1. N’nga ninam’mwidhiwe a-vi mutu onyindeleya?

 MUTU ororomeleya unovilimbi-edha ira alokotenga vilanyedhile liye thitho unoonga imbarimbari. (Sal. 15:4) Mutu oira e-no atu tanomroromela. Ninofuna ira abali na arongoli-u tanionenga e-no. N’nga chini inanikami-e kala mutu ofwanela nyindeliwa?

2. N’nga ninathonyi-edhe avi ira nili onyindeleya?

² Kaninakanyi-edha atu enango ira taniroromelenga. Malo mwa vyevyo ninofwanela ira vyongo vile vinaairi-e ira taninyindelenga. Vatokala madhu oi nyindeleya uli ninga kobiri. Ira atu tanione ira nili onyindeleya vanofuneya thindhi. Mbwenye vinokala vyo-orucha ira ta-iye nionanga e-no. Yohova ukanle athonyi-edhanga ira ngonyindeleya. Liye kanoira vyongo vile vinaniiri-e ira ni-iye m’nyindela namwasa oi “mabasee othene mbonyindeleya.” (Sal. 33:4) Thitho unodedi-edhela ira nimsazi-edhele. (Aef. 5:1) Dhoweni nioneni vifwanafwani-o vya arumiwi a Yohova ale asazi-edhele Babiwa wadhulu thitho tatothonyi-edha ira mbonyindeleya. Ninotapanya thitho makalelo 5 ananikami-e ira nikale onyindeleya.

3-4. N’nga Danieli athonyi-edhe a-vi ira ali onyindeleya, n’nga vyevi vinonilimbi-a thuulelan’ni?

³ Danieli atothonyi-edha ifwanafwani-o yapama vamwasa onyindeleya. Angalive ira ali angatukuliwile ninga dhaari wu Babulo, mo-odembuwa atoroma idhiweya ira ali mutu onyindeleya. Atu tatoroma mroromela maningi vale mokami-iwa na Yohova vathapulele liye vyoro-a vya Nebukadinezara Mwene  yau Babulo. Vahora inango liye anofwanela m’mwandela mwene ira Yohova kanomdhiveliwane. Yen’na kaali milanyo yoi mwene angadhiveliwilena. Mbwenye irana vyevi wafuneya limba rima namwasa oi Nebukadinezara kaarucha thakaleliwa. (Dan. 2:12; 4:20-22, 25) Vira wa vyawa vinjinji Danieli atoothonyi-edha ira ali onyindeleya vale vathapulele liye mundhila yapama madhu odabwi-a aoneile vachi-i la nyumba yaumwene wu Babulo. (Dan. 5:5, 25-29) Naliyene thitho Dario Mmedi naatu a vizo muumwenee, tatoona ira Danieli “ali wadodoliso lodabwi-a.” Aliwa tatoozindiela ira liye “ali ororomeleya thitho kaali opwaza vyongo venango irana inyengo iliyothene.” (Dan. 6:3, 4) E-no anamantonga ale alambela mafano tatoozindiela ira rumiwi wa Yohovuo ali onyindeleya!

⁴ Vothuulela ifwanafwani-o ya Danieli, ninoira pama dhifuka ira: “N’nga miyo ndina limbili loi avi wa atu oi kai Makristau afwanga? N’nga ndinoidhiweya ninga mutu ule unokwakwaneli-edha vizovye thitho ira atu tanooda nyindela?” N’nga mwasiwa ngwani ninofwanela dhifuka vyofuka vyevi? Namwasa oi nakala onyindeleya atu tanomlemeza Yohova.

5. Mwasiwa ngwani Ananiya aidhiweya ira mutu onyindeleya?

⁵ Muyawa ya 455 B.C.E., Namatonga Neemiya angamari-idhe manga panda wa Yerusalemu, atoosaka alombwana onyindeleya enao a-ele liye va izo yoing’anela sidadilo. vaatu asakunle liyala vatokala Ananiya kalonga wa nyumba yaibarelo yakopolo. Bibilya linoonga ira Ananiya “ali mutu onyindeleya thitho ali oova maningi Nlungu waibarimbari,  kwaranya atu anjinji.” (Nee. 7:2) Mdhiveliwana Yohova thitho ova msukwali-a watom’mwiri-a Ananiya ona ira urumiwi uli othene unava-iwe liye wali ufuneya maningi. Makalelo enala anooda nikami-a i-yo thitho kala onyindeleya nalabelanga Nlungu.

