1. Кәсе ширһʹәлал у бь итʹбар йәки чаԝа йә?

 КӘСЕ ширһʹәлал у бь итʹбар рʹастийе дьбежә у һәр тьшти дькә, ԝәки созед хԝә бинә сери (Зәбур 15:4). Мәрьв заньн кӧ дькарьн итʹбарийа хԝә ԝи биньн. Әм дьхԝазьн ԝәки хушк-бьред мә сәр мә жи ӧса бьньһерʹьн. Гәло чь дькарә али мә бькә, кӧ әм мәрьвед бь итʹбар бьн?

2. Әм чаԝа дькарьн избат кьн, кӧ әм мәрьвнә бь итʹбар ьн?

² Әм нькарьн зоре мәрьва бькьн, ԝәки әԝана итʹбарийа хԝә мә биньн. Гәрәке әм избат кьн кӧ әм мәрьвед бь итʹбар ьн, у әм гәрәке сәр хԝә бьхәбьтьн ԝәки ӧса бьминьн. Йе һәри бь итʹбар, Йаһоԝа йә. Әм дькарьн һәртʹьм итʹбарийа хԝә ԝи биньн, чьмки әԝ амьн ә у «һʹәму кьрьнед Ԝи бь һәԛ-һʹәлалийе нә» (Зәбур 33:4). У әԝ дьхԝазә ԝәки әм чʹәʹв бьдьнә ԝи (Әфәси 5:1). Ԝәрә әм дина хԝә бьдьн чәнд хьзмәткʹаред Йаһоԝа, йед кӧ чʹәʹв дьданә Баве хԝәйи әʹзмана у избат дькьрьн, кӧ әԝана мәрьвнә бь итʹбар ьн. Ӧса жи, әме бьвиньн кӧ әм һʹәԝще кʹижан пенщ һʹӧнӧра нә, ԝәки кәсед дьн бькарьбьн итʹбарийа хԝә мә биньн.

3-4. Данийел ча избат кьр кӧ әԝ йәки бь итʹбар ә? Ԝе баш бә кӧ әм жь хԝә чь бьпьрсьн?

³ Данийел пʹехәмбәр мәрьвәки бь итʹбар бу. Гава әԝ дилтийа Бабилонеда бу, гәләк ԝәхт дәрбаз нәбу кӧ кәсед дьн фәʹм кьрьн, ԝәки әԝ йәки чьԛас ширһʹәлал у бь итʹбар ә. Гава әԝи пе аликʹарийа Йаһоԝа хәԝна Нәбукәднәсәр шьровәкьр, әԝ дьһа зедә бу йәки нав у дәнг. Щарәке лазьм бу ԝәки Данийел пʹадшерʹа бежә,  кӧ Йаһоԝа жь ԝи рʹази нинә. Нәбукәднәсәр мерәки гәләк сәрт у һерс бу, ләма жи һеса нибу ԝәки Данийел ве хәбәре ԝирʹа бежә (Данийел 2:12; 4:20-22, 25). Гәләк сал шунда, гава Бабилонеда сәр диԝарәки ԛәсьре ньвисарәкә әʹщеб һатә кʹьфше, Данийел мәʹна ве ньвисаре әшкәрә зәлал кьр у бь ви щурʹәйи избат кьр, ԝәки әԝ йәки бь итʹбар ә (Данийел 5:5, 25-29). Ԝәхт шунда, Дарйус Мәди у бәрдәстийед ԝи жи дитьн, ԝәки Данийел мәрьвәки чьԛас ширһʹәлал у бь итʹбар ә. Бь дитьна ԝан, Данийел мәрьвәки «дьлсоз бу, нә шашитийа ԝи у нә жи суще ԝи һәбу» (Данийел 6:3, 4, ИМ). Бәле, сәрԝеред пʹутпʹарьст жи сәр Данийел ча сәр мәрьвәки бь итʹбар дьньһерʹин!

⁴ Ԝе баш бә кӧ әм жь хԝә ӧса бьпьрсьн: «Мәрьвед кӧ нә Шәʹдед Йаһоԝа нә, сәр мьн чаԝа дьньһерʹьн? Гәло әԝана дьфькьрьн кӧ әз йәки бь итʹбар ьм, йе кӧ щабдарийед хԝә бь амьни тинә сери?» Гәло әв йәк чьрʹа фәрз ә? Чьмки һәрге әм мәрьвед бь итʹбар бьн, әме наве Йаһоԝа рʹумәт кьн.

