Skip to content

Skip to table of contents

CIIN BWAAL CYA KULONG CYA 38

Leej Muwudy Muut a Kuteekel Micim

Leej Muwudy Muut a Kuteekel Micim

‘Muut a mulow kiish uhatul bwaal bwa busok.’—TUS. 11:13.

MUSAMBW A 101 Tuenze mudimu popamue mu buobumue

KADYOOSH *

1. I mushind kaay utudy mwa kumanyik muut utudy mwa kuteekel micim?

 MUUT a kuteekel micim wiikaakashishomw bwa kukumbaj myand yidyey ulay ni uleeleeb myand ya biin-biin. (Mus. 15:4) Baat i bamanyik neey bady mwa kumweyeleel. Tudy bakat bwa biin-kweet baan-balum ni baan-bakaj biitutal mu mushind oow. I biny bitudy mwa kulong bwa biikal bituteekel micim?

2. I mushind kaay utudy mwa kuleej neey tudy baat ba kuteekel micim?

2 Katwiin mwa mwa kulongeesh baat bakwaabw ku makand bwa biituteekel micim. Biikaam tuleej bakwaabw mu biituloolong bidy mwa kulong bwa bituteekel micim. Badyaakal baleeb neey: kuteekelangan micim kudy teng bu fwalang. Bwa kwiiyihet i bikasakan; ki i biheeheel bwa kwiiyijimbaj. Yehow i mwiituteekel biin-biin micim. Kakwiitwaakishoh bend kabingil bwiitut kulek bwa kumuteekel micim bwaal “mudimw indiy udyey mulong woos imushimat.” (Mus. 33:4) Ni i mukat bwa tumwiidikij. (Ef. 5:1) Tutalaay bimw bileejel bya biin mudimw ba Yehow baakady bidikij Taat aabab udy mu diiwul ni baleejel mwaakadyobw ba kuteekel micim. Twiiyiiy kumanyik cikwaabw biikadil bitaan bidy mwa kwiitwambulwiish bwa kwiikal baat bakuteekel micim.

LONGEL KU CILEEJEL CYA BIIN MUDIMW BA YEHOW BA KUTEEKEL MICIM

3-4. I mushind kaay waakady muprofet Danyel muleej mwaakadyey muut a kuteekel micim, ni biitusaasak bwa twiiyihanguj neey?

3 Muprofet Danyel i mushiy cileejel cilengel cyeeh cya kwiikal muut a kuteekel micim. Ning mwaakadyobw bamukwaat ku buhik kudy biin Babiloon, baakady bamumanyik bu muut a myand yilengel ni waakady wa kuteekel micim. Baat bamuteekel cikwaabw micim menmen diib, dyaakady Yehow mumwambulwiish, umvwiijil myand yital bu mu cilot ya Nabukodonozor Mukaleng a mu Babiloon. Musang mukawaabw, Danyel waakady mwa kwambil mukaleng neey Yehow kaakady ni musangal bwindiy​—kiin musah mulengel waakady mukaleng mukat bwa kumvw. Bilombel bwa iikal mucim mukasakan bwa kutwaaley musah oow, bwaal Nabukodonozor waakady muut a cikis! (Dan. 2:12; 4:20-22, 25) Hahicil mivw yivul, Danyel uleejel cikwaabw mwaakadyey muut a kuteekel micim haakadyey waalabul musah waakady ukemesh umweekel ha ciman cya nzubw mu cibunj cya Babiloon. (Dan. 5:5, 25-29) Hahitil mafuk, Dariyus mwiin Meed ni baabilool bindiy batadil cikwaabw neey Danyel waakady ni “meej makasakan.” Baleebel bwa Danyel neey: “kaabakadyoh bend bamutaan ni bwaal bubiih ning bwaakaabumw eecy moony mudimw indiy, bwaal waakady muut a kuteekel micim ni kabaakady mwa kumusangan ni luleng eecy bubiih kahand.” (Dan. 6:3, 4, NWT) Ing, cikwaabw ni bakalombol bapangan bamanyikil neey wiinoow i muhambidil a Yehow udy baat mwa kuteekel micim!

