Ntangu fioti na nima ya mvu 1940, bibuti na mono yantikaka kulonguka Biblia ti Bambangi ya Yehowa. Ata bibuti na mono yambulaka kulonguka Biblia, Bambangi ya Yehowa landaka kupesa mama bakopi ya Nzozulu ya Nkengi mpi ya Telama! Na 1950, bo salaka lukutakanu mosi ya bansi mingi na mbanza New York mpi dibuta na beto ndimaka kukwenda na lukutakanu yina.

Ntangu fioti na nima, mpangi Lawrence Jeffries yantikaka kutala beto. Yandi sadisaka mono na kulonguka kieleka. Ntete mono vandaka kuyindula nde Bambangi ya Yehowa fwete kota na mambu ya politiki mpi bo fwete sala kisalu ya kisoda. Mono songaka mpangi Lawrence nde kana bantu yonso na Amérique kubuya kukwenda na bitumba, bambeni lenda botula insi ya mvimba mpi kuyala yo. Mpangi Lawrence yulaka mono nde: “Nki nge ke yindula, kana bantu yonso na Amérique vandaka kusambila Yehowa mpi bambeni kukwisa kunwanisa bo, nki Yehowa ta sala?” Mambu yina yandi tubaka sambu na diambu yina mpi sambu na mambu ya nkaka sadisaka mono na kubakisa nde bangindu na mono vandaka ya mbi. Yo pesaka mono nzala ya ngolo ya kulonguka Biblia.

Mono lutisaka ntangu mingi na kutanga masolo ya ntama ya Nzozulu ya Nkengi mpi ya Telama! yina mama bumbaka na nzo. Na nima, mono bakisaka nde mono vandaka kulonguka kieleka. Yo yina mono ndimaka kulonguka Biblia ti mpangi Jeffries. Mono yantikaka mpi kukwenda na balukutakanu mbala na mbala. Mono vandaka kuzola mambu yina mono vandaka kulonguka mpi mono kumaka kulonga nsangu ya mbote. Balukanu na mono sobaka ntangu mono bakisaka nde “kilumbu ya nene ya Yehowa [kumaka] pene-pene.” (Sef. 1:14) Mono vandaka diaka ve kuzola kukwenda na Iniversite, kansi mono kumaka kuzola kusadisa bantu ya nkaka na kulonguka bakieleka ya Biblia.

Mono manisaka nzo-nkanda na 13 juin 1956 mpi bilumbu tatu na nima, mono bakaka mbotika na lukutakanu ya nziunga. Mono zabaka ve nde mono ta baka  balusakumunu mingi ya Yehowa sambu mono sadilaka luzingu na mono na kulonguka mpi na kulonga bantu ya nkaka mambu ya Yehowa.

Bangonda sambanu na nima ya kubaka mbotika, mono kumaka mupasudi-nzila ya ntangu yonso. Kisalu ya Kimfumu ya décembre 1956 vandaka ti disolo: “Keti Nge Lenda Kwenda Kusala Kisika Yina Mpusa Kele Mingi?” Yo vandaka kutadila mono mpi. Mono zolaka kukwenda kusadisa kisika yina mpusa ya bansamuni ya nsangu ya mbote vandaka mingi.—Mat. 24:14.

Mono kwendaka na Edgefield na Caroline du Sud. Bansamuni vandaka kaka iya na dibundu yina. Ntangu mono kwendaka kuna, betu kumaka bansamuni tanu. Beto vandaka kusala balukutakanu na nzo ya mpangi mosi. Konso ngonda, mono vandaka kusala bangunga 100 na kisalu ya kulonga nsangu ya mbote. Mono vandaka ti mambu mingi ya kusala sambu mono vandaka kutwadisa kisalu ya kulonga nsangu ya mbote mpi kusala badiskure na balukutakanu. Sambu mono vandaka ti mambu mingi ya kusala na dibundu, yo vandaka kusadisa mono na kulonguka mambu mingi ya me tala Yehowa.

Nkento mosi yina mono vandaka kulonguka Biblia ti yandi pesaka beto nzo mosi na mbanza Johnston yina vandaka ve ntama ti kisika yina beto vandaka. Na mawete yonso, yandi pesaka mono mwa bisalu ya kusala mpi yandi pesaka beto nswa ya kusala balukutakanu na mwa nzo ya fioti yina yandi pesaka beto.