6. N’nga Tukiko athonyi-edhe a-vi ira ali fwee onyindeleya wa rumiwi Paulo?

⁶ Thuulelani ifwanafwani-o ya Tukiko ule ali fwee onyindeleya wa rumiwi Paulo. Paulo vyali liye perezoni yo-okuma vandhe, anyindela Tukiko thitho atoonga ira ali “rumiwi ororomeleya.” (Aef. 6:21, 22) Kaiira Paulo am’nyindela va myasa yovelela makarta wu Efeso na wu Kolose baa-i mbwenye am’nyindela thitho ira amalimbi-e nodidili-a Makristau a weo. Tukiko unonithuucha vya abali ororomeleya a malaboano, ale anonikami-a kala vauxamwali olimba na Yohova.—Akol. 4:7-9.

7. N’nga munofunjedhavo n’ni wa andimuwa avapingoni na arumiwi okami-a ava pingoni vinyu va mwasa okala onyindeleya?

⁷ Malamboano ninosimba maningi ira nitokaana andimuwa avapingoni na arumiwi okami-a onyindeleya. Molandana na Danieli, Ananiya na Tukiko, aliwa anoona ira izo yiwa ndi yofuneya maningi. Mwaifwanafwani-edho nafiya va migumanoni ya vari va sumana kaninokaikela ira mwasa uliothene unoongiwa thitho andimuwa anosimba akala ova-iwa mwasa uliothene utokozeela pama. Thitho kaninoova itanela vamigumanoni ya mamalelo a sumana atu anofunjedhana i-yo Bibilya, voova ira mutu uva-iwile mwasa kanodhao. Thitho ninororomela ira mabukhu anofuna i-yo i-ndi-edhela basa anofwanyeya. Abali ororomeleyala anonisamalela pama maningi thitho ninosimba Yohova namwasa wa vyevi. N’nga i-yo ninathonyi-edhe mundhila dhivi ira nili onyindeleya?

8. N’nga ninaire a-vi ira na-akwaranye madile nafunanga idhiwa moda uli vyongo va ingumi yaatu enango? (Sanganikho 11:13)

⁸ Ninodhiveliwana abali na arongoli-u thitho ninowakumbanyedha na vinoireya va ingumi yiwa. Mbwenye kaninofwanela kwaranya madile thitho ninolemeza myasa dhiwa dha sengredo. Enango mupingo mu hora ya arumiwi tali “afyeda na ovolowela myasa dhaanyaa thitho onganga vya-afwanela aliwa vionga.” (1 Timo. 5:13) I-yo kaninofuna kala ninga atu enala. Mbwenye nifwanafwani-edhele ira mutu unango utoniwandela mwasee wa sengredo oi na-awandele mutu unango. Venango rongola unango utoniwandela vya marenda anovwa liye, venango vyowesedha vigumanena liye thitho utonivepa ira na-awandele mutu unango. Vyaira e-no ninofwanela irana vinivepile liyevyo. * (Muleri Sanganikho 11:13.) Va-eni dhoweni nitapanyeni vyoireya vinango vile vili vyofuneya ira nilokotenga sengredo.

9. N’nga uliwethene banjani unathonyi-edhe a-vi ira ngonyindeleya?

⁹ Banjani. Uli wethene banjani utokaana izo yoonechecha ira unolokota sengredo yokuza banja liwa. Nifwanafwani-e ira bali unango i-yanee utokaana kalelo loi kanolidhiveliwana. N’nga liye unowandela atu enango vya makalelo a i-yaneuo ira amva-e manyadho? Kabe kanoira vyevyo. Liye unomdhiveliwana i-yaneuo thitho kanoira vyongo vinamsukwali-e. (Aef. 5:33) Naaliwene azombwe anofuna lemeziwa. Anamabala anofwanela thuulela mwasa wen’na. Katinofwanela ava-a  manyadho a-imiwa vowandela atu enango vinodawi-a aliwa. (Akol. 3:21) Naaliwene a-ima anofwawnela irana vyongo mozindiela ira ta-aongenga waatu enango myasa dhile dhinava-e manyadho atu a banjani mwiwa. (Dotor. 5:16) Uli wethene avilimbi-edhanga lokota sengredo va myasa yokuza banja liwa, vinokami-a ira othene banjanimo tairenga vyongo movwelana.

10. N’nga mutu unathonyi-edhe a-vi ira nguxamwali waimbarimbari? (Sanganikho 17:17)

¹⁰ Afwi-u. I-yo othene hora dhinango ninofuna m’mwandela fwi-u wa varimani moda unovivwela i-yo. Mbwenye hora dhinango ira vyevi unokala orucha. Pyovweya ira kanilemeele wandelanga enango moda unodhivwela i-yo thitho ninosukwala akala vasogolovee nitoidhiwa ira fwi-u utowandela atu enango vyam’mwandenle i-yo. Mbwenye ninosimba mutu ule anilokotedhe sengredo va mwasa unango. Liye unothonyi-edha ira “nguxamwali waimbarimbari.”—Muleri Sanganikho 17:17.

11. a) N’nga andimuwa avapingoni na a-iyaniwa anathonyi-edhe a-vi ira mbonyindeleya? b) N’nga ninofunjedhavo n’ni wa ndimuwa ule unosamalela myasa dha sengredo pingoni thitho liye kaana banjalee? (Muone iruthiruthi.)

¹¹ Pingoni. Andimuwa anoidhiweya ira anolokotecha sengredo, ali “ninga limburo lovithalelavo va liphevo lukulu na limburo lotawelavo vadhongwe waliphevo” wa abaliwa. (Esaya 32:2) Ninoidhiwa ira ninooda kala omasuwa awandela myasa iliyothene. Thitho ninoanyindela ira katinowandela mutu uliwethene, thitho kaninoakanyi-edha ira taniwandele myasa dha sengredo. Wenjedhela veva ninosimba a-iyana a andimuwa avapingoni namwasa oi katinokanyi-edha amaniwa ira taawandele myasa dhoi katinofwanela dhiidhiwa. Onga mwaimbarimbari vinokala pama akala i-yana wa ndimuwa wa vapingoni kawandeliwile myasa ya sengredo yokuza abali na arongola. I-yana wa ndimuwa unango wa vapingoni aongile ira: “Ndinosimba maningi namwasa oi mananga kanondiwandela myasa dha sengredo dhokuza atu aawaredhilena  liye vaulendo owaredhi-a venango akami-a mwauzimu, thitho kanondiwandela madhiniwa. Ndinosimba namwasa oi kandinopingeya namyasa dhoi kandinairevo yongo. Vyevi vinondikami-a ira ndiwaredhenga na mutu uliwethene pingoni. Thitho ndinororomela ira ndam’mwandela mananga myasa venango vyorucha vyondikuza miyo, kanowandela atu enango.” Onga mwaimbarimbari i-yo othene ninofuna idhiweya ninga atu onyindeleya. N’nga mbamakalelo avi ananikami-e ira nikwakwaneli-dhe ifunelo yen’na? Dhoweni nitapanyeni makalelo mathanu mwa enala.

12. Mwasiwa n’ngwani ninooda onga ira udhivela tikalelo lofuneya maningi vamwasa ororomelana? Ongani ifwanafwani-o.

¹² Udhivela ndi kalelo lofuneya maningi lelo linauwiri-eni ira atu tauroromelengani. Yesu aongile ira malamulo meli malukulu mboi nidhiveliwengana Yohova thitho nidhiveliwengana afwi-u. (Mat. 22:37-39) Udhiveli-u wa Yohova unoniiri-a ira nimsazi-edhenga va mwasa okala onyindeleya. Mwaifwanafwani-o dhiveliwana abali na arongoli-u unoniiri-a ira nilokotenga sengredo dhiwa. kaninofuna onganga myasa dhile dhinaairi-e ira tagwele mu vyorucha takaena manyadho venango tavwena upa.—Juwau 15:12.

13. N’nga dhiyevi-a unanikami-e a-vi kala onyindeleya?

¹³ Dhiyevi-a unonikami-a ira nikale onyindeleya. Kristau odhiyevi-a kanofuna kala odabwi-a enango vofuna kala oroma wandela atu mwasa unango. (Afil. 2:3) Liye kanovioneli-edhela ira ngofuneya maningi vowandela atu enango ira unouwidhiwa mwasa unango oi kanofwanela uonga. Dhiyevi-a unonikami-a ira nirambele onga myasa ile ya-aogiwile Bibilyani venango mabukwi-u enango.

