To bẹjẹeji owhe 1940 lẹ tọn, mẹjitọ ṣie lẹ plọn Biblu hẹ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ. Oplọn lọ ma zindonukọn, amọ́ onọ̀ ṣie gbẹ́ nọ yí vọkán linlinwe lọ lẹ Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn po Fọ́n! po tọn. To 1950, plidopọ akọjọpli tọn de yin bibasi to New York City, bọ whẹndo ṣie yigbe nado yì.

Ojlẹ kleun de to enẹgodo, Mẹmẹsunnu Lawrence Jeffries jẹ mí dlapọn ji. E do ojlo nado gọalọna mi. To bẹjẹeji, n’dọnnu hẹ ẹ do teninọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn ji, enẹ wẹ kadaninọ yetọn gando whẹho tonudidọ po awhànzọ́n wiwà tọn lẹ po go. N’nọ dọna ẹn dọ eyin mẹhe to Amelika lẹpo gbẹ́ nado yì awhàn, kẹntọ lẹ gán wá yí otò lọ blebu. Mẹmẹsunnu Jeffries nọ yí homẹfa do hẹn mi lẹnnupọn dọmọ: “Etẹwẹ a lẹndọ Jehovah Jiwheyẹwhe na wà eyin ewọ wẹ mẹhe to Amelika lẹpo nọ sẹ̀n bọ kẹntọ lẹ wá tọ́nawhàn yé?” Nuhe e dọ do whẹho enẹ po devo lẹ po ji gọalọna mi nado mọdọ linlẹn ṣie lẹ ma sọgbe. Ehe zọ́n bọ n’sọ tindo ojlo na nugbo Biblu tọn dogọ.

N’yí gànhiho susu lẹ zan nado hia zinjẹgbonu hoho Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn po Fọ́n! po tọn he onọ̀ ṣie ko bẹdo agbànhọ mẹ lẹ. To nukọn mẹ, n’wá doayi e go dọ nugbo lọ die, enẹwutu n’kẹalọyi plọnmẹ Biblu he Mẹmẹsunnu Jeffries zedonukọnna mi. N’sọ jẹ opli lẹ yì ji to gbesisọ mẹ. N’yiwanna nuhe plọn n’te lẹ, podọ n’lẹzun wẹnlatọ wẹndagbe lọ tọn de. Yanwle ṣie lẹ diọ whenue n’mọnukunnujẹemẹ dọ “azán daho Jehovah tọn ko sẹpọ.” (Zef. 1:14) Kakati ma ze ayiha do wehọmẹ alavọ tọn yìyì ji, n’jlo na gọalọna mẹdevo lẹ nado plọn nugbo Biblu tọn.

 N’fó wehọmẹ daho to 13 juin 1956, podọ to azán atọ̀n godo, n’yí baptẹm to plidopọ lẹdo tọn de ji. N’ma yọnẹn paali dọ n’na mọ dona susu lẹ yí sọmọ, eyin n’yí gbẹzan ṣie zan nado plọnnu bosọ plọnnumẹ gando Jehovah go.

Osun ṣidopo to baptẹm ṣie godo, n’lẹzun gbehosọnalitọ whepoponu tọn. Lizọnyizọn Ahọluduta tọn décembre 1956 tọn to glẹnsigbe mẹ bẹ hosọ lọ hẹn dọ, “Be A Gán Sẹ̀n to Fie Nuhudo Sù te Ya?” N’mọdọ oylọ-basinamẹ enẹ gando go e ga. N’jlo na gọalọ to fie wẹnlatọ lẹ ma sù te.—Mat. 24:14.

N’sẹtẹn yì Edgefield, to Caroline du Sud. Wẹnlatọ ẹnẹ gee wẹ to agun he to finẹ mẹ. Yẹn wẹ wá gọna yé do atọ́n. Mí nọ basi opli lẹ to owhé mẹmẹsunnu de tọn gbè. To sunmẹsunmẹ n’nọ yí gànhiho 100 zan to lizọnyizọn lọ mẹ. N’hẹn alọnu ṣie ján to lizọnyizọn lọ mẹ podọ to nukunpipedo adà opli lẹ tọn go mẹ. E jẹna ayidego dọ dile n’to mọwà sọ, mọ wẹ n’nọ to nuplọn dogọ gando Jehovah go do niyẹn.

