1. Hi nga mu tugula kharini muthu nyo tumbege?

 MUTHU nyo tumbege a ngu dzi garadzeya gu tadzisa esi a si tumbisidego a bwe a ganeya lisine. (Ndzi. 15:4) Vathu va ngu tumba vathu nyo tumbege. Nigu ethu ho vbweta gu khethu vandriyathu navo va dzipwa kharato khethu, va hi wona nga vathu nyo tumbege. Ginani hi nga girago gasi hi khala vathu nyo tumbege?

2. Hi nga yeyedza kharini gu khethu hi vathu nya gu tumbege?

² Kha si kodzegi gu gurumedza muthu gasi a hi tumba. Mithumo yathu khiyo yi na girago gu muthu yoyo a hi tumba mwendro ne. Si ngu tala gu ganedwa gupwani gu tumbega gu ngu fana ni dzitsapawu. Si ngu garadza gu mana dzitsapawu, ganiolu si ngu vbevbuga gu dzi luza. Jehovha a ngu hi ninga sighelo nya gu mu tumbe tepo yatshavbo kholu “mithumo yaye yatshavbo yi tumbegide.” (Ndzi. 33:4) Nigu Jehovha o vbweta gu khuye hi mu pimedzeya. (Efes. 5:1) Hongoleni hi wona siyeyedzo nya sithumi sa Jehovha si pimedzedego Papayi waso wa ndzadzini, si bwe si yeyedza gu khiso vathu nyo tumbege. Hi na bwe hi wona gambe 5 makhalelo ma na hi phasago gu khala vathu nyo tumbege.

3-4. Muprofeti Dhaniyeli yeyedzide kharini gu khuye a diri muthu nyo tumbege, nigu khu ginani isoso si hi kutsago gu dzi gira siwudziso nyo khaguri?

³ Muprofeti Dhaniyeli hi vegede giyeyedzo nya gyadi maningano ni gu khala muthu nyo tumbege. Ambari olu a nga modwa a yiswa Bhabhiloni, nya mba hweya yeyedzide gu khuye a diri muthu nyo tumbege. Ndruma nya yadi a nga ba ari nayo, yi engedzede gu dandra tepo a nga pheya gu tshamuseya miloro ya Pfhumu ya Bhabhiloni Nebhukadhenazare. Ga tepo nyo khaguri si lombide gu Dhaniyeli a embeya Pfhumu gu khuye Jehovha kha nga ba a tsakiswa khuye, nigu ayoyo ma diri malito aya Pfhumu a nga ba a si ma vbweti gu mapwa. Si vbwetegide gu Dhaniyeli a tiya hwambo, kholu Nebhukadhenazare a diri muthu nya maghilivindra. (Dhan.  2:12; 4:20-22, 25) Hwane nya myaga nya yingi, Dhaniyeli yeyedzide gu khuye a diri muthu nyo tumbege tepo a tshamusedego khu ndziya nya lisine malito ma wonegidego avba nya paredhi nya nyumba nya wufumu yi nga ba yi romo Bhabhiloni. (Dhan. 5:5, 25-29) Khu hwane nya tepo nyo khaguri gambe, Dhariyo Mumedhi ni vaphasedzeyi vaye va si wonide gu khavo “uye a diri ni liphuvbo nya gusamadzise.” Avo “va di si mani gihoso” ga Dhaniyeli “kholu a di [gu] thuma khu gutumbega.” (Dhan. 6:3, 4) Ambari dzipfhumu nya va nya mayigo dzi tugude gu khidzo Dhaniyeli a diri muthu nyo tumbege!

⁴ Na wu gu dundrugeya khu giyeyedzo gya Dhaniyeli, dzi gire siwudziso sesi: ‘Vathu va gu nyiti kharini vbavbandze nya libandla? Ina va gu nyiti kha nga muthu a tadzisago esi a tumbisago ni oyu a tumbegago?’ Khu ginani si gu na ni lisima gu hi dzi gira siwudziso sesi? Khu gu ha gu ninga wuzundzu Jehovha tepo hi khalago vathu nyo tumbege.

