Nyanok i ng’ey oro 1940, jurunyodo para gicaku ponjo Biblia ku Jumulembe pa Yehova. Gimediri ngo ku ponjine, ento mama uwotho nwang’u asu gazeti Otkur ma Wiw ku Réveillez-vous !. I oro 1950, jutimo coko ma dit mir adhura ma diko ng’om ma tung’ i New York man Jurunyodo para de gicidho i iye.

Nyanok i ng’ey coko maeno, umego Lawrence Jeffries ucaku bino liewowa. Ebed etimo tego nikonya kara ang’ey lemandha. I acaki, akeamaru ngo lembene pi kum Jumulembe pa Yehova gimondo ngo i lemgamba man i tic mir askari. Ayero ire nia, tek dhanu ceke i ng’om mir Amerika ukwero nikiedo lwiny, adui copo mondo man gimaku ng’omne zoo. Umego Jeffries unyamu i lembe kuda, ewacu kumae: “Iparu nia Yehova Mungu copo timo ang’o tek dhanu ceke mir Amerika ubetimo ire man adui ubin umondo i wigi?” Wec maeno m’edwoko ira ku lembe mange de dupa, ukonya ninyang’ nia karaman abino ku paru ma rac. Lembuno umiyo ava mi ponjo Biblia i kuma.

Abed atimo saa ma lee nisomo Otkur ma Wiw man Réveillez-vous ! ma mama ukanu i ot etaj mi the ng’om. I ng’eye, anwang’u nia lembe m’abino somo ubino lemandha, e ayiyo niponjo Biblia kud umego Jeffries. Acaku bende nicidho i coko nja. Lemandha umulo adundena uketho adoko jarwey lembanyong’a. Lembakeca para ulokere kinde m’anyang’ nia “ceng’ ma dwong’ pa Yehova ni ceng’ni.” (Zef. 1:14) Kakare nicidho i somo mi iniversite, aketho wiya dong’ i kum konyo dhanu mange ning’eyo lemandha mi Biblia.

Adaru somo mi sekonder i nindo 13, dwi mir 6, 1956, man nindo adek i ng’eye, alimo batizo i coko ma dit mi twodiri. Agam ang’eyo ngo  nia nang’ acopo nwang’u mugisa dupa nikum kwo para m’atimo ko ni Yehova man i kum ponjo jumange ning’eye.

Adoko jayab yo ma nja dwi abusiel i ng’ey batizo para. I dwi mir 12, oro 1956, Tic mwa mi Ker (mir anglais) ubedo ku thiwiwec moko m’uwacu nia “Nyo icopo timo kaka ma yeny tie lee i iye?” Long’o maeno ubino kadok ira bende. Abedo kud ava mi cikonyo kaka ma jurwey lembanyong’a nok i iye.​—Mat. 24:14.

Adok i adhura mi Edgefield, i Carolina ma yo piny. Cokiri m’i iye ubino ku jurwey lembanyong’a ang’wen kende, man amedogi wendwa udoko abic. Wabed watimo coko i die ot p’umego moko. Kubang’ dwi abed atimo saa 100 i tic mi lembanyong’a. Lembe ma ber utie nia, kinde m’abemedara nitimo lee i cokiri, amedara bende ning’eyo lembe lee iwi Yehova.

Dhaku moko m’abino ponjo kude Biblia, ubedo ku ot moko ma dhanu bepangu pi niwagu avu migi i iye i adhura mi Johnston, ma tie ngo bor akeca. Emiyo ira tic m’abed atimo pi nindo moko, man eketho wabed watimo coko bende i ot pare moko ma nyanok.

Umego Jolly Jeffries, ma tie wod umego m’ugam uponjo kuda Biblia, uai kud i Brooklyn i New York, man edoko jawodha ma watimo kude tic pa jayab yo. Wabed wabedo i ot mi kothener moko ma nyanok m’umego moko umiyo iwa.

Nwang’u sente ubino tek i theng ng’omne ma yo piny. Pi tic mi nindo acel, jubed juculowa ku sente dola ario kunoke adek. Nindo moko, dong’ sente ma nok ma nang’ udong’, ating’o ceke ang’iewo ko cam. Kinde m’awok kud i pacu, ng’atu moko ubino i bang’a man epenja nia “ibesayu tici? Kubang’ saa, abiculi ku dola acel.” Emiyo ira tic mi nindo adek m’awey ko kaka ma jubegiero ie ot. Ubino nen kamaleng’ nia Yehova re m’ubino konya nibedo i adhura mi Edgefield. Kadok abino ku sente nyanok, re abedo ku copo mi cidho i coko ma dit ma diko ng’om ma tung’ tung’ m’utimere i adhura mi New York i oro 1958.

Kinde ma cokone ucaku, i nindo mir arionde, lembe moko ma segi utimere. Arombo ku nyamego moko ma nyinge Ruby Wadlington, m’ubino timo tic pa jayab yo ma nja i Gallatin i adhura mi Tennessee. Calu ma wan ario ceke wamito wabed misioner, e wacidho i coko ma jutimo pi ju m’ucidho i Gilead. I ng’eye wacaku kiewo barua i kindwa, man i ng’ey kare moko, julwong’a nia acidh amii korolembe mi dhanu ceke i cokiri mi Gallatin. E anwang’u kaka maeno pi nipenje ka nyo wacopo gamara. I ng’eye adok i cokiri pa Ruby, man i oro 1959 ke wagamara.

Kinde m’adoko ku oro 23, acaku timo calu janen wi tic mi guriri mi judong cokiri i Gallatin.  Wabino cokiri ma kwong’a m’umego Charles Thompson ma jaliew ubin uliewo. Ebino ng’atu m’ung’eyo lembe lee, re asu epenjo paru para pi ning’eyo yeny mir umego man ayi ma juliew mange gibed gimiyo ko kony pi lembene. Ponji m’anwang’u i bang’e utie nia, etie ber nipenjo penji man ninyang’ i lembe cuu i wang’ nimaku yub.

I dwi mir 5, oro 1964, julwong’a acidho i somo mi judong cokiri m’utimere pi dwi acel i Lansing ma yo piny, i adhura mi New York. Umego ma gibino telo wi ponji mi somone, giketho abedo kud ava mi ponjo lembe lee iwi Yehova man nimedara i thenge mi tipo.

Waku Ruby, julwong’owa nicaku timo tic mi twodiri i dwi mi 1, oro 1965. Twodiri ma wabino timo i iye ubino lac, ecaku i kum Knoxville, Tennessee, man emaku kum Richmond ku Virginia ma pol; man bende cokiri m’i Carolina ma yo malu, Kentucky, ku Virginia ma yo reto. Abed aliewo kende kende cokiri mir ucol nikum cik m’ubino i ng’om ma yo piny mir États-Unis, m’ukwero nia ucol kud udikiri ku mundu. Umego gibino jucan, re wanwang’u nia mito wabed wakony jumange m’utie i yeny ku piny ma watie ko. Jaliew moko m’ugalu lee i tic mi twodiri umiyo ira ponji moko ma pire tek. Ewacu ira kumae: “Bed umego. Kan ibeliewo cokiri, kud ikethiri nia ve itie jadit migi. Icopo konyogi tek gibeneno nia itie umeggi.”

Kinde ma wabeliewo cokiri moko ma nyanok, Ruby ucaku ponjo Biblia ku dhaku moko m’utie ku nyathin ma nyaku mi oro acel. Saa m’unwang’ere nia ng’atu moko mbe ma copo telo wi ponji pare, Ruby ubed utelo wi ponjine ku barua. Kinde ma wadok waliewo cokirine kendo, dhakune ubed ubino i coko ceke. Saa ma nyimego moko ario ma gitie juyab yo ma segi gitundo i cokirine, gimediri ku ponji pare, man i ng’eye egalu ngo elimo batizo. I kum oro 30 i ng’eye, i oro 1995, i Bethel mi Patterson, nyaku moko ubin unyuthere ni Ruby. Ebino nyaku pa dhaku ma Ruby ubed uponjo kude Biblia ca! Nyakune ku won ot pare gibino i Somo mi Gilead, kalasine mi 100.

Twodiri mir ario ma watimo i iye ubino i Florida mi diere. Saa maeno wabino ku yeny mi mutukari, e wang’iewo moko ma beine ubino ber. Ento i yengane ma kwong’a ci, piny moko ung’eny i moterne. Sente ubino mbe i kumwa ma wayike ko. Alwong’o umego moko m’aneno nia copo konyowa. Eketho jaratic pare acel uyiko mutukarine, man umegone ukwayu ngo sente i bang’wa. Eyero kende kende nia, “kud imii piny moko.” En re m’edok emiyo iwa lundo sente! Eno ubino lapor ma ber mandha m’unyutho nia Yehova dieng’ pi jurutic pare. Ebepoyo wiwa nia wabed dhanu ma konyo jumange.

Saa ceke ma wabed waliewo cokiri, umego gibed gijolowa wabedo i bang’gi. Lembuno uketho wanwang’u jurimo dupa. Nindo moko wiya uwil ku rapor mi cokiri i macin m’akiewo ko piny. Kinde m’aloko uthieno ma cing’ nica, awok anwang’u nyathin ma co mi oro adek p’umego ma wabedo i bang’e, uwotho diyo wi butho mi macin ne, uketho adok acaku kiewo raporne kendo. Abed asembo ire lembene pi oro ma dupa.

I oro 1971, anwang’u barua m’unyutho nia adok atim calu jaliew mi distrik i adhura mi New York. Lembene unyang’uwa ngo. Kinde ma wadok kuca, nwang’u fodi oro para tie 34 kende. Umego gijolo jaliew migi ma kwong’a mi distrik m’utie ucol ku yawyaw mandha.

Calu m’abino jaliew mi distrik, abed amaru ponjo lembe iwi Yehova ni dhanu kubang’ thum pa yenga i coko ma dit mi twodiri. Juliew mi twodiri ma dupa gibino ku ng’eyong’ec mi lembe lee nisaga. Acel m’i kindgi ugam umiyo korolembe mi batizo para. Umegone mange ma nyinge Theodore Jaracz ke i ng’eye udoko acel m’i Guriri m’utelowic. Umego mange dupa ma ging’eyo lembe lee de ubino nuti ma gibino timo i Bethel mi Brooklyn. Abedo ku foyofoc lee pilembe juliew mi twodiri ku ju m’ubetimo i Bethel, giketho awinjara ma ber. Aneno nia dhanu maeno gibino jukwac ma ber ma gijengiri iwi Lembe pa Mungu man ma gibediko cing’gi ku dilo pa Mungu. Jwigiri ma ginyutho  uketho timo tic pa jaliew mi distrik udoko ira lembe ma yot.

I oro 1974, Guriri m’utelowic uoro juliew mange pi tic mi distrik, man an ke adok atimo kendo tic pa jaliew mi twodiri, ento saa maeni adok i Carolina ma yo piny. Saa maeno cokiri man twodiri mir ucol ku mundu ceke gicopo dikiri karacel. Lembene unyayu anyong’a lee i umego.

I thum mi oro 1976, juora adok i twodiri mi Georgie, m’utie i kind Atlanta ku Columbus. Abepoy cuu mandha pi korolembe m’amiyo iwi kuny mir awiya abic m’ucol, m’ugam utho kinde ma juciko bomb i ot migi. Jutero meggi i odiyath pi ret m’enwang’u. Jumulembe pa Yehova uwotho bino thiri thiri ma kindgi ubecot ungo, mundu kud ucol ceke pi nijuko cwiny jurunyodonegi i odiyath. Aneno mer mir umego ubino ni gin ma segi. Ka dhanu pa Mungu gibenyutho kisa ma kumeno i kindgi, gicopo ciro peko ma dongo ma ginwang’iri ko.

I oro 1977, julwong’owa nia wabin i Bethel mi Brooklyn pi nikonyo tic moko pi dwi ma nok kende. Kinde ma ticne udhingo thum, umego ario m’i Guriri m’utelowic gipenjowa waku Ruby ka nyo wacopo bedo ayika nitimo dong’ pi nja i Bethel. E wajolo lembene.

Pi oro 24, atimo i Departema ma neno wi tic mi lembanyong’a, kaka ma wang’ ma pol umego gikonyo pi niyiko lembe ma tek. Kubang’ oro m’ubekadhu, Guriri m’utelowic miyo telowic m’ujengere iwi cik mir ukungu mi Biblia. Telowic maeno ubekonyo departema nidwoko wang’ penji ma tung’ tung’, re ebekonyo bende pi niponjo juliew mi twodiri, judong cokiri man juyab yo. Jamtic mi ponji maeno udaru konyo dhanu dupa niteng’ini i thenge mi tipo. I ng’eye lembene udok ubemiyo kony ni dilo pa Yehova.

Niai i oro 1995 nitundo 2018, abedo jaor mi Guriri m’utelowic (ma con jubed julwong’o surveillant de zone), pi niliewo Bethel ma tung’ tung’. Abed arombo kud umego mi Komite mi filial, ju m’i Bethel man jumisioner pi nitielo cwinygi man nikonyogi i peko migi. Ento umego ku nyimegone gibed gitielo cwinywa bende lee nikum lembe ma gibed gikoro iwa. Ku lapor, kinde ma wacidho i Rwanda i 2000, ayi ma wawinjo umego ku juruot m’i Bithel gikwo ko i saa mi nek m’utimere i oro 1994 umulo adundewa lee mandha. Ju ma dupa wedi migi utho i lembene. Kadok kud i kind peko ma gibino ciro, re asu ginyutho nia gitie ku yiyoyic, genogen man anyong’a.

Kawoni dong’ oro mwa kadhu 80. Pi oro 20, atimo i komite mi filial mir États-Unis. Asomo ngo iniversite; re anwang’u ponji mi nivo ma malu m’uai i bang’ Yehova man i dilo pare. Lembuno ukonya niponjo dhanu mange ku lemandha m’i Biblia ma copo miyo igi bero ma rondo ku rondo. (2 Kor. 3:5; 2 Tim. 2:2) Aneno kite ma rwonglembe m’i Biblia ukonyo ko dhanu niloko kwo migi man nibedo ku winjiri ma ceng’ini ku Jacwic. (Yak. 4:8) Saa ceke ma tek ebicopere iwa waku Ruby, wabimedara nitielo cwiny jumange ning’eyo Yehova man niponjogi ku lemandha mi Biblia, kum eno re m’utie rwom ma dit ma jaratic pa Yehova copo bedo ko!