Nawe de he n’nọ plọn Biblu hẹ do azọ́nwhé he nọ penukundo oṣiọ lẹ go de to Johnston, yèdọ tòpẹvi he ma dẹn do finẹ de. E gbọn homẹdagbe dali mọ azọ́n whenu gli tọn de na mi, ehe n’do hudo etọn taun to ojlẹ lọ mẹ, podọ e sọ na mí dotẹnmẹ nado zan ohọ̀ pẹvi de taidi Plitẹnhọ Ahọluduta tọn.

Mẹmẹsunnu Jolly Jeffries, yèdọ ovi mẹmẹsunnu he plọnnu hẹ mi tọn sẹtẹn sọn Brooklyn, to New York, podọ e lẹzun gbehosọnalitọ-gbẹ́ ṣie. Mí nọ nọ̀ adọtẹn pẹvi he gán yin tẹnsẹna he mẹmẹsunnu de whé na mí de mẹ.

Azọnkuẹ yìdo to Hùwaji otò lọ tọn to ojlẹ lọ mẹ. Mí nọ dù dọla Amelika tọn awe kavi atọ̀n taidi azọ́nkuẹ gbèdopo tọn. To gbèdopo, n’ṣẹṣẹ yí ṣẹ́ngi pẹẹde he pò to asi e do họ̀ núdùdù to nusatẹn de. Tlolo he n’tọ́n sọn nusatẹn lọ, dawe de dọnsẹpọ mi bo kanse mi dọ: “Be e na jlo we nado wazọ́n an? N’na sú we dọla dopo na gànhiho dopo.” E mọ azọ́n na mi bọ n’nọ jla aimẹ do to nọtẹn họ̀gbigbá tọn de, podọ n’na nọ wazọ́n na azán atọ̀n to osẹ dopo mẹ. E họnwun na mi dọ Jehovah wẹ to alọgọna mi nado gbọṣi Edgefield. Amọ́, mahopọnna dọ azọ́nkuẹ ṣie ma sù, n’penugo bo yì plidopọ akọjọpli tọn he yin bibasi to 1958 to New York City.

To azán awetọ plidopọ lọ tọn, onú vonọtaun de jọ. N’dukosọna Ruby Wadlington, he yin gbehosọnalitọ whepoponu tọn to Gallatin, Tennessee. Na mí omẹ awe lẹ do ojlo na sinsẹ̀nzọn mẹdehlan tọn wutu, mí yì opli mẹhe jlo na yì Giliadi lẹ tọn to plidopọ daho enẹ ji. To nukọn mẹ, mí jẹ nukàn hlan ode awetọ ji. Enẹgodo, n’yin oylọ-basina nado wá na togunmẹho de to Gallatin. N’yí dotẹnme enẹ zan nado dọna Ruby dọ e na jlo mi nado wlealọ hẹ ẹ. N’sẹtẹn yì agun etọn mẹ, podọ mí wlealọ to 1959.

To whenue n’do owhe 23, n’lẹzun devizọnwatọ agun tọn (he nọ yin yiylọ todin dọ anadenanutọ  to pipli mẹho lẹ tọn mẹ) to Gallatin. Agun mítọn wẹ yin tintan he Charles Thompson dlapọn taidi nugopọntọ lẹdo tọn. E tindo numimọ susu; ṣogan, e kanse mi nuhe n’lẹndọ e yin nuhudo mẹmẹsunnu lẹ tọn, gọna lehe nugopọntọ devo lẹ nọ penukundo whẹho mọnkọ lẹ go do. N’plọn sọn e dè dọ e yọ́n nado nọ kàn kanbiọ lẹ sè bo nọ tindo nudọnamẹ lẹpo whẹpo do penukundo whẹho de go.

