1. ¿Wiˈix jyaˈayˈaty tuˈugë jäˈäy mëdiˈibë yajtukjotkujkˈäjtp?

 ¿WIˈIX jyaˈayˈaty tuˈugë jäˈäy mëdiˈibë yajtukjotkujkˈäjtp? Tyuumbyë mëjääw parë tkuytyunyë yˈayuk ets kyaj wyinˈëëny wyinxäjy (Sal. 15:4). Yäˈädë jäˈäy tukjotkujkˈäjtëbë myëguˈuktëjk. Ëtsäjtëm ntsojkëm ets nanduˈun xytyukjotkujkˈäjtëmë nmëguˈukˈäjtëm. Per ¿ti mbäät nduˈunëm parë xytyukjotkujkˈäjtëm?

2. ¿Ti tsojkëp nduˈunëm parë ja nmëguˈukˈäjtëm xytyukjotkujkˈäjtëm?

² Tsojkëp nduˈunëmë mëjääw parë ja nmëguˈukˈäjtëm xytyukjotkujkˈäjtëm, per mbäät kyaj xëmë xynyekytyukjotkujkˈäjtëm pën kyaj oy ti nduˈunëm. Mbäät nˈijxkijpxyëm mëdë meeny sentääbë, tsip nimëjääw yajpääty, per pojënë kyexy nyaxy. Jyobaa të dyajnigëxëˈëky ko mbäät ndukjotkujkˈäjtëm ets xëmë mbäät duˈun nduˈunëm mët ko “tukëˈëyë tijaty tyuumpy mbäät ndukjotkujkˈäjtëm” (Sal. 33:4). Jyobaa tsyojkypy ets ëtsäjtëm nanduˈun nyajtukjotkujkˈäjtëm (Éfes. 5:1). Mä yäˈädë artikulo nimaytyäˈägäˈänëmë Diosmëduumbëty mëdiˈibë nanduˈun ojts tpanëjkxëdë yˈijxpajtënë Jyobaa ets yajnigëxëˈktë ko mbäät yajtukjotkujkˈattë. Nanduˈun nˈixäˈänëm wiˈixën mbäät njäˈäyˈäjtëm parë ja nmëguˈukˈäjtëm xytyukjotkujkˈäjtëm.

3, 4. 1) ¿Wiˈixë kugajpxy Daniel dyajnigëxëˈky ko mbäädë nety yajtukjotkujkˈaty? 2) ¿Tijaty mbäät nnayajtëˈëwëm?

³ Ja kugajpxy Daniel yäjkë oybyë ijxpajtën, pes näämnëmë nety yajmëjäˈty Babilonia ko ojts dyajnigëxëˈëky ko mbäät yajtukjotkujkˈaty. Ets jaa niˈigyë jäˈäy tyukjotkujkˈäjtëdë ko ojts dyajniwij dyajnikajë ja tsyuu kyumäˈäyë rey Nabucodonosor mët yëˈëgyëjxm ko Jyobaa pyudëjkë. Tëgok, Daniel yaˈijxë jotmëkˈäjtën ko ojts tninëjkxy  ja rey Nabucodonosor mëdiˈibë nety jantsy awäˈän ets ttukmëtmaytyaky mëdiˈibë nituˈugë rey tkaˈoymyëdowët, pes yˈanmääy ko tukëˈëyë mëdiˈibë nety tyuumpy, Jyobaa kyaj tkupëky (Dan. 2:12; 4:20-22, 25). Ko nyajxy kanäk jëmëjt, Daniel yajnigëxëˈk jatëgok ko mbäädë nety yajtukjotkujkˈaty ko ojts dyajniwijy dyajnikejy ja letrë mëdiˈibë këxëˈk potsykyëjxy mä nety ja rey yajkutuky jam Babilonia (Dan. 5:5, 25-29). Ko tiempë yˈaknäjxy, ta Darío ets pënatyë nety mëët yajkutuktë Babilonia tˈijxtë ko Daniel “mëjwiin kajaa nety tmëdatyë Diosë myëjääw”, pääty jyënandë ko “kyaj nety ti mbäät yajtukniwäämbety mët ko ak oyë nety tijaty ttuny” (Dan. 6:3, 4). Axtë ja anaˈambëtëjk mëdiˈibë nety kyaj tmëdundë Jyobaa, pyëjktë kuentë ko Daniel mbäädë nety yajtukjotkujkˈaty.

⁴ Nˈokpawinmäˈäyëmë yˈijxpajtënë Daniel ets nˈoknayajtëˈëwëm: “¿Wiˈixëts xyˈixtë jäˈäy mëdiˈibë kyaj yˈëxpëktë? ¿Waˈanëts xyˈixtë ko mbäädëts xytyukjotkujkˈattë ets ko nduumbyëts tijatyëts yajtuknipëjkp?”. Jëjpˈam ets duˈun nnayajtëˈëwëm, ¿tiko? Yëˈko pën nyajnigëxëˈkëm ko mbäät nyajtukjotkujkˈäjtëm, yëˈë netyë Jyobaa nyajmëjpëtsëˈëmëm.

5. ¿Tiko Hananías yajtukjotkujkˈäjty?

⁵ Ko nety të yaˈˈagojëtyaˈayë Jerusalén käjpnë nyabots mä jëmëjt 455 mä kyajnëm myinyë Jesus, ta Nehemías twinˈijxy niduˈuk nimajtskë jäˈäyëty mëdiˈibë tyukjotkujkˈäjtypy parë yëˈë tkuentëˈattët ja nax käjpn. Niduˈuk yëˈë wyinˈijxë Hananías parë tnigëbäjkˈatët ja myëguˈuktëjk. Biiblyë jyënaˈany ko Hananías “yëˈë nety tuˈugë yetyëjk mëdiˈibë mbäät yajtukjotkujkˈaty ets tsyëˈkëp ja Diosë tëyˈäjtënbë, kyaj dyuˈunëty extëm ja wiinkpë jäˈäyëty” (Neh. 7:2). Hananías tyuundääy tijaty yajtuknipëjk mët ko tsyojkypyë netyë Jyobaa ets kyaj axëëk dyajnayjyawëyany ko tkamëmëdowët.  Nanduˈun ëtsäjtëm, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë mbäät ja nmëguˈukˈäjtëm xytyukjotkujkˈäjtëm ko ntsojkëmë Jyobaa ets ko kyaj axëëk nyajnayjyawëyäˈänëm.

6. ¿Wiˈixë Tíquico dyajnigëxëˈky ko mbäädë netyë apostëlë Pablo tyukjotkujkˈatyëty?

⁶ Min nˈokˈijxëm wiˈix yajnimaytyaˈagyë Tíquico, tuˈugë Diosmëduumbë mëdiˈibë apostëlë Pablo tukjotkujkˈäjtë. Ko Pablo yˈijty tsumy matsy mä tuˈugë tëjk, yëˈë Tíquico pudëjkë. Ets duˈunë Pablo nyimaytyakë: “Diˈibëts ëj tyam oy xypyudëjkëp mët ja Nintsënˈäjtëmë tyuunk” (Éfes. 6:21, 22). Pablo, kyaj jeˈeyë ojts ttukmëgaxë ja neky mä nety të tnijayë ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë Éfeso ets Colosa, tyukjotkujkˈäjtën nanduˈunë Tíquico parë nëjkx tmëjääwmoˈoy ets tjotkujkmoˈoy ja Diosmëduumbëty. Extëm yajnimaytyaˈagyë Tíquico, yëˈë xytyukjamyajtsëm ko tyam taaˈäjtp nanduˈunë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë mbäät ndukjotkujkˈäjtëm ets mëdiˈibë xypyudëjkëm parë niˈigyë nmëwingoˈonëmë Jyobaa (Kol. 4:7-9).

7. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëm yajnimaytyäˈäktë pënaty tuundëp mëjjäˈäy ets ministerial?

⁷ Mëjwiin kajaa nguˈëˈëw ngukäjpxëm ko tyam jyaˈˈattë nmëguˈukˈäjtëm mä nduˈukmujkëm mëdiˈibë mbäät ndukjotkujkˈäjtëm, extëm pënaty tuundëp mëjjäˈäy ets ministerial. Yäˈädë nmëguˈukˈäjtëm mëk nanduˈun tyundë, duˈun extëmë Daniel, Hananías etsë Tíquico. Extëm nˈokpëjktakëm ko tyunyëtyë reunyonk sëmäänoty, nnijäˈäwëm ko yäˈädë nmëguˈukˈäjtëm të ttuknipëjktäˈäytyë pënaty yajnaxandëp. Pënaty tuundëp mëjjäˈäy mëjwiin kajaa tkukäjpxëdë ko tˈixtë wiˈix ja nmëguˈukˈäjtëm kontiempë të tˈëxpëktë mëdiˈibë yajnaxandëp. Ets ko nanduˈun nwoˈow nwijtsëmë jäˈäy mëdiˈibë nyaˈëxpëjkëm parë nyëjkxtët reunyonk sääbëdë domingë, ijtëm seguurë ko të ja nmëguˈukˈäjtëm kontiempë tˈanëëmëdë pën yajnaxëp ja diskursë. Ijtëm nanduˈun seguurë ko xëmë nmëdatäˈänëmë ëxpëjkpajn mëdiˈibë nyajtuˈunëm mä nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm. Nguˈëˈëw ngukäjpxëmë Jyobaa ko duˈun dyajjaˈˈatyë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë mbäät xyˈijxˈijt xykyuentëˈäjtëm ets ndukjotkujkˈäjtëm. Per ¿ti net mbäät nduˈunëm parë ja nmëguˈukˈäjtëm xytyukjotkujkˈäjtëm?

8. Oy ko nnijawëyäˈänëm wiˈix yaˈix yajpäättë nmëguˈukˈäjtëm, ¿per ti kyaj mbäät nduˈunëm? (Proverbios 11:13).

⁸ Mëk ntsojkëm niˈamukë nmëguˈukˈäjtëm ets nnijawëyäˈänëm wiˈix yaˈix yajpäättë. Per tsojkëp nnaygyuentëˈäjtëm parë kyaj ndimyˈyajtëˈëw mdimyˈyajtudakëm wiˈix jyukyˈattë. Mä ja kongregasionk mëdiˈibë mä primer siiglë, jamˈäjttë näägë jäˈäy mëdiˈibë piˈtsˈëëw piˈtskäjpxtë, tyuktëjkëdë ja myëguˈugë yˈamay jyotmay ets tmaytyaktë tijaty kyaj pyäädëdë (1 Tim. 5:13). Seguurë ko ëtsäjtëm kyaj duˈun njäˈäyˈatäˈänëm. Nˈokpawinmäˈäyëm ko tuˈugë jäˈäy xytyukmëtmaytyakëm mëdiˈibë kyaj ttsoky parë pën tnijawët ets xytyukjotkujkˈäjtëm ko kyaj pën ndukmëtmaytyäˈägäˈänëm. Extëm nˈokpëjktakëm, ko tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm xytyukmëtmaytyakëm ko myëdäjtypyë amay jotmay o ko pëjk ijxëp ets ta xyˈanmäˈäyëm ko kyaj pën ndukmëtmaytyakëm, oy ko kyaj nnimaytyakëm * (käjpxë Proverbios 11:13). Minë net nˈokˈijxëm mäjatyën tsyokyëty nyajnigëxëˈkëm ko mbäät nyajtukjotkujkˈäjtëm.

9. ¿Ti tsojkëp ttundët niduˈuk niduˈuk ja familyë parë nyaytyukjotkujkˈatëdët?

⁹ Mä familyë. Ja familyë kyaj mbäät tmaytyäägëdittë tijaty tuun jäjtëp jyënoty tyëgoty. Extëm nˈokpëjktakëm, mbäät tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm jyënoty tyëgoty tmëdatyë kostumbrë mëdiˈibë myëmëjjäˈäy jeˈeyë yajxikëp, per ¿oyëdaa ko ttukmëtmaytyäˈägëdë wiink jäˈäy ets dyajtsoytyunët ja kyudëjk? Kyaj. Kom mëk ttsokyë kyudëjk, pääty ninäˈä ti tkatunäˈäny mëdiˈibë axëëk yajnayjyawëdëp o mëdiˈibë tsoytyuˈunmëët yajwëˈëmëdëp (Éfes. 5:33). Ja uˈunktääk uˈunkteety, tsojkëp  nanduˈun tjamyatstët ko ja ënäˈktëjk kyaj tˈoyjyawëdë ko yajnimaytyäˈäktë. Pääty kyaj pën ttukmëtmaytyäˈägäˈändët tijaty kyaj oy ttundë ja yˈuˈunk yˈënäˈk parë kyaj dyajtsoytyundët (Kol. 3:21). Ets ja ënäˈkuˈungëty kyaj mbäät nanduˈun tnimaytyäˈäktë tijaty mbäät ja fyamilyë yajtsoytyuunbäädëdë (Deut. 5:16). Pën tyuundëp niduˈuk niduˈugë mëjääw parë kyaj tnimaytyäˈäktë tijaty tuun jäjtëp jyënoty tyëgoty, ta ja familyë tuˈugyë nyayaˈitäˈänëdë.

10. ¿Wiˈix jyaˈayˈaty tuˈugë oybyë mëtnaymyaayëbë? (Proverbios 17:17).

¹⁰ Ja mëtnaymyaayëbëty. Niˈamukë nyajtëgoyˈäjtëmë tuˈugë oybyë mëtnaymyaayëbë mëdiˈibë mbäät ndukmëtmaytyakëm wiˈixën nnayjyäˈäwëm. Per näˈäty tsiptakp duˈun nduˈunëm, waˈan mët ko kyaj të nˈijxwëˈëmëm ndukmëtmaytyakëm oynyapënëty wiˈixën nnayjyäˈäwëm o njäjt ngëbajtëm. Ets axëëgë net njantsy nnayjyäˈäwëm ko nmëdoyˈäjtëm ko të tnamaytyaknë ja nmëtnaymyaayëbëˈäjtëm wiˈix të nˈanmäˈäyëm. Mëjwiin kajaa nyajtsobatëm ko nmëdäjtëm tuˈugë mëtnaymyaayëbë mëdiˈibë ndukjotkujkˈäjtëm ets kyaj ti tnimaytyaˈaky. Duˈumbë jäˈäy yëˈëjën ja “oybyë mëtnaymyaayëbë” (käjpxë Proverbios 17:17).

11. 1) ¿Wiˈix dyajnigëxëˈëktë ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë tuundëp mëjjäˈäy ko mbäät ndukjotkujkˈäjtëm, ets nanduˈun ja kyudëjkëty? 2) ¿Ti xytyukniˈˈijxëm ko ja mëjjäˈäytyëjkëty kyaj tukmëtmaytyäˈäktë fyamilyë tijaty ja myëguˈuktëjk tukmëtmaytyakëdëp? (Ixë dibujë).

