo mi jech, li Jeovae muʼyuk la slokʼes ta anil ta yabtel li Elie. ¿Kʼusi van la spas li Anae? Jech-o chkʼot yichʼ ta mukʼ Jeova ta axibalna akʼo mi te chtun-o ta mero bankilal  pale li Elie. Jun velta kʼalal jaʼo yakal tspas orasion li Ana ta skoj ti tsvul tajek yoʼontone, albat yuʼun Eli ti yakal chyakube xchiʼuk tsotsik xa kʼoponat (1 Sam. 1:12-16). Li Anae yalojbe xa ox Jeova ti mi laj yil junuk skereme te chakʼ tunuk li ta axibalnae. Ta sjunul yoʼonton laj yakʼ tunuk skerem akʼo mi jaʼ chkʼelat yuʼun li Elie (1 Sam. 1:11). ¿Mi persa van skʼan xichʼ chapanel li xnichʼnabtak Elie? Skʼan onoʼox, li Jeovae jech la spas kʼalal la sta yorail laj yile (1 Sam. 4:17). Li Jeovae laj yakʼbe jun skerem li Anae, Samuel laj yakʼbe sbi (1 Sam. 1:17-20).

10. ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel David ti jech-o la spat yoʼonton ta stojolal yantik akʼo mi laj yichʼ valopatinel?

¹⁰ ¿Mi oy svalopatinojot junuk avamigo? Mi jeche, nopbo skʼoplal li ajvalil Davide. Kʼalal tskʼan ox chpojbat yabtel ta ajvalilal yuʼun li xnichʼon ti Absalon sbie, li Aitofel ti jaʼ toʼox yamigo Davide la skolta li Absalone. Kʼux van tajek laj yaʼi David li kʼusi la spas li skereme xchiʼuk li yamigo toʼox ta alele. Akʼo mi jech, li Davide jech-o la spat yoʼonton ta stojolal yantik. La spat-o yoʼonton ta stojolal li yamigo ti Usai sbie ti muʼyuk la spas ta jmoj sjol xchiʼuk li jtoybaetike. Lek ti jech la spase, yuʼun li Usaie jech-o la skolta akʼo mi xuʼ ox xlaj ta milel (2 Sam. 17:1-16).

11. ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel jun yajtunel Nabal ti spatoj yoʼonton ta stojolal yantike?

¹¹ Kalbetik skʼoplal jun yajtunel Nabal. Li David xchiʼuk sviniktake laj yakʼ ta ilel slekil yoʼontonik ta stojolal li yajtuneltak Nabale xchiʼuk la xchabiik. Ta tsʼakale, li Davide la skʼanbe ti oyuk kʼusi x-akʼbat slajesik xchiʼuk li sviniktake. Akʼo mi jkʼulej li Nabale, muʼyuk laj yakʼ. Jaʼ yuʼun, ilin tajek li Davide xchiʼuk laj yal ti tsmilbe skotol li sviniktake. Li jun yajtunel Nabale bat yalbe Abigail li kʼusi kʼot ta pasele. Snaʼoj ti xuʼ sta-o skolebal li kʼusi tspas Abigaile. Muʼyuk la snop ti chjatav batele. Jaʼ noʼox la spat yoʼonton ti lek kʼusi chkʼot ta pasel yuʼun li Abigaile, yuʼun ojtikinbil ti lek pʼije. Lek ti jech la spat yoʼontone, yuʼun li Abigaile tsots yoʼonton laj yalbe David ti mu spas li kʼusi xa ox snopoj tspase (1 Sam. 25:2-35). Li Abigail eke la spat yoʼonton ti snaʼ srasonaj li Davide.

12. ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel Jesus ti la spat yoʼonton ta stojolal yajchankʼoptak akʼo mi oy spaltailik?

