E higni mag 1940, jonyuolna nochako puonjore Muma gi Joneno mag Jehova. Puonjruokgino ne ok odhi nyime. Kata kamano, minwa to nodhi nyime yudo gasede mag Watchtower kod mag Awake! E higa mar 1950, joodwa nogwel e chokruok maduong’ moriwo pinje ma notim New York City, kendo ne wadhi e chokruogno.

Mapiyo bang’ chokruogno, Owadwa Lawrence Jeffries nochako limowa. Nokonya ahinya puonjora adiera. Mokwongo okwongo, ne ok ayie gi paro mar Joneno mag Jehova mar tarmruok donjo e weche siasa kod lweny. Ne ajawachoga ni ka ji duto manie piny Amerka otamore dhi e lweny to jo wasikwa ne nyalo monjowa ma kaw pinywa te. Owadwa Jeffries nopenja niya: “Iparo ni Jehova ne nyalo timo nang’o ka po ni jo Amerka duto ne tiyone kae to jowasigu omonjogi?” Penjono kaachiel gi weche mamoko ma nowachona nokonya fwenyo ni ne an gi paro ma ok kare. Mano nomiyo abedo gi gombo mar medo ng’eyo adiera mag Muma.

Natiyoga gi thuolo mathoth e somo gasede mag The Watchtower kod Awake! ma minwa ne somoga chon kendo nokano e sto moro ma ne nie odwa. Bang’ kinde, nafwenyo ni asechako puonjora adiera, kuom mano, nayie mondo Owadwa Jeffries opuonja Muma. Bende, nachako dhi e chokruoge ma ok abara. Adiera nomolo e chunya kendo nabedo jalendo mar wach maber. Chenroga mag ngima nolokore ka nafwenyo ni “odiechieng’ maduong’ mar Jehova chiegni.” (Zef. 1:14) Kar keto pacha e weche mag yunivasiti, koro nadwaro konyo jomamoko mondo ging’e adiera mag Muma.

 Natieko skul mar sekondar Jun 13, 1956, kendo bang’ ndalo adek nobatisa e chokruok moro mar alwora. Ne ok ang’eyo ni nanyalo yudo gueth mathoth nikech nachiwo ngimana mondo apuonjra e wi Jehova kendo puonjo jomamoko e wiye.

Dweche auchiel bang’ ka nosebatisa, nabedo painia mapile. Kingdom Ministry ma Desemba 1956 ne nigi sula moro ma ne wacho ni “Be Inyalo Chiwori Dhi Konyo Kama Jolendo Dwaroree Moloyo?” (“Can You Serve Where the Need Is Great?”). Ne an achiel kuom joma ne nyalo chiwore kendo nadwaro dhi konyo e alwora ma joyal wach maber ne nokie.​—Mat. 24:14

Nadar madhi Edgefield man South Carolina. Kanyaklano ne nigi jolendo ang’wen kende. Ka ne adhi e kanyaklano, koro ne wabedo jolendo abich. Ne watimoga chokruoge e od owadwa moro. Nalendoga seche 100 dwe ka dwe. Nadichga ahinya e weche mag tayo ji e tij lendo kod timo migepe e chokruok. Kaka namedo bedo modich e tijego, e kaka namedo ng’eyo Jehova.

Nitie miyo moro ma napuonjorago Muma ma ne nigi kar kano jomotho e taon mar Johnston, ma ne ok bor ahinya gi kama ne wadakie. Noyie miya tich ma nanyalo timo kuom ndalo moko kaachiel gi ot moro matin ma ne wanyalo tiyogo kaka Od Romo marwa.

Owadwa Jolly Jeffries, ma ne en wuod owadwa ma nopuonja Muma nodar oa Brooklyn, New York, kendo en e painia ma nomiya mondo wakonyrego e tij lendo e alworano. Ne wadak kode e od kontena moro ma owadwa moro nokonyowago.

Osara ma nichulo ji ne tin ahinya kono. Nichulowaga siling’ 200 kata 300 kama ma Kenya e odiechieng’. Chieng’ moro, noyudo aa ng’iewo chiemo gi pesa ma nadong’-go e duka moro. Ka nawuok e dukano ng’at moro nobiro ira mopenja niya: “Be idwaro tich? Abiro chuli siling’ 100 kuom sa chiel.” Nomiya tij timo ler kamoro ma ne igedoe kendo natimo tijno kuom odiechienge adek. Ne nenore maler ni Jehova ne konya mondo adhi nyime dak Edgefield. Bende, nayudo thuolo mar dhi e chokruok maduong’ moriwo pinje ma notim New York City e higa mar 1958.