14. N’nga zindiyela unanikami-e a-vi ira nikale onyindeleya?

¹⁴ Zindiyela unokami-a Makristau idhiwa “hora yokala omiyala na hora yoonga.” (Namal. 3:7) Muvikalelo vinango mutokala madhu oidhiweya pama oi, “onga uli ninga siliva mbwenye kala omiyala uli ninga oro.” madho enango vatokala hora ile inakale pama kala omiyala malo moonga. Ngumwasiwa lemba la Sanganikho 11:12 linonilangi-a ira: “mutu ozindiela pama nguule unokala omiyala.” Thuulelani ifwanafwani-edho ila: Ndimuwa unango oidhiwa vinjinji wiliwili unovepiwa makami-a pingo unango vakala yorucha. Voonga vya balula andimuwa afwee anoonga ira: “hora dhothene unokala osamala ira a-aongenga myasa dha sengredo dhokuza mipingo inango.” Voira ndimuula unoira vyongo mozindiyela, andimuwa afwee pingoni anomlemeza maningi. Aliwa anomnyindela ira kanoonga myasa dhiwa dhasengredo waatu enango.

15. Velelani ifwanafwani-o yothonyi-edha ira kala oona rima unoiri-a enango ira taunyindelengani.

¹⁵ Ona rima ndi kalelo n’nango lofuneya ira nikale onyindeleya. Ninororomela mutu oona rima namwasa oi ninoidhiwa ira hora dhothene unoonga imbarimbari. (Aef. 4:25; Aeb. 13:18) Nifwanafwani-edhe ira munofuna wenjedhela dodoliso linyu lofunji-a. Ee-no mutovepa mutu unango ira auvuruwaneni mwasinyuo thitho auva-eni malangi-o ale anaukami-eni. N’nga ngumutu uvi unamroromele nyo ira unouwandelani vyongo moona rima? N’nga unokala mutu ule unauwandenleni vinofuna nyo, venango unauwandenleni imbarimbari? Yowakula ya yofuka yen’na choidhiweya. Bibilya linoonga ira: “sumulula mutu mo-olokotedha madhu uli pama i-yani-a na mdhiveliwana mutu, mbwenye amthonyi-edha udhivela. Vilonda vyopei-iwa  na mutu oudhiveliwanani vinokala vyororomeleya.” (Sang. 27:5, 6) Angalive ira vamaromelovene kavinisangalali-idhe, viniwandenle fwi-u vira wahora vinonikami-a.

16. N’nga lemba la Sanganikho 10:19 linothonyi-edha a-vi funeya okala odhikondi-a?

¹⁶ Dhikondi-a kofuneya maningi ira nikale mutu onyindeleya. Kalelo leli linonikami-a ira nikale omiyala vanowesedhiwa i-yo ira nionge myasa inango yasengredo. (Muleri Sanganikho 10:19.) Hora dhinango dhikondi-a unokala orucha vano-indi-edha i-yo basa limburo lowaredhela lava internetini. Na-asamale mo-oidhiwa ninoonga myasa dha sengredo wa atu anjinji. Natumiza milanyo valimburo lowaredhela lava interneti kaninooda kondi-a atu awachenle milanywiyo mwemo muna-idi-edhele aliwa basa, thitho kaninoiravo yongo va nyarwa dhinofuna udha. Thitho dhikondi-a unonikami-a ira nikale omiyala atu oruni-a tanivepanga ira nionge vyongo vile vina-ele vangovini ingumi ya abali na arongoli-u. Vyevi vinonikami-a nafukiwanga vyofuka na mapolisia muilambo yoi basa li-u litokondi-iwa. Nino-arela likundo loi “nimange lomwi-u ira nidhibarele” va vyoireya vyevi thitho vinango. (Sal. 39:1) Ninofwanela kala onyindeleya akala ira ninoira vyongo naatu a banjani mwi-u, afwi-u, abali na arongola venango mutu uliwethene. Thitho ira nikale onyindeleya ninofwanela kala odhikondi-a.

17. N’nga ninakami-e a-vi ira atu pingoni tanyindelengana?

¹⁷ Ninosimba maningi Yohova namwasa oniva-a ngari yokala banjanimwee mwemo muli atu audhivela thitho onyindeleya. I-yo othene nitokaana izo yoonechecha ira nili onyindeleya wa bali na arongoli-u. Uli wethene vaekene avilimbi-edhanga thonyi-edha udhivela, dhiyevi-a, zindiyela, ona rima thitho dhikondi-a. Vyevi vinokami-a ira atu pingoni tanyindelengana. Ninofwanela dhowanave kaana thindhi ira atu enango taninyindelenga. Dhoweni nimsazi-edhele Nlugwi-u Yohova nodhowanave thonyi-edha ira nili atu onyindeleya.