5. Һананйа чьрʹа ча мәрьвәки бь итʹбар нас бу?

⁵ Сала 455 Б.Д.М., паши кӧ Нәһәмийайе Ԝәли, диԝаред Оршәлиме ава кьрьбун, әԝи меред бь итʹбар дьгәрʹийа, йед кӧ ԝе бькарьбуна ви бажари рʹьнд хԝәй кьн. Йәк жь кәсед кӧ әԝи бьжарт, мерәки бь наве Һананйа бу, йе кӧ «сәрәке бьрще» бу. Кʹьтеба Пироз дьбежә кӧ әԝ «дьлсоз бу у жь гәләк  кәса зедәтьр жь Хԝәде дьтьрсийа» (Нәһәмийа 7:2, ИМ). Һананйа Йаһоԝа һʹьз дькьр у нәдьхԝәст дьле ԝи бешинә, ләма әԝи щабдарийед хԝә ча лазьм ә дьани сери. Әв һʹӧнӧр дькарьн али мә жи бькьн, ԝәки әм хьзмәтийа Хԝәдеда амьн у бь итʹбар бьн.

6. Тьхико чаԝа Паԝлосе шандирʹа бу һәваләки бь итʹбар?

⁶ Ӧса жи, дина хԝә бьдә мәсәла һәваләки Паԝлос, бь наве Тьхико. Гава кӧ Паԝлосе шанди малда гьрти бу, әԝи хԝә дьспартә Тьхико, йе кӧ ԝирʹа бу «ԛӧльхкʹаре . . . амьн» (Әфәси 6:21, 22). Бь сайа Тьхико, Паԝлос һьм нәʹмед хԝә шандьн хушк-бьред ль бажаред Әфәс у Колосйайерʹа, һьм жи һелан у дьлбини да ԝан. Мина Тьхико, иро жи бьред амьн у бь итʹбар һәнә, йед кӧ бона һʹәԝщед мәйә рʹӧһʹани хәм дькьн (Колоси 4:7-9).

7. Рʹуспи у бәрдәстийед щьвате чьда нишан дькьн, ԝәки әԝана бь итʹбар ьн?

⁷ Әм гәләк ԛимәт дькьн рʹуспи у бәрдәстийед щьвате, йед кӧ ширһʹәлал у бь итʹбар ьн у әм щәфед ԝан гәләк дьшекьриньн. Мина Данийел, Һананйа у Тьхико, әԝана сәр щабдарийед хԝә сьвьк наньһерʹьн. Мәсәлә, гава әм дьчьнә щьвата «Мина Иса Бьжин у Хьзмәт кьн», әм заньн кӧ һʹәму пʹаред бәрнаме һатьнә һазьркьрьне. Гава һәр кәс дәрса хԝә һазьр дькә у пе ве дәрсе дәрте, рʹуспи жь ԝана гәләк рʹази нә. Чахе әм хԝәндәкʹаред хԝә гази щьвина хьлазийа һʹәфтийе дькьн, әм натьрсьн кӧ дьбәкә бьра бир кьрьнә готарван тʹәглиф кьн. Ӧса жи, әм баԝәр ьн кӧ әʹдәбйәтед бона хьзмәте ԝе тʹьме һәбьн. Бәле, әв бьред амьн бона мә хәм дькьн, у әм жь Йаһоԝа рʹази нә кӧ әԝи бьред ӧса дәлал дайә мә. Гәло әм чаԝа дькарьн нишан кьн, кӧ әм жи мәрьвед бь итʹбар ьн?

8. Чьрʹа әм гәрәке хԝәгьрти бьн, у нәкʹәвьнә нав шьхӧлед шәхси йед хушк-бьра? (Мәтʹәлок 11:13)