¹¹ Ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë mëët nˈyeˈeyëm reunyonk. Ko ja mëjjäˈäytyëjk kyaj tnimaytyäˈäktë tijaty ja myëguˈuktëjk tukˈawäˈänëdëp, duˈun tkuwäˈändë “extëm tuˈugë yuˈtstakn ko myinyë mëk poj” (Is. 32:2). Nnijäˈäwëm ko ja mëjjäˈäytyëjkëty mbäät ndukmëtmaytyakëm oytyim tiijëty ets ijtëm seguurë ko yëˈëjëty kyaj pën ttukmëtmaytyäˈägäˈändë. Ëtsäjtëm kyaj nanduˈun tijaty mëktaˈaky nyajtëˈëwëm parë tnigäjpxtët mëdiˈibë kyaj mbäät tnimaytyäˈäktë. Mëjwiin kajaa nanduˈun nguˈëˈëw ngukäjpxëm ko ja kyudëjkëty kyaj mëktaˈaky yˈanëˈëmxëdë parë tnimaytyäˈäktët tijaty ja myëguˈuktëjk të tyukmëtmaytyäˈägëdë. Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëmë kyudëjk mëdiˈibë tuump mëjjäˈäy, jyënany: “Nguˈëˈëw ngukäjpxëbëts kots ja nmëmëjjäˈäy kyajts tii xytyukmëtmaytyaˈaky tijaty ja nmëguˈukˈäjtëm tukmëtmaytyakëdëp ko nëjkx tkuˈix tkugäjpxëdë o pënaty yajpudëkëyandëp  parë niˈigyë tmëwingondëdë Jyobaa. Ets ni tkanigajpxy pënaty nëjkx tkuˈixëyäˈändë. Oy kots kyaj ti xytyukmëtmaytyaˈaky, pes duˈunëts kyajts nmëmay nmëdäjy tijaty amay jotmay pyattëp ja nmëguˈukˈäjtëm. Ets kom kyajts ti nnijawë, mbäädëts duˈunyëm nmëtkäjpx nmëtmaytyäˈäktë tsuj yajxon. Nnijäˈäwëbëts nanduˈun ko ja nmëmëjjäˈäyëts mbäädëts ndukmëtmaytyaˈaky ja nˈamay njotmayëts o wiˈixëts nnayjyawëty, ets ijtpëts seguurë ko nipën tkatukmëtmaytyäˈägäˈäny”. Duˈunë duˈun, niˈamukë ntsojkëm parë nmëguˈukˈäjtëm xytyukjotkujkˈäjtëm. Min nˈokˈijxëm wiˈixën mbäät njäˈäyˈäjtëm parë ja nmëguˈukˈäjtëm xytyukjotkujkˈäjtëm.

12. ¿Tiko jyëjpˈamëty ntsojkëm ja nmëguˈukˈäjtëm parë mbäät xytyukjotkujkˈäjtëm? Oknimaytyäˈäk.

¹² Jëjpˈam ets ntsojkëm ja nmëguˈukˈäjtëm parë mbäät xytyukjotkujkˈäjtëm. Jesus jyënany ko ja majtskpë anaˈamën mëdiˈibë mas jëjpˈam, yëˈë ko ntsojkëmë Jyobaa etsë jëëky mëguˈuk (Mat. 22:37-39, TNM). Ëtsäjtëm duˈun njäˈäyˈatäˈänëm extëmë Jyobaa mët ko mëk ntsojkëm ets mbäät ndukjotkujkˈäjtëm. Extëm nˈokpëjktakëm, ko ntsojkëm ja nmëguˈukˈäjtëm, ta nipën ngatukmëtmaytyäˈägäˈänëm tijaty xytyukmëtmaytyakëm. Ninäˈä mbäät nganimaytyakëm mëdiˈibë mbäät ja nmëguˈukˈäjtëm yajtsoytyuˈunbäädëdë o axëëk yajnayjyawëdë (Fwank 15:12).

13. Ko nˈijtëm yujy tudaˈaky, ¿wiˈix xypyudëjkëm parë mbäädë nmëguˈukˈäjtëm xytyukjotkujkˈäjtëm?

¹³ Parë mbäät ja nmëguˈukˈäjtëm xytyukjotkujkˈäjtëm, tsojkëp nˈijtëm yujy tudaˈaky. Tuˈugë Diosmëduumbë mëdiˈibë yujy tudaˈaky, kyaj nyayajmëjpëtsëmyëty ko yëˈë jawyiin tnimaytyakojy mëdiˈibë yëˈëyë nyijäˈäwëp (Filip. 2:3). Ets kyaj ja myëguˈuk dyajwinmay ko tam tii mëdiˈibë nyijäˈäwëp jeˈeyë ko kyaj mbäät tnimaytyaˈaky. Pën ijtëm nanduˈun yujy tudaˈaky, kyaj nmaytyäägëditäˈänëm wiˈix të njaygyujkëm tuk pëky majtsk pëky mëdiˈibë yajmaytyakp mä Biiblyë pën kyaj duˈun të yajnimaytyaˈaky mä ja ëxpëjkpajn.

14. Ko nyajˈyeˈeyëm ja jot wyinmäˈäny, ¿wiˈix xypyudëjkëm parë xytyukjotkujkˈäjtëmë nmëguˈukˈäjtëm?

¹⁴ Ko nyajˈyeˈeyëm ja jot winmäˈäny, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë nnijäˈäwëm näˈä mbäät “amonyë nˈijtëm” ets näˈä “ngäjpxëm” (Ecl. 3:7). Mä näägë it lugäär, duˈunë jäˈäy tˈayukˈattë: “Ko amonyë nwëˈëmëm, duˈun tsyobääty extëmë oorë ets ko ngäjpxëm duˈun extëmë platë”. Yäˈädë yëˈë yˈandijpy ko näˈäty nik oy ko amonyë nwëˈëmëm. Päätyënë Biiblyë jyënaˈany ko, ‘yëˈë jäˈäy mëdiˈibë japë jyot wyinmäˈänyën amonyë yˈity’ (Prov. 11:12, TY). Min nˈokˈijxëm wiˈix yajnimaytyaˈaky tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë jeky kujk tyuunë mëjjäˈäy. Ja mëjjäˈäytyëjk mëdiˈibë wiink kongregasionk, xëmë yˈanëˈëmxëdë ets tpudëkëdët mä tˈixäˈändë tuˈugë jotmayë mëjwiin kajaabë. Niduˈugë yäˈädë nmëguˈukˈäjtëm duˈun nyimaytyaˈagyëty: “Mëk nyaygyuentëˈatyëty ets kyaj tnimaytyaˈaky tijaty amay jotmay pyattëp ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë wiink kongregasionk”. Ko yäˈädë nmëguˈukˈäjtëm duˈun ttuny, ta ja myëguˈuktëjk mëdiˈibë nanduˈun tuundëp mëjjäˈäy niˈigyë tyukjotkujkˈatëdë, pes nyijäˈäwëdëp ko kyaj pën ttukmëtmaytyäˈägäˈäny ja amay jotmay mëdiˈibë yˈijxy nyijäˈäwëp.

15. ¿Wiˈix xypyudëjkëm ko kyaj nwinˈëˈën nwinxäjëm ja nmëguˈukˈäjtëm parë niˈigyë xytyukjotkujkˈäjtëm? Oknimaytyäˈäk mët tuˈugë ijxpajtën.

¹⁵ Ko kyaj nwinˈëˈën nwinxäjëm, yëˈë nanduˈun xypyudëkëyäˈänëm parë ja nmëguˈukˈäjtëm xytyukjotkujkˈäjtëm. Kyaj tsyiptaˈaky ndukjotkujkˈäjtëm tuˈugë jäˈäy mëdiˈibë kyaj wyinˈëëny wyinxäjy ets mëdiˈibë xëmë nyigajpxypy ja tëyˈäjtën (Éfes. 4:25; Eb. 13:18). Extëm nˈokpëjktakëm, pën tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm jantsy oy dyajnaxäˈänyë dyiskursë, ta tninëjkxy tuˈugë myëtnaymyaayëbë mëdiˈibë mbäät tmëdoowˈity wiˈix dyajnaxäˈäny ets mëdiˈibë anëˈëmxëdëp tsuj yajxon ti tsojkëp tˈaktunët parë mas oy yajmëdowët. Per ¿pënëdaa yˈamdowëp ja naybyudëkë? ¿Waˈandaa yëˈë tninëjkxët mëdiˈibë anëˈëmxëdëp ko jantsy oy extëm jam ttuny o yëˈëdaa mëdiˈibë tukˈawanëdëp ko tsojkëp tˈakˈyaˈoyët? Seguurë ko yëˈë nyinëjkxëp ja mëdiˈibë mbäät pyudëkëty. Pesë  Biiblyë jyënaˈany: ‘Niˈik yˈoybyëtsëmy ko jäˈäy ënetyë myëguˈuk ttukmëgajpxy mëdiˈibë oy kyatuumbyën, ets këdii ko wingëˈëy agëˈëy jeˈeyëm tˈoyjyawë. Niˈik oy ko jëëky mëguˈuk ndukˈijxpajtëmëty mëdiˈibë ënetyë tukmëgäjpxpën ko tii oy kyayajtuny’ (Prov. 27:5, 6, TY). Mbäät xytsyiptakxëm ngupëjkëm ko tuˈugë nmëtnaymyaayëbëˈäjtëm xyˈanmäˈäyëm mäjatyën mbäät nˈaknayaˈoˈoyëm, per ko tiempë nyaxy, ta nbëjkëmë kuentë ko oy ko duˈun të xyˈanmäˈäyëm.