Mpangi-bakala Jolly Jeffries mwana ya mpangi yina longukaka ti mono Biblia katukaka na Brooklyn, New York mpi yandi kumaka kusala ti mono kisalu ya kimupasudi-nzila. Beto vandaka kuzinga na kamio mosi ya fioti (Remorque) yina mpangi mosi pesaka beto.

Bo vandaka kufuta bantu mbongo fioti na Caroline du Sud. Bo vandaka kupesa beto 2 to 3 dolare konso kilumbu na nima ya kisalu. Kilumbu mosi, mono sadilaka mwa mbongo yonso yina mono vandaka ti yo sambu na kusumba madia. Kaka ntangu mono basikaka na kisika yina ya kusumba madia, bakala mosi pusanaka pene-pene na mono mpi yulaka mono nde: “Nge ke sosa kisalu? Mono ta futa nge 1 dolare na ngunga mosi.” Yandi pesaka mono kisalu ya kutula bunkete bilumbu tatu na kisika mosi yina bo vandaka kutunga. Mono bakisaka pwelele nde Yehowa vandaka kusadisa mono na kubikala na Edgefield. Yo sadisaka mono na kukwenda na lukutakanu mosi ya bansi mingi yina salamaka na 1958 na mbanza New York.

Diambu mosi ya mfunu mingi salamaka na kilumbu ya zole ya lukutakanu yina. Mono kutanaka ti mpangi-nkento Ruby Wadlington yina vandaka mupasudi-nzila ya ntangu yonso na Gallatin na provense ya Tennessee na États-Unis. Sambu beto zole zolaka kukuma bamisionere, beto kotaka lukutakanu sambu na bampangi yina ke zola kukota nzo-nkanda ya Gileade na lukutakanu yina ya bansi mingi. Na nima, beto yantikaka kusonikilana mikanda. Na nima, mono kwendaka na dibundu ya Gallatin sambu na kusala diskure. Na dibaku yina, mono yulaka yandi makwela. Mono kwendaka na dibundu yina Ruby vandaka mpi beto kwelanaka na 1959.

Ntangu mono vandaka ti bamvula 23, mono kumaka nsadi ya dibundu (bubu yai mutambusi ya kimvuka ya  bankuluntu) na dibundu ya Gallatin. Beto vandaka dibundu ya ntete yina mpangi Charles Thompson talaka ntangu yandi kumaka nkengi ya nziunga. Yandi zabaka mambu mingi kansi yandi yulaka ngindu na mono na mambu yina bampangi vandaka ti yo mfunu mpi mutindu bankengi ya nziunga ya nkaka vandaka kusadisa mabundu. Mbandu na yandi sadisaka mono na kubakisa nde, yo kele mbote na kuyula bangiufula mpi na kuzaba mambu yonso na ntwala ya kubaka balukanu.

Na mai 1964, bo bingaka mono na kukota Nzo-Nkanda ya Kisalu ya Kimfumu yina salaka ngonda mosi na South Lansing na New York. Bampangi yina twadisaka nzo-nkanda yina pesaka mono nzala ya mingi ya kulonguka mambu mingi ya me tala Yehowa mpi ya kukwenda pene-pene na yandi.

Bo lombaka mono ti nkento na mono Ruby na kusala kisalu ya nziunga na janvier 1965. Bo pesaka beto nziunga mosi ya nene kibeni yina yantikaka na Knoxville na provense ya Tennessee tii na Richmond na provense ya Virginie. Mabundu ya Caroline du Nord, Kentucky mpi ya Westi ya Virginie vandaka mpi na nziunga yina bo pesaka beto. Mono vandaka kutala kaka mabundu ya bampangi ya mpusu ya ndombe. Sambu bansiku ya sudi ya États-Unis vandaka kupesa ve nswa nde mindele mpi bantu-ndombe kuvukana kisika mosi. Bampangi vandaka ve ti bima mingi ya kinsuni mpi beto bakisaka nde yo vandaka mfunu na kusadisa bampangi yina vandaka ti mfunu ya lusadisu. Nkengi ya nziunga mosi yina salaka bamvula mingi na kisalu ya nziunga songaka mono nde: “Vanda mpangi. Ntangu nge ke kwenda na dibundu mosi, kudimonisa ve bonso nde nge kele mvwama. Nge lenda sadisa bampangi kana bo ke mona nge bonso mpangi na bo kansi ve bonso mvwama.”