To mai 1964, n’yin oylọ-basina nado yì Wehọmẹ Lizọnyizọn Ahọluduta tọn he nọ dẹn na osun dopo to South Lansing to New York. Mẹmẹsunnu he deanana wehọmẹ ehe lẹ gọalọna mi nado wleawuna ojlo sinsinyẹn lọ nado plọnnu dogọ, podọ nado whèwhín to gbigbọ-liho.

Yẹn po Ruby po yin oylọ-basina nado biọ azọ́n lẹdo tọn mẹ to janvier 1965. Mí yin azọ́ndena do lẹdo he gblo taun de mẹ, yèdọ sọn Knoxville to Tennessee, bo diblayi Richmond, to Virginie. E bẹ agun Caroline du Nord, Kentucky, po Whèyihọ-waji Virginie tọn lẹ po tọn hẹn. N’nọ penukundo agun he bẹ mẹyuu lẹ hẹn lẹ kẹdẹ go, na to hùwaji États-Unis tọn to ojlẹ lọ mẹ, osẹ́n akọ̀ ṣinṣinyan tọn gbẹ́ dọ mẹyuu lẹ ma gán pli dopọ hẹ yovo lẹ. Mẹmẹsunnu lẹ ma do alọnu sọmọ, podọ mí plọn nado nọ má nuhe mí do lẹ hẹ mẹhe to hudo mẹ lẹ. Nugopọntọ lẹdo tọn ojlẹ dindẹn tọn de plọn mi onú titengbe de, e dọmọ: “Yin mẹmẹsunnu de. Ma nọ yì agun de mẹ taidi ogán blo. A gán gọalọna yé eyin yé nọ mọ we taidi mẹmẹsunnu yetọn.”

To whenue mí to agun pẹvi de dlapọn, Ruby bẹ plọnmẹ Biblu de jẹeji po yọnnu jọja de po he tindo viyọnnu owhe dopo mẹvi de. Whenue mẹdepope ma penugo to agun lọ mẹ nado deanana oplọn lọ, Ruby nọ wàmọ gbọn wekanhlanmẹ gblamẹ. To dlapọn mítọn he bọdego whenu, nawe lọ wá opli lẹpo. Whenue mẹmẹyọnnu gbehosọnalitọ titengbe awe wá agun lọ mẹ, yé zindonukọn to oplọn lọ mẹ, podọ e ma dẹn bọ nawe lọ yí baptẹm. Nudi owhe 30 godo to 1995, to Bẹtẹli Patterson tọn, mẹmẹyọnnu jọja de do ede hia Ruby. Viyọnnu nawe he Ruby ko plọnnu hẹ wayi lọ tọn wẹ. Viyọnnu lọ po asu etọn po to Klasi 100tọ Wehọmẹ Giliadi tọn.

Lẹdo mítọn awetọ tin to ṣẹnṣẹn Floride tọn. To ojlẹ lọ mẹ, mí do hudo mọto de tọn, enẹwutu mí họ̀ de bọ akuẹ etọn ma ylan paali. Amọ́, to osẹ tintan lọ mẹ, nude gble to mọto lọ go. Akuẹ depope ma pò to mí si nado jla ẹ do. N’ylọ mẹmẹsunnu de he n’lẹndọ e gán gọalọna mí. E dọna dopo to azọ́nwatọ etọn lẹ mẹ nado jla mọto lọ do bo ma ka yí akuẹ depope to mí si. Mẹmẹsunnu lọ dọna mi poun dọ, “Mì ma duahọ depope.” E tlẹ sọ na mí akuẹ wẹ! Apajlẹ dagbe alọtútlú tọn ehe do lehe Jehovah nọ penukundo devizọnwatọ etọn lẹ go do hia. Enẹ flinnu mí dọ mí dona nọ do alọtútlú hia mẹdevo lẹ.