4 Ni cileejel cya Danyel mu meej, tudy mwa kwiiyihanguj neey: ‘i lumw kaay lunady naal kudy baat ba hanj a cisumbw? I baamanyik bu muut udyaakal ukumbaj midimw yindiy bilengel ni udyobw mwa kuteekel micim eeny?’ Bwabiny bidy ni buseeb bwa kwiiyihanguj nook? Bwaal twakaakish Yehow lutumb hatudy baat ba kuteekel micim.

Nehemih unonen baan-balum ba kuteekel micim bwa kwiikalobw bakal mudimw bwa kuman myand yidy ni buseeb (Tal cikos 5)

5. I biny byambulwiishil Hananiyah bwa kwiikaley muut a kuteekel micim?

5 Mu muvw a 455 K.K.Y., haakady Mulombol a proveens Nehemih muman kwiibakulul Yeruzalem, ukaamin baat ba kuteekel micim baakady mwa kulam cimeng eecy. Nehemih unonen, mu baat bakwaabw, Hananiyah mutam a basalaay ba mu Yeruzalem. I bumvwiij mu Bibl neey: Hananiyah waakady “muut a biin-biin [wa kuteekel micim] mukooyel ni uciin Mawej.” (Neh. 7:2) Lukat lwaakadyey naal bwa Yehow ni kuciin bimusakil bwa kulekey kulong myand yidy mwa kwaakish Yehow kaakanying byaakady bisak Hananiyah bwa kulong bikasakan mudimw woos waakadyobw bamwaakish bwa kulong. Biikadil eeby biiyiiy kwiitwambulwiish cikwaabw bwiitut mu mudimw iitut a Mawej.

6. I mushind kaay waakady Tishik muleej mwaakadyey mulund a kuteekel micim kudy mupostol Pool?

6 Tal cileejel cya Tishik, mulund a kuteekel micim wa mupostol Pool. Haakadyobw bakwaat Pool bamumbul mu nzubw a lukan, waakady muteekel Tishik micim ni uleej neey i “mwiin-kweet utukwaakwanjanganok nend mudimw.” (Ef. 6:21, 22) Pool kaakady teng mumuteekel micim bwa kwaakish biin-kweet bady mu Efeez ni mu Kolos mikand mikand ki cikwaabw bwa kwiibakashishey ku micim. Tishik wiituvuuvulwiij baat ba lulamat, ba kuteekel micim bitaatacish bwa kwiitwambulwiish ni myand ya mu spirit yitukaakaam leeloow.​—Kol. 4:7-9.

7. I biny biwuloolongel habitaatal kwiikal muut a kutekel micim ku cileejel cya bakul ni bakwanjok ba mudimw ba mu cisumbw ciwudy?

7 Leeloow tudy ni dyanyish divul mutudy ni bakul ni bakwanjok ba mudimw ba kuteekel micim. Teng bu Danyel, Hananiyah, ni Tishik, bakaakal mudimw aabab ni cisumy. Hatutweetweel mu cisangil cya mukacy mwa luming, cileejel, tudy bamanyik neey midimw yoos yidyobw baleej mu program i baman kwiiyaakish baat. Bakul bady ni dyanyish divul hadyobw batal biin-kweet baheehet midimw biiyilongolol ni biiyilong mu cisangil! Bwa kumvwiij, katwiin tweelakanoh bend bwa kwambil balong ba Bibl bwa kwiikalobw batweel mu cisangil cya bulekel bwa luming, bwaal tudy bajaadik neey kwiiyiiy kwiikal muut wiikal mwa kulong mwiisamb. Ni tudy ni diitabij dya neey mikand yitukaakaam bwa kudil naay baat musah yikaakalok. Biin-kweet ba lulamat aab i biitwambulwiish bilengel, ni tufwiifwiijok Yehow bwa midimw yidyobw balong! Nook, i mu mishind kaay yitudy mwa kuleej byeet neey tudy baat ba kuteekel micim?

IIKAL MUUT A KUTEEKEL MICIM HAKULAM BWAAL BWA BUSOK

8. I mushind kaay utudy mwa kwiikal ni meej ma kacy-kacy hakuleej mutwiitaatacish bwa bakwaabw? (Tusumw 11:13)

8 Tudy bakat biin-kweet baan-balum ni baan-bakaj, ni tudy bakat myand yilengel yidyobw balong. Nook, bikaam twiikal ni kacy-kacy ni twiikal ni kaneemw bwa myand yaabab yidy kayiy yitutal. Bamw ba mu cisumbw cya biin Krist ba mu siyekel a kuuhal baakady ni “tubwaabw ni ku mishik; baleeb myand yidy kayiy yibatal.” (1 Tim. 5:13) Biin-biin, katwiin bakat kwiibafwaanok. Ki lang ket neey, muut kahand wiitwambambil bwaal bwa bend ni wiitwambil bwa kaay twiibwambil baat bakwaabw. Cileejel, mwiin-kweet mwaan-mukaj wiitwambambil bwa lutat lwa makand ma nyeet ludyey muhet eecy lutat lukwaabw ludyey utaatameen, ni wiitwambil bwa kaay twambiloh bend muut mukwaabw. Bikaam tuneemek cidyey mwiitulomb. * (Bal Tusumw 11:13.) Kaabaak tukontononaay shikacil yikwaabw bwa kutal mudy kulam kwa myand ya busok kwiikal ni buseeb.

9. I mushind kaay udy biin mu cisak mwa kuleej neey i baat ba kuteekel micim?

9 Iikal muut udy biin mu cisak ciinun mwa kuteekel micim. Mwiin mu cisak woos udy ni bujit bwa kulam myand ya busok yitaatal teng cisak cyaabab. Cileejel mukaj mwiin-Krist udy mwa kwiikal ni ciibidil cya kwiikaley usekej mbaayend hadyey ufik iikal umusekej. Mbayeend udy mwa kwambilok baat bakwaabw bwaal oobw ni bwiin bwaal oobw kabwiish mwa kuhweekeshok mukaj indiy milong eeny? Kiin mwa kulong nook! I mukat mukaj indiy, ni kiin mwa kulongoh bend bwaal budy mwa kumutah ku micim. (Ef. 5:33) Baasand i bakat bwa bibalongel myand ni kaneemw. I bya buseeb bwa balel biikal bamanyik bwaal oobw. Kabiin bikaam bahweekesh baan baabab milong hakwambil baat bakwaabw bilem byaabab. (Kol. 3:21) Baan i bakat kulong bwa kwiikalobw balam myand ya busok, kabiin bakat kwambil baat bakwaabw bakiish ba mu cisak myand yidy mwa kulong bwa biin mu cisak bakwaabw biital kabay ni buseeb. (Mmu. 5:16) Hady muut woos wa mu cisak ulong mwindiy moos bwa kulam myand ya busok yitaatal teng cisak cyaabab, biin mu cisak biiy kwiikal mu kaacyumw.

10. Mulund a biin-biin i ngany? (Tusumw 17:17)

10 Iikal muut udy balund biibuh mwa kuteekel micim. Mu shikacil iitut kwiiyiiy kwiikal biisang kahand bitwiikal mwa kutal neey i bilengel kwambilok mulund iitut mushind witwiiyumvumvw menmen. Misang yikwaabw bidy mwa kwiikal bikasakan. Kabiin teng biheehel bwiitut kwiikal ni ciibidil cya kwambil muut mukwaabw myand yitudy naay mu meej eecy mu micim, ni twiiyiiy kumvw bibiih hatwiiyiiy kumanyik neey mulund neet i mwambil baat bakwaabw myand yitwaakady biisamb neey. Cikwaabw, tudy ni dyanyish divul dya kwiikal ni balund batudy mwa kwambil myand yiitut ni bamanyik neey kabakwiiyambilok baat bakwaabw! I yiy “mulund a biin-biin.”​—Bal Tusumw 17:17, NWT.

Bakul kabiin bambil biin mu bisak byaabab myand ya busok (Tal cikos cya 11) *

11. a) I mushind kaay udy bakul ni bakaj baabab baleej mudyobw baat ba kuteekel micim? b) I dilongweesh kaay ditudy mwa kulam ku micim bwa mukul waakady mulam bwaal bwa busok butaatal cisumbw ni bwa mu cisak cindiy? (Tal cifwaatul.)

11 Iikal muut udy biin-kween baan-balum ni baan bakaj mwa kuteekel micim. Bakul badyobw bamanyik neey balaalam myand ya busok i “cyaab cya kweeyet ciheeh, cyaab cya kubutam” bwa baan-baabw. (Ye. 32:2) Tudy bamanyik neey tudy mwa kwiisamb bilekelel ni bakul hakwiibambil bwaal bwiitut, bwaal tudy biibateekel micim ni bamanyik neey kabakwiiyambiloh bend baat bakwaabw. Katwiin mwa kwiibalongesh ku makand bwa biitwambil teng yidyobw balam yidyobw kabay mwa kwambiloh baat baakwaabw. Cikwaabw, twanyanyish bakaj ba bakul bwaal kabiin bakat kwambil ba mbaayaabw bwa kwiibambilobw myand ya busok ya baat bakwaabw. Biin-biin, i dibenesh hadyobw bwa mukaj a mukul udy kay uhatul myand ya busok yitaatal baan-baabw baan-balum ni baan-bakaj. Mukaj a mukul mukwaabw uleebel neey: “Nady ni dyanyish bwa mulaalam mbaayany myand ya busok ya baat badyey wiisamb naabw mu kukumbul kwa bulamy eecy bakaakaam dyambulwiish dya mu spirit, ni kiin uuyambilok cikwaabw majin maabab. Nady ni dyanyish hady mbaayany ulam myand ya busok bwa kaay niitish meej bwa myand yinady ciy ni cya kulong. Bwa bwaal oobw, Numvumvw micim yibatam mund bwa kwiisamb ni muut woos mu cisumbw. Ni nady nidiitabij dya neey mim mwambil mbaayany myand yinady naay ku micim eecy yidy yiitond, myand eey yikaakal yimanyikibw teng kudy yiy ni mim.” Cya biin, tut boos tudy bakat kwiikal baat ba kuteekel micim. I biikadil bidy mwa kwiitwambulwiish bwa kukumbaj kiihacil aak? Tukontononaayok binaay bya ku biby.

IIKAL NI BIIKADIL BIDY MWA KUKWAMBULWIISH BWIIBUH KWIIKAL MUUT A KUTEEKEL MICIM

12. Bwabiny tudy mwa kuleeb neey lukat i cikadil citam cidy mwa kulong bwa twiikal baat ba kuteekel micim? Twaal cileejel.

12 Lukat i ciikadil citam citudy mwa kwiikal naacy bwa kwiikal baat ba kuteekel micim. Yeez uleebel neey may mabidy maleeleeb bwa kukat Yehow kukat Yehow ni muut neet. (Mat. 22:37-39) Lukat lutudy naalw bwa Yehow lwiitusaasak bwa kwiidikij cileejel cindiy ciwaakan cya kwiikal muut a kuteekel micim. Lukat bwa biin-kweet baan-balum ni baan-bakaj lwiitusaasak bwa kaay twambil baat bakwaabw myand yaabab ya busok. Katwiin bakat kuleeb bwaal kahand budy mwa kwiibatah ku micim, kwiibahweekesh milong, eecy kwiibakish kaakunying.​—Jah 15:12.

13. Teel mushind udy kwiihweekesh mwa kwiitwambulwiish bwa kwiikal baat ba kuteekel micim?

13 Kwiihweekesh i ciikadil ciikal mwa kwiitwambulwiish bwa kwiikal baat ba kuteekel micim. Mwiin Krist udy ni kwiihweekesh kiin wiileej neey teng yiy ki udy ni bwaal bwa kwanj kwambil bakwaabw. (Fili. 2:3) Kiin uhitij bend hakwiiyakishey buseeb buhit kuvul ha kulond bwaal budyey mumanyik budyobw kabay bamwiitabil bwa ibuleeb. Kwiihweekesh kudy mwa kulong bwa kaay twaamwangalaj kudy baat bavul myand bilondeshel meej miitut matudy katuy mwa kusangan mu Bibl eecy mu mikand yiitut mudyobw bumvwiij myand ya mu Bibl.

14. I mushind kaay udy kujingulul kwa myand kwiitwambulwiish bwa kwiikal baat ba kuteekel micim?

14 Kujingunun kwa myand kwiiyiiy kwambulwiish mwiin Krist bwa kumanyik “ciisang cya kwiihooy ni ciisang cya kuboobol.” (Mul. 3:7) “Kwiisamb kudy bu Arjah, ki kwiihooy kudy bu or” ki mudy baat bakwaabw bamanyik bilondeshel byaab bidyobw bashikacil. Mu mushind mukwaabw tudy mwa kuleeb neey, kudy biisang bidy bilengel menmen bwiitut kwiihooy hamut kuboobol. Ki bwabiny mukand a Tusumw 11:12 utwaatwaal mubel oow: “Muut udy ni meej wiihoohooy nyeh.” Tukontononaay cileejel eecy. Mukul mushimat udyobw balomb teng bwa kuy kambulwiish bisumbw bikwaabw bwa myand ya lutat yidyobw bahet. Mukul mukwaabw uleeleeb bwa bwaal bwindiy neey: “Udy teng budimw ni kadyaakaloh wambil baat bakwaabw bwaal bwa busok butaatal bisumbw bikwaabw.” Kujingunun kwa myand kulengel kwa mukul oow kulongel bwa bamuneemek kudy bakul badyey ukal naabw nend mudimw mu kasumbw kaabab ka bakul. I batwiishibw neey kakwambiloh bend baat bakwaabw myand ya busok.

15. Twaal cileejel cileeleej mudy kwiikal muut mujaalal mwa kulong bwa bakwaabw biituteekel micim.

15 Bujaalal i ciikadil cikwaabw citudy mwa kwiikal naacy bwa kwiikal baat baat ba kuteekel micim. Tuteetekel muut udy bujaalal micim bwaal tudy bamanyik neey wiiyiiy kuleeb teng myand ya biin-biin. (Ef. 4:25; Ebr. 13:18) Cileejel, lang ket neey ukaakaam kushaal mulongweesh mulengel wa myand ya mu Bibl. Nook udy mwa kulomb muut bwa kukuukun mat hawuloolong mwiisamb iibuh ni udy mwa kukwambulwiish bwa kukuleej myand yidy mwa kulongolol. I ngany uwudy mwa kuteekel micim bwa kukwaakishey ni lukat mibel ya biin-biin? Udy mwa kwiikal muut ukwaakwambil myand yiwudy mukat kumvw eeny i muut udy mukat kukwambil myand ya biin-biin? Dyaalabul i ditookesh. Bibl uleeleeb neey: “I bilengel mubel mujaalal hamut a bulund budy kabuy bumweek hatook. Bit bikutaatah mulund neeb bileeleej mudyey mukulamat.” (Tus. 27:5, 6) Ning biby biikal bikasakan kuuhal-hal, maalabul mujaalal matwaatwaal mulund ki miikal mwa kwiitwambulwiish bwa mafuk mavul.

16. I mushind kaay udy mukand a Tusumw 10:19 uleej buseeb budy naabw kwiikand?

16 Kwiikand i ciikadil cya buseeb buvul citudy mwa kwiikal naacy tut bakat bwa bakwaabw biituteekel micim. Ciikadil eecy citwambambulwiish bwa kwiihooy teng nyeh hadyobw biituteet bwa kuleeb bwaal kahand budyobw biitwambil bwa kaay twiibwambil muut mukwaabw. (Bal Tusumw 10:19.) Bidy mwa kwiitukasakeen bwiitut kwiikand hatukaakal mudimw ni byaab bidy baat bahetelangan ku Enternet. Tut katuy badimuk, tudy mwa kwambil baat bavul myand ya busok mu mushind utudy katuy meej. Ni musang aakaabumw hatumwaamwangalaj bwaal ku dyambulwiish dya byaamw, katwiin tukontonon mushind wiikal baat mwa kukal mudimw ni bwaal oobw eecy myand yivul yiikal bwaal oobw mwa kukaamish. Kwiikand kudy mwa kwiitwambulwiish bwa kwiihooy teng nyeh hady balwiish bateet kwiitusak bwiitut kuleeb myand yidy mwa kuteek biin-kweet baan-balum ni baan-bakaj mu buuhund. Bidy mwa kulongek nook hadyobw biituhanguj kudy Bampulush ba mu cibunj citudy cya cidyobw bimanyik eecy balekesh midimw yiitut. Tudy mwa kukooyel diiy ditam dya mu Bibl bwa “kubwiikil mishik [yiitut] mouth with a muzzle” mu shikacil eey ni mu yikwaabw. (Mus. 39:1) Bikaam twiikal baat ba kuteekel micim kudy baat boos, ning kudy biin mu cisak ciitut, balund neet, biin-kweet baan-balum ni baan-bakaj eecy cikwaabw kudy baat bakwaabw. Bwa kwiikal baat ba kuteekel micim, bikaam twiikal twiikand.

17. I mushind kaay utudy mwa kulong bwa meej ma kuteekelangan micim miikal mu cisumbw?

17 Tudy ni dyanyish divul bwa mudy Yehow mwiitukok mu cisak cindiy cidy cilong ni biin-kweet bady ni lukat ni biikal ba kuteekel micim! Tut boos tudy ni bujit bwa kwiikal baat bady biin-kweet baan-balum ni baan-bakaj mwa kuteekel micim. Tut biikal ni lukat, kwiihweekesh, kujingunun kwa myand, bujaalal, ni kwiikand, Tuloolong bwa meej ma kuteekelangan micim miikal mu cisumbw ciitut. Bikaam tutungunuk ni kwiikashishomw bwa kuleej neey tudy baat bady bakwaabw mwa kuteekel micim. Twiidikijaay Mawej iitut, Yehow, ni tutungunukaay ni kuleej neey tudy baat ba kuteekel micim.

MUSAMBW A 123 Tukokele bulongolodi bua Nzambi ne lulamatu

^ Tut bakat bwa bakwaabw biituteekel micim, biikaam cya kuuhal tuleej mutudy bakuteekel micim. Mu ciin bwaal eecy, twiiyiiy kulong bwabiny i bya buseeb buvul bwa kuteekelangan micim ni biikadil biiyiiy kwiitwambulwiish bwa kwiikal muut udy bakwaabw mwa kuteekelobw micim.

^ Tut bamanyik neey muut kahand wa mu cisumbw i mulong mpekaat mutam, bikaam tumwambil bwa ay akatangan ni bakul bwa bamwambulwiish. Yiy mulek kulong nook, bikaam bwa lulamat lwiitut kudy Yehow ni kudy cisumbw cya biin Krist lwiitusak bwa kwambil bakul bwaal budyey mulong.

^ DYUMVWIIJ DYA CIFWAATUL: Mukul kiin mwa kwambil biin mu cisak cindiy bwaal bwa busok budyey muhet bwiikalobw mwa kuman.