1. ¿Bix juntúul máak ku páajtal u confiar u maasil tiʼ?

 JUNTÚUL máax mantatsʼ ku yaʼalik u jaajil yéetel ku beetik baʼax ku prometerkeʼ ku páajtal u confiar máak tiʼ (Sal. 15:4). ¿Máasaʼ bey k-kʼáat ka u yiloʼon le sukuʼunoʼoboʼ? ¿Baʼax jeʼel u páajtal k-beetik utiaʼal ka confiarnakoʼob tiʼ toʼoneʼ?

2. ¿Baʼax unaj k-beetik utiaʼal ka confiarnak u maasil tiʼ toʼon?

² U jaajileʼ utiaʼal ka síijik tu puksiʼikʼal u maasil ka confiarnakoʼob tiʼ toʼoneʼ yaan baʼax kʼaʼabéet k-beetik. Lelaʼ bey jeʼex le taakʼinoʼ: istikyaj u náajaltaʼal pero séeb u perdertaʼal. Jéeobaeʼ jach ku náajaltik ka confiarnakoʼon tiʼ letiʼ. Jeʼex u yaʼalik le Bibliaoʼ «jeʼel u páajtal u kʼubik u yóol máak tiʼ tuláakal baʼax ku beetkeʼ» (Sal. 33:4). Letiʼeʼ u kʼáat ka k-seguert u ejemplo (Efe. 5:1). Teʼ xookaʼ yaan k-tʼaan tiʼ jujuntúul máaxoʼob tu seguertoʼob u ejemplo Jéeoba yéetel tu yeʼesoʼob jeʼel u páajtal u confiar u maasil tiʼ letiʼobeʼ. Yaan xan k-tʼaan tiʼ cinco jatsʼuts modos jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal ka confiarnak u maasil tiʼ toʼoneʼ.

3, 4. 1) ¿Bix úuchik u yeʼesik Daniel jeʼel u páajtal u confiar máak tiʼ letiʼeʼ? 2) ¿Baʼax maʼalob ka k-tukle?

³ Profeta Danieleʼ tu tsʼáajtoʼon junpʼéel maʼalob ejemplo. Le maʼ úuch bisaʼak Babiloniaoʼ tu yeʼesaj jeʼel u páajtal u confiar u maasil tiʼ letiʼeʼ. Le ka áantaʼab tumen Jéeoba utiaʼal u tsolik le baʼaxoʼob tu wayakʼtaj le rey Nabucodonosoroʼ, le máakoʼoboʼ maas tu tsʼáajoʼob cuenta jeʼel u páajtal u confiaroʼob tiʼ letiʼeʼ.  Juntéenjeakeʼ kʼaʼabéetchaj u yaʼalik tiʼ le rey maʼ kiʼimak u yóol Jéeoba tu yéeteloʼ. Leloʼ chan difícilchaj wal tiʼ Danieleʼ tumen Nabucodonosoreʼ jach kʼaas u modos (Dan. 2:12; 4:20-22, 25). Ka máan kʼiineʼ Danieleʼ tu kaʼa eʼesaj jeʼel u páajtal u confiar máak tiʼ letiʼeʼ, tumen tu tsolaj tubeel le baʼax tsʼíibtaʼab tu pakʼil u palacio le reyoʼ (Dan. 5:5, 25-29). Tsʼoʼoleʼ le ka máan kʼiineʼ Darío yéetel uláakʼ máakoʼob yaan autoridad tiʼobeʼ tu tsʼáajoʼob cuenta «jach yaan kaʼach u naʼat» Daniel. Tu tsʼáajoʼob cuenta xaneʼ «ku páajtal u confiar máak tiʼ letiʼ, ku beetik tubeel le meyaj yaantiʼoʼ yéetel mantatsʼ ku beetik baʼax maʼalob» (Dan. 6:3, 4). Jeʼex k-ilkoʼ tak le autoridadoʼob maʼatech u adorarkoʼob Jéeobaoʼ tu tsʼáajoʼob cuenta jeʼel u páajtal u confiaroʼob tiʼ Danieleʼ.

⁴ Toʼon xaneʼ unaj k-tuklik: «¿Bix u yilken le máaxoʼob maʼ Testigoʼoboʼ? ¿Ku yilkoʼob wa jeʼel u páajtal u confiaroʼob tiʼ teen tumen kin tsʼoʼokbesik le meyaj ku kʼubéentaʼaltenoʼ?». Maʼalob ka tuukulnakoʼon tiʼ lelaʼ, tumen wa k-eʼesik jeʼel u páajtal u confiar u maasil tiʼ toʼoneʼ k-beetik u alabartaʼal Jéeoba.

5. ¿Baʼaxten le máakoʼoboʼ u yojloʼob kaʼach jeʼel u páajtal u confiaroʼob tiʼ Aananíaseʼ?

⁵ Teʼ año 455 táanil tiʼ u taal Jesúsoʼ, le ka tsʼoʼok u jel líiʼsaʼal u baʼpakʼiloʼob Jerusaléneʼ, Nehemíaseʼ tu kʼubéentaj le kaaj tiʼ máakoʼob jeʼel u páajtal u confiar máak tiʼobeʼ. Juntúul tiʼ letiʼobeʼ Aananías, u jefeil le nuxiʼ naj kaʼanal u pakʼiloʼoboʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ Aananíaseʼ «jach jeʼel u páajtal u confiar máak tiʼ letiʼeʼ» yéetel «ku adorartik u jaajil Dios, maʼ bey jeʼex  uláakʼ máakoʼobeʼ» (Neh. 7:2). Letiʼeʼ jach u yaabiltmaj Jéeoba yéetel u kʼáat u beet baʼax uts tu tʼaan, le oʼolal ku yilik kaʼach u beetik jeʼel baʼalak meyajil ka kʼubéentaʼaktiʼeʼ. Le baʼax áant Aananías utiaʼal ka confiarnak u maasil tiʼoʼ jeʼel xan u yáantkoʼon toʼoneʼ.

6. ¿Bix tu yeʼesil Tíquico jeʼel u páajtal u confiar Pablo tiʼ letiʼeʼ?

⁶ Beoraaʼ yaan k-tʼaan tiʼ Tíquico, juntúul máax jach ku confiar kaʼach apóstol Pablo tiʼ. Le ka kʼaʼal Pablo tiʼ junpʼéel najeʼ áantaʼab tumen Tíquico, le oʼolal tu yaʼaleʼ Tíquicoeʼ «chúukaʼan u yóol u meyajt Yuumtsil» (Efe. 6:21, 22). Maʼ chéen tu túuxtaj u bis le cartaʼob tu tsʼíibtaj tiʼ le sukuʼunoʼob yanoʼob Éfeso yéetel Colosasoʼ, baʼaxeʼ tu yaʼalaj xan tiʼ ka u líiʼs u yóol le sukuʼunoʼoboʼ. Tíquicoeʼ bey jeʼex le sukuʼunoʼob chúukaʼan u yóoloʼob u tsʼáaʼob tiʼ toʼon le janal espiritual teʼ kʼiinoʼobaʼ (Col. 4:7-9).

7. ¿Baʼax maʼalob ejemploil ku tsʼáaiktoʼon le ancianoʼob yéetel le siervo ministerialoʼoboʼ?

⁷ Toʼoneʼ jach k-apreciartik le meyaj ku beetik le ancianoʼob yéetel le siervo ministerialoʼoboʼ yéetel k-confiar tiʼ letiʼob. Jeʼex Daniel, Aananías yéetel Tíquicoeʼ, letiʼob xaneʼ ku beetkoʼob le meyaj kʼubéentaʼantiʼoboʼ. Le kéen xiʼikoʼon teʼ muchʼtáambal ich semanaoʼ k-ojel u yaʼalmoʼob máax kun máansik cada jaats. Le ancianoʼoboʼ jach ku kiʼimaktal u yóoloʼob kéen u yiloʼob le sukuʼunoʼob yéetel le kiikoʼoboʼ ku líiʼskubaʼob tubeel utiaʼal u máanskoʼob le jaats ku tocartiʼoboʼ. Le kéen k-invitart le máaxoʼob ku xookoʼob t-éetel utiaʼal le muchʼtáambal yaan fin de semanaoʼ k-ojel deporsi yaan máax kun discursar. Tsʼoʼoleʼ k-confiar yaan xan u yantaltoʼon le publicaciónoʼob kʼaʼabéetoʼob utiaʼal k-kʼaʼaytajoʼ. Jach k-tsʼáaik u graciasil tiʼ Jéeoba yoʼolal le sukuʼunoʼobaʼ, tumen letiʼobeʼ jach ku kanáantkoʼonoʼob. Chéen baʼaleʼ, ¿kux túun toʼon? ¿Bix jeʼel k-eʼesik jeʼel u páajtal u confiar u maasil tiʼ toʼoneʼ?

8. ¿Baʼax maʼ unaj k-beetik kex k-preocupartikba yoʼolal u maasiliʼ? (Proverbios 11:13).

⁸ Toʼoneʼ k-yaabiltmaj le sukuʼunoʼoboʼ yéetel k-preocupartikba tu yoʼolaloʼob, chéen baʼaleʼ maʼ unaj k-oksikba ichil u kuxtaloʼobiʼ. Ichil le máaxoʼob meyajt Dios úuchjeakiloʼ yanchaj máakoʼob ku x-mukul tʼaanoʼob, ku yoksikubaʼob ichil u kuxtal u maasil yéetel ku tsikbaltikoʼob baʼaloʼob maʼ unajiʼ (1 Tim. 5:13). ¿Máasaʼ maʼ k-kʼáat k-beet beyoʼ? Koʼox aʼalikeʼ juntúul kiikeʼ ku tsikbaltiktoʼon junpʼéel baʼal confidencial. Maʼ xaaneʼ ku yaʼaliktoʼon baʼax kʼojaʼanil yaantiʼ wa baʼax pruebail táan u máansik, chéen baʼaleʼ ku yaʼaliktoʼon maʼ k-tsikbaltik tiʼ u maasil. U jaajileʼ unaj k-beetik le baʼax ku yaʼaliktoʼonoʼ (xok Proverbios 11:13). * ¿Yaan wa uláakʼ baʼaloʼob maʼ unaj k-máan tsikbaltiʼ?

9. Le máaxoʼob yanoʼob ichil junpʼéel familiaoʼ, ¿bix u yeʼeskoʼob jeʼel u páajtal u confiar máak tiʼ letiʼobeʼ?

⁹ Ichil le familiaoʼ. Tuláakal le máaxoʼob yanoʼob ichil le familiaoʼ yaan jujunpʼéel baʼaloʼob maʼ unaj u tsikbaltikoʼob tiʼ uláakʼ máakoʼobiʼ. Maʼ xaaneʼ le íichamtsiloʼ yaan junpʼéel baʼal chistoso ku yilik u beetik u yatan, kex beyoʼ, ¿máasaʼ maʼ unaj u tsikbaltik tiʼ uláakʼ máakoʼobiʼ? Juntúul íichamtsil u yaabiltmaj u yataneʼ maʼ tu beetik wa baʼax jeʼel u beetik u suʼlaktaleʼ wa jeʼel u beetik u yaatal u yóoleʼ (Efe. 5:33). Le taatatsiloʼob xanoʼ unaj u kʼaʼajaltiʼobeʼ le paalaloʼoboʼ maʼ uts tu tʼaanoʼob ka suʼlakkíintaʼakoʼob tu táan u maasiliʼ, le oʼolaleʼ  maʼ unaj u tsikbaltikoʼob baʼaloʼob jeʼel u suʼlakkúuntik u paalaloʼobeʼ (Col. 3:21). Le mejen paalaloʼob xanoʼ yaan baʼaloʼob maʼ unaj u máan u tsikbaltoʼobiʼ tumen jeʼel u beetik u yaatal u yóol wa máax ichil u familiaʼobeʼ (Deu. 5:16). Wa tuláakal le máaxoʼob yanoʼob ichil junpʼéel familia ku kanáantkoʼob maʼ u máan u tsikbaltoʼob baʼaloʼob maʼ unaj u yojéeltaʼal tumen u maasileʼ jach jeʼel u yantal kiʼimak óolal ichil le familiaoʼ.

10. ¿Bix juntúul jach maʼalob amigo? (Proverbios 17:17).

¹⁰ Ichil amigoʼob. U jaajileʼ yaan kʼiineʼ óoliʼ tuláakal máak ku kʼaʼabéettal u tsikbaltik tiʼ juntúul u amigo junpʼéel baʼax ku yúuchultiʼ. Yaan horaeʼ jeʼel u chan difíciltaltoʼoneʼ tumen maʼ suukaʼan k-tsikbaltik baʼax ku yúuchultoʼoniʼ. Tsʼoʼoleʼ jach jeʼel u yaatal k-óol wa k-ojéeltik k-amigoeʼ tu tsikbaltaj tiʼ u maasil, chéen baʼaleʼ jach jeʼel u kiʼimaktal k-óol wa maʼ tu tsikbaltikeʼ. ¡Letiʼeʼ «juntúul jach maʼalob amigo»! (Xok Proverbios 17:17).

11. 1) ¿Bix u yeʼesik le ancianoʼob yéetel u yatanoʼob jeʼel u páajtal u confiar u maasil tiʼ letiʼoboʼ? 2) ¿Baʼaxoʼob jeʼel u páajtal k-kanik tiʼ juntúul anciano maʼatech u tsikbaltik tiʼ u yatan le baʼaloʼob confidencialoʼoboʼ? (Ilawil le fotooʼ).

¹¹ Ichil le múuchʼuliloʼ. Utiaʼal le sukuʼunoʼoboʼ le ancianoʼob maʼatech u tsikbaltikoʼob baʼaloʼob confidencialoʼoboʼ beyoʼob «junpʼéel tuʼux u balikuba máak tiʼ iikʼeʼ» (Isa. 32:2). Jeʼel u páajtal k-aʼaliktiʼob jeʼel baʼaxakeʼ tumen k-ojel maʼ kun máan u tsikbaltoʼob tiʼ u maasil. Toʼon xaneʼ maʼatech k-sen aʼalik tiʼ le ancianoʼob ka u tsikbaltoʼobtoʼon junpʼéel baʼal confidencialoʼ. K-apreciartik xan u yatanoʼob tumen letiʼobeʼ maʼatech u sen kʼáatkoʼob tiʼ u yíichamoʼob ka tsikbaltaʼaktiʼob junpʼéel baʼal confidencial. U jaajileʼ le ancianoʼoboʼ jach maʼalob maʼ u tsikbaltikoʼob tiʼ u yatanoʼob le baʼaloʼob confidencialoʼoboʼ. U yatan juntúul ancianoeʼ tu yaʼalaj: «Kin agradecertik tiʼ in wíicham maʼ u yaʼalikten baʼax ku tsikbaltik yéetel le sukuʼunoʼob le kéen u beet visita de pastoreo tiʼoboʼ, maʼatech u yaʼalikten mix u kʼaabaʼob. Jach ku kiʼimaktal in wóol tumen  maʼatech u yaʼalikten baʼaloʼob jeʼel u beetik in chiʼichnaktaleʼ, baʼaloʼob maʼ tu páajtal in beetik mix baʼal tu yoʼolal. Beyoʼ ku páajtal in tratartik le sukuʼunoʼob jeʼex suukiloʼ. Tsʼoʼoleʼ le kéen in tsikbalt wa baʼax tiʼ in wíichameʼ in wojel maʼ ken u yaʼal tiʼ mix máak». ¿Máasaʼ tuláakloʼon k-kʼáat ka u yil u maasil jeʼel u páajtal u confiaroʼob tiʼ toʼoneʼ? Koʼoneʼex ilik cinco jatsʼuts modos jeʼel u yáantkoʼoneʼ.

12. ¿Baʼaxten le yaabilajoʼ ku yáantaj utiaʼal ka confiarnak u maasil tiʼ toʼon?

¹² Le yaabilajoʼ ku yáantaj utiaʼal ka confiarnak u maasil tiʼ toʼon. Jesúseʼ tu yaʼaleʼ u yaabiltik máak Jéeoba bey xan u yéet máakileʼ letiʼe kaʼapʼéel mandamientoʼob maas nuuktakoʼ (Mat. 22:37-39). Jéeobaeʼ letiʼe máax maas jeʼel u páajtal u confiar máak tiʼoʼ, tumen k-yaabiltmeʼ k-kʼáat seguert u ejemplo. Le yaabilaj k-uʼuyik yoʼolal le sukuʼunoʼoboʼ yaan u péeksikoʼon utiaʼal maʼ k-tsikbaltik le baʼaloʼob confidencialoʼob k-ojéeltik tu yoʼolaloʼoboʼ. Junpuliʼ maʼ unaj k-tsikbaltik baʼaloʼob jeʼel u beetik u suʼlaktaloʼob wa u yaatal u yóoloʼobeʼ (Juan 15:12).

13. ¿Baʼax maʼ ken u beet juntúul máak kabal u yóol?

¹³ Le kabal óolaloʼ ku yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-tsikbaltik baʼaloʼob maʼ unaj u yojéeltaʼaliʼ. Juntúul máax kabal u yóoleʼ maʼ ken u jáan tsikbalt junpʼéel wa baʼax chéen utiaʼal u yilaʼal letiʼ yáax ojéelte (Fili. 2:3). Mix xan ken u tsʼáa naʼatbil yaʼab baʼaloʼob u yojel, chéen baʼaleʼ maʼ tu páajtal u tsikbaltik. Tsʼoʼoleʼ maʼ ken u máan u tsikbalt baʼaxoʼob ku tuklik yoʼolal jujunpʼéel baʼaloʼob mix tech u chʼaʼchiʼitaʼaloʼob teʼ Bibliaoʼ mix teʼ publicaciónoʼoboʼ.

14. ¿Baʼaxten jeʼel u páajtal k-confiar tiʼ juntúul máax yaan u naʼateʼ?

¹⁴ Juntúul máax yaan u naʼateʼ u yojel «yaan u súutukil u makik u chiʼ máak bey xan u súutukil u tʼaan máak» (Ecl. 3:7). Yaan tuʼuxeʼ suuk u yaʼalaʼal: «U tʼaan máakeʼ bey jeʼex le plataoʼ baʼaleʼ u makik u chiʼeʼ bey jeʼex le orooʼ». Le oʼolal bakáan Proverbios 11:12, ku yaʼalik: «Le máax yaan u naʼatoʼ ku makik u chiʼ». Beoraaʼ koʼoneʼex tʼaan tiʼ juntúul anciano suuk u kʼáataʼaltiʼ ka xiʼik u yáant uláakʼ múuchʼuliloʼob u atendertoʼob nukuch problemas. Uláakʼ juntúul ancianoeʼ ku yaʼalik yoʼolal le sukuʼunaʼ: «Letiʼeʼ jach ku kanáantik maʼ u tsikbaltik le baʼaloʼob confidencialoʼob ku yantal ichil uláakʼ múuchʼuliloʼoboʼ». Yoʼolal le baʼax ku beetik le ancianooʼ jach ku respetartaʼal tumen le u maasil ancianoʼob yanoʼob tu múuchʼuliloʼ, tumen u yojloʼob maʼ kun máan u tsikbalt le baʼaloʼob confidencialoʼoboʼ.

15. Meyajnaktech junpʼéel ejemplo utiaʼal a tsolik baʼaxten jeʼel u páajtal u confiar máak tiʼ juntúul máax ku yaʼalik u jaajileʼ.

¹⁵ Juntúul máax mantatsʼ ku yaʼalik u jaajileʼ jeʼel u páajtal u confiar máak tiʼeʼ (Efe. 4:25; Heb. 13:18). Koʼoneʼex aʼalikeʼ juntúul sukuʼuneʼ taak u maas maʼalobkíintik bix u máansik u discurso. Letiʼeʼ táan u tuklik u kʼáatik tiʼ juntúul u amigo ka chʼenxikintaʼak yéetel ka aʼalaʼaktiʼ bix jeʼel u páajtal u mejorareʼ. ¿Tiʼ máakalmáak tiʼ u amigoʼob ken u kʼáate? Yaan u kʼáatik áantaj tiʼ juntúul máax jeʼel u yaʼaliktiʼ u jaajil yéetel yaabilajeʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «U yaʼalaʼal u jaajil tiʼ máak kéen tojkíintaʼakeʼ maas maʼalob ke junpʼéel yaabilaj maʼ tu yeʼesaʼal. Juntúul máax jach tu jaajil amigoeʼ ku tojkíintik máak kex yaj u yuʼubaʼal» (Pro. 27:5, 6). Maʼ xaaneʼ tu káajbaleʼ jeʼel u chan difíciltal tiʼ máak u kʼamik le consejo ku tsʼaʼabaltiʼoʼ, chéen baʼaleʼ wa ku beetkeʼ yaan u bin utsil tiʼ.

16. ¿Bix u yeʼesik Proverbios 10:19 kʼaʼabéet k-kanáantik baʼax k-aʼalik?

¹⁶ Juntúul máax ku kanáantik baʼax ku yaʼalikeʼ  jeʼel u páajtal u confiar u maasil tiʼeʼ. Juntúul máak beyaʼ ku controlartik u yaakʼ utiaʼal maʼ u yaʼalik baʼaloʼob maʼ unaj u yojéeltaʼaliʼ (xok Proverbios 10:19). Junpʼéel tuʼux jach unaj k-kanáantik baʼax k-aʼalikeʼ teʼ redes socialesoʼ, wa maʼeʼ yaʼab máakoʼob jeʼel u yojéeltikoʼob le baʼax ken k-aʼaloʼ. Toʼoneʼ maʼ k-ojel bix kun meyaj tiʼ le máakoʼob le baʼaxoʼob k-aʼalikoʼ yéetel maʼ tu páajtal k-utskíintik le loob ken u beetoʼ. Wa suuk k-kanáantik baʼaxoʼob k-aʼalikeʼ kex ka taakak u tuskoʼon le máaxoʼob pʼekmiloʼonoʼ maʼ ken k-aʼaltiʼob baʼaloʼob jeʼel u tsʼáaik en peligro le sukuʼunoʼoboʼ. Lelaʼ jeʼel u yúuchul wa ku kʼáatal k-chiʼ tumen le policía tiʼ junpʼéel luʼumil tuʼux prohibirtaʼan le meyaj ku beetik le Testigoʼoboʼ. Teʼ súutukoʼob beyaʼ maʼalob ka k-aʼal le baʼax ku yaʼalik le Bibliaaʼ: «Yaan in makik in chiʼ» (Sal. 39:1). Jeʼex k-ilkoʼ yaan baʼaloʼob maʼ unaj k-tsikbaltikiʼ, jeʼex jujunpʼéel baʼaloʼob yoʼolal k-familia, yoʼolal k-amigoʼob, yoʼolal le sukuʼunoʼoboʼ wa yoʼolal uláakʼ wa máax. Jach kʼaʼabéet u suuktal k-kanáantik baʼax k-aʼalik.

17. ¿Baʼax jeʼel u páajtal k-beetik utiaʼal u yilik le sukuʼunoʼob jeʼel u páajtal u confiaroʼob tiʼ u maasiloʼ?

¹⁷ Jach k-agradecertik tiʼ Jéeoba ikil u chaʼik k-antal ichil sukuʼunoʼob yéetel kiikoʼob ku yeʼeskoʼob yaabilaj yéetel ku páajtal u confiar máak tiʼob. Tuláakloʼoneʼ yaan baʼax kʼaʼabéet k-beetik utiaʼal ka confiarnak le sukuʼunoʼob tiʼ toʼonoʼ. Wa mantatsʼ k-eʼesik yaabilaj, kabal óolal, naʼat, k-aʼalik u jaajil yéetel k-kanáantik baʼax k-aʼalikeʼ le sukuʼunoʼoboʼ yaan u yilkoʼob jeʼel u páajtal u confiaroʼob tiʼ toʼon bey xan tiʼ u maasileʼ. Unaj k-seguertik u ejemplo Jéeoba yéetel unaj k-eʼesik jeʼel u páajtal u confiar u maasil tiʼ toʼoneʼ.