Amual tati dungu mu

Amual tati pepikalechi dungu mu

QUIMELÜN ÑI PAPILTUNGEAL 38

Manelbalchengeaiñ

Manelbalchengeaiñ

“Tati manelbalngelu ñücübcüli pu che tañi ngütrametu” (PROV. 11:13).

ÜLCATUN 101 Quiñentrür cüdaucüleiñ

¿CHEM QUIMAIÑ? a

1. ¿Chumngi quiñe manelbalngechi che?

 TI MANELFALNGECHI che femquei tañi feipiel ca rüf dunguquei (Sal. 15:4). Pu che maneluuquei manelfalngechi che mu. Ca femngechi iñchiñ ayüqueiñ pu peñi ca pu lamngen ñi maneluhual iñchiñ mu. Fei, ¿chumafuiñ taiñ manelfal chengeal?

2. ¿Chumngechi pengelaiñ taiñ manelbalchengen?

2 Ayüliyiñ caquelu che ñi maneluhual iñchiñ mu, ¿chumafuiñ? Obligalayafuiñ engün ñi femal, huelu mai taiñ femün meu pengelelafiyiñ taiñ manelfalngen. Cafei mülei taiñ inayentuafiel ta Jehová. Jehová mai ta manelfalngei. Biblia feipi: “Com tañi femqueel manelfalngei”, feimu rumel maneluuqueiñ quisu meu (Sal. 33:4). Jehová ayüquei taiñ inayentuafiel (Efes. 5:1). Quiñeque che mülelu cuifi inayentufingün ta Jehová, fei pengelingün tañi manelfalngen. Tüfachi troquiñ mu peaiñ ñi femün engün ca peaiñ quechu dungu taiñ quelluaeteu taiñ manelfal chengeal.

INABIIÑ JEHOVÁ TAÑI CUIBIQUE MANELBALNGECHI CHE

3, 4. 1) Daniel, ¿chumngechi pengeli tañi manelbalchengen? 2) ¿Chem ramtuhuabüiñ?

3 Ti profeta Daniel rume manelfal chengefui. Peafiyiñ tañi femün. Pu babilonio yeelumu ta Babilonia, Daniel eluufemi ñi manelfal chengen. Rulpandungufilu ñi peuman tati rey, pu che doi maneluhui ta Daniel mu. Quiñe rupa, Daniel feipifi tati rey Nabucodonosor Jehová ñi ayüucülenon ta fei mu. Ti rey ñi illcufemquefel mu, feimu Daniel ¿nehuen piuquecünuupelai ñi feipiafiel? (Dan. 2:12; 4:20-22, 25). Fentren tripantu ñi rupan mu, Daniel rulpadungufi quiñe dungu huirintuculelu ti palacio mu, femngechi ca pengeli tañi manelfal chengen (Dan. 5:5, 25-29). Rupachi tripantu mu, ti rey Darío ca tañi pu cona quimürpuingün Daniel ñi rume manelfal chengen ca chem mu rume ñi culpatungenoal (Dan. 6:3, 4). Tati pu che feyentuquenofilu ta Jehová quimürpuingün Daniel ñi manelfal chengen. ¡Afmatufali tüfa!

4 Ramtuhuafuiñ: “Pu che poyequenofilu ta Jehová, ¿chem raquiduamquei iñche mu? ‘Cüme entuquei tañi elfalcünungeel ca maneluhun-ngei’ ¿piquepeingün mai iñche mu?”. Müna cümei taiñ femngechi ramtuhual. ¿Chumngelu? Manelfal chengeliyiñ, püramyeafiyiñ ta Chau Jehová.

Nehemías elfalcünufi cüdau pu manelfalngechi che. (Inaduamnge parrafo 5)

5. ¿Chemu Hananías müna manelbalchengebüi?

5 Nehemías deu cüme elcünutufilu ti fütra cura malal Jerusalén mu, quintui manelfalngechi huentru tañi cuidayafiel ti huaria. Quiñeque tüfa Hananías. Biblia feipi ta Hananías rume manelfal chengefui ca cüme poyequefui Jehová (Neh. 7:2). Hananías rume piuqueyequefui ta Chau Jehová ca ayüquelafui tañi hueñancülafiel, feimu com ñi nehuen mu femi chem cüdau rume ñi elfalcünungeel. Femliyiñ Hananías reque, manelfal chengeaiñ.