5. Khu ginani Hananiya a nga ba a tidwa nga muthu nyo tumbege?

⁵ Khu 455 na ma si gu vbohi matshigu yathu, hwane nya gu ba ghovernadhori Nehemiya a wusedzide dzimuru dza Jerusalema, uye a vbwetedzede vathu nyo tumbege va nga hadzi gu khathaleya lidhoropa. Uye hathide Hananiya gasi gu khala muthangeyi nya likhokhola. Na hi gu ganeya khu Hananiya Bhibhiliya yari khiyo: “A diri mwama a tumbegidego guvbindra vathu vatshavbo [oyu a nga ba ari] ni githawo ga Nungungulu.” (Neh. 7:2) Lihaladzo laye khu Jehovha ni olu a nga ba a thava gu mba tsakisa Jehovha, si kutside Hananiya gu gira gwadi ni wevbini thumo a nga ba a ningwa. Makhalelo yoyo, ma mu phaside gambe gu tumbega thumoni gwaye ga Nungungulu.

6. Tikiko yeyedzide kharini gu khuye a diri pari nyo tumbege ya mupostoli Pawulo?

 ⁶ Nga wona giyeyedzo gya Tikiko, mwama nyo tumbege a thumidego ni Pawulo. Tepo Pawulo a nga ba a khothedwe phasedzedwe ngudzu khu Tikiko, nigu ganede gu khuye a diri “githumi nya gutumbege.” (Efes. 6:21, 22) Pawulo kha mu lomba basi guya ningela malangaliya yaye ga vandruye va nga ba va romo Efeso ni Kolosa, ganiolu uye a di gu tumba gambe gu khuye a na va tiyisa ni gu thaveleya. Tikiko a ngu hi dundrugisa khu vama nya gu tumbege ava va hi khathaleyago khu liphuvboni muhuno. — Kol. 4:7-9.

7. Ginani u gi hevbulago khu madhota ni vaphasedzeyi nya libandla nyo tumbege va libandlani gwago?

⁷ Muhuno, ethu hi ngu bonga ngudzu madhota ni vaphasedzeyi nya libandla nyo tumbege. Gu fana ni Dhaniyeli, Hananiya ni Tikiko, avo va ngu gira gwadi mithumo yawe. Khu giyeyedzo, tepo hi hongolago mitshanganoni ya vbakari nya semana, hi ngu tiyisega gu khethu satshavbo sipandre si na girwa gwadi. Nigu madhota ma ngu bonga ngudzu tepo vatshavbo vandriyathu nya vama ni ava nya vanyamayi va dongiseyago va bwe va gira gwadi sipandre sawe. Nigu ethu kha hi thave gu rana sihevbuli sathu nya Bhibhiliya gasi guta wona mitshangano ya gu vbeyani nya semana, kholu hi ngu tiyisega gu khethu dziganelo dza vbaguagani dzi na dongisedwa gwadi dzi bwe dzita vegwa gwadi. Kha hi thave gu khethu ndriyathu moyo a na tshuka a divala gu vega ganelo mwendro gu mba yi vega gwadi. Nigu hi ngu tumba gambe gu khethu mabhuku hi na ma thumisago thumoni nyo tshumayele ma na ba ma romo. Ethu hi ngu dzipwa na hi gu sayiswa gwadi khu vandriyathu vava nyo tumbege nigu hi ngu mu bonga ngudzu Jehovha khu gu ba hi ningide avo. Ganiolu, khu dzevbini dzimbe ndzidziya hi nga dzi thumisago gasi gu yeyedza gu khethu hi vathu nyo tumbege?

8. Hi nga ninganiseya kharini tepo hi vegago gupima ga esi vambe va girago? (Mavingu 11:13)

⁸ Ethu hi ngu va haladza ngudzu vandriyathu nigu hi ngu vega gupima avba nya esi va girago. Ganiolu, gu vbwetega hi manega ni gu ninganiseya hi bwe hi va ninga githawo hi si va beleyi borisani. Vambe vandriyathu nya lizana myaga nyo pheye, ‘va di gu ganelela mapepetela ni silo nyambana thumo.’ (1 Thim. 5:13) Khu lisine, ethu kha hi vbweti gufana ni vandriyathu vovo. Ganiolu, nga dundrugeya khu muthu nyo khaguri a gu embeya silo maningano khuye, a vbedza a gu embeya gu khuye u nga embeyi muthu. Khu giyeyedzo, si nga gira ndriyathu nyo khaguri nya nyamayi a hi embeya gigaradzo a gu nagyo nya mawugelo mwendro kamo gimbe gilingo a tshanganago nagyo, a vbedza a hi embeya khuye hi nga embeyi muthu. Ginani hi yedego gu gira? Gu vbwetega hi mu ninga githawo hi gira esi a hi embedego. * (Leri Mavingu 11:13.) Olu hongoleni hi wone simbe siemo si gu na ni lisima gu hi vegedza misihalo.

9. Sivbango nya ndranga si nga yeyedza kharini gu khiso vathu nyo tumbege?

⁹ Ndrangani. Givbango ni givbango nya ndranga gu vbwetega gi vegedza misihalo ya ndrangani. Khu giyeyedzo, si nga gira ndriyathu nyo khaguri nya nyamayi na gu gira silo si girago mwama waye a mu hega. Ina si di hadzi khala a gu tshuka mwama wakone a dzega silo soso a embedzeya vambe gasi gu pwisa dzitshoni mwangadzi waye? Khu lisine, ahihi! Uye a ngu haladza mwangadzi waye, nigu gima kha na nga gira ni gevbini gi na mu pwisago wuvi.  (Efes. 5:33) Vaphya va ngu dzina gu ningwa githawo nigu si na ni lisima gu vavelegi va si dundruga isoso. Vavelegi kha va yeli gu tshonigisa sanana sawe khu gu ganeya khu si hosohoswana saso vbakari nya vathu. (Kol. 3:21) Aniso sanana si yede gu khala vathu nyo vegedze misihalo, si si ganeye nya muganeye silo sa ndrangani si nga theyago dzitshoni sivbango nya ndranga yaso. (Dhet. 5:16) Tepo givbango ni givbango nya ndranga gi girago gipandre gyagyo, ndranga ya gu engedzeya gu tiya.

10. Ginani gi pategago avbo nya gu khale pari nya lisine? (Mavingu 17:17)

¹⁰ Dzipari dzathu. Dzimbe dzitepo, adzina si na lombega gu hi embeya pari yathu edzi hi dzipwago khidzo mwendro silo sathu. Si ngu ba si garadza gu gira isoso. Si nga gira na ha sa oloveya gu embeya vambe esi si gomogo monyoni gwathu, nigu ha gu tugula gu khethu oyu hi nga mu embeya a si phalalegiside isoso si nga hi vbedza ngudzu tshivba. Ganiolu, ethu hi ngu bonga ngudzu tepo hi manegago ni dzipari edzi hi nga dzi kodzago gu dzi embeya edzi hi dzipwago khidzo na hi gu tshulegide, na hi gu tiyisega gu khethu idzo kha dzi na nga si phalalegisa. Nigu pari yoyo khiyo yi gu ‘pari nya lisine.’ — Leri Mavingu 17:17.

11. a) Madhota ni vagadzi vawe va gu yeyedza kharini gu khavo vathu nyo tumbege? b) Ginani hi nga gi hevbulago khu madhota ma vegedzago misihalo ya libandlani ambari na vari ni sivbango nya ndranga yawe? (Wona fotu.)

