Cho 1940 tso ngani nari goti tse, madzá gø dhi ndrŭ ngangʉe Biblia ndima jifunza Yova dzá Dimu na nari tso. Nzá mai kpa rangʉe anzi funzo na ro, madzá mama ngʉ adi Dzamu dhi Munara ma, Amuka! ma na ba nì dhé. Cho 1950 na asamble eternasionale dangʉe New York City nǎ, ndirigoti madhó familia rangʉe ra fø Asamble na.

Føri goti tse le-djo Lawrence Jeffries ngangʉe ko ronga ndi bé nari tso. Ke ngʉ rine ndi ddi bbʉbbʉlo nga ma dho. Ya kwanza, nzá ma gbangʉe ma tso ro, Yova dzá Dimu adi ripo ndima nzɨ adi ndima tso tsu politiki dhi lo na ndirigoti la dhi lo na nari na ri. Ma pongʉeri ke ni nari kʉ, njati Amérique nǎ ndrŭ krʉ gʉ la tso ro ndima ra nari ró, bbaadui ka ndima lø i bbagʉ nga ndirigoti ndima sisi i bba djó. Ngatsovedha na le-djo Jeffries dhungʉeri ma tso: “Ni ká ddiri Amérique nǎ ndrŭ krʉ njinjí Yova dho, ro bbaadui si li ta kpa tso ro ró Yova ka ndi njiri ngbǎ?” Fø lo ma, nja lo ma na djo ke tu nanga ná lo kongʉe ma tsotso ma njari nari kʉ, ma u nari nga kʉ bbʉbbʉlo ri. Føri lingʉe ma ji Biblia nǎ bbʉbbʉlo ma chu nari bbo.

Ma ngʉ adi saa ba bbo ma zø madzá mama rungʉe dz’ nǎ le thɨ ná ngana ná Dzamu dhi Munara ma, Amuka! ma na. Fø saa na ma rangʉe riutso d’i nari kʉ, ma jifunza nari kʉ bbʉbbʉlo, føro ma ungʉe ritso u ma jifunza Biblia le-djo Jeffries na. Føri goti ma ngangʉe njudha dhi ngana ma si krʉ ddo ró nari tso. Ma jingʉe bbʉbbʉlo bbo nari dho ma ngʉngʉe hwè dhi lo-i d’ra ná ke. Madhó muradi thika lengʉeni le ma rangʉe ri famu nari kʉ, “Yova dhó bbo ddo [kʉ] chøchø” ná saa na. (Sef. 1:14) Fø saa na ma nzá jingʉeri ma  zø iniversite ki ro ri, føri rɨngana ma jingʉeri ma kó nja ndrŭ tsotso ndima chu Biblia nǎ bbʉbbʉlo.

Ma dyangʉe bbo darasa tso Bi 6 ddo 13 na 1956 nǎ, ndirigoti cho gbo goti ma bangʉe batiso muzunguko nǎ da ná asamble nǎ. Fø saa na ma nzá chungʉe ma bbʉ madhó maisha Yova dho ndirigoti ma longaddi nja ndrŭ dho ke djo nari nǎ ro ma ka ma ba ledha bbo nari ro ri.

Batiso ma ba nanga djó ro, bi da 6 nari goti ma ngʉngʉe painia wa kawaida. Bi 12 nǎ 1956 na singʉe ná Huduma ya Ufalme nǎ ngʉe ná lo djǒ pongʉeri ɨ “Ni ká ka ni njínji ngbà bbo uhitaji kʉ ná ngana?” Føri ngʉe ngbà ma ka ma njí ná lo. Ma jingʉe ma kó nga hwè lo-i d’ra ná ndrŭ kʉ bí ná nga tsotso.​—Mt. 24:14.