6. Tíquico quiñe manelbalngechi hueningebüi, ¿chumngechi pengeli tüba?

6 Cangelu huentru manelfalngei, Tíquico pingelu. Pablo presulelu tañi ruca mu, maneluhui Tíquico mu. Feipi “manelfali ñi cüdahuelquefiel ta Ñidol” (Efes. 6:21, 22). Pablo elfalcünufi ta Tíquico ñi yelelafiel carta pu peñi ca pu lamngen mülelu Éfeso ca Colosas mu, ca feipifi ñi yafültucuafiel engün. Ca famülque mu, Tíquico reque, fentrenque huentru manelfalngeingün ca yafültucuquefingün tati trahunche (Col. 4:7-9).

7. Pu loncolelu ca quelluquelu taiñ trahunche mu, ¿chem cüme bemün pengelingün?

7 Fachantü tati pu loncolelu ca pu quelluquelu manelfalingün. Daniel, Hananías ca Tíquico reque femqueingün com tañi elfalcünungeel. Por ejemplo, ti trahun rangiñ semana mu com tati asignacion elfalcünulelngei quiñeque peñi ca lamngen. Pu loncolelu rume mañumingün pu peñi ca pu lamngen ñi cüme pepicahun mu ñi hulal tañi asignacion. Raquiduamnge tüfa mu: iñchiñ quimnieiñ pu loncolelu adcünuingün ñi hulngeal hueupin afchi semana mu, feimu mangelquefiyiñ müten tati pu che ñi amual quimnielu am iñchiñ ñi müleal ta hueupin. Ca femngechi maneluuqueiñ ti peñi elfalcünungelu ñi adnieafiel ti fillque papel ca lifru taiñ amuldungucheal. Com tüfachi pu peñi cuidaqueiñmu, femngechi mañumniefiyiñ ta Chau Jehová. Huelu, ¿chumngechi pengelafuiñ iñchiñ taiñ manelfal chengen? Peafiyiñ.

MANELBALCHENGEAIÑ PU CHE TAIÑ EIPIETU

8. ¿Chumngechi pengeliiñ taiñ manelbalchengen pu che taiñ eipietu? (Proverbios 11:13).

8 Iñchiñ rume duamtuniefiyiñ taiñ pu peñi ca pu lamngen, huelu ngelai taiñ com quimnieñmayafiel tañi mongen engün. Hunen siglo mu, quiñeque peñi ca quiñeque lamngen ‘dunguyechequefuingün, dunguconquefuingün caquelu che ñi dungu mu, ca nütramcayauquefuingün tati feipifalngenolu’ (1 Tim. 5:13). Iñchiñ ayülaiñ taiñ femngechi chengeal. Raquiduamnge tüfa mu: quiñe lamngen cutrancülele cam huesaque dungu mu rupamequele, huelu feipieliyiñmu inei no rume feipiquefilnge tañi rupamequen, fei iñchiñ mülei taiñ cuñiutucuhual inei no rume taiñ feipiafiel (papeltunge Proverbios 11:13). b Ca peafiyiñ caquelu dungu taiñ feipiyaunoafiel caquelu pu che.

9. ¿Chumngechi pengeli pu che familia mu tañi manelbalchengen?

9 Manelfal chengeaimi tami familia mu. Com pu che coneltulelu ti familia mu mülei ñi cuñiutucuhual ñi feipiyaunoal chem chumquen tañi pu familia. Por ejemplo, quiñe füta turpu yehuelcalayafi tañi domo caquelu che ñi adquiñ mu. Fei rume piuqueyeniefi tañi domo, ayülayai tañi hueñancülafiel (Efes. 5:33). Pu huechequeche ayüquei tañi yehuelcangenoal ca ñi cüme nütramcangeal, feimu pu chau yehuelcalayafi engün caquelu che ñi adquiñ mu. Feipiyaulayaingün chem mu ñi huelulcauquen tañi pu yall (Col. 3:21). Pu yall mülei ñi cuñiutucuhual engün ñi feipiyaunoal chem dungu ñi rupaquen ti familia mu (Deut. 5:16). Femngechi cuñiutucuule com coneltulelu ti familia mu, doi quiñeucüleaingün.

10. Quiñe rüb hueni, ¿chumqui? (Proverbios 17:17).

10 Manelfal chengeaimi tami pu hueni mu. Com iñchiñ duamnieiñ cümeque hueni, fei engün ta nütramcayafuiñ taiñ chum duamcülen. Huelu cüdautuafuiñ taiñ nütramcayal taiñ chum duamcülen. ¿Chumngelu? Huimtulequelaiñ chi taiñ femal ca llicaleiñ taiñ pu hueni ñi feipiafiel caquelu pu che. Feimu quiñe cüme hueni feipiyaulayai ta caquelu pu che taiñ chum duamcülen. Mañumcüleiñ taiñ nien “rüfngechi hueni” (papeltunge Proverbios 17:17).

Pu loncolelu feipiquelafi tañi familia chem dungu ñi rupan trahunche mu. (Inaduamnge parrafo 11). c

11. 1) Pu loncolelu ca tañi pu cure, ¿chumngechi pengelquingün tañi manelbalchengen? 2) Quiñe loncolelu ñi bemün, ¿chem quimelelqueiñmu? (Pebinge tati adentun).

11 Manelfal chengeaimi ti trahunche mu. Pu loncolelu feipiyauquelai chem dungu ñi rupamequen pu peñi ca pu lamngen, feimu ‘quiñe ellcaupeyüm cürüf mu reque feleingün’ (Is. 32:2). Iñchiñ quimnieiñ pu loncolelu ñi manelfalngen, feimu feipiafuiñ chem dungu rume taiñ rupamequen. Cafei iñchiñ ngüchaltuculayafiyiñ pu loncolelu taiñ feipiaeteu feipifalnochi dungu trahunche mu. Ca femngechi pu loncolelu ñi domo ngelai ñi femal engün. Rume falin-ngei pu loncolelu chem dungu rume ñi feipinoafiel tañi domo engün ñi rupamequen pu peñi ca pu lamngen. Quiñe loncolelu ñi domo feipi: “Tañi füta quiñeque mu pemequefi quiñeque che trahunche mu tañi yafültucumeafiel engün ca tañi nütramcayal engün, huelu feipiquelaeneu chem ñi nütramcan engün. Ca feipiquelaeneu rume inei ñi pemefiel. Mañumquefiñ tañi füta tañi feipiquenoeteu caquelu che ñi dungu, femngechi ñi raquiduamcülenoal iñche. Ñi femün mu tañi füta iñche com pu lamngen trahunche mu cüme nütramcayafiñ. Cafei nütramcafili tañi füta tañi chum duamcülen, quimnien tañi feipiyahulnoafiel caquelu pu che” feipi taiñ lamngen. Feimu ayüfali com taiñ manelfal chengeal. ¿Chem quelluafeiñmu taiñ femngechi chengeal? Peafiyiñ.

CHEM QUELLUAIÑMU TAIÑ MANELBALCHENGEAL

12. Piuqueyebiliiñ, manelbalchengeaiñ, ¿chemu?

12 Piuqueyecheliyiñ, maneluhuaingün iñchiñ mu. Jesús feipi epu huercün dungu doi falilu: ñi piuqueyengeal ta Jehová ca taiñ chafche (Mat. 22:37-39). Taiñ piuqueyefiel mu ta Jehová manelfal chengeiñ fei reque. Ca taiñ piuqueyefiel mu taiñ pu peñi ca pu lamngen feipiyauquelaiñ quisuque ñi dungu engün. Turpu ayülelaiñ taiñ hueñancülafiel engün ca taiñ yehuelcayafiel engün (Juan 15:12).

13. ¿Chumngechi tati ñom piuque quelluaiñmu taiñ manelbalchengeal?

13 Ñom piuque nieliyiñ, manelfalngeaiñ. Ñom chengeliyiñ, checahun-ngelayaiñ, feipihuayiñ ti hue tripachi noticia piyaulayaiñ (Filip. 2:3). Cafei doicülelu caquelu che mu troquiulayaiñ, iñche quimnien quiñe dungu huelu feipiulayayiñ piyaulayaiñ. Ca femngechi ñom piuquengeliyiñ, feipiyaulayaiñ taiñ raquiduamcülen ngenolu Biblia mu cam publicacion mu rume.

14. ¿Chumngechi tati quim ngüneduam quelluaiñmu taiñ manelbalchengeal?

14 Quim ngüneduamliyiñ, quimtucuaiñ quiñeque mu mülei taiñ “ñücüfcüleal” ca taiñ “dungual” (Ecl. 3:7). Quiñeque mu duamfalngei taiñ ñücüfcüleal, feimu ti Proverbios 11:12 feipi: “Ti quim ngüneduamuuchi che, ñücüfcülequei”. Peafiyiñ ñi chumquen quiñe loncolelu. Tüfachi loncolelu quiñeque mu ramtuqueyu quiñeque dungu caquelu loncolelu ca trahunche mu mülelu. Quiñe loncolelu feipi: “Tüfachi peñi cuñiutucuucülequei chem dungu no rume ñi feipinoal ñi rupan caquelu trahunche mu”. Quim ngüneduamuulu am tüfachi loncolelu, feimu caquelu loncolelu rume respetaqueyu. Fei engün quimnieingün tüfachi loncolelu chem no rume ñi feipiyaunoal ñi rupan trahunche mu.

15. Taiñ norchengeal, ¿chumngechi quelluquebi caque che tañi maneluhual iñchiñ mu? Eipinge quiñe ngütram.

15 Nor chengeliyiñ, quelluaiñmu taiñ manelfal chengeal. Norngechi che turpu coilatuquelai, feimu manelfalngeingün (Efes. 4:25; Heb. 13:18). Raquiduamnge tüfa: ayülmi tami doi cüme hueupifengeal ¿inei feipiafuimi tami allcütuaeteu ca tami ngülamtuaeteu? ¿Quiñe peñi tami feipiaeteu “com cümelcalei peñi”? ¿Cam quiñe peñi tami piuqueyenquechi feipiaeteu “tüfachi dungu mülei tami cüdahual”? Dulliafuimi feiti peñi tami rüf quelluafeteu. Biblia feipi: “Doi cümei ñi norümtungeal quiñe che, ta piuqueyeafiel huelu pengelngenole. Quiñe che allfülcayafeyu quiñe cüme hueni tañi ngülamtun mu” (Prov. 27:5, 6). Ellaca mu nehue cüme duamel-layafeiñmu taiñ ngülamtueteu ti peñi, huelu cüme allcütufiliyiñ, rupachi antü mu müna quelluaiñmu.

16. Proverbios 10:19 tañi eipin, ¿chemu quim ngünenehun müna balin-ngi?

16 Com iñchiñ mülei taiñ ngüneniehual femngechi taiñ manelfal chengeal. Quiñeque mu iñchiñ ayüqueiñ taiñ feipiafiel caquelu pu che quiñe dungu com che ñi quimnoafiel, huelu ngünenieuliyiñ feipilayaiñ (papeltunge Proverbios 10:19). ¿Chem dungu mu am mülei taiñ ngüneniehual? Internet mu. ¿Chumngelu am? Ngüneunoliyiñ, feipiafuiñ caquelu che quiñe dungu com che ñi quimnoal. Quiñeque dungu feipiliyiñ internet mu, quimlaiñ inei ñi papeltual ca chumngechi ñi püneafiel engün. ¿Ca chem dungu mu am mülei taiñ ngüneniehual? Ramtueliyiñmu taiñ pu caiñe taiñ pu peñi ca pu lamngen mu, iñchiñ mülei taiñ ngüneniehual. Chem dungu no rume feipilayafiyiñ engün. Femngechi dungu mu rupaliyiñ, cümeafui taiñ inayal ñi feipin ti Salmo 39:1, femngechi ‘ngünenieafiyiñ taiñ hun’. Feimu llemai, ngünenieuliyiñ, taiñ pu familia, hueni, pu peñi ca pu lamngen maneluhuaingün iñchiñ mu.

17. ¿Chumaiñ taiñ hueluquechi maneluhual trahunche mu?

17 Mañumcüleiñ taiñ nien pu peñi ca pu lamngen manelfalngelu. Com mülei taiñ cüdahual taiñ manelfal chengeal trahunche mu. Piuqueyecheliyiñ, ñom chengeliyiñ, quim ngüneduamuuliyiñ, nor chengeliyiñ ca ngünenieuliyiñ, ti trahunche huelucontu maneluhuai engün. Turpu elcünulayaiñ taiñ pengelal taiñ manelfal chengen. Feimu llemai, inayentunieafiyiñ taiñ Chau Jehová, femngechi pengelnieaiñ taiñ manelfal chengen.

ÜLCATUN 123 Cüme llounieafiyiñ Chau Dios ñi Ngünenien

a Caquelu che tañi maneluhual iñchiñ mu, huelu hune iñchiñ mülei taiñ pengelal taiñ manelfal chengen. Tüfachi troquiñ mu, peaiñ chumngelu ñi rume falin-ngen taiñ manelfal chengeal. Ca peaiñ chem quelluaiñmu taiñ femngechi chengeal.

b Quimliyiñ quiñe peñi cam quiñe lamngen ñi huesa culpan, mülei taiñ feipiafiel ñi nütramcayafiel pu loncolelu. Femnole, iñchiñ mülei taiñ feipiafiel pu loncolelu. Femaiñ taiñ rume piuqueyeniefiel ta Jehová ca ti trahunche.

c ¿CHEM PENGELI TI ADENTUN? Quiñe loncolelu cangelu loncolelu engu quimingu ñi rupan quiñe lamngen, fei quellufingu. Huelu ti loncolelu chem pilafi rume tañi familia.