16. Extëm jyënaˈanyë Proverbios 10:19, ¿tiko jyëjpˈamëty nnayˈaguwijts nnayjyëjpkuwijtsëm?

¹⁶ Jëjpˈam nnayˈaguwijts nnayjyëjpkuwijtsëm parë mbäät ja nmëguˈukˈäjtëm xytyukjotkujkˈäjtëm. Ko duˈun nduˈunëm, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë kyaj nnigäjpx nnimaytyakëm mëdiˈibë kyaj mbäät pën tnijawë (käjpxë Proverbios 10:19). Mbäät xytsyiptakxëm nnayˈaguwijts nnayjyëjpkuwijtsëm ko nyajtuˈunëmë redes sociales, per tsojkëp nnaygyuentëˈäjtëm parë kyaj jap nnigäjpx nnimaytyakëm mëdiˈibë kyaj nduknijawëyäˈänëmë mayjyaˈay. Yëˈë ko kyaj nnijäˈäwëm wiˈixë jäˈäy dyajtunäˈändë ja informasion mëdiˈibë nyajpajtëm mä redes sociales o nuˈunën nˈaxëktunäˈänëm ja wiink jäˈäy. Ko nnayˈaguwijts nnayjyëjpkuwijtsëm, xypyudëjkëm nanduˈun parë kyaj ja nmëtsipˈäjtëm awinˈëënë tijaty xytyuknimaytyakëm mëdiˈibë mbäät ja nmëguˈukˈäjtëm yˈamaymyoˈoy jyotmaymyoˈoyëdë. Ets mbäät duˈun njäjtëm extëm mä paˈis mä të kyubokyë Diosë tyuunk ko ja polisiyë mëktaˈaky tijaty xytyuknigäjpxäˈänëm. Ko duˈumbë amay jotmay nwinguwäˈkëm o jam ti wiinkpë, mbäät xypyudëjkëm extëmë Biiblyë jyënaˈany: ‘Mëkëts yëˈë nˈääw yaˈan nguentëˈatäˈäny ko ënety ja axëkjäˈäytyëjk nwinduuyëts yajpäättë’ (Sal. 39:1, TY). Ntsojkëm ets niˈamukë jäˈäy xytyukjotkujkˈäjtëm, duˈun ja familyë, ja mëtnaymyaayëbë ets ja nmëguˈukˈäjtëm. Per jëjpˈam nnayˈaguwijts nnayjyëjpkuwijtsëm parë mbäät nyajtukjotkujkˈäjtëm.

17. ¿Ti tsojkëp nduˈunëm parë ja nmëguˈukˈäjtëm xytyukjotkujkˈäjtëm?

¹⁷ Nguˈëˈëw ngukäjpxëm mëjwiin kajaa ko Jyobaa të xymyëjwoˈowëm mä nyax kyäjpn mä jyapˈattë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë naytsyojkëdëp nixim niyam ets mëdiˈibë mbäät ndukjotkujkˈäjtëm. Naxäämbë tiempë parë mbäät ja nmëguˈukˈäjtëm xytyukjotkujkˈäjtëm, pääty tsojkëp niˈamukë nduˈunëmë mëjääw. Pën ndukˈijxëm ja nmëguˈukˈäjtëm ko ntsojkëm, ijtëm yujy tudaˈaky, nyajˈyeˈeyëm ja jot winmäˈäny mä kyajnëm ti nduˈunëm, kyaj nwinˈëˈën nwinxäjëm ets pën nnayˈaguwijts nnayjyëjpkuwijtsëm, ta xytyukjotkujkˈatäˈänëm. Nˈokpanëjkxëmë Jyobaa yˈijxpajtën, ets nˈokˈyajnigëxëˈkëm ko mbäät nyajtukjotkujkˈäjtëm.