 ¹² Li Jesuse la spat yoʼonton ta stojolal li yajchankʼoptake akʼo mi oy kʼusi muʼyuk lek bat ta pasel yuʼunik (Juan 15:15, 16). Kʼalal li Santiago xchiʼuk Juan la skʼanbeik ti masuk tsots yabtelik x-akʼbatik li ta Ajvalilal yuʼun Diose, li Jesuse muʼyuk la snop ti chtunik ta stojolal Jeova ta skoj noʼox ti oy kʼusi tskʼanike mi jaʼuk laj yal ti mu xa xuʼ xtunik ta yajtakboltake (Mar. 10:35-40). Iktaat komel stuk xtok kʼalal jaʼo laj yichʼ chukele (Mat. 26:56). Pe li Jesuse jech-o la spat yoʼonton ta stojolalik. Akʼo mi snaʼoj ti oy spaltailike, skʼanojan-o «kʼalal to ta slajeb» (Juan 13:1). Kʼalal jaʼ toʼox chaʼkuxie, laj yakʼbe sbain li 11 ta voʼ yajtakboltak ti akʼo sbeiltasik li cholmantale xchiʼuk ti akʼo xchabibat li yuni chijtake (Mat. 28:19, 20; Juan 21:15-17). Lek ti la spat yoʼonton ta stojolalike, yuʼun tukʼ-o laj yakʼ sbaik ti kʼu sjalil kuxiik li ta balumile. Jech kʼuchaʼal laj kiltike, li Anae, li Davide, li yajtunel Nabale, li Abigaile xchiʼuk li Jesuse la spat yoʼontonik ta stojolal li buchʼutik maʼuk tukʼil krixchanoetike. Taje tstij koʼontontik ti jechuk jpastik eke.

13. ¿Kʼu yuʼun xuʼ van vokol chkaʼitik ti jpat koʼontontik ta stojolal yantike?

¹³ ¿Mi oy kʼusi kalojbetik junuk ermano ti mu jkʼantik ti oy buchʼu xaʼie, pe laj kaʼitik ti laj yal batele? Kʼalal jech kʼot ta pasele, toj kʼux van tajek laj kaʼitik. Jun veltae, jun ermana oy kʼusi la xchapbe jun mol ta tsobobbail ti mu skʼan ti oyuk buchʼu xaʼie, pe ta yokʼomale kʼoponat tal yuʼun li yajnil mol ta tsobobbail sventa xpatbat yoʼontone, jamal xvinaj ti oy kʼusi laj yal li ermanoe. Ta skoj taje, li ermanae mu xa spat lek yoʼonton ta stojolal li mol ta tsobobbaile. Pe li ermanae lek kʼusi la spas xchiʼuk la skʼanbe koltael yan mol ta tsobobbail, vaʼun koltaat sventa spatuk yoʼonton yan velta ta stojolal li moletike.

14. ¿Kʼusi koltaat-o jun ermano sventa spat yoʼonton yan velta ta stojolal li ermanoetike?

¹⁴ Oy jun ermano ti ilinem to’ox ta stojolal chaʼvoʼ moletik ta tsobobbaile, yuʼun chil noʼoxe mu stakʼ spat yoʼonton ta stojolalik. Pe vul ta sjol ti xi laj yal jun ermano ti lek yichʼoj ta mukʼe: «Jaʼ kajkontratik li Satanase, maʼuk li kermanotaktike». Li ermanoe la snopbe skʼoplal li kʼusi laj yaʼi taje xchiʼuk la spas orasion. Ta tsʼakale, la xchapan skʼop xchiʼuk li chaʼvoʼ moletik ta tsobobbaile.

15. ¿Kʼu van yuʼun vokol ti jpat koʼontontik yan velta ta stojolal li ermanoetike? Albo skʼoplal li kʼusi la snuptan Gretee.