Whedepopenu he mí dla agun de pọ́n, mí nọ nọ̀ owhé mẹmẹsunnu lẹ tọn gbè. Ehe zọ́n bọ mí jihọntọn dagbe susu lẹ. To gbèdopo, n’jo linlin dlapọn agun tọn he n’ma ko fó de do maṣinu wekinkan tọn de mẹ. Whenue n’lẹkọ to whèjai enẹ, n’sè dọ visunnu whẹndo he dè mí te lọ tọn de he do owhe atọ̀n ko yí maṣinu lọ do kànnu do linlin lọ mẹ. N’nọ yí do dinho e na owhe susu.

To 1971, n’mọ wekanhlanmẹ de yí he mẹ n’yin azọ́ndena te nado sẹ̀n taidi nugopọntọ agbegbe tọn to New York City. E paṣa mí taun! Whenue mí sẹtẹn yì dọ́n, owhe 34 poun wẹ n’do. Taidi nugopọntọ agbegbe tọn yetọn tintan he yin mẹyuu, mẹmẹsunnu lẹ yí zohunhun do dokuavọna mi.

Taidi nugopọntọ agbegbe tọn, homẹ ṣie nọ hùn nado plọnnumẹ gando Jehovah go to sẹfifo lẹpo to plidopọ lẹdo tọn de ji. Nugopọntọ lẹdo tọn susu wẹ tindo numimọ hú mi. Dopo to yé mẹ wẹ na hodidọ baptẹm tọn ṣie. Mẹmẹsunnu devo wẹ Theodore Jaracz, he wá sẹ̀n to Hagbẹ Anademẹtọ lọ mẹ to godo mẹ. Mẹmẹsunnu numimọnọ susu devo lẹ sọ to finẹ bo to sinsẹ̀n to Bẹtẹli Brooklyn tọn. N’yọ́n pinpẹn etọn taun dọ nugopọntọ lẹdo tọn lọ lẹ po mẹmẹsunnu he to sinsẹ̀n to Bẹtẹli lẹ po nọ hẹn mi voawu. N’yí nukun ṣie do mọdọ yé yin lẹngbọhọtọ owanyinọ lẹ, he nọ ganjẹ Ohó Jiwheyẹwhe tọn go bosọ nọ nọgodona titobasinanu lọ po nugbonọ-yinyin po. Whiwhẹ yetọn hẹn ẹn bọawuna mi nado sẹ̀n taidi nugopọntọ agbegbe tọn.

To 1974, Hagbẹ Anademẹtọ lọ pà pipli nugopọntọ lẹdo tọn lẹ tọn devo nado sẹ̀n to azọ́n agbegbe tọn mẹ, podọ n’dona sẹ̀n whladopo dogọ taidi nugopọntọ lẹdo tọn, amọ́ to gae to Caroline du Sud. Mí dopẹ́ dọ to ojlẹ lọ mẹ, mẹmẹsunnu yovo po mẹyuu lẹ po ko jẹ awukọndopọ ji to agun lẹ po lẹdo lẹ po mẹ, podọ ehe hẹn homẹ yetọn hùn taun.

To vivọnu 1976 tọn, n’yin azọ́ndena do lẹdo Georgie tọn de mẹ he to Atlanta po Columbus po ṣẹnṣẹn. N’gbẹ́ nọ flin whenue n’na hodidọ ṣiọdidi tọn ovi mẹyuu atọ́n delẹ tọn he kú whenue mẹdelẹ domiyọ́n owhé yetọn. Onọ̀ lọ yin ginglọndo dotowhé, na e gbleawu wutu. Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ, yèdọ mẹyuu po yovo po susu lẹ nọ to dotowhé lọ wá mapote nado miọnhomẹna mẹjitọ lọ lẹ. N’mọdọ owanyi mẹmẹsunnu tọn jiawu taun. Awuvẹmẹ mọnkọ gán gọalọna devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ nado doakọnna ninọmẹ he ylan taun lẹ.