¹¹ Libandlani. Madhota ma tidwago na ma gu vegedza misihalo ma gu “fanana ni wulanga nya wuthavelo gikhatini nya phuvbo ni gingulu.” (Isa. 32:2) Ethu hi ngu dziti gu khethu hi nga ganeya ni vama vovo na hi gu tshulegide, na hi gu tiyisega gu khethu esi hi va embeyago kha si nga nga phalalega. Ethu kha hi va gurumedzeyi gasi gu hi embeya esi va si vegidego nga misihalo. Nigu hi ngu bonga ngudzu vagadzi nya madhota kholu va si galagaseyigo esi vama vawe va si vegidego nga misihalo. Khu lisine, si na phasa ngudzu vagadzi nya madhota va gu mbati silo sa vandriyathu libandlani. Ndriyathu moyo a gu ngadza lidhota ganede khuye: “Nyi ngu bonga ngudzu mwama wangu kholu a si nyi embeyigo maningano ni ava a vbwetago gu va gireya maendro nya wuhavisi, gu khathaledwa khu  liphuvboni mwendro kamo gu nyi embeya malina yawe. Nyi ngu tsaka ngudzu kholu mwama wangu a vegago misihalo yoyo, kholu ambari nya gu siti gimwalo nyi na girago. Khu kotani nya esi mwama wangu a girago, nyi ngu dzipwa na nyi gu tshulegide gu bhula ni vatshavbo libandlani. Nyi ngu tiyisega gambe gu kheni nya gu embeya mwama wangu edzi nyi dzipwago khidzo mwendro kamo sigaradzo sangu, uye a na si vegedza aniso nga misihalo.” Khu lisine, hatshavbo hi ngu dzina gu tidwa nga vathu nyo tumbege. Ganiolu, makhalelo muni ma na hi phasago gu khala vathu nyo tumbege? Hongoleni hi wona 5 nya ayo.

12. Khu ginani hi ganeyago gu khethu lihaladzo khilo gifefe nya gu tumbege? Ninga giyeyedzo.

¹² Lihaladzo khilo gifefe nya gu tumbege. Jesu ganede gu khuye milayo mivili nya yikhongolo hi yedego gu yi sayisa kheyi nya gu hi haladza Jehovha hi bwe hi haladza muthu kwanu. (Mat. 22:37-39) Lihaladzo lathu khu Jehovha la gu hi kutsa gu pimedzeya makhalelo yaye nyo vbeleye nyo khale muthu nyo tumbege. Khu giyeyedzo, lihaladzo lathu khu vandriyathu la gu hi kutsa gu sayisa silo va hi embeyago gasi hi si vega nga misihalo. Ethu kha hi vbweti gu phalalegisa silo si na vangeyago guvbisa vandriyathu mwendro gu va gira vapwa wuvi. — Joh. 15:12.

13. Gu dzinogisa gu nga hi phasa kharini gu khala vathu nyo tumbege?

¹³ Gu dzinogisa gu na hi phasa gu khala vathu nyo tumbege. Mukristo a dzi nogisago kha zami gu samadzisa vambe khu gu khala uye nyo pheye gu ganeya khu mahungu nyo khaguri. (Filp. 2:3) Uye kha dzi gire wa lisima khu gu yeyedza gu khuye a nguti mahungu yatshavbo ambari ni yale ma gu misihalo. Gu dzinogisa gu na hi phasa gambe gu mba embeledzeya vambe mawonelo yathu maningano ni esi Bhibhiliya yi si ganeyago mwendro esi mabhuku yathu ma si ganeyago.

14. Gu dundrugeya khu satshavbo gu nga hi phasa kharini gu khala vathu nyo tumbege?

¹⁴ Gu dundrugeya gwadi khu satshavbo si nga phasa Mukristo guti “gikhati nya gudegule, ni gikhati nya guganele.” (Muh. 3:7) Malangani nyo khaguri gu ngu tala gu ganedwa gu pwani: “Gu ganeya i prata, ganiolu gu degula i ouro.” Khu mambe maganelelo, dzimbe dzitepo tshukwana gu degula guvbindra gu ganeya. Khu kotani nya isoso, Mavingu 11:12 a ngu hi ninga wusingalagadzi wowu: “Uye a gengedego a gu degula saye.” Nga wona giyeyedzo gegi. Lidhota li vidzidwego li nga tala gu lombwa gasi gu phasedzeya mabandla nyo khaguri gu lulamisa sigaradzo sawe. Na li gu ganeya khu isoso, limbe lidhota li di ganeya gu khilo: “Ilo lo gira satshavbo li si kodzago gasi li si bhuleyi muthu mahungu mwendro silo nya mabandla yoyo.” Khu kotani nya olu lidhota leli li thumisago wugengeyi mwendro li dundrugeyago gwadi khu satshavbo, mambe madhota libandlani ma ngu li ninga ngudzu githawo. Ayo ma ngu tiyisega gu khayo uye gima kha na nga embeya vambe mahungu ma gu misihalo.

15. Ninga giyeyedzo gi yeyedzago gu khigyo khu ginani vambe va na gu tumbago wa gu ba u ganeya lisine?

¹⁵ Gu ganeya lisine gimbe gilo gi na hi phasago gu khala vathu nyo tumbege. Ethu ha gu tumba muthu wule a ganeyago lisine, kholu hi ngu dziti gu khethu tepo yatshavbo a na hi embeya silo si gu lisine. (Efes. 4:25; Hebh. 13:18) Khu giyeyedzo, nga dundrugeya na wu gu vbweta gu tshukwadzisa makodzelo yago nya gu hevbudze. Khavbovbo u lomba muthu nyo khaguri gasi a gu engiseya na wu gu vega ganelo ni gu gu ninga mawonelo ma na gu phasago gu tshukwadzisa. Khu mani u nga hadzi gu mu hatha? Khu wule a ganeyago lisine latshavbo mwendro khu wule a ganeyago esi u vbwetago gu sipwa. Khu mambe maganelelo wule a gu bunyedzago? Hlamulo  womo guagani. Bhibhiliya yari khiyo: “I tshukwana wule a kawukago guwonegelani, guvbindra lihaladzo nya gusengedzele. I tshukwana gu thedwa dzimbanga khu pari.” (Mav. 27:5, 6) Ambari olu li garadzago gu lipwa, lisine hi embedwago khu pari nyo tumbege khilo li na hi phasago khu tepo nyo laphe.

16. Mavingu 10:19 a gu tshingisa kharini lisima nya gu hi dzi phara?

¹⁶ Gu dziphara nugo gu na ni lisima ha gu ba hi vbweta gu khethu vambe va hi tumba. Likhalelo leli li na hi phasa gu woneleya gwadi lidimi lathu, tepo hi lingwago gu ganeya silo esi hi embedwego pwani misihalo. (Leri Mavingu 10:19.) Gu dziphara gwathu gu ngu tala gu lingwa ngudzu tepo hi thumisago dzisayiti nya mabhulo. Ha gu mba dzi woneya hi na tshuka hi embeya vathu nya vangi silo si gu misihalo nya mba si tugula. Ha gu tshuka hi rumeya mwendro phalalegiseya mahungu nyo khaguri umo nya internet kha hi na nga si kodza gu woneleya edzi ma na thumiswago khidzo mwendro sigaradzo ma na vangago. Gu dziphara gambe, gu na hi phasa gu simama na hi gu degude tepo vawugeyi va hi girago siwudziso khu ndziya nya wugengeyi, gasi gu hi va embeya mahungu ma na vegago vandriyathu mhangoni. Nigu isoso si nga girega tepo hi wudziswago khu dzipolisiya omu nya mayigo mithumo yathu yi nga emiswa mwendro yi himbedzedwago. Hi nga thumisa litshina leli nya nayo li gu khilo, “nyi na degula heni hwi” omu nya siemo sesi ni ga simbe siemo nyo fane ni isoso. (Ndzi. 39:1) Gu vbwetega hi khala vathu nyo tumbege ga silo si yelanago ni ndranga yathu, dzipari dzathu, vandriyathu ni wevbini muthu. Nigu gasi hi khala vathu nyo tumbege, gu vbwetega hi dzi phara.

17. Hi nga andrisa kharini liphuvbo nya gu tumbane libandlani gwathu?

¹⁷ Hi ngu mu bonga ngudzu Jehovha kholu a hi nigidego vandriyathu va hi haladzago ni gu tumbega. Hatshavbo gu vbwetega hi dzi garadzeya gu khala vathu ava va na tumbwago khu vandriyathu. Tepo hi dzi garadzeyago gu yeyedza lihaladzo, gu dzinogisa, gu dundrugeya gwadi khu satshavbo, gu ganeya lisine ni gu dzi phara, hi na patega avba nyo andrise liphuvbo nya gu tumbane libandlani gwathu. Nigu gasi gu khala vathu nyo tumbege, si ngu dzega tepo nyo laphe, khu kharato gu vbwetega gu hi dzi garadzeya gu gira isoso tshigu ni tshigu. Hongoleni hi dzi garadzeyani gu pimedzeya Nungungulu wathu Jehovha, hi simama gu yeyeydza gu khethu hi vathu nyo tumbege.