Genda ha biroho

Genda ha rukarra rw'ebirumu

EKICWEKA KY’OKWEGA 38

Yoleka Ngu Oli Muntu Arukwesigwa

Yoleka Ngu Oli Muntu Arukwesigwa

“Owomwoyo gwokwesiga asereka ekigambo.”​—NFU. 11:13.

EKIZINA 101 Kukorra Hamu omu Bumu

EBITURAYEGA *

1. Nitusobora tuta kumanya omuntu arukwesigwa?

 OMUNTU arukwesigwa alengaho kuhikiriza ebyayeragire kandi abaza amananu. (Zab. 15:4) Abantu bakimanyire ngu nibasobora kumwesiga. Nitugonza ab’oruganda na banyaanya itwe behurre omu mulingo ogu hali itwe. Kiki ekitusobora kukora nukwo basobole kutwesiga?

2. Nitusobora tuta kwoleka ngu tuli bantu abarukwesigwa?

2 Titusobora kuhambiriza abantu abandi kutwesiga. Tusemeriire kukorra obwesigwa. Nikigambwa ngu obwesigwa buli nka sente. Kigumire kubutunga; baitu kubufeerwa kyanguhire. Hataroho kugurukyagurukya nitwesiga Yahwe. Tihalibaho ensonga yoona ey’erituletera kuleka kumwesiga habwokuba ‘omulimo gwe gwona agukora omu kwesigwa.’ (Zab. 33:4) Kandi natunihirramu kumwegeraho. (Bef. 5:1) Leka tubazeeho ebyokurorraho ebimu eby’abaheereza ba Yahwe abayegiire hali Isebo ow’omu iguru kandi bayoleka ngu bali bantu abarukwesigwa. Ekindi, nitwija kurora emiringo etaano ey’eratukonyera kuba bantu abarukwesiga.

YEGERA HA BYOKURORRAHO EBY’ABAHEEREZA BA YAHWE ABAYOLEKERE NGU BESIGWA

3-4. Nabbi Danieri akooleka ata ngu akaba ali muntu arukwesigwa, kandi eki kisemeriire kutuletera kwekaguza bikaguzo ki?

3 Nabbi Danieri akatuteraho ekyokurorraho ekirungi ekyokuba muntu arukwesigwa. N’obukiraaba ngu akaba atwairwe Abababuroni omu bunyagwa, omu kaire kake akaba amanyirwe nk’omuntu arukwesigwa. Abantu bakeyongerra kimu kumwesiga, Yahwe obuyamukonyire kurotorra ebirooto by’Omukama Nebukadeneza owa Baburoni. Kiro kimu, Danieri akaba aine kugambira omukama ngu Yahwe amubihiriirwe, obutumwa obwakaba atarukugonza kuburra. Eki kiketaagisa obumanzi habwokuba Nebukadeneza akaba ali muntu w’ekiniga! (Dan. 2:12; 4:20-22, 25) Hanyuma y’emyaka nyingi, Danieri akongera yayoleka ngu ali omuntu arukwesigwa obuyasoboroliire kurungi obutumwa obugumire kwetegereza obwazookere ha kisiika ky’ekikaali omu Baburoni. (Dan. 5:5, 25-29) Hanyuma, Daliyo omu Medi hamu n’abakuru kuruga omu kikaali bakakyetegereza ngu “omutima omurungi gukaba guli” omu Danieri. Bakakyetegereza ngu Danieri “akaba ali wokwesiga, kunu batasange omuluwe ebyokusobya nobugwakuba omusango.” (Dan. 6:3, 4) Mali n’abalemi abakafiiri, bakakyetegereza ngu omuheereza wa Yahwe onu akaba ali mwesigwa!

4 Obuturaaba nitwecumitirizaaho ekyokurorraho kya Danieri, kirungi kwekaguza: ‘Abantu abatali Bakaiso ba Yahwe baamanyire nk’omuntu wa mulingo ki? Manyirwe nk’omuntu owahikiriza obujunanizibwa bwange kandi ow’asobora kwesigwa?’ Habwaki kikuru kwekaguza ebikaguzo binu? Habwokuba tuhaisa Yahwe ekitiinisa obutuba bantu abarukwesigwa.

Nehemiya akakoma abasaija abarukwesigwa kurolerra emirimo enkuru (Rora akacweka 5)

5. Habwaki Hananiya akaba amanyirwe nk’omuntu arukwesigwa?

5 Omu mwaka gwa 455 B.C.E., hanyuma ya Nehemiya kwongera kwombeka ebisiika bya Yerusalemu, akaserra abasaija abarukwesigwa abakuroleriire kurungi orubuga. Nehemiya akakoma Hananiya kuba omulemi w’ekigo. Baibuli ebazaaho Hananiya ‘nk’omusaija wokwesiga, [ayakizire] baingi okutina Ruhanga.’ (Neh. 7:2) Kugonza Yahwe hamu n’okutiina kumubiihiza, bikaletera Hananiya kutwara obujunanizibwa bwona obuyahairwe nk’ekintu ekikuru. Emiringo egi naitwe niija kutukonyera kwesigwa omu buheereza bwaitu hali Ruhanga.

6. Tukiko akoleka ata ngu ali munywani arukwesigwa hali omukwenda Paulo?

6 Wetegereze ekyokurorraho kya Tukiko, munywani nfenanfe w’omukwenda Paulo arukwesigwa. Paulo obwakaba asibirwe omu nju nk’omunyankomo, akesiga muno Tukiko namubazaaho ‘nk’omuheereza wokwesiga.’ (Bef. 6:21, 22) Paulo atagarukire ha kumwesiga omu kutwarra ab’oruganda omu Efeso n’omu Kolosai amabbaruha kyonka, baitu akamwesiga n’omu kubagarramu amaani hamu n’okubahuumuza. Tukiko natwijukya abasaija abesigwa, abaturolerra omu byetaago byaitu eby’omwoyo kasumi kanu.​—Bak. 4:7-9.

7. Kiki eky’osobora kwega kuruga omu bwesigwa bw’abaheereza n’abagurusi omu kitebe kyanyu?

7 Kasumi kanu tusiima muno abagurusi hamu n’abaheereza omu kitebe abarukwesigwa. Nka Danieri, Hananiya, hamu na Tukiko, batwara obujunanizibwa bwabo nk’ekintu ekikuru. Ekyokurorraho, obutugenda omu rusorrokano orwa hagati omu wiiki tubatukimanyire ngu ebicweka eby’orusorrokano byona biba bimazirwe kugabwa. Abagurusi kibasemeza muno obubaba nibakigumya ngu abahairwe ebicweka nibaija kubetekaniza n’okubiha kurungi! Ekindi, titutiina kuraaliza abeegi baitu ba Baibuli kwija omu nsorrokano za Sande habwokuba tuba nitukigumya ngu haroho omuntu arukugenda kuha orubazo rwa boona. Kandi tuba nitwesiga ngu ebitabu ebiturukwetaaga kukozesa omu buheereza niija kuba biroho. Ab’oruganda banu abesigwa baturolerra kurungi omu by’omwoyo kandi nitusiima Yahwe habw’okubatuha! Baitu miringo ki eyitusobora kwoleka ngu tuli bantu abarukwesigwa?

BA MUNTU ARUKWESIGWA OMU KULINDA ENSITA

8. Tusobora tuta kwerinda obuturukuba nitwoleka ngu nitufaaho abandi? (Enfumo 11:13)

8 Tugonza ab’oruganda na banyaanya itwe, kandi tugonza kumanya enyikara eyibarumu. Baitu, tusemeriire kwerinda muno kubakaguliiriza ebitarukutukwataho. Abakristaayo abamu omu kitebe eky’omu kyasa eky’okubanza bakaba baine orugambo, kandi baali nibetaahya kandi nibabazaaho ensonga ezitarukubakwataho. (1 Tim. 5:13) Nahabweki titwakugondeze kuba nkabo. Baitu kiki ekitusemeriire kukora kakuba omuntu atugambira ekintu ekyatarukugonza tugambire omuntu ondi? Ekyokurorraho munyaanya itwe nasobora kutugambira oburwaire obw’aine rundi ekizibu ekindi ekyarukurabamu kandi akatusaba kutagambiraho omuntu ondi wena. Tusemeriire kukora eky’atusabire. * (Soma Enfumo 11:13.) Hati leka tubazeeho enyikara ezindi nambere kiri kikuru muno kulinda ensita.

9. Abantu ab’eka emu nibasobora kwoleka bata ngu besigwa?

9 Omu ka. Buli omu omu ka aine obujunanizibwa obw’okwahura ensita ezirukukwata ha ka yabo. Ekyokurorraho, nyinabwenge Omukristaayo n’asobora kuba aine engeso iba ey’atagonza. Iba aragibazaaho omu maiso g’abantu abandi nukwo amuswaze? Nangwa! Agonza mukazi we kandi tagonza kukora ekintu kyona kumusaaliza. (Bef. 5:33) Ensingaanto bagonza muno kutwazibwa omu mulingo ogw’ekitiinisa. Kikuru muno abazaire kwijuka ekintu kinu. Abazaire tibasemeriire kuswaza abaana baabo kuraba omu kugambira abandi ensobi z’abaana baabo. (Bak. 3:21) Abaana nabo basemeriire kwega kuba b’amagezi, kandi batagambira abantu abaheeru ebintu ebisobora kuswaza ab’omuka yabo. (Bir. 5:16) Buli omu omu ka obw’akora kyona eky’arukusobora kwahura ensita, eka ey’eyongera kwirrangana haihi.

10. Kuba enganjani mali kitwarramu ki? (Enfumo 17:17)

10 Omu bunywani bwaitu. Omu bwomeezi haroho obwire nambere twehurra ngu nitwetaaga kugambira omunywani nfenanfe ensita zaitu. Obwire obumu eki nikisobora kutugumira. Nitusobora kuba tutamanyiriire kugambira abantu ensita zaitu, nahabweki obutubagambira kandi tukakyetegereza ngu bazibalize kitusaaliza muno. Baitu tusiima muno obutuba n’omunywani outusobora kugambira ensita zaitu kandi outumanyire ngu tasobora kuzibaza! Aba ali “enganjani” mali.​—Soma Enfumo 17:17.

Abagurusi tibagambira ab’omu maka gaabo ensita z’ekitebe (Rora akacweka 11) *

11. (a) Abagurusi n’abakazi baabo booleka bata ngu nibesigwa? (b) Isomo ki eritusobora kwega kuruga ha mugurusi ow’ayejumbiire omu nsonga ez’ekitebe ez’ensita, kandi hanyuma akaba hamu n’eka ye? (Rora ekisisani)

11 Omu kitebe. Abagurusi abahura ensita bali “kiikaro kyokweserekamu hali omuyaga, [kandi ky’okwebingamu]” hali ab’oruganda bagenzi baabo. (Is. 32:2) Nitusobora kugambira abagurusi b’ekitebe ekintu kyona habwokuba nitukigumya ngu tibarukwija kugambira omuntu wena. Titubasindikiriza kutugambira ebintu ebitutasemeriire kumanya. Kwongerezaaho, tusiima abakazi babagurusi habwokuba tibalengaho kukaguliiriza basaija baabo ensita ezirukukwata h’abantu abandi. Mali mugisa gw’amaani kurora ngu abagurusi tibagambira bakazi baabo ensita ezirukukwata h’Abakristaayo bagenzi baabo. Omukazi w’omugurusi omu akagamba ati: “Ninsiima muno habwokuba iba nyowe tangambira ekintu kyona ekirukukata hali abo abaabungira kubagarramu amaani rundi abo abarukwetaaga obukonyezi omu by’omwoyo kagabe mabara gaabo. Ninsiima muno iba nyowe habw’okunsereka ensita ezisobora kunyeralikiriza kandi ezintasobora kugonjoora. Habw’ensonga egi, kinyanguhira kubaza na boona omu kitebe. Kandi ninyesiga ngu kakuba ngambira iba nyowe ensita zange rundi ebizibu byange tarukwija kubigambira omuntu ondi wena.” Ky’amananu ngu itwena tugonza kumanywa nk’abantu abarukwesigwa. Miringo ki ey’eratukonyera kuhikiriza ekigendererwa eki? Leka tubazeeho emiringo etaano.

KURAKURANIZA EMIRINGO EY’ERAKUKONYERA KUBA MUNTU ARUKWESIGWA

12. Habwaki nitusobora kugamba ngu obwesigwa nibusigikirra ha kugonza? Bazaaho ekyokurorraho.

12 Obwesigwa busigikirra ha kugonza. Yesu akagamba ngu ebiragiro bibiri ebirukukirrayo kimu obukuru nibyo, kugonza Yahwe, hamu n’okugonza mutaahi waitu. (Mat. 22:37-39) Okugonza okutwiniire Yahwe kutuletera kwegera ha kyokurorraho kye ekirungi eky’obwesigwa. Ekyokurorraho, okugonza okutwinire ab’oruganda na banyaanya itwe kutuletera kwahura ensita zaabo. Titusemeriire kubazaaho ekintu kyona ekisobora kuteeka obwomeezi bwabo omu kabi, kubaswaza, rundi kubasaasa.​—Yoh. 15:12.

13. Obwebundaazi butukonyera buta kuba bantu abarukwesigwa?

13 Obwebundaazi nibwija kutukonyera kuba bantu abarukwesigwa. Omukristaayo omwebundaazi talengaho kusemeza abandi kuraba omu kugonza kuba w’okubanza omu kumanyisa abandi ensonga. (Baf. 2:3) Talengaho kuletera abandi kutekereza ngu amanyire ebintu eby’ensita eby’atasobora kubaza. Obwebundaazi nibwija kutukonyera kutagambira abantu entekereza zaitu ha bwaitu ezitarukusigikirra ha Baibuli, rundi ezitabaziibweho omu bitabu byaitu ebirukusigikirra ha Baibuli.

14. Okwetegereza kutukonyera kuta kuba bantu abarukwesigwa?

14 Okwetegereza nikwija kukonyera Omukristaayo kwahukaniza “akasumi akokuculerramu, kandi [n’akasumi] akokugambiramu.” (Mug. 3:7) Omu mahanga agamu bakira kukozesa ebigambo binu: “Kubaza feeza, baitu kuculeera zabbu.” Ebirukumanyisa ngu haroho akasumi nambere kiba kirungi kuculeera kukira kubaza. Ekyahandiikirwe ekiri omu Enfumo 11:12 kitugambira ngu: “Omuntu owokwetegereza aculera.” Tekerezaaho ekyokurorraho kinu. Ow’oruganda omu ow’amazire akasumi kaingi n’aheereza nk’omugurusi akira kusabwa kukonyera ebitebe ebindi ebinyakwine ebizibu ebigumire. Omugurusi mugenzi we ondi akamubazaaho ati: “Aikara n’ayegendereza kutabazaaho ensita ez’ebitebe ebindi.” Habwokuba omugurusi onu aine okwetegereza, kiretiire abagurusi abandi abaheereza nabo omu kitebe kye kumutekamu ekitiinisa. Nibakigumya ngu tarukwija kugambira abandi ensita zaabo.

15. Bazaaho ekyokurorraho ekirukwoleka habwaki abandi nibaija kukwesiga kakuba oba muntu ow’arukubaza amananu.

15 Kubaza amananu kiri kintu ekindi ekiturukwetaaga kusobora kuba bantu abarukwesigwa. Nitusobora kwesiga omuntu ow’abaza amananu habwokuba tukimanyire ngu naija kutugambira ekintu nk’oku kiri. (Bef. 4:25; Baheb. 13:18) Ekyokurorraho, kiki eky’osobora kukora kakuba oba nogonza kusemezaamu omulingo oyegesa? N’osobora kusaba omuntu kuhuliiriza orubazo rwawe kandi akuhe amagezi agarakukonyera kumanya omulingo orasemezaamu. Noha ow’osobora kwesiga kukuha obuhabuzi? Wakukomere omuntu ow’arakugambira ebirukukusemeza rundi ow’arakubaliza amananu omu mulingo ogw’embabazi? Itwena nitumanya eky’okugarukamu. Baibuli egamba ati: “Okuhana bwa nukukira oburungi okugonza okuserekerwe. Ebihuta ebiretwa enganjani byokwesiga.” (Nfu. 27:5, 6) N’obukiraaba kitatusemeza kuhurra obuhabuzi munywani waitu obwaba atuhaire ha kubanza, obuhabuzi obu nubwo buratukonyera omu kasumi ak’omu maiso.

16. Ekyahandikirwe ekiri omu Enfumo 10:19 kyoleka kita obukuru obw’okwetanga?

16 Okwetanga kukuru muno obuturaaba nitugonza abantu batwesige. Omulingo gunu nigwija kutukonyera kuculeera obuturayohebwa kubaza ekintu eky’ensita ekitwagambiirwe. (Soma Enfumo 10:19.) Nikisobora kutugumira kwetanga obuturukuba nitukozesa emikura y’okubalizaaho. Kakuba tutegendereza, nitusobora kwesanga twamanyisa abantu baingi ensita tutakigenderiire. Kandi kakuba tusindika obutumwa nitukozesa ebyoma ebyakalimagezi tuba tutakyaine obusobozi obw’okutanga abantu omulingo barabukozesaamu rundi ebizibu ebirarugamu. Ekindi, okwetanga kutukonyera kwikara tuculiire abahakaniza obu balengaho kutuletereza kubaza ebintu ebisobora kuteeka ab’oruganda na banyaanya itwe omu kabi. Kinu nikisobora kubaho abapoliisi obubaba nibatukaguliiriza omu mahanga nambere omulimo gwaitu gutangirwe. Nitusobora kuteeka omu nkora omusingi ogurukugamba ngu “ndabohaga akanwa kange nenkoba” omu nyikara nka zinu hamu n’ezindi. (Zab. 39:1) Nitwetaaga kuba bantu abarukwesigwa hali abantu boona kababe b’omu ka yaitu, banywani baitu, Abakristaayo bagenzi baitu, rundi omuntu ondi wena. Kandi kusobora kuba bantu abarukwesigwa, tusemeriire kuba bantu abarukwetanga.

17. Nitusobora tuta kukurakuraniza omwoyo ogw’obwesigwa omu kitebe kyaitu?

17 Ka nitusiima muno Yahwe habw’okutucunda kwija omu ka ey’erumu abantu abaine okugonza kandi abarukwesigwa! Itwena twine obujunanizibwa obw’okugira ekitwakoraho nukwo Abakristaayo bagenzi baitu batwesige. Buli omu haliitwe obwayekamba kwoleka okugonza, obwebundaazi, okwetegereza, kwetanga hamu n’okubaza amananu, kiretaho omwoyo ogw’okwesigangana omu kitebe. Tusemeriire kwekamba kwoleka ngu tuli bantu abarukwesigwa abandi. Leka itwena twegere hali Ruhanga waitu Yahwe, kandi twikale nitwoleka ngu tuli bantu abarukwesigwa.

EKIZINA 123 Kworobera Entekaniza Ruhanga ey’Ataireho

^ Obuturaaba nitugonza abandi batwesige, tusemeriire kubanza kukyoleka ngu tuli bantu abarukwesigwa. Omu kicweka kinu nitugenda kurora habwaki kikuru kwesigangana kandi n’emiringo ey’esobora kutukonyera kuba bantu abarukwesigwa.

^ Kakuba tukimanya ngu omuntu omu kitebe akozere ekibi ky’amaani, tusemeriire kumwekambisa kuserra obukonyezi kuruga omu bagurusi. Kakuba atakikora, obwesigwa hali Yahwe hamu n’ekitebe Ekikristaayo busemeriire kutuletera kugambira abagurusi b’ekitebe.

^ KUSOBORRA EBISISANI: Omugurusi tagambira eka ye ensita z’ekitebe ezibabalizeeho.