Ntangu beto vandaka kutala dibundu mosi ya fioti, Ruby yantikaka kulonguka Biblia ti toko mosi ya nkento yina vandaka ti mwana mosi ya nkento mpi mwana yango vandaka ti mvula mosi. Kana mpangi ya kulonguka ti nkento yina kele ve, Ruby vandaka kulonguka ti yandi na ba message. Ntangu beto vutukilaka dibundu yina, nkento yina vandaka kukwisa na balukutakanu yonso. Ntangu bo tindaka bampangi-bankento zole ya bapasudi-nzila ya nene na dibundu yina, bo landaka kulonguka ti nkento yina mpi ntangu fioti na nima, yandi bakaka mbotika. Na 1995, bamvula kiteso ya 30 na nima na Betele ya Patterson, leke mosi ya nkento kwisaka kusolula ti Ruby. Yandi vandaka mwana ya nkento yina Ruby longukaka Biblia ti yandi. Mwana-nkento yina ti bakala na yandi vandaka bana ya nzo-nkanda ya 100 ya Gileade.

Kisika ya zole yina beto salaka kisalu na beto ya nziunga kele centre de la Floride. Na ntangu yina, beto vandaka ti mfunu ya kamio yo yina beto sumbaka kamio mosi mpi bo tekilaka beto yo na ntalu ya mbote. Ata mpidina, kaka na mposo ya ntete, kima mosi na motere bebaka. Beto vandaka ve ti mbongo ya kuyidika yo. Mono bingaka mpangi mosi yina mono zabaka sambu yandi sadisa beto. Mpangi yina lombaka muntu na yandi mosi ya kisalu na kuyidikila beto kamio. Mpi na nima, yandi zolaka ve nde beto futa yandi mbongo. Yandi tubaka nde: “Beno pesa mono ve ata kima.” Nkutu yandi pesaka beto mwa mbongo. Mbandu yina ya kitoko monisaka kibeni mutindu Yehowa ke lungisaka bampusa ya bansadi na yandi. Yo yibusaka beto mpi na kukabila bantu ya nkaka.

Konso ntangu yina beto vandaka kutala dibundu mosi, bampangi vandaka kuyamba beto na banzo na bo. Yo yina, beto zwaka banduku mingi ya mbote. Kilumbu mosi, mono yantikaka kusonika rapore ya dibundu mosi mpi mono bikisaka yo na mashini na mono ya kusonikila mikanda. Ntangu mono vutukaka na nkokila, bo songaka mono nde mwana mosi ya bamvula tatu ya dibuta yina me sonika-sonika na rapore yina mono bikisaka na mashini. Mono vandaka kusosila-sosila mwana yango sambu na yo bamvula mingi.

Na 1971, mono zwaka mukanda mosi mpi bo songaka mono na mukanda yango nde mono me kuma nkengi ya distrike na mbanza New York. Beto yitukaka mingi! Ntangu beto kwendaka kuna, mono vandaka ti bamvula 34. Mono vandaka nkengi ya distrike ya ntete ya mpusu ya ndombe kuna mpi bampangi yambaka mono mbote kibeni.

Mono vandaka nkengi ya distrike mpi mono vandaka kulonga mambu ya Yehowa konso nsuka ya mposo na balukutakanu ya nziunga. Bankengi ya nziunga mingi vandaka ti eksiperiansi mingi kuluta mono. Mosi na kati na bo muntu salaka diskure kilumbu yina mono bakaka mbotika. Mpangi mosi diaka na kati ya bankengi ya nziunga yina, mpangi Theodore Jaracz kumaka na nima mpangi ya Nto-Kimvuka. Bampangi mingi ya nkaka yina vandaka ti eksiperiansi vandaka kusala na Betele ya Brooklyn. Mono sepelaka mingi mutindu bankengi ya nziunga mpi bampangi ya Betele vandaka kusala yonso sambu mono kudiwa mbote. Mono bakisaka kibeni nde bangungudi yina ya zola vandaka kutula  ntima na Ndinga ya Nzambi mpi bo vandaka kusadisa dibundu ya Yehowa. Kikalulu na bo ya kudikulumusa sadisaka mono mingi ntangu mono vandaka nkengi ya distrike.