¹⁵ ¿Mi oy junuk velta spojojboxuk li kʼusi toʼox abainoj ta tsobobbaile? Kʼux van laj avaʼi taje. Kalbetik skʼoplal li kʼusi kʼot ta stojolal chaʼvoʼ ermanaetik li ta sjabilaltik 1930, jaʼik li Grete xchiʼuk smeʼ ti tukʼ laj yakʼ sbaik ta stojolal Jeovae. Li ermanaetik taje te toʼox nakalik ta Alemania ti bu mu xakʼik jpas kabteltik li jnazietike. Li Gretee akʼbil toʼox sbain spasbel skopiailtak Li Jkʼel-osil ta toyole. Pe li ermanoetike laj yaʼiik ti chkontrainvan li stot Gretee. Jaʼ yuʼun, xiʼik mi xuʼ xtikʼbat smul li tsobobbaile. Vaʼun, muʼyuk xa laj yakʼbeik spas Grete li abtelal sbainoj toʼoxe. Pe oy to yan kʼusi la snuptan. Kʼalal jaʼo yakal li Xchibal Mukʼta Paskʼop ta spʼejel Balumile, muʼyuk akʼbatik li srevistaike mi jaʼuk chkʼoponatik kʼalal oy bu ch-ilatik ta kayee, yuʼun muʼyuk xa spatoj yoʼontonik ta stojolalik. Ta skoj ti kʼux tajek laj yaʼi li Gretee, vokol laj yaʼi sventa xakʼ ta perton  li ermanoetik taje xchiʼuk ti spat yoʼonton yan velta ta stojolalike. Kʼalal echʼ jayibuk jabile, laj yakʼ venta ti yakʼanoj xa ta perton li Jeovae, jaʼ yuʼun skʼan jech spas ek. c

16. ¿Kʼu yuʼun skʼan xkakʼtik persa ti jpat koʼontontik ta stojolal yantike?

¹⁶ Mi oy kʼusi chopol anuptanoj jech kʼuchaʼal laj xa kalbetik talel skʼoplale, akʼo persa sventa xapat avoʼonton yan velta ta stojolal li ermanoetike. Xuʼ van mu kʼunuk chavaʼi, pe mi laj avakʼ persae, lek kʼusi chkʼot ta pasel. Kalbetik junuk skʼelobil. Mi oy kʼusi la jlajestik ti lij-ipaj-oe, mas xa ta jkʼeltik li kʼusi ta jlajestike, pe maʼuk skʼan xal ti muʼyuk xa chijveʼe. Jaʼ noʼox jech ek, mi oy kʼusi muʼyuk lek la spasbutik junuk kermanotike, maʼuk skʼan xal ti muʼyuk xa ta jpat koʼontontik ta stojolal skotol li kermanotaktike, yuʼun naka jmulavilutik. Mi la jpat koʼontontik yan velta ta stojolal li yantike, mas me xijmuyubaj xchiʼuk mas chkakʼ ta koʼontontik ti oyuk kʼusi jpas ta jtsobobbailtik sventa mas jpat koʼontontik ta jujuntale.

17. 1) ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti jpat koʼontontik ta jujuntale? 2) ¿Kʼusi ta jkʼeltik li ta yan xchanobile?

¹⁷ Li ta balumil avi ti jaʼ sventainoj li Satanase mu xa stakʼ jpat koʼontontik ta stojolal yantik. Pe li ta steklumal Jeovae jpatoj koʼontontik ta jujuntal, yuʼun jkʼanoj jbatik. Ta skoj ti jpatoj koʼontontik ta jujuntale, mas xijmuyubaj xchiʼuk mas jmoj oyutik. Jech xtok, tskoltautik sventa xkuch kuʼuntik li tsatsal vokoliletik ti poʼot xa xtale. Pe ¿kʼusi ta jpastik mi oy kʼusi chopol la spasbutik li buchʼu jpatoj koʼontontik ta stojolale? Skʼan jech jnoptik kʼuchaʼal li Jeovae, ti xkakʼ ta jkuxlejaltik li beiltaseletik ta Vivliae, ti jkʼantik li kermanotaktike xchiʼuk ti jchanbetik skʼoplal li buchʼutik jech la snuptanik ti chal ta Vivliae. Vaʼun, ta me jpat koʼontontik yan velta ta stojolal li yantike xchiʼuk ta me jta kamigotik «ti mas to kʼanvanem kʼuchaʼal junuk jchiʼiltik ta vokʼele» (Prov. 18:24). Pe maʼuk noʼox ti ta jpat koʼontontik ta stojolal yantike, yuʼun li kermanotaktik eke skʼan xilik ti xuʼ spat yoʼontonik ta jtojolaltike. Li ta yan xchanobile ta jkʼeltik kʼusi xuʼ jpastik sventa spat yoʼontonik ta jtojolaltik.