To 1977, mí yin oylọ-basina wá Bẹtẹli Brooklyn tọn nado wá gọalọ to tito de mẹ na osun kleun de. Whenue azọ́n lọ ko sẹpọ vivọnu, mẹmẹsunnu awe sọn Hagbẹ Anademẹtọ lọ mẹ pli hẹ mi bo kanse eyin yẹn po Ruby po na jlo nado gbọṣi Bẹtẹli. Mí kẹalọyi oylọ-basinamẹ lọ.

Na owhe 24, n’sẹ̀n to Azọ́nwatẹn Sinsẹ̀nzọn tọn, fie mẹmẹsunnu lẹ nọ penukundo whẹho he gẹdẹ bosọ vẹawu taun lẹ go te. To owhe lẹ gblamẹ, Hagbẹ Anademẹtọ lọ ko na anademẹ lẹ sọgbe hẹ nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ. Ehe nọ yin yiyizan taidi dodonu de nado na gblọndo kanbiọ lẹ tọn, podọ e sọ nọ yin yiyizan ga nado na azọ́nplọnmẹ nugopọntọ lẹdo tọn lẹ, mẹho lẹ po gbehosọnalitọ lẹ po. Nudọnamẹ azọ́nplọnmẹ tọn ehelẹ ko gọalọna mẹsusu nado whèwhín to gbigbọ-liho. Podọ, enẹ ko gọalọ nado hẹn titobasinanu Jehovah tọn lodo.

Besọn 1995 jẹ 2018, n’yì dla azọ́nwatẹn alahọ tọn susu lẹ pọ́n taidi afọzedaitọ tatọ́-tẹnnọ tọn he nọ yin yiylọ to dai dọ nugopọntọ pọnla tọn. N’nọ pli hẹ Wedegbẹ́ Alahọ tọn lẹ, mẹhe to sinsẹ̀n to Bẹtẹli lẹ, po mẹdehlan lẹ po nado na yé tuli bosọ gọalọna yé gando nuhahun depope go. Taidi kọdetọn de, numimọ he mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu lẹ po nọ má hẹ yẹn po Ruby po lẹ nọ hẹn mí lodo. Di apajlẹ, mí yì dla Rwanda pọ́n to 2000. Lehe mẹmẹsunnu lẹ po hagbẹ whẹndo Bẹtẹli tọn po jugbọn ojlẹ akọ̀ vivasudo tọn he wá aimẹ to 1994 lọ mẹ do yinuwado mí ji sisosiso. Mẹsusu wẹ hẹn mẹyiwanna yetọn lẹ bu to okú mẹ. Mahopọnna nuhe mẹmẹsunnu enẹlẹ pehẹ lẹ, yé hẹn yise, todido po ayajẹ yetọn po go.

Mí ko do owhe 80 linlán todin. To owhe 20 he wayi lẹ gblamẹ, n’sẹ̀n to Wedegbẹ́ Alahọ tọn États-Unis tọn mẹ. N’ma yì wehọmẹ alavọ tọn pọ́n gbede, ṣogan Jehovah po titobasinanu etọn po ko na mi nuplọnmẹ dagbe hugan lọ. Ehe ko hẹn mi pegan nado plọn mẹdevo lẹ nugbo Biblu tọn he gán hẹn ale wá na yé kakadoi lẹ. (2 Kọl. 3:5; 2 Tim. 2:2) N’ko mọ lehe owẹn Biblu tọn ko gọalọna gbẹtọ lẹ nado hẹn gbẹzan yetọn pọnte bosọ wleawuna haṣinṣan de hẹ Mẹdatọ yetọn do. (Jak. 4:8) Whedepopenu he yẹn po Ruby po penugo, mí nọ dotuhomẹna mẹdevo lẹ nado ylọ lẹblanulọkẹyi lọ nado plọnnu gando Jehovah go bosọ plọn mẹdevo lẹ nugbo Biblu tọn lẹ dọ nujọnu, yèdọ lẹblanulọkẹyi daho hugan he devizọnwatọ Jehovah tọn de gán tindo!