Na 1974, Nto-Kimvuka tindaka diaka kimvuka ya nkaka ya bankengi ya nziunga na kisalu ya distrike mpi mono kumaka diaka nkengi ya nziunga. Kansi bo tindaka mono na Caroline du Sud. Diambu ya kiese kele nde na ntangu yina, mindele mpi bantu-ndombe vandaka diaka ve ya kukabwana na sudi ya États-Unis. Yo yina bampangi vandaka na kiese kibeni.

Na nsuka ya 1976, bo tindaka mono na nziunga ya Georgie na kati-kati ya Atlanta mpi Columbus. Mono ke yibuka kibeni kilumbu yina mono salaka diskure ya kuzika mvumbi ya bana tanu ya mpusu ya ndombe yina fwaka ntangu bantu yokaka nzo na bo. Bo nataka mama na bo na opitale sambu yandi lwalaka. Bampangi mingi ya bantu-ndombe mpi ya mindele vandaka kukwisa na opitale yina sambu na kupesa bibuti yina kikesa. Mono bakisaka nde bampangi yina monisaka zola ya ngolo. Kana bansadi ya Nzambi ke wilana mawa ya mutindu yina, yo lenda sadisa bo na kukanga ntima na bampasi ya ngolo kibeni.

Na 1977, bo bingaka beto na Betele ya Brooklyn sambu na kusala kisalu mosi mwa bangonda fioti. Ntangu kisalu yango kumaka na nsuka, bampangi zole ya Nto-Kimvuka solulaka ti beto mpi bo yulaka beto kana beto lenda bikala na Betele. Beto ndimaka.

Mono salaka bamvula 24 na Departema ya Kisalu, kisika yina bampangi ke pesaka bamvutu na bangiufula ya mwa mpasi. Banda ntama, Nto-Kimvuka ke pesaka lutwadisu ya ke wakana ti minsiku ya Biblia. Yo ke sadisaka Departema ya Kisalu na kupesa bamvutu na bangiufula yina bo ke yula bo mpi yo ke sadisaka bo na kupesa bankengi ya nziunga, bankuluntu mpi bapasudi-nzila formasio. Formasio yina me sadisaka bampangi mingi na kuyela na kimpeve. Mpi bampangi yina bo ke pesaka formasio ke sadisaka mingi dibundu ya Yehowa.

Banda na 1995 tii na 2018, mono vandaka kutala Babetele sambu mono vandaka mumonisi ya Nto-Kimvuka. Na ntangu yina bo vandaka kubinga nde nkengi ya zone. Mono vandaka kusolula ti bampangi ya Bakomite ya Filiale, bampangi ya Betele mpi bamisionere sambu na kupesa bo kikesa mpi kusadisa bo na konso diambu yina vandaka kuyangisa bo. Bampangi vandaka kutela mono ti Ruby mambu yina bo me kutanaka ti yo. Mambu yango vandaka kupesa beto mpi kikesa. Mu mbandu beto kwendaka kutala Betele ya Rwanda na 2000. Yo simbaka kibeni ntima na beto na kuwa mutindu bampangi mpi dibuta ya Betele gulukaka ntangu bo vandaka kufwa bantu ya dikanda mosi buna (génocide) na 1994. Bampangi mingi fwilaka bantu yina bo vandaka kuzola. Ata bampangi yina kutanaka ti bampasi ya ngolo, bo monisaka lukwikilu, bo vandaka ti kivuvu mpi bo vandaka na kiese.

Bubu yai, beto kele ti bamvula 80 ti ndambu. Mono salaka na Komite ya Filiale ya Betele ya États-Unis bamvula 20 ya me luta. Mono me kotaka ve Iniversite, kansi Yehowa mpi dibundu na yandi me longaka mono malongi ya kuluta mbote. Yo me sadisaka mono na kulonga bantu ya nkaka bakieleka ya Biblia yina lenda sadisa bo kimakulu. (2 Bak. 3:5; 2 Tim. 2:2) Mono me monaka mutindu mambu yina kele na Biblia me sadisaka bantu na kusoba luzingu na bo mpi na kukuma ti kinduku ya mbote ti Ngangi na beto. (Yak. 4:8) Mono ti nkento na mono Ruby, beto ke sadisaka bantu ya nkaka na kusepela ti dibaku ya kulonguka mambu ya Yehowa mpi ya kulonga bantu ya nkaka bakieleka ya Biblia. Yo kele dibaku ya nene yina bansadi ya Yehowa ke vandaka ti yo.