Amuye ku shebo

Amuye pa mitwi iliimo

MUTWI WAKWIIYA 38

Amucite Sheenga Shapa Bamwi Kumushoma

Amucite Sheenga Shapa Bamwi Kumushoma

“Muntu ushomeka taayubululiiwo makani abushishi.”​—TUS. 11:13, NWT.

LWIIMBO 101 Kusebensela Pomwi Mulucatano

NSHESHI TWIIYE *

1. Ino muntu ushomeka ngumuntu uli buyani?

 MUNTU ushomeka ngumuntu weelesha kucita nshaashomesha alimwi waamba lushinisho. (Kulu. 15:4) Ngumuntu bamwi ngobeshi ayi inga bamushoma. Tulisuni kwaamba ayi bamakwesu abenankashi banootubona boobo. Ino inga twacita buyani kwaamba ayi banootushoma?

2. Ino inga twacita buyani kwaamba ayi tutondeshe ayi tuli bantu bashomeka?

2 Inga tatukakatishi bamwi kutushoma. Sombi tulyeelete kucita shintu sheenga shapa bamwi kutushoma. Bamwi balaamba ayi nciyumu kucana maali sombi ncuubu kwanyonyoola na waacana, akwalo kushoma muntu nciyumu; sombi na wamushoma ncuubu kucileka kumushoma. Ncakutatoonsha kwaamba ayi Yehova tulamushoma. Alimwi teshi akacitewo cili coonse ceshi cikape kwaamba ayi tukacileeke kumushoma mukwiinga “shoonse nshaacita shilacitwa mukushomeka.” (Kulu. 33:4) Alimwi alisuni ayi aswebo tunoocita shintu cakushomeka. (Efe. 5:1) Amuleke tubandike shakubonenaako sha basebenshi bakwe Yehova bakakonkela cakubonenaako cakwe akutondesha ayi bakalinga bantu bashomeka. Alimwi tutokwiiya amibo ili 5 yeenga yatucafwa kuba bantu bashomeka.

AMUKONKELE CAKUBONENAAKO CA BASEBENSHI BAKWE YEHOVA BAKALINGA KUSHOMEKA

3-4. Ino mushinshimi Danyelo wakatondesha buyani ayi wakalinga muntu ushomeka, alimwi ino ici cilyeelete kutupa kuliipusha miipusho nshi?

3 Mushinshimi Danyelo wakatondesha cakubonenaako cibotu abuumbi cakushomeka. Nabi kwaamba ayi wakalinga mubusha ku Babiloni, wakatondesha kwaamba ayi wakalinga muntu ushomeka. Bantu baanji bakatalika kumushoma abuumbi, paciindi Yehova ndyaakamucafwa kusansulula shiloto nshaakalota Nebukadinesa Mwaami waku Babiloni. Paciindi cimwi, Danyelo wakalinga kweelete kulwiita mwaami kwaamba ayi Yehova taakalinga kukondetwe anguwe. Aya ngamakani mwaami ngaatakalinga kusuniiwo kunyumfwa. Danyelo wakalinga kuyandika kutaloonda kulwiita mwaami makani aya, mukwiinga Nebukadinesa wakalinga mukali abuumbi! (Danye. 2:12; 4:20-22, 25) Alimwi ndipakeenda myaaka iinji, Danyelo wakatondesha ayi ngumuntu bamwi ngweenga bashoma ndyaakasansulula maswi akaboneka munshila ikankamika palubumbu muŋanda ya mwaami ku Babiloni. (Danye. 5:5, 25-29) Mukuya kwaciindi, Dalyasi mwine Mediya alimwi abacinenenene bakwe abalo bakabona kwaamba ayi wakalinga kucite mibo ibotu abuumbi. Bakasumina kwaamba ayi Danyelo “wakalinga kushomeka alimwi taakwe kucitawo cilubite nabi cakutashomeka.” (Danye. 6:3, 4) Ncakwiila nabi bantu batakalinga kupaila Yehova bakabona kwaamba ayi musebenshi wakwe Yehova uyu, wakalinga muntu bamwi ngweenga bashoma!