⁸ Әм хушк-бьра жь дьл һʹьз дькьн, у әм хера ԝан дьхԝазьн. Ле диса жи, әм гәрәке хԝәгьрти бьн у нәкʹәвьнә нав шьхӧлед ԝанә шәхси. Ԛьрʹна йәкеда, Паԝлос дәрһәԛа һьнә Мәсиһийа готьбу кӧ әԝана гьлигәрʹо нә, у «тʹәви шьхӧле хәлԛе дьбьн у тьштед нәщайиз хәбәр дьдьн» (1 Тимотʹейо 5:13). Әм нахԝазьн мина ԝан бьн. Бьдә бәр чʹәʹве хԝә, кәсәк тьштәки шәхси мәрʹа дьбежә, у нахԝазә ԝәки әв йәк бькʹәвә гӧһе кәсәки дьн. Мәсәлә, дьбәкә хушкәк мәрʹа бәʹса нәхԝәши йан проблемәкә хԝә дькә у мәрʹа дьбежә кӧ бьра әв йәк ортʹа мәда бьминә. Лазьм ә ԝәки әм ль гора хԝәстьна ԝе бькьн * (Мәтʹәлок 11:13 бьхунә). Ԝәрә әм дина хԝә бьдьн чәнд мәсәлед дьн, кӧ чьрʹа гәләк фәрз ә тьштед конфиденсйал хԝәй кьн.

9. Нәфәред мале ча дькарьн избат кьн, кӧ әԝана мәрьвнә бь итʹбар ьн?

⁹ Малбәтеда. Лазьм ә кӧ һʹәму нәфәред мале, проблемед шәхси йед малбәта хԝә вәшарти бьһельн. Мәсәлә, бьдә бәр чʹәʹве хԝә, щәм хушкәкә мә хәйсәтәки ӧса һәйә, кӧ тʹьме кʹәне мере ԝе тинә. Гәло мере ԝе кәсед дьнрʹа ԝе бәʹса ве йәке бькә у ле бьдә  шәрме? На. Һәрге әԝ жьна хԝә һʹьз дькә, әԝе пе ве йәке дьле ԝе нәешинә (Әфәси 5:33). Ԝе баш бә ԝәки де-бав ԛәдьре зарʹед хԝә жи бьгьрьн у шашийед ԝан кәсед дьнрʹа әшкәрә нәкьн (Колоси 3:21). Зарʹ жи гәрәке һин бьн кӧ тьштед шәхси йед малбәта хԝә хәлԛерʹа нәбежьн (Ԛануна Дӧщари 5:16). Һәрге малбәтеда һәр кәс алийе хԝәда гьлийед мале дәрнәхә, йәктийа малбәте ԝе дьһа ԛәԝи бә.

10. Һәваләки баш йәки ча йә? (Мәтʹәлок 17:17)

¹⁰ Һәвалтийеда. Мә гьшкарʹа һәваләки ӧса лазьм ә, кʹерʹа әм аза дькарьн дьле хԝә вәкьн. Дьбәкә мәрʹа чәтьн ә, ԝәки чь кӧ дьле мәда һәйә, кәсәкирʹа гьли кьн. У һәрге әм педьһʹәсьн кӧ һәвале мә гьлийед мә кәсәкирʹа готийә, һәмьки дьле мәйе бешә. Жь алийе дьнва жи, һәрге һәвале мә сӧрʹа мә вәшарти бьһелә, әме гәләк ша бьн, ӧса нинә? Әԝ һәваләки рʹаст у амьн ә! (Мәтʹәлок 17:17 бьхунә).

11. (а) Рʹуспи у жьнед ԝан чаԝа нишан дькьн кӧ әԝана бь итʹбар ьн? (б) Әм чь дькарьн һин бьн жь рʹуспики кӧ информасийа шәхси дәрһәԛа кәсәки пеһʹәсийайә, ле малбәта хԝәрʹа дәрһәԛа ве йәке набежә? (Шькьл бьньһерʹә.)

¹¹ Щьватеда. Рʹуспийед кӧ информасийа шәхси йед хушк-бьра бәла накьн, бь рʹасти жи бона ԝан дьбьн сьтʹар (Ишайа 32:2). Әм заньн кӧ әм дькарьн рʹьһʹәт тʹәви ԝан хәбәр дьн, чьмки әԝе гьлийед мә кәсәкирʹа нәбежьн. Ӧса жи әм зоре ԝан накьн ԝәки гьлийед кәсәки мәрʹа бежьн. Хенщи ве йәке әм ԛәдьре жьнед рʹуспийа дьгьрьн, чьмки әԝана изьне надьнә хԝә, ԝәки тьштед конфиденсйал жь меред хԝә дәрхьн. Чьԛас баш ә кӧ рʹуспи информасийа шәхси йед хушк-бьра, жьнед хԝәрʹа набежьн. Жьна рʹуспики ӧса дьбежә: «Әз гәләк рʹази мә кӧ мере мьн информасийа шәхси мьнрʹа набежә, дәрһәԛа кәсед кӧ әԝи сәрледана шьвантийе кьрийә, йан кәсед кӧ  һʹәԝще аликʹарийа рʹӧһʹани нә. Әԝ һәла һе навед ԝан жи мьнрʹа набежә. Әз ша мә кӧ кʹижан проблема әз нькарьм сафи кьм, накʹәвьн сәр стуйе мьн. Ләма жи әз дькарьм щьватеда тʹәви һәр кәси рʹьһʹәт хәбәр дьм. У әз баԝәр ьм, кӧ гава әз мере хԝәрʹа бәʹса һәст у проблемед хԝә дькьм, әԝе тʹӧ кәсирʹа нәбежә». Һәмьки, әм гьшк дьхԝазьн ԝәки мә ча мәрьвнә бь итʹбар нас кьн. Гәло кʹижан һʹӧнӧр дькарьн али мә бькьн, ԝәки әм бьбьнә мәрьвед ӧса? Ԝәрә әм дина хԝә бьдьн пенщ һʹӧнӧред фәрз.

