1. Кандый кижини бӱдӱмјилӱ кижи деп айдарга јараар?

 БӰДӰМЈИЛӰ кижи бир де тӧгӱн неме айтпай јат, берген сӧзин бӱдӱрип јат (Сар. 15:4). Андый кижиге јаантайын иженерге јараар. Бис те кӱӱнзеп јадыс, јуундагы ака-эјелер биске бӱдӱп турзын деп. Је олордыҥ бӱдӱмјизине кирерге нени эдер керек?

2. Улусты биске бӱдӱп турзын деп нени эдер керек?

² Улусты биске бӱтсин деп албадап болбозыс. Карын олордыҥ бӱдӱмјизине кирерге, эдип турган керектеристеҥ биске бӱдерге јараар деп кӧрӱнер керек. Бӱдӱмји акча ошкош. Оны иштеп аларга кӱч — јылыйтып ийерге јеҥил. Бис јӱк ле Иеговага бир де алаҥзыбай бӱдер аргалу. Ого алаҥзыйтан шылтак бир де јок. Нениҥ учун дезе «оныҥ бастыра керектери чындык» (Сар. 33:4). Иегова бисти оноҥ тем алар деп сакыйт (Эф. 5:1). Айдарда, Иегованаҥ тем алган ла бӱдӱмјилӱ болгонын керектериле кӧргӱскен улустыҥ темдерин эске алып ийектер. Анайда ок бӱдӱмјилӱ кижи болорго биске кандый беш кылык-јаҥ болужарын билип алактар.

3, 4. Даниил бӱдӱмјилӱ кижи болгонын канайып кӧргӱскен? Биске бойыска кандый сурактар берер керек?

³ Судурчы Даниил бӱдӱмјилӱ кижи болгон. Ол сӱреен јакшы тем кӧргӱскен. Даниил Вавилондӧӧн олјого барган улустыҥ тоозында болгон. Је јаан удабай улус оны бӱдӱмјилӱ кижи деп кӧрӱп ийгендер. Даниил Навуходоносор каанныҥ тӱжиниҥ учурын јартап берерде, улус ого оноҥ тыҥ бӱдӱп баштаган. Је бир катап ого, Иегова Навуходоносорды јаратпай турган деп айдарга келишкен. Навуходоносорго мындый сӧстӧрди угарга чек јарабаган эмей. Мыны айдарга Даниилге коркымчылу болгон болор, нениҥ учун дезе Навуходоносор  каан калју-казыр кижи болгон (Дан. 2:12; 4:20—22, 25). Кийнинде, канча јылдар ӧдӧрдӧ, Даниил Вавилондо каанныҥ ӧргӧӧзиниҥ стенезинде бичилген кайкамчылу сӧстӧрдиҥ учурын јартаган. Бу да учуралдыҥ кийнинеҥ улус Даниилге бӱдерге јараар деп бӱдӱмјиленген (Дан. 5:5, 25—29). Анайда ок каан ла оныҥ јамылу ишчилери Даниилди «јайалталу кижи болгонын» кӧргӱлеген. Олор до Даниилди — «качан да тӧгӱн айтпас, ак-чек ле бӱдӱмјилӱ кижи» деп билип алгандар (Дан. 6:3, 4). Айдарда, ӧскӧ кудай јаҥду башчылар да Иегованыҥ ишчизине бӱдерге јараар деп бӱдӱмјиленип турдылар.

⁴ Даниилдиҥ темин сананып, бойыстаҥ мындый сурактар сураарга јараар: «Кереечи эмес улус мени кандый кижи деп кӧрӧт? Мен молјуларымды канайып бӱдӱредим? Меге бӱдерге јараар ба?» Бу сурактарды нениҥ учун бойыстаҥ сураар керек? Нениҥ учун дезе бӱдӱмјилӱ кижи болгонысла бис Иегованы мактайдыс.

5. Ханания бӱдӱмјилӱ кижи болгон деп недеҥ кӧрӧдис?

⁵ Б. э. озо 455 јылда, башкараачы Неемия Иерусалимниҥ стенелерин орныктырып салган. Ол каланы кичеейтен бӱдӱмјилӱ улусты бедиреп баштаган. Андый улустыҥ бирӱзи, шибеениҥ башчызы — Ханания болгон. Агару Бичикте ол керегинде мындый сӧстӧр бичилген: «Ол ӧскӧ улуска кӧрӧ, чындык Кудайдаҥ айап турган бӱдӱмјилӱ кижи  болгон» (Неем. 7:2). Ханания кандый ла јакылтаны јазап бӱдӱрген, нениҥ учун дезе ол Иегованы сӱӱген, анайда ок оны ачындырбаска албаданган. Бис анайып ла Кудайды сӱӱп, оноҥ айап турзаас, бӱдӱмјилӱ ишчилер болуп каларыс.