Ma tsɨngʉe Caroline du sud nǎ Edgefield na. Fø lu ngʉe ná kutaniko nǎ wahubiri ngʉe tho (4) dhé. Ma si ro wahubiri singʉe mbʉ (5). Ko ngʉ adi njudha nji ddikpa le-djo dhó dza njí ngʉe ná dzá nǎ. Krʉ bi ró ma ngʉ adi saa nji 100 lod’radha dhi njí kana. Ma ró njí ngʉe bbo dhonalo ma ngʉ adi chutso ddá lod’radha dhi njí dho ndirigoti hotuba bbʉ fø kutaniko nǎ. Hwè dhi lo kʉ bbo ma njínji nari lingʉeri ma chu lo bbo Yova djo.

Ma ddingʉe Biblia nǎ longa dho ná ddikpa isɨle dhó ngʉe bʉ d’ødha dhi lo dho le lingʉe ná ddikpa dza Johnston nǎ, fø vile nga ngʉe da ri. Ji ndi nanga jini ro fø le bbʉngʉe madhó saa na ma ka ma jie ma njí ná njí nganga ma dho ndirigoti le ungʉe ritso ko di njudha nji ndidhó ngʉe ná ddikpa karr dza dju nǎ.

Ma dho ddingʉe bbʉbbʉlo ná le-djo dhi ddùna Jolly Jeffries tsɨngʉe New York nǎ Brooklyn nǎ ro ndirigoti ke ngʉngʉe painia ma bbai. Ko ngʉ adi di ke ma na ddikpa le-djo bbʉngʉe ná dza nǎ.

Caroline du sud nǎ njí dhi salere ngʉe sese. Ddikpa cha ko njinjí ró, ko dho le ngʉ adi bbʉ ná mbø ngʉe dolare aro inga gbo dhé. Ddikpa saa na, ma dzingʉe nyo madhó mangʉe ná mbø gʉ ró krʉ. Nyo nanga ndrŭ ngʉ dzi nanga nǎ ro ma vʉ ná saa na, ddikpa ke ndringʉeni ma kuso ndirigoti ke dhungʉeri ma tso ɨ: “Nidhó lo ká ji njí ddi? Ma si dolare 1 bbʉ ni dho saa ddi kana ni njínji ró.” Ke bbʉngʉe gbo cha ma ka ma nji ná njí, føri ngʉe ø le chi dza nanga le thɨ nari. Ma njangʉeri wazi nari kʉ, Yova ma tsotso kó nì nja ma di Edgefield nǎ d’e. Føri dho cho 1958 na ma rangʉe asamble eternasionale dho New York City na.

Asamble dzá ya pili ddo dyi ddikpa bbo na mana kʉ ná lo njingʉeni. Ma njungʉe Ruby Wadlington na, painia wa kawaida ndi ngʉe Gallatin, Tennessee nǎ ro. Ko krʉ jingʉeri ko é bbamisionere nari dho ko singʉe fø asamble na dangʉe ná, Gileadi dhi njudha na. Luti ko ngangʉe nga ko ndi ko kana nari tso. Føri goti le chongʉe ma ma rá hotuba bbʉ Gallatin na. Ma løngʉe fø chu théi ndiro ma dhu ko ká ka ko chi ndoa ngbà Ruby na nari le tsó d’e. Ma tsɨngʉe Ruby ma dhó kutaniko na ndirigoti ko chingʉe ndoa 1959 na.

Madhó cho singʉe 23 ná saa na, le lingʉe ma kutaniko nǎ mutumishi (i ddo ró le adi rinzi wazee dhó baraza nǎ muratibu) Gallatin na.  Charles Thompson bengʉe kodhó kutaniko ronga ya kwanza, mwangalizi wa muzunguko ndi ngʉ ná nga djó ro. Ngbà mai ke chungʉe lo bbo ro, ke dhungʉe madhó ngaddidha le-djoi dhó lo u ná lo djo ndirigoti ngbaribbai ma nja waangalizi wa muzunguko adi kutaniko ronga b’o nari djo. Kedhó lo nǎ ro ma bangʉe ná somo kʉ, ri kʉ bblo le dhunga ndirigoti le chu krʉ lo vi lo djo, ddikpa lo nanga le vʉ nari njí.

Cho 1964 na le nzingʉe ma ndiro ma rá, Masomo ya Huduma ya Ufalme nji New York nǎ Sud Lansing nǎ ndi ngʉ da ro, fø masomo ngʉe bi ddi. Fø masomo ngʉ ongoza ná le-djoi lingʉe ù ma na, ndiro ma chu lo bbo Yova djo ndirigoti ma kana nga é chøchø ke na d’e.

Bi 1, 1965 na le pongʉeri ma ngʉ mwangalizi wa Muzunguko ndirigoti ko di kutaniko ronga be Ruby ma na. Kodhó ya kwanza muzunguko dhó eneo ngʉe bbo, ritso ngangʉeni Tennessee nǎ Knoxville nǎ ro, chøchø Virginie nǎ Richmond na. Føri goti ri tsungʉe ndi nǎ Caroline du Nord, Kentucky ndirigoti Virginie dzá dyi tsu ná nga laidjo kʉ ná makutaniko. Ma ngʉ adi njínji titi ndrŭ kʉ nǎ ná kutaniko kpali lu dhonalo États-Unis dzá agʉnga laidjo sheria nzá ungʉe ritso ro titi ndrŭ ma nju ndima tso sha na ri. Le-djoi ngʉe njedha nari dho, ri ngangʉeni ko di kodhó kʉ ná ritsi ro bbʉbbʉ uhitaji na kʉ ná ndrŭ dho. Mwangalizi wa muzunguko dzá njí ma nji bicha nari ddi bbo na mana kʉ ná i somo nga ma dho: “Adho ni le-djo kutaniko nǎ ndrŭ dho. Ro, nzɨ ngʉ ni kpadhó patro bbai. Ni ka ni kó kpa tsotso njati kpa di ni nja ndima dhi djona bbai ró dhé.”

Ddikpa sese kʉ ná kutaniko ronga ko bengʉe ná saa na, Ruby ngangʉe funzo tso jadda kʉ ná ddikpa isɨle na, fø le dzá ngʉe ddikpa dhó cho kʉ ná singbangba. Ddikpa saa na, kutaniko nǎ ddikpa le dho ma nzá ddi ri ro kangʉe ndi ongoza funzo ri ná saa na, Ruby ongozangʉe funzo barua chulu. Luti ko ki ngʉngʉe ná saa na, fø isɨle ngʉ adi si krʉ kʉ ná njudha na. Painia kʉ ná aro kʉ ná le-vei singʉe fø kutaniko na ná saa na, fø isɨle ma dingʉe ngazø fø ndrŭ na ndirigoti tse le bangʉe batiso. Cho 1995 na b’lo cho da fø nga djó ro 30 ro, Patterson nǎ Beteli nǎ jadda kʉ ná ddikpa le-ve singʉe loti Ruby na. Føri ngʉe Ruby ma zøngʉe nga na ná chá isɨle dzá singbangba. Fø singbangba ma, lebbá ke ma na zøngʉe 100 ri si na ná Gileadi nǎ wanafunzi dhó darasa.

Ya pili ko rangʉe muzunguko nǎ njí dho Floride centrale na. Fø saa na kodhó lo jingʉe mutokari, føri dho ko dzingʉe ddikpa kʉ ná ri bblo pli kʉ ná dzi na. Ro, ya kwanza yenga ddo kana, kodhó motokari nǎ ddikpa ritsi sangʉeni. Ro ri ko thɨ na ná mbø ro nzá mangʉeri. Ma nzingʉe ddikpa le-djo dhonalo ma ngʉ riddi ke ka ndi kó ko tsotso ngbà. Ke pongʉeri ndidhó njí dhi kpa kana ddikpa ke thɨ kodhó mutokari, føri goti le-djo pongʉeri nzɨ ko bbʉ mbø. Føri dho ke pongʉeri, ni nzɨ ddikpa ritsi ro ma bba ddi ma dhona ri. Ro, ke i bbʉngʉe mbø dhi kado ko dho! Føri ngʉe Yova adi ngaddi nì ndidzá njí dhi ndrŭ djo nari dhǒ ná bblo kʉ ná loroji. Fø lo nongʉe nga ko dho nari kʉ, ringani ko di kodhó ritsi ro bbʉbbʉ nja ndrŭ dho.

Ko rá ngbá kutaniko ronga ma be ró, ko ngʉ adi di le-djoi dhó dza nǎ dhé. Føri dho kodhó bblo kʉ ná bbakau ngʉe bí. Ddikpa cha, ma ngʉ madhó rapore ndi kutaniko djo, ro abbaro ma rangʉe nari ngʉe nzá ma dya ritso ri, ma bbangʉe ri mashine na. Føro ngasdjo ma ngʉngʉe ná saa na, ma singʉe ri rr fø rapore na fø familia nǎ cho gbo (3) dhi ngba ko ma “tsotso” b’lo, føri ngʉe ngba sangʉe ri sa nari. Fø lo na ma chøngʉe fø ngba bicha.

Cho 1971 na ma bangʉe ná barua pongʉeri, ma rá mwangalizi wa wilaya New York City na. Ko nyǒ ro nzá fø lo thongʉeri! Fø lu ko rangʉe ná saa na, madhó cho ngʉe 34 dhé. Le-djoi kongʉe ma hwè na dhonalo ma ngʉe kpadhó ya kwanza mwangalizi wa wilaya titi ma kʉ ro.

Mwangalizi wa wilaya ma ngʉe ná saa na, ma ngʉ adi hwè ba bbo Yova djo ma loddi krʉ yenga ddo dzá mwisho na muzunguko nǎ da ná asamble nǎ nari dho. Bí kʉ ná waangalizi wa muzunguko chungʉe lo pli ma djolu. Fø kpa kana ddikpa ke bbʉngʉe madhó batiso dhi hotuba. Njari ngʉe le-djo, Theodore Jaracz luti ndi ngʉngʉe Lo dho chutso ddá ná Baraza nǎ ddike ro. Føri goti bbo chu lo ná le-djoi ngʉ adi njínji Brooklyn nǎ Beteli nǎ. Ma ngʉ adi mbai po bbo waangalizi wa muzunguko dho ndirigoti Beteli nǎ ndrŭ dho dhonalo kpa ngʉ adi liri ma mbu ma bblo. Ma njangʉeri nari kʉ, fø jidha dhi wazee ngʉ adi ndima thí li Mungu dzá Lo djo ndirigoti kpa ngʉ adi Tengenezo tsotso kó chi ndima tøni ro. Kpadhó  nyenyenga lingʉeri rie sʉsʉ ma dho ma njí mwangalizi wa wilaya dhi njí.

Cho 1974 na Lo dho chutso ddá ná Baraza pongʉeri waangalizi wa muzunguko dhó nja kikundi rá nja njí nji, føri dho ma ki ngʉngʉe vi mwangalizi wa muzunguko, ro kpadjo ringʉe Carolina du Sud na. Hwè dhi lo kʉ, fø saa na titi ndrŭ ma, sha ma na ngʉ njuni nì ddikpa ngana ndirigoti le-djoi bangʉe hwè bbo fø lo dho.

Cho 1976 dzá mwisho na, le chongʉe ma Géorgie nǎ Atlanta ma kana Columbus na ngʉe ná muzunguko na. Ma bʉ d’ødha dhi hotuba ma bbʉngʉe ná saa ngano bblo pli, føri ngʉe mbʉ (5) kʉ ná titi nzø chengʉeni kpadhó dza ro ddikpa ke tøngʉe kazz nari dho ná saa na. Nzø dzá mama na le rangʉe dawa djo, le ronga vongʉe vo nari dho. Titi kʉ ná Yova dzá Dimu ma, sha kʉ ná Yova dzá Dimu ma na ngʉ adi si birobiro dawa djo fø gø dhi ndrŭ iso pɨ. Ma njangʉe ngbaribbai ma le-djoi dhongʉe jidha wazi nari. Fø di ná zølo ka ndi kó Mungu dzá ndrŭ tsotso ndima ve kpakpa bbo pli kʉ ná hali tso maddi.

Cho 1977 na le nzingʉe ko Brooklyn nǎ Beteli na, sese ddo dho, ndiro ko kó ddikpa njí tsotso d’e. Fø njí tso dyani nari goti Lo dho chutso ddá ná Baraza nǎ aro kʉ ná le-djoi singʉe ko dhi ngana Ruby ma na ndirigoti kpa dhungʉeri ko tsó, ko ká kʉ tayari nì ndiro ko má theinga dho Beteli na d’e. Ko pongʉeri ko kʉ tayari nì.

Ma nji cho 24 njí dhi departema nǎ, fø departema nǎ kʉ ná le-djoi adi bbo na mana kʉ ná kpakpa kʉ ná ngadhudha goti ngʉ. Cho bí kana Lo dho chutso ddá ná Baraza adi gbagba ndi tso Biblia nǎ kanuni na ná chutsoddadha bbʉ. Føri adi njí dhi departema nǎ kpa tsotso kó nja kpa ngʉ ndima tsó dhuni ná logoti d’e, ndirigoti ri adi waangalizi wa muzunguko ma, wazee ma, painia ma na tsotso kó ndima ba ná formasio kana maddi. Fø formasio ko bí kʉ ná ndrŭ tsotso nja ndima dhi kiroho nǎ d’e. Ndirigoti føri adi rili Yova dzá tengenezo ngʉ kpakpa.

Cho 1995 djó ro kpø 2018 djo, ma bengʉe njonjo kʉ ná tawi ronga dhonalo ma ngʉe bbo bbagʉ ro le ngʉ adi cho ná ke, føri le ngʉ adi nzǐ mwangalizi wa eneo. Ma ngʉ adi nju Tawi nǎ komite na ma, Beteli nǎ ndrŭ na ma, wamisionere na ma ndiro ma li kpa kpakpa ndirigoti ma kó kpa tsotso kpadhó kpakpalo na d’e. Ndirigoti fø le-djoi ma, le-vei ma na d’ra ndima da lu ná lo ko dho ró, bí djana føri ngʉ adi ko li kpakpa. Loroji na, ko rangʉe Rwanda nǎ nga be 2000 na. Ko rrngʉe ngbaribbai ma le-djoi ma, Beteli nǎ kʉ ná ndrŭ ma na gøngʉe 1994 na bangʉe nga ná ndrŭ chedha (génocide) nǎ ro nari løngʉe ko thí ronga bbo. Bí kʉ ná ndrŭ ró ji kpa ji ná ndrŭ chengʉeni che. Ngbà mai fø le-djoi bangʉeni kpakpalo na ro kpa ngʉe udha na, ngab’odha na, ndirigoti hwè na dhé.

Kpadjo kodhó cho dada 80 djolu. Ma njinjí b’lo cho 20 États-Unis nǎ Tawi nǎ Komite nǎ. Ma nzá zø iniversite ro ri, ro ma ba bblo pli kʉ ná longaddidha Yova dhó ro ndirigoti kedhó tengenezo dhó ro. Føri liri ma ddi Biblia nǎ bbʉbbʉ lo nga nja ndrŭ dho, ná føri ka ndi bbʉ hwè kpa dho theinga dho. (2 Ko. 3:5; 2 Ti. 2:2) Ma nja ngbaribbai ma, Biblia ko nja ndrŭ tsotso ndima thɨ ndima dhó maisha thika ndirigoti ndima kana nga ngʉ chøchø ndima No ná ke na nari. (Yak. 4:8) Ngbà ri ka ndi ká ko dho ná saa na, ma ma, Ruby ma na ko adi ra anzi kpakpa ko ndrŭ li nari na nja ndima ji Yova djo ndima lo chu ndirigoti ndima Biblia nǎ bbʉbbʉlo ngaddi nja ndrŭ dho ná fø pendeleo d’e. Føri kʉ Yova dzá njí dhi ndrŭ adi hwè ba dho ná bbo pli kʉ ná pendeleo!