E odiechieng’ mar ariyo mar chokruogno, gimoro makende notimore. Naromo gi nyaminwa moro miluongo ni Ruby Wadlington, ma ne en painia mapile e kanyakla mar Gallatin ma ne ni Tennessee. Nikech waduto ne wagombo bedo jomisonari, ne wadhi e romo mar joma ne dwa dhi e Skul mar Gilead ma notim e chokruogno. Bang’e, ne wachako ndikore barupe. Nogwela mondo adhi agol twak mar ji duto e kanyakla ma Gallatin. Natiyo gi thuolono e wacho ne Ruby ni nagombo ni wakendre. Nadar madhi e kanyaklagi Ruby kendo ne wakendore e higa mar 1959.

Ka ne an jahigni 23, noketa mondo abed jatij kanyakla (ma sani iluongo ni jachan bura mar  jodongo) e kanyakla ma Gallatin. Kanyaklawano e kanyakla mokwongo ma Charles Thompson nohango limo ka en jarit-alwora. Ne en gi lony ahinya. Kata kamano, pod nopenja kaka ninyalo kony owete gi nyimine, kod gik ma jorit-alwora mamoko ne timoga mondo gikony owetego. Napuonjora kuome ni ber bedo ng’at mohero penjo penjo kendo ng’eyo kor wach maber ka pok ikawo okang’ moro amora.

E dwe mar Mei higa 1964, nogwela e Skul mar Tij Pinyruoth ma nitimoga kuom dwe achiel e taon mar Lansing, man New York. Owete ma ne tayo skundno nomiyo abedo gi siso mar puonjora adiera momedore kendo timo dongruok mondo amed bedo Jakristo motegno.

Januar 1965, wan gi Ruby ne wayudo barua ma ne kwayowa mondo abed jarit-alwora. Alwora ma nomiwa mokwongo ne a chakre Knoxville man Tennessee, nyaka Richmond man Virginia. Noriwo kanyakla ma ne ni North Carolina, Kentucky, kod West Virginia. Kanyakla ma ne walimoga ne nigi jorotenge lilo nikech kindeno, e gwenge ma ne ni yo milambo e piny Amerka, jorotenge gi jorochere ne ok riwrega kamoro achiel. Owetego nodhier kendo nyaka ne wapuonjre kaka ne wanyalo konyo owete mamoko gi gik manok ma ne wan-go. Jarit-alwora moro ma nosetiyo kuom thuolo malach e tije mar jarit-alwora nomiya puonj moro maduong’. Nowachona kama: “Bed owadwa e kanyakla midhiye. Kik ibed bos. Ka owete manie kanyakla midhiye oneni kaka owadgi, to biro bedoni mayot konyogi.”

Ka ne wadhi e kanyakla moro matin, Ruby nochako puonjore gi nyako moro ma ne nigi nyathi ma nyako ma jahiga achiel. Ka ne joma nie kanyaklano ne ok nyal yudo thuol mar puonjore kode, Ruby ne puonjorega kode e yor barua. E limbewa ma luwo e kanyaklano, nyakono nobiro e chokruoge duto. Ka ne nyimine moko ma jopainia makende nodar mobiro e kanyaklano, ne gidhi nyime puonjruok kode Muma kendo mapiyo nono nobatise. Higni 30 moko bang’e e higa mar 1995, ka ne wan Bethel ma Patterson, nyaminwa moro nobiro ir Ruby. Ne en nyar miyo ma Ruby ne puonjorego Mumacha. Nyaminwano gi jaode ne gin jopuonjre e Skul mar Gilead e klas mar 100.

Migawowa mar ariyo ka an jarit-alwora ne ni Central Florida. Chop kindeno, ne waneno ni dwarore ni wabed gi mtoka kendo ne wang’iewo moro e nengo moyueyo. Kata kamano, e juma mokwongono, injin mare nokethore. Ne waonge pesa moro amora ma ne wadong’go ma ne wanyalo losego. Naluongo owadwa moro ma naparo ni nyalo konyowa lose. Achiel kuom jotichne nolosonwa mtokwano kendo owadwano ne ok oyie ni wachule pesa moro amora. Nowachonwa niya: “Kik udew, uonge gopa mora amora.” Nomiyowa nyaka pesa moko matin kaka mich! Mano ne en ranyisi maber ahinya ma nyiso kaka Jehova ritoga jotichne. Mano noparonwa ni wan bende onego wabed jochiwo kendo waikre konyo jomamoko.