6. Тихикти апостол Павелдиҥ бӱдӱмјилӱ најызы болгон деп нениҥ учун айдарга јараар?

⁶ Анайда ок апостол Павелдиҥ најызын, Тихикти эске алып ийектер. Апостол Павел Римде, айылдагы каруулда болордо, Тихикти ого болужар деп билген, ол оны «Кайраканныҥ чындык јалчызы» деп айткан (Эф. 6:21, 22). Апостол Павел Тихикке Эфестеги ле Колоссыдагылардагы христиандарга јӱк ле самаралар јетирзин деп айткан эмес, је олорды токунатсын ла болушсын деп јакарган. Бӱгӱнги кӱнде бистиҥ кӧгӱзисти кичееп турган Тихик ошкош бӱдӱмјилӱ кӧп ака-карындаштар бар (Кол. 4:7—9).

7. Бӱдӱмјилӱ кижи болорго, слер бойоордыҥ јууныгардыҥ аксагалдарынаҥ ла болушчы ишчилеринеҥ неге ӱренер аргалу?

⁷ Бис бӱдӱмјилӱ аксагалдарысты ла болушчы ишчилеристи баалап јадыс. Олор Даниил, Ханания ла Тихик чилеп, бойыныҥ молјуларын јазап бӱдӱрип јат. Темдектезе, иштеер кӱндерде ӧдӱп турган туштажуларда программаныҥ кандый бир бӧлӱги божодылып калар болор деп, бир де санааркабай јадыс. Ол эмезе аксагалдар ака-эјелерди туштажуларда јакылталар алып, бӱдӱрип турганы учун баалап јат. Анайда ок Агару Бичикти ӱренип турган кижини ончо улуска айдылатан куучын-эрмекке кычырарга уйалбай јадыс. Нениҥ учун дезе туштажуда куучын-эрмек болор деп бир де алаҥзыбайдыс. Бого ло коштой јарлаар ишке керектӱ бичиктер јаантайын болор деп алаҥзыбай јадыс. Бу бӱдӱмјилӱ акалардыҥ бисти мынайып кичееп турганы кандый јакшы! Олор учун Иеговага јаан быйанысты айдып турадыс! А бистер керегинде нени айдарга јараар? Бистерге де бӱдерге јараар деп канайып кӧргӱзерис?

8. Улустыҥ керек-јарактарын сурап тура, нени ундыбас керек? (Укаа сӧстӧр 11:13).

⁸ Бис ака-эјелеристи сӱӱп јадыс, оныҥ учун олордыҥ керек-јарактарын сурап угадыс. Је бу ок ӧйдӧ биске олордыҥ јӱрӱмине ӧйинеҥ ӧткӱре киришпес керек. Баштапкы чакта јуундагы кезик христиандар ӧскӧ улустыҥ керектерине киришкиле[п], айтпасты айдып јӱргӱле[ген]» (1 Тим. 5:13). Бис мындый кылык-јаҥду болорго кӱӱнзебейдис. Је та кем де биске бойы керегинде куучындап, оны улуска куучындабазын деп сураза, канайдар? Темдектезе, кандый бир эје эмезе сыйын бойыныҥ су-кадыгы керегинде ол эмезе ӧскӧ кӱчтерин биске куучындап, ӧскӧ улуска куучындабазын деп сураган болзын. Оныҥ мындый кӱӱнин тоор керек b. (Укаа сӧстӧр 11:13 кычырыгар.) Эмди база кандый айалгаларда нени айтпаза торт болорын кӧрӱп ийектер.

9. Билениҥ кажы ла кижизи олорго бӱдерге јараар деп канайып кӧргӱзер аргалу?

⁹ Јуук улусла. Кажы ла биледе ӧскӧ улуска куучындабайтан немелер бар. Темдектезе, ӧбӧӧни ӱйин уйалтарга, ӧскӧ улуска ол керегинде эби јок неме куучындаар  ба? Јок эмей! Нениҥ учун дезе ол оны сӱӱп јат ла оны ачындырбаска јат (Эф. 5:33). Ол эмезе јаанап калган балдар ада-энелери олорды тоозын деп кӱӱнзейт. Ада-энелер мыны оҥдоп турза јакшы. Олор балдарын уйатка тӱжӱрбеске, олордыҥ јастыраларын улуска куучындабай јат (Кол. 3:21). А балдарга база билер керек, ӧскӧ улуска билезиниҥ улузы керегинде нени куучындаарга јараар, нени куучындаарга јарабас деп (Јаҥ. т. 5:16). Билениҥ кажы ла кижизи билениҥ керектерин ӧскӧ улуска куучындабай турза, биле нак ла бирлик болор.

10. Чын најы кандый болот? (Укаа сӧстӧр 17:17).

¹⁰ Најыларла. Кезикте санааркаштарысты бойыстыҥ јуук најыбыска куучындаар кӱӱнис келет. Је јӱректе не барын ӱзе куучындап берерге кезикте јеҥил эмес болуп јат. Анчада ла најыбыс куучындашкан немегисти ӧскӧ улуска куучындап берген болзо, коркышту кӱч болордоҥ айабас. Оныҥ учун тилин тудуп билер најыларысты бис сӱреен тыҥ баалайдыс! (Укаа сӧстӧр 17:17 кычырыгар.)

11. а) Аксагалдарга ла олордыҥ ӱйлерине нениҥ учун бӱдерге јараар? б) Ака-эјелердиҥ јажытту јетирӱлерин билезине куучындабай турган аксагалдаҥ бис неге ӱренер аргалу? (Јурукты кӧрӱгер.)

¹¹ Јуундагы ака-эјелерле. Ака-эјелердиҥ куучындаган јажыдын улуска куучындабай турган аксагалдар чыннаҥ ла «салкыннаҥ корудый ла јуттаҥ јабынтыдый» болот (Иса. 32:2). Бис олорго нени де куучындазаас, олор оны кемге де айтпас. Оныҥ учун биске олорго баштанарга јеҥил. Бис олордоҥ ӧскӧ ака-эјелердиҥ куучындаганын угуп аларга албаданбай јадыс. Олордыҥ ӱйлерине де, ака-эјелердиҥ јажыдын угарга албаданбай турганы учун, быйанду болодыс. Аксагалдар да бойлоры улустыҥ јажыдын ӱйлерине куучындабай јат. Бир аксагалдыҥ ӱйи мындый сӧстӧр айткан:  «Мен ӧбӧӧниме быйанду болодым, нениҥ учун дезе ол ӧскӧ ака-эјелерле нени куучындашканын меге куучындабай јат. Керек дезе ол кемле куучындашканын да мен билбей јадым. Ӧбӧӧним меге мыны ӱзе куучындап турган болзо, ол меге кереги јок јӱк болор эди. Је куучындабай турганынаҥ улам, мен ака-эјелерле недеҥ де эпјоксынбай, ачык-јарык куучындажар аргалу. Мен бойым да ӧбӧӧниме кандый бир санааркаштарымды куучындазам, ол оны ӧскӧ улуска куучындабас деп билерим». Бистиҥ кажыбыс ла мындый бӱдӱмјилӱ кижи болорго турган эмей. Биске не болужар? Беш кылык-јаҥды шӱӱжип ийектер.

12. Нениҥ учун бӱдӱмјилӱ кижи болорго сӱӱш керек?

¹² Бӱдӱмјилӱ кижи болорго сӱӱш керек. Иисус Христостыҥ айтканыла болзо, јаан эки јакылта — Иегова Кудайды сӱӱри ле јуугын сӱӱри (Матф. 22:37—39). Бис Иегованы сӱӱп турзаас, ол ло чылап бӱдӱмјилӱ болорго кӱӱнзеерис. А јуугысты сӱӱп турзаас, ака-эјелердиҥ јажыдын куучындабазыс. Бис ака-эјелерди ачындырып, уйалтып, олорго ачу эдерге кӱӱнзебей јадыс (Иоанн 15:12).

13. Ижемјилӱ кижи болорго јобош кылык-јаҥ канайып болужат?

¹³ Бӱдӱмјилӱ болорго болужатан база бир кылык-јаҥ — јобош болоры. Јобош кижи кандый бир солунды улустаҥ озо куучындаарга албаданбай јат (Флп. 2:3). Эмезе ол кандый бир јажытту јетирӱлер билер деп кӧрӱнерге албаданбай јат. Анайда ок бис јобош болзоос, Агару Бичикле колбулу кандый бир темаларды шӱӱжип турзаас, Агару Бичиктиҥ бойында эмезе бистиҥ бичиктерде бичилбеген шӱӱлтелерди бойыстыҥ санаабыстаҥ айтпазыс.

14. Бӱдӱмјилӱ кижи болорго тӧп болгоны канай болужат?

¹⁴ Тӧп кижи «унчукпай јӱретен ӧй бар, айдатан ӧй бар» деп, јакшы оҥдоп турган (Эккл. 3:7). Кӧп тилдерде мындый кеп сӧс бар: «Сӧс айдары — мӧҥӱн, унчукпай јӱрери — алтын». Оныҥ да учун Укаа сӧстӧр 11:12-де: «Чыннаҥ ла ойгор кижи унчукпай јат» — деп айдылат. Бир аксагалдыҥ темин кӧрӱп ийектер, оныҥ ады Андрей болзын. Башка-башка јуундар оны кӱч сурактарда болужып ийзин деп сурайт. Оныла кожо аксагалдардыҥ јӧбинде иштеп турган бир аксагал Андрей ака керегинде: «Ол ӧскӧ јуундар керегинде јажытту јетирӱлер качан да куучындабай јат» — деп айдат. Бу аксагалдыҥ јуунындагы ӧскӧ аксагалдар оны тӧп болгоны учун база тооп јат. Аксагалдардыҥ јӧбинде шӱӱшкен сурактары оноҥ ары таркап барбас деп, олор алаҥзыбай јат.

15. Тӧгӱндебей јӱрери бӱдӱмјилӱ кижи болорго канайып болужат? Тем куучындап беригер.

¹⁵ Бӱдӱмјилӱ кижи тӧгӱндебес учурлу. Андый кижи качан да тӧгӱндебес деп, бис бир де алаҥзыбай јадыс (Эф. 4:25; Евр. 13:18). Мындый учурал сананып ийектер. Слерге јуунда јакылта берген болзын. Јакылтагарды угуп ийзин деп, слер кандый кижиге баштанараар? Слерге немени ачыгынча айдып беретен кижиге бе эмезе слерге јӱк ле јакшы неме айдып беретен кижиге бе? Каруузы јарт. Укаа сӧстӧрдӧ мынайып айдылат: «Јажытту сӱӱп јӱргенче, кӧзинче тӱзеткени артык. Најы сӱӱжинеҥ улам шыркалап ийет» (Укаа 27:5, 6). Эйе, најыбыстыҥ чынынча айткан сӧстӧри ичиске  кирбестеҥ айабас, је учы тӱбинде ол туза экелер.

16. Укаа сӧстӧр 10:19-ла болзо, бойын тудунып билери нениҥ учун керектӱ болот?

¹⁶ Улус биске бӱдӱп турзын деп, бойысты тудунып билер керек. Бу кылык-јаҥ анчада ла улустыҥ јажытту немезин куучындап ийер кӱӱнис келип турза, оозысты бош салбаска болужар. (Укаа сӧстӧр 10:19 кычырыгар.) Бойын тудунып билери соцсетьтерле тузаланарында керектӱ. Ајарыҥкай болбозоос, бис билбей калала, јажытту јетирӱлерди кал-камык улуска аткарып ийердеҥ айабазыс. А интернетке чыгарган немегисти улус оноҥ ары канайып ла тузаланза, бис нени де эдип болбозыс. Керек дезе бистиҥ чыгарган јетирӱ кемге-кемге каршу јетирип ийбес пе? База кандый айалгада унчукпас керек? Бистиҥ ӧштӱлер ака-эјелер керегинде бистеҥ нени-нени билип аларга албаданып турза. Анчада ла бистиҥ ижисти јабып салган ороондо эмезе кандый бир токтодулар тургузылган ороондо јадып турган болзоос, полиция бисти шылап турган тушта ајарыҥкай болор керек. Мындый да, ӧскӧ дӧ айалгаларда биске сарнаачыныҥ: «Оозымды сулуктап саларым» — деп айткан сӧстӧри болужар (Сар. 39:1). Айдарда, билегистиҥ улузыла, најыларысла, јуундагы ака-эјелерисле, оноҥ до ӧскӧ улусла бойысты бӱдӱмјилӱ тудунар керек. А бӱдӱмјилӱ кижи болорго, бойын тудунып билер керек.

17. Јуунда бой-бойыска бӱдӱмјилӱ болорго, бис нени эдер аргалу?

¹⁷ Иегова бисти бойыныҥ билезине экелип алганына бис јаан быйанду. Бу биледе ончозы бой-бойын сӱӱп, бой-бойына бӱдӱмјилӱ болот. Бӱдӱмјилӱ кижи болорго биске кажыбыска ла јаантайын тыҥ албаданар керек. Кажыбыс ла сӱӱштӱ, јобош, тӧп, тӧгӱндебес болзоос ло бойысты тудунып турзаас, јуунда ончозы бой-бойына бӱдӱмјилӱ болор. Оныҥ учун бастыра јӱрӱмисле бӱдӱмјилӱ болгонысты кӧргӱзерге, Иегова Кудайыстаҥ тем алып јӱректер.