12. Әм чьма дькарьн бежьн кӧ һʹьзкьрьн һʹиме итʹбарийе йә? Мәсәле бинә.

¹² Һʹьзкьрьн һʹиме итʹбарийе йә. Иса готьбу кӧ дӧ тʹәмийед һәри мәзьн әв ьн, ԝәки әм Йаһоԝа у мәрьва һʹьз бькьн (Мәтта 22:37-39). Әм Йаһоԝа гәләк һʹьз дькьн, ләма жи әм дьхԝазьн чʹәʹв бьдьнә ԝи у бь итʹбар бьн. Әм хушк-бьра жи һʹьз дькьн, ләма жи әм нахԝазьн информасийа шәхси дәрһәԛа ԝан кәсед дьнрʹа гьли кьн. Әм нахԝазьн бь готьнед хԝә зьраре бьдьнә ԝан, кӧ әԝана шәрми бьн йан дьлтәнг бьн (Йуһʹәнна 15:12).

13. Мьлукти чаԝа али мә дькә кӧ әм мәрьвед бь итʹбар бьн?

¹³ Мьлукти ԝе али мә бькә ԝәки әм мәрьвед бь итʹбар бьн. Мәсиһийе мьлук ԝе хԝә бәрʹа нәкә кӧ пешийа гьшка информасийәке бәла кә, сәва пе ԝе йәке хԝә ԛӧрʹә кә (Филипи 2:3). Әԝ нахԝазә хԝә бәр чʹәʹве мәрьва бьльнд кә, әԝ ԝанарʹа надә кʹьфше кӧ әԝ информасийәкә конфиденсйал занә, йа кӧ әԝ нькарә әшкәрә кә. Ӧса жи, кәсе мьлук ԝе пе ньһерʹандьна хԝә ван тьшта шьровәнәкә у бәла нәкә, чь кӧ Кʹьтеба Пирозда йан әʹдәбйәтед мәда найе готьне.

14. Сәрԝахти чаԝа али мә дькә ԝәки әм мәрьвнә бь итʹбар бьн?

¹⁴ Сәрԝахти али мә дькә, кӧ әм «дәма һьшбуне у дәма пәйьвине» жь һәв дәрхьн (Ԝаиз 3:7, ИМ). Һьнә културада готьнәкә ӧса һәйә, «хәбәрдан зив ә, ле һьшбун зерʹ ә». Бәле, щарна дьһа баш ә кӧ әм һьш бьн у хәбәр нәдьн. Ләма жи Мәтʹәлок 11:12-да те готьне, ԝәки мәрьве аԛьл, демәк сәрԝахт «хԝә кәрʹ дькә». Һәла дина хԝә бьдьнә ве мәсәле: Рʹуспики щерʹьбандирʹа гәләк щара дьбежьн кӧ һәрʹә али щьватед дьн бькә, гава әԝана рʹасти проблемед мәзьн тен. Рʹуспики дьн дәрһәԛа ԝи ӧса дьбежә: «Әԝ тʹӧ щара дәрһәԛа щьватед дьн информасийа вәшарти әʹйан накә». Ләма жи рʹуспи ԛәдьре ви рʹуспийе сәрԝахт дьгьрьн. Әԝана баԝәр ьн кӧ әԝе сӧрʹед ԝан жи кәсед дьнрʹа нәбежә.