Ka ne walimoga kanyakla mopogore opogore, ne wadakga gi owete e miechgi. Mano nomiyo wabedo gi osiepe mang’eny ahinya. Chieng’ moro naweyo ripot mar kanyakla ka pok atieko e wi masinda mar typewriter. Ka naduogo chieng’no godhiambo, nafwenyo ni nyathi joodno moro ma wuoyi ma ne en jahigni adek nokonya tieko ndiko ripodno. Ne wajanyieroga wachneno kinde mang’eny ka waromo.

E higa mar 1971, ne wayudo migawo manyien mar bedo jarit-distrikt e alwora mar New York City. Wachno nomako dhowa! Ne an mana jahigni 34 ka nabedo jarit-distrikt. Owete ma ne nie alworano norwaka ahinya, kata obedo ni ne an jarit-distrikt ma jarateng’ ma nokwongo limogi.

Bedo jarit-distrikt nomiya thuolo mang’eny mag puonjo ji e wi Jehova e chokruoge mag alwora ma ne jabedoga e giko juma ka juma. Ng’eny jorit-alwora ne nigi lony moloya. Achiel kuomgi ne en owadwa ma nogolo twak chieng’ ma nibatisa. Owadwa ma chielo ne en Theodore Jaracz, ma bang’e nobedo achiel kuom owete manie Bura Matayo. Ne nitie bende owete mathoth ma ne nigi lony ma ne tiyo Bethel ma Brooklyn. Namor nikech jorit-alworago kaachiel gi jo Bethel nomiyo awinjo ka an thuolo kodgi. Naneno kaka owetego ne gin jokwath mabeyo ma nogeno kuom Wach Nyasaye kendo ma ne siro riwruok mar oganda Jehova  gi chunygi duto. Bolruok ma ne ginyiso nomiyo obedona mayot tiyo ne Jehova kaka jarit-distrikt.

E higa mar 1974, Bura Matayo nochako keto grup machielo mar jorit-alwora mondo obed jorit-distrikt kendo an nomiya migawo mar bedo jarit-alwora. Wang’ni to koro ne wadhi South Carolina. Gima ber en ni chop kindeno, owete gi nyimine ma jorotenge kod jorochere ne nyalo riwore kamoro achiel kendo mano nomorogi ahinya.

Ka nochopo giko higa mar 1976, nadhi nyime gi tij jarit-alwora Georgia e alwora mokwako Atlanta kod Columbus. Anyalo paro maber ka nagolo twak mar yik mag nyithindo abich ma jorotenge ma notho ka ne jomoko omwocho mbom e odgi. Min nyithindogo norwak e wod nikech nohinyore. Joneno mag Jehova ma jorochere kod jorotenge ne siko ka dhi e osiptal mondo giho jonyuol nyithindogo. Naneno hera madier ma owetego ne nigo. Tim ng’wono kaka mago, nyalo konyo jotich Nyasaye mondo ginyagre gi pek ma giromogo.

E higa mar 1977, nokwawa mondo wadhi Bethel ma Brooklyn kuom dweche moko mondo wadhi wakony e tich moro. Ka ne tijno chiegni rumo, owete moko ariyo ma ne nie Bura Matayo nowuoyo koda kendo ne gipenja ka an gi Ruby wanyalo yie dhi nyime tiyo Bethel. Ne wayie gi kwayono.

Kuom higni 24, natiyo e Migawo Mochung’ ne Tij Lendo kama owete romoe gi weche kod penjo ma korgi tek. Kuom hignigo duto, Bura Matayo nosebedo ka miyowa weche ma ne nyalo tayowa ka luwore gi puonj mag Muma. Wechego e ma ojatigago e dwoko penjo mopogore opogore. Bende, itiyoga kodgi e tiego jorit-alwora, jodong-kanyakla, kaachiel gi jopainia. Tiegruok ma kamano osekonyo owete gi nyimine mang’eny mondo gibed Jokristo motegno. Mano osekonyo kendo otego ahinya riwruok mar oganda Jehova.

Chakre higa mar 1995 nyaka 2018, nomiya migawo mar limo ofise mopogore opogore kaka owadwa ma ofis maduong’ ooro. Chon owete ma ne timo migawono niluongo ni jorit malimo ofise. Nayudo thuolo mar romo gi owete mopogore opogore ma ne nie Komiti mag Bad Ofise, jo Bethel, jomisonari kendo nayudo thuolo mar jiwogi kendo konyogi loyo pek ma ne gin-go. Mbaka ma an gi Ruby ne wajagoyo kodgi ne jiwowaga ahinya. Kuom ranyisi, