Muvirile yaka ya 1940, amambali aga ahiroma omusunza Bibilia na Anamoona a Yehova. Awene ahiroma ottiya osunza mbwenye mmani wannakelaga kopia dha marevista Kalani Mento! na Mwang’aneli. Yaka ya 1950 anamudhi aga ahirumeela niwobo na odhowa wona congresso internacional o Sidadi ya Nova York.

Osogorhowa, Mbali Lawrence Jeffries wahiroma onaredhela. Iyene wanfuna vaddiddi wi miyo ddisunze ebaribari. Omaromo, kaddaziveliwe yimelelo ya Anamoona a Yehova mwaha wa politika vina ohidhowa okoddoni. Miyo ddahimwaddela wi akala muttu kanfuna odhowa okoddoni, amwiddani agahilupela elabo yotene ya América. N’ofwasa mbali Jeffries ohiloga: “Attu otene o América k’omulabelaga Yehova Mulugu, weyo onubuwela wi Yehova agakosile nni, amwiddani k’odha walupela?” Oddinonihedhamo waye sabwa ya makani aba na mena, ehiddikamihedha woona wi ejile yobuwela miyo kiyana osogorho. Eji ehilibiha efunelo yaga ya osunzavi ebaribari ya Bibilia.

Ddahivira mawora menjene ddisunzaga vina ddengensaga marevista a wale, Mwang’aneli na Kalani Mento! attiyile mmani mu estanteni. Na mudhidhiya ddahinonelamo wi ejile yasunzemi yali ebaribari, nona ddahirumela omusunza Bibilia na Mbali Jeffries. Ddahiroma woona matugumano mudhidhi wotene vina ddanziveliwa dhasunzemi. Osogorhowa ddahikala namalaleya wohibatiziwa. Dhogana dhaga dhahitxinja vadhile miyo osunza wi “siku ninddimuwa na Yehova [nali] vakuvi.” (Sof. 1:14) Kaddana vina guru ya okosa masunzo manddimuwa, yafunimi yali ya wakamihedha ena osunza ebaribari ya Bibilia.

Masunzo mang’ono ddigomihile Junyu labo 13 yaka ya 1956, muvirile malabo mararu ddahibatiziwa  vamutugumanoni a murudda. Nne kaddana muyubuweloni maruriho agakelile miyo sabwa ya osakula osunza vina wasunziha ena mwaha wa Yehova.

Muvirile myeri mitanu na mmodha vamalile miyo obatiziwa, ddahiroma olaba ninga pionero wa mudhidhi wotene. Ministério do Reino wa Dezemburu wa 1956 wahikana artigo na mutoma “Onowodha Okamihedha Wego Onjombeliwa Anamalaleya?” Miyo vina ddawobiwa. Ddanfuna vaddiddi okamihedha wego onjombeliwa anamalaleya.—Mt. 24:14.

Ddahimwalela elabo enkuweliwa Edgefield, o Carolina do Sul. Mulogo wa wenewale wana anamalaleya anayi. Na miyo banikala atanu. Matugumano nona vatakulu va mbali. Myeri dhotene mmabasani a olaleya ddankosa mawora 100. Kaddakana mudhidhi sabwa ya mabasa a olaleya vina okosa dhipaddi mmatugumanoni. Yali elobo y’otikiniha, mudhidhi wavira miyo ddikosaga mabasa a mmulogoni ddansunza vaddiddi mwaha wa Yehova.

Ddahikana namasunza wa muyana wali mwinya wa agência funerária wakala o Johnston, olapelana makilometru mang’onovi na Edgefield. Iyene wahiddikosela oderetu, wahiddivaha mabasa a mudhidhi mung’onovi, yali elobo yafuna miyo mudhidhene obule. Ottiya ejo wahiniboleya mburo mung’onovi wi nitugumanegemo wi ekale Numba ya Omwene.

Mwana wa mbali Jeffries, oddisunzihile ebaribari onkuweliwa Jolly Jeffries, Wahimwala o Nova York Brooklyn, badha sidadi yakala iyo. Nahiroma olaba vamodha ninga apionero. Nakala numba eng’ono trailer [caravana] yaniboleyile mbali dhahi.

O Sul wa elabo ejile muwakuya wali mung’onovi. Valaboni nattambirha dolar bili obe ttaru. Labo dhahi, kobiri yotene yana miyo ya ogulana dhoja yahimala. Mmalelani mulobwana dhahi wahidha ologa na miyo: “Weyo onofuna mabasa? Ddiganuttabimriha dolar modha ogalaba wora modha.” Iyene wahiddivaha mabasa a malabo mararu a okuputta mburo wakosiwa mabasa a omaga. Miyo ddahona wi Yehova wela oddikamihedha wi ddidhowegenavi mabasa aga o Edgefield. Masiki na mapadduwo aba otene ddiwodha odhowa o congresso internacional opadduwile 1958 o Sidadi ya Nova York.

Labo nanawili na congresso, yahipadduwa elobo yaderetu. Ddahimuziwa murogora wakuweliwa Ruby Wadlington, wali pionera wa mudhidhi wotene o sidadi yo Gallatin, Estado yo Tennessee. Vowi noweli nafuna nikale a misionario, nahona matugumano a abale ana efunelo ya okosa Eskola ya Gilead. Osogorhowa nahiroma olebelana makarta. Mwa ovira wa mudhidhi ddahidhowa okosa diskursu mulogo waye o Gallatin. Venevo ddahipura mudhidhi obule wi ddimukumbirhe matelo. Ddahimwalela mulogo wa Ruby, nitelilena yaka ya 1959.

Baddina vyaka 23, ddahittomiwa ninga servo wa mmulogoni o Gallatin (ovano onkuweliwa  musogorheli wa anddimuwa a mulogo). Mulogo wehu wali woroma waredheliwe na mbali Charles Thompson vattomiwiye ninga nameddelela milogo. Iyene wali mbali wana dhotagiha dhinjene; masiki dhawene, wanddivuza makattamiho gani angumanana abali, nanda anameddelela milogo ena akamihedha dhavi. Ddihisunza na iyene wi ddihinatti okamihedha makani orutxa, enofuneya oziwa makaniya mowakwana-mwene.

Mayu yaka 1964, ddahiwobiwa wi ddikose Escola do Ministério do Reino egagonelile mweri mmodha o South Lansing, Nova York. Anamasunziha a eskola eji ahiddikamihedha okana efunelo ya osunza vaddiddi mwaha wa Yehova vina wunuwa mpaddi w’omuyani.

Janero yaka ya 1965 miyo na Ruby nahiwobiwa wi nilabe ninga anameddelela milogo. Nahittomeliwa murudda wowunuwa vaddiddi waroma o Knoxville, Tennessee, mpaka Richmond, Virgínia. Mwanfwanyeya milogo dha Carolina do Norte, Kentucky, na Virgínia Ocidental. Miyo ddeddelela milogo mwali anamalaleya a’kafiri sabwani mudhidhi obule o Estados Unidos wahikala lei da segregação, akafiri kanfwanyela otugumana na azugu. Vowi abali ena ali ayelegi nangawana dhilobo dhanihu na abali anjombeliwa. Labo nimodha nameddelela milogo wahiddisunziha nlago namakamaka vaddiddi: “Kala mbali. Kufiye mmulogoni ninga munddimuwa opitta ena. Onele owodha wakamihedha abali, agawona ninga mbali.”

Mulogo weddelela iyo, Ruby wahiroma omusunziha Bibilia muyana wana mwana mmodha wa yaka modha, mmulogoni mugahikale muttu wawodha omusunziha. Ruby wannimusunziha alabihedhaga makarta, dila yina yadhowilehu weddelela mulogo obule, muyana ole wahiroma wona matugumano otene. Muttomiwe apionera eli wi akamihedhe mulogo obule, ahiroma osunza na iyene muhigonela wahibatiziwa. Yaka ya 1995 muvirile vyaka 30, o Beteli ya Patterson murogora mmodha wa muzombwe, ahidha ologa na Ruby. Wali mwana wa muyana ole wasunzile na Ruby. Iyene na mamunaye elokosa Eskola ya Gilead turma 100.

Sirkuito yanawili ekamihedhilehu yali vari ya murudda wa Flórida. Mudhidhene obule iyo nanfuna okana karo, nanda nahifwanya karo ya muttengo waderetu vaddiddi. Mbwenye mwari mwa sumana modha pesa modha ya karo yagujuwa, nanda iyo kanana kobiri yosasanyihana. Venevo ddahimukumbirha mbali nikamihedho, iyene wahimuruma namalaba mmodha wi asasanye. Iyene kafuna wi nipitxe, nona wahiloga, kavali makani, omamalelowa wahinivaha kobiri. Eji yahiddoniha “mukalelo onaweddiha” Yehova alabeli aye. Yahinisunziha okala anamavaha! Mudhidhi wadhowa iyo waredhela mulogo, nakala mmatakulu mwa abali. Eji yahinivaha gari ya okosa mandano a deretu.

Labo nimodha ddakosa relatoriyu ya mmulogoni, kaddimarihile baddittiya vamakinani vaga a oleba. Muyelilimi omattiyu obule wi ddigomihe, ddahizinddiyela wi mwana wa vyaka ttaru wa mbali oddule, wahiddikamihedha ogomiha marelatorio. Mwari mwa vyaka dhinji vagumanimi na mbali oddule, ddanvega na iyene sabwa ya mabasa “addikamihedhiliye.”

Yaka ya 1971, ddahittomiwa ninga nameddelela milogo wa Sidadi ya Nova York. Yahitikiniha vaddiddi! Muromelemi ottidda mabasa abo, miyo ddana vyaka 34. Miyo ddali nameddelela woroma wa kafiri murudda obule mbwenye abali ahiddittambirha na mada meeli.

Ninga nameddelela wa murudda, ddahikaana gari yosunziha mwaha wa Yehova omagomo wa sumana mmatugumanoni a murudda. Anameddelela milogo enjene ahikana eziwelo opitta miyo. Mmodhaya ddikosile diskursu yaga yobatizo. Nameddelela mulogo mwina, mbali Theodore Jaracz, osogorhowa wahidha okala wa Nikuru Nolamulela. Ahikalawo abali ena a eziwelo akamihedha o Beteli o Brooklyn. Anameddelela milogo vina Abetelita ali ofiyedheya na miyo. Ddinotamalela vaddiddi mukalelo oddeddihile abali aba ddahoona mukalelo, ankuluvelani Nazu na Mulugu vina onkamihedhani mulogo na murima wotene. Oviyeviha wawa ohiddikamihedha vaddiddi mmabasani aga a murudda.

Yaka ya 1974 Nikuru Nolamulela nihattoma abali ena wi akale anameddelela milogo a mirudda, miyo ddahittomiwa wili ninga nameddelela milogo—dila eji ddattomeliwe o Carolina do Sul. Mowagalaliha-mwene, dila eji kuwali nlamulo nakooddiha akafiri na azugu okala mumodhani nona abali otene a sirkuito angumana mumodhani mmatugumanoni, eji ehawagalaliha venjene abali.

Yaka ya 1976, ddahittomeliwa olaba sirkuito yo Georgia yang’anana na sidade yo Atlanta na Columbus. Napanovi ddinowubuwela diskursu yakosilimi vokwani va aima atanu akwile sabwa ya attu addumeyile numba yawa. Mayiwa wahigomela osipital sabwa ya ovoreheya. Abali akafiri vina a azugu ahidhowa osipitale wi aapangarhaze. Okwela wa abali wali onddimuwa-wene. Woona okwela ninga oku onowakamihedha alabeli a Yehova ovilela makattamiho orutxa.

Yaka ya 1977 iyo nahikumbirhiwa okamihedha o Beteli myeri dhing’onovi. Ohalaga mudhidhi mung’onovi wi mabasaya agome, abali eli a Nikuru Nolamulela ahinivuza Akala miyo na Ruby nigahirumela olabaga o Beteli. Nahirumela niwobona.

Ddilaba mpaddi wa Departamento de Serviço vyaka 24, mpaddi wa mabasa onsekeserha abali makani orutxa vina onvahani dhowakula dha mavuzo orutxa. Mwa ovira wa vyaka, Nikuru Nolamulela ninovaha magano andela mBibiliani ankamihedha mabasa abo. Magano abo anowakamihedha abali wi awodhe ovaha dhowakula sabwa ya mavuzo orutxa, malago akene anoswagihiwana anameddelela milogo, anddimuwa a mmulogoni vina apionero. Anolabihedhiwa vina wi akamihedhiwena Akristu wunuwa mpaddi womuyani. Eji, enolibiha venjene nikuru na Yehova.

Oromana yaka ya 1995 ofiyedha 2018, miyo ddiheddelela Beteli dhinjene dha mwilaboni ninga musogorheli wa Nikuru Nolamulela, wale wakuweliwa superintendente zonal. Miyo ddantugumana na Abali a Filial dhottiyana-ttiyana, a Betelita vina amisiyonario wi ddapangarhaze vina ddakamihedhe na makattamiho agumananina. Abali anilibiha venjene na dhotagiha dhawa. Yotagiha modha, epadduwile yaka ya 2000 mudhidhi wadhowilehu wawona abali o Ruanda. Iyo nawagalala venjene sabwa ya wawona abali vina anamudhi o Beteli mukalelo owodhilani ovilela opiwa wa attu enjene opadduwile yaka ya 1994. Abali enjene ahayelela akwawa vina amudhawa. Masiki na dhotedhene dhapadduwile, abali abale kayeleliwe nroromelo, njedhelo nne vina wagalala.

Ovano iyo nihikana vyaka okwaranya 80. Ovano dhinovira vyaka 20, ddinokosavi mpaddi wa Nikuru na Asogorheli a Filial yo Estados Unidos. Txipo kaddikosile masunzo manddimuwa; masiki dhawene, ddihakela masunzo a makamaka andela wa Yehova vina a nikuru naye. Sabwa ya masunziho abo ddinowodha wasunziha attu ena ebaribari ya mBibiliani enawodhe wakamihedha okala-nokalawene. (2 Kor. 3:5; 2 Tim. 2:2) Miyo ddihoona na mento aga muselu wa Bibilia wakamihedhaga attu enjene okana egumi yofwasa vina olibiha mandano awa na Yehova. (Tia. 4:8) Miyo na Ruby, ninopura gari yotene wi nalibihe abali ena ovaha ttima gari ya osunza sabwa ya Yehova vina wasunziha attu ena ebaribari—eji gari enddimuwa enfwanyela okana mulabeli wa Yehova!