15. Чьрʹа сәва кӧ мәрьв итʹбарийа хԝә мә биньн, фәрз ә әм һʹәлал бьн? Мәсәле бинә.

¹⁵ Һʹәлали жи һʹӧнӧрәки фәрз йа итʹбарийе йә. Әм итʹбарийа хԝә кәсе һʹәлал тиньн, чьмки әм заньн ԝәки әԝе һәртʹьм рʹастийе бежә (Әфәси 4:25; Ибрани 13:18). Мәсәлә, тӧ дьхԝази һʹӧнӧред хԝәйә һинкьрьнеда пешда һәрʹи. Бона ве йәке тӧ жь кәсәки рʹәща дьки, ԝәки әԝ гӧһ бьдә готарәкә тә у һьнә ширәта бьдә тә. Гәло тәйе итʹбарийа хԝә кʹе бьанийа? Кәсе кӧ тʹәне тьштед кӧ тә хԝәш тен дьбежә, йан кәсе кӧ бь һʹәлали рʹастийе дьбежә? Щаб әшкәрә йә. Кʹьтеба Пироз дьбежә: «Һьлатьна ашкәла, жь һʹьзкьрьна вәшарти  четьр ә. Бьринед пешәԝьтийа амьн ьн, рʹамусанед нәйара пʹьрʹ ьн» (Мәтʹәлок 27:5, 6). Ширәта достәки һʹәлал серида чьԛас гӧһе мә хԝәш нәйе жи, диса жи бона кʹара мә йә.

16. Мәтʹәлок 10:19 ча нишан дькә, кӧ хԝәгьртьн гәләк фәрз ә?

¹⁶ Хԝәгьртьн жи һʹӧнӧрәки гәләк фәрз ә, кʹижан кӧ әм гәрәке нав хԝәда пешда биньн, ԝәки кәсед дьн итʹбарийа хԝә мә биньн. Бь сайа ви һʹӧнӧри, әме бькарьбьн информасийа шәхси дәрһәԛа кәсед дьн бәла нәкьн (Мәтʹәлок 10:19 бьхунә). Ле чахе әм малпәред сосйал дьдьнә хәбате, әв йәк щарна зор ә. Һәрге әм мьԛати хԝә нибьн, әм дькарьн бе һʹәмде хԝә тьштед конфиденсйал гәләкарʹа әшкәрә кьн. Паши кӧ әм информасийәке бәла кьн, әм ида нькарьн контрол кьн мәрьв ԝе ча ве йәке бьдьнә хәбате, у чь зийан әв йәк дькарә бинә. Ӧса жи, хԝәгьртьн али мә дькә хԝә кәрʹ кьн, гава йед мьԛабьл бь фелбазийе дьхԝазьн информасийа жь мә дәрхьн, йа кӧ дькарә зийане бьдә хушк-бьред мә. Щарна полис тьштед ӧса дькьн, илаһи ԝан ԝәлатада кʹидәре кӧ шьхӧле Шәʹдед Йаһоԝа бь тʹәмами йан һьнә тьштада ԛәдәхәкьри йә. Дәрәщед ӧсада, чаԝа кӧ Кʹьтеба Пирозда те готьне, гәрәке әм ‹гәмәке бавежьнә› дәве хԝә (Зәбур 39:1). Бәле, лазьм ә кӧ әм һәртʹьм бь итʹбар бьн, һьндава малбәта хԝә, һәвале хԝә, һьндава хушк-бьра у һьндава кәсед дьн. У сәва кӧ әм бь итʹбар бьн, әм һʹәԝще хԝәгьртьне нә.

17. Әм ча дькарьн пьштгьрийа йәктийа щьвате бькьн?

¹⁷ Әм гәләк дьшекьриньн ԝәки Йаһоԝа әм анинә нав бьратикә ӧса дьлован у бь итʹбар! Гәрәке әм бәрдәԝам кьн сәр хԝә бьхәбьтьн, кӧ бьбьнә мәрьвнә бь итʹбар, ԝәки хушк-бьра бькарьбьн итʹбарийа хԝә мә биньн. Чьԛас кӧ әм һʹьзкьрьн, мьлукти, сәрԝахти, һʹәлали у хԝәгьртьне пешда биньн, һаԛас әме пьштгьрийа йәктийа щьвате бькьн. Ԝәрә әм чʹәʹв бьдьнә Йаһоԝа у избат кьн кӧ әм мәрьвнә бь итʹбар ьн!