4 Ndyetutoyeeya pacakubonenaako cakwe Danyelo, inga twaliipusha ayi: ‘Ino ndishibikitwe buyani kubantu bateshi Bakamboni? Sa ndishibikitwe mbuli muntu ukumanisha mikuli yakwe alimwi ushomeka?’ Ino nceebonshi kuliipusha miipusho iyi kulayandika? Kulayandika mukwiinga kushomeka kwesu inga kwapa kwaamba ayi Yehova alumbaishikwe.

Neyemiya wakasala basankwa bashomeka kwaamba ayi basebense ncito shiyandika (Amubone palagilafu 5)

5. Ino nciinshi cakacafwa Ananiya kuba muntu ushomeka?

5 Pesule lyakwaamba ayi Mweendeleshi Neyemiya wamanisha kuyaka cipya lubumbu lwa Jelusalemu mu 455 B.C.E., wakalangoola basankwa bashomeka bakalinga kucikonsha kulama kabotu ndabala. Pabaabo Neyemiya mbwaakasala pakalinga Ananiya mutanjilili wa ciyubilo ca bashilumamba. Baibo ilaamba ayi Ananiya “wakalinga muntu ushomeka alimwi ulemeka Lesa kwiinda bantu bamwi boonse.” (Neye. 7:2) Ananiya wakalinga kusebensa cankusu incito ili yoonse njeenga wapekwa ceebo cakwaamba ayi wakalinga kusuni Yehova alimwi wakalinga kuloonda kucita cili coonse ceenga cakalasha Yehova. Iyi njemibo aswebo yeenga yatucafwa kuba bantu bashomeka ndyetutosebensela Lesa.

6. Ino Taikikasi wakatondesha buyani ayi wakalinga shicibusa ushomeka ku mutumwi Paulo?

6 Amuyeeye pacakubonenaako cakwe Taikikasi, uyo mutumwi Paulo ngwakalinga kushoma. Paulo ndyebakalinga bamwaanga muŋanda, wakalinga kushoma Taikikasi, uyo ngwaakasansulula ayi “musebenshi ushomeka.” (Efe. 6:21, 22, NWT) Paulo wakalinga kushoma ayi Taikikasi inga watola makalata alimwi akuyuminisha bashominyina baku Efeso alimwi aku Kolose. Cakubonenaako cakwe Taikikasi cilatwiibalusha basankwa bashomeka abo bashinisha kwaamba ayi tulicite nshetuyandika lwakumushimu.​—Kolo. 4:7-9.

7. Ino nciinshi nceenga mweeya pamakani akushomeka kuswa kucakubonenaako ca bamanene alimwi abasebenshi bacafwilisha bamulibungano lyanu?

7 Munshiku shino tulalumba abuumbi kwaamba ayi bamanene alimwi abasebenshi bacafwilisha mbantu bashomeka. Bweenka mbuli Danyelo, Ananiya, alimwi Taikikasi abalo balasebensa cankusu kukumanisha mikuli yabo. Kucakubonenaako, na twaya kumabungano amukati kansondo, tulishi kwaamba ayi mbasu shoonse shakubungana shakapekwa kale. Alimwi bamanene balalumba abuumbi na abo bakapekwa mbasu shapa kubungana balibambila alimwi akukumanisha mbasu shabo! Kwiilikaawo, na tweeta baabo mbotwiisha Baibo kucanika kumabungano a Pasondo, tulashoma cakutatoonsha kwaamba ayi likani lya Baibo litoobaako. Alimwi tulishi kwaamba ayi mabuku ngotusebensesha muncito yakushimikila alabaako lyoonse. Bamakwesu bashomeka aba balatulama kabotu abuumbi, alimwi tulalumba Yehova! Ano ino inga twacita buyani kwaamba ayi tutondeshe ayi tuli bantu bashomeka?

AMUTONDESHE AYI MULASHOMEKA KWIINDA MUKUTAYUBULULA MAKANI ABUSHISHI

8. Ino inga twatondesha buyani kubikila maano kubamwi munshila yakweelanya? (Tushimpi 11:13)

8 Tulibasuni bamakwesu abenankashi, alimwi tulabikila maano kushiba mbobabete. Nacibi boobo, teshi makani oonse ashitoocitika mubuumi bwabo ngotweelete kushiba. Beneklistu bamwi muciindi ca batumwi bakalinga ‘bafuishi, bankulwe alimwi beshi kwaambabo shikani nshebateelete.’ (1 Timo. 5:13) Tulisuni kuba bashinishite kutakonkela cakubonenaako cabo. Ano ino mbuyani na muntu umwi watulwiita makani amwi pali nguwe, akutulwiita ayi tatweelete kulwiitako bamwi? Kucakubonenaako, mpashi nankashi inga wesa kuli ndiswe akutulwiita bulwashi mbwaatociswa na mpashi mapensho amwi ngatokwiindaamo, lyalo watulwiita ayi makani ayo tatweelete kulwiitako bamwi. Tulyeelete kucita kweelana ambwaatulwiita. * (Amubelenge Tushimpi 11:13.) Amuleke tubandike bukaalo abumwi ndyeenga twayandika kutondesha ayi tuli bantu bamwi mbweenga bashoma.

9. Ino womwi awomwi mumukwashi inga watondesha buyani ayi ulashomeka?

9 Amube muntu ngweenga bamumukwashi wanu bashoma. Womwi awomwi mumukwashi alicite mukuli wakutayubulula makani amumukwashi bamwi ngobateelete kushiba. Kucakubonenaako, mpashi kuli cilabo cimwi cicite nankashi weebetwe cisekesha ibaye. Sa mukwesu weebete inga walwiitako bamwi makani ayo akusebaanya mukaakwe? Sobwe napaceyi! Mukwiinga alisuni mukaakwe, inga taacitiiwo cintu ceenga camukalasha. (Efe. 5:33) Bacikula bwangu balisuni ayi kabatondeshekwako bulemu. Aboobo bashali balyeelete kwiibaluka cancine ici. Tabeelete kusebaanya bana babo kwiinda mukulwiitaako bamwi pashilubo bana babo nshobacita. (Kolo. 3:21) Baana balyeelete kucenjela alimwi akuleya kulwiitako bamwi makani eenga asebaanya bamwi mumukwashi. (Duto. 5:16) Na uli woonse mumukwashi wacita lubasu lwakwe kwiinda mukutayubulula makani amumukwashi ateelete kushibikwa kubamwi, mukwashi ulaba ucatene.

10. Ino shicibusa wancinencine alyeelete kucita buyani? (Tushimpi 17:17)

10 Amube muntu ngweenga beshicibusa bashoma. Soonse kulaba ciindi ndyeenga twasuna kulwiitako shicibusa pamakani ambotutoolinyumfwa. Cimwi ciindi inga caba ciyumu kucita boobo. Mpashi tatuna kushibila kulwiitako bamwi mbotutolinyumfwa, alimwi inga catucisa abuumbi na shicibusa walwiitako bamwi nshotwakamulwiita. Sombi tulalumba abuumbi kuba ashicibusa ngotushi ayi inga taalwiitiko bamwi makani ngotwamulwiita! Ulatondesha ayi ngu “shicibusa wancinencine.”​—Amubelenge Tushimpi 17:17.

Bamanene tabayubululi makani abushishi kumukwashi wabo (Amubone palagilafu 11) *

11. (a) Ino bamanene alimwi abamakaabo balatondesha buyani ayi balashomeka? (b) Ino nshiinshi nsheenga tweeya kumunene ulama kabotu makani abushishi mulibungano lyalo pesule uli amukwashi wakwe? (Amubone cikope.)

11 Amube muntu ngweenga bamakwesu abenankashi bashoma. Bamanene bacishi kulama makani abushishi bali anga ‘ncakulishitilishaako muuwo’ kubamakwesu abenankashi. (Isa. 32:2) Inga twalwiita bamanene shili shoonse mukwiinga tulishi kwaamba ayi balashomeka. Tatubakakatishi kutulwiita makani ngobateelete kutulwiita. Kwiilikaawo, tulalumba benankashi beebetwe kubamanene mukwiinga tabakakatishi beebaabo kubayubulwiita makani abushishi. Ncintu ciyuminisha abuumbi kwaamba ayi bamanene tabalwiitiko bakaabo makani abushishi pabamakwesu abenankashi. Nankashi umwi weebetwe kumunene wakaamba ayi: “Ndalumba abuumbi kwaamba ayi beebangu tabandwiiti makani abushishi pabaabo mbobaya mukubona mukufwakasha kwa bweembeshi na abo batoyandika lucafwo lwakumushimu, tabandwitiiwo nabibo meenaabo. Ndalumba kwaamba ayi beebaangu balalama makani abushishi kwaamba ayi ntalisukami pamapensho ngeenga nshikonshi kucitawo cili coonse. Aboobo ici cilampa kunyumfwana kabotu aboonse mulibungano. Alimwi ndicishi kwaamba ayi na ndalwiita beebangu mbontolinyumfwa amapensho ngontokwiindaamo, teshi bakaye mukulwiitako bamwi.” Ncakutatoonsha kwaamba ayi soonse tulisuni kushibikwa mbuli bantu bashomeka. Ino nciinshi ceenga catucafwa kucikonsha kucita boobo? Amuleke tubandike pamibo ili 5.

AMUBE AMIBO YEENGA YAMUCAFWA KUBA MUNTU BAMWI NGWEENGA BASHOMA

12. Ino nciinshi nceenga twaambila ayi lusuno ngomubo uyandika abuumbi weenga watucafwa kuba bashomeka? Amwaambe cakubonenaako.

12 Lusuno ngomubo uyandika abuumbi weenga watucafwa kuba muntu bamwi ngweenga bashoma. Yesu wakaamba ayi milawo yobilo inene nkusuna Yehova alimwi ababyeesu. (Mate. 22:37-39) Kusuna Yehova kulatupa kukonkela cakubonenaako cakwe ciinditeewo cakushomeka. Kucakubonenaako, kusuna bamakwesu abenankashi kulatupa kutalwiitako bamwi na batulwiita makani abushishi. Tatweelete kuyubulula makani eenga aleta mapensho, kusebaanya, na kukalasha bamakwesu abenankashi.​—Joni 15:12.

13. Ino kuliceesha kulatucafwa buyani kuba muntu bamwi ngweenga bashoma?

13 Kuliceesha inga kwatucafwa kuba muntu bamwi ngweenga bashoma. Mwineklistu uliceesha taeeleshi kusangalasha bamwi kwiinda mukucicila kuba mutaanshi kuyubulula makani. (Filip. 2:3) Taaciti sheenga shapa bamwi kumubona anga ngooshi makani abushishi ngeenga taalwiitiko bamwi. Kuliceesha kulaakutucafwa kuleya kulwiitako bamwi nshetuyeeya pamakani atana kwaambwawo mu Baibo na mumabuku esu aamba shamu Baibo.

14. Ino kunyumfwisha shintu inga kwatucafwa buyani kuba muntu bamwi ngweenga bashoma?

14 Kunyumfwisha shintu inga kwacafwa Mwineklistu kushiba “ciindi cakukutumana aciindi cakwaamba.” (Shiku. 3:7) Mumishobo imwi muli mwaambo wa kwaamba ayi “kwaamba kuli anga ni silifa, sombi kuumuna kuli anga ni golodi.” Munshila imwi inga twaamba ayi cimwi ciindi kuumuna kuli kabotu kwiinda kwaamba. Nceceeco lilembo lya Tushimpi 11:12 ncolyaambila ayi: “Muntu . . . . ucite maano akunyumfwisha shintu uloomunabo.” Kucakubonenaako, munene umwi ucite lushibo abuumbi liinji ngobasenga kwaamba ayi acafweko mabungano amwi acite mapensho ayumu. Kwaamba pa munene uyu, munene umwi wakaamba ayi: “Alabikila maano abuumbi kwaamba ayi atayubululi makani abushishi akumabungano amwi.” Mukwiinga munene uyu alicite busongo, bamanene bamwi mulibungano balamulemeka. Balashoma kwaamba ayi teshi akayubulule makani abushishi kubamwi.

15. Amwaambe cakubonenaako citotondesha mbweenga kwaamba lushinisho kwapa kwaamba ayi bamwi banootushoma.

15 Kwaamba lushinisho ngu mubo aumwi weenga watucafwa kuba muntu bamwi ngweenga bashoma. Muntu waamba lushinisho tulamushoma mukwiinga tulishi kwaamba ayi lyoonse ulaamba shancine. (Efe. 4:25; Ebu. 13:18) Kucakubonenaako, amuyeeye kwaamba ayi mulisuni kuba muntu ucishi kabotu kwiisha bamwi Baibo. Aboobo mwasenga umwi kwaamba ayi amukutike ndyemutokwaamba likani, lyalo pesule amulwiite nsheenga mwaciita kwaamba ayi muye panembo. Ino ngani ngweenga mwasenga ayi acite boobo? Sa inga mwasala muntu weenga wamulwiita nshomusuni kunyumfwa na muntu weenga wamulwiita lushinisho? Mulicishi cikumbulo. Baibo ilaamba ayi: “Ncibotu kukalalila muntu patuba kwiinda kumusuna lakwe kaatacishi. Mubyo nabi wakucisa taaku mbocibetewo.” (Tus. 27:5, 6) Nabi kwaamba ayi teshi cuubu pakutaanguna, makani ancine shicibusa ngeenga watulwiita ngeenga atucafwa kuya panembo.

16. Ino Tushimpi 10:19 ilatondesha buyani kuyandika kwa kulikasha?

16 Kulikasha ngumubo uyandika abuumbi na tulisuni kwaamba ayi bamwi banootushoma. Mubo uyu ulatucafwa kuumuna na twasuna kuyubulula makani amwi ngotwakalwiitikwa mubushishi. (Amubelenge Tushimpi 10:19.) Cilaba ciyumu kulikasha ndyetutobandika abamwi pa intaneti. Na tatuna kucenjela, cakuteshiba inga twacaana kwaamba ayi twayubulula makani abushishi kubantu baanji. Alimwi na twatumabo makani pa intaneti na pafooni, taakuwo nceenga twaciita ambweenga bamwi basebensesha makani ayo na mapensho eenga esa ceebo ca makani ayo ngotwatuma. Kulikasha kulatucafwa kuumuna na abo batupikisha batokweelesha kutwiipusha miipusho yeenga yapa kwaamba ayi tuyubulule makani eenga abika bamakwesu abenankashi mumapensho. Ici inga cacitika na bakapokola batotwiipusha miipusho mucishi incito yesu moyakakashikwa. Aboobo mubukaalo mbuli boobu alimwi abukaalo bumwi inga twakonkela njiisho yakwaamba ayi “ndaakulyanga kansangala kwaamba ayi kashinke mulomo wangu.” (Kulu. 39:1, NWT) Inga caba ayi mumukwashi, kubeshicibusa, bamakwesu abenankashi, na kumuntu umwi uli woonse, tulyeelete kucita shitondesha kwaamba ayi tuli muntu bamwi ngweenga bashoma. Alimwi kwaamba ayi tucikonshe kucita boobo, tulyeelete kuba bantu balikasha.

17. Ino inga twacita buyani kwaamba ayi tuyuminishe mushimu wakushomeka mulibungano?

17 Tulalumba abuumbi kwaamba ayi Yehova wakatupa mukwashi wabashominyineesu bacite lusuno alimwi mbweenga twashooma! Soonse tulicite mukuli wakucita sheenga shapa kwaamba ayi bamakwesu abenankashi banootushoma. Alimwi na soonse katusebensa cankusu kutondesha lusuno, kuliceesha, kunyumfwisha shintu, kwaamba lushinisho, alimwi akulikasha, tulaakuyuminisha mushimu wakushomeka mulibungano. Tulyeelete kutolelela kusebensa cankusu kwaamba ayi tunoocita sheenga shapa bamwi kutushoma. Atukonkele cakubonenaako cakwe Yehova Lesa wesu, alimwi akutolelela kucita sheenga shapa kwaamba ayi bamwi banootushoma.

LWIIMBO 123 Kukonkela Bubaambo Bwakwe Lesa Cakushomeka

^ Na tulisuni kwaamba ayi bamwi banootushoma, tulyeelete kushomeka. Mumutwi uyu, tutokwiiya kushoma bamwi ncokuyandikila ansheenga twaciita kwaamba ayi bamwi banootushoma.

^ Na kuli umwi mulibungano ngotwashiba ayi wakacita cilubo cinene, tulyeelete kumuyuminisha kusenga lucafwo ku bamanene. Na wakaka kucita boobo, tulyeelete kutondesha kushomeka kuli Yehova alimwi alibungano kwiinda mukutola makani ayo kubamanene.

^ BUSANSULUSHI BWACIKOPE: Munene tatooyubulula makani abushishi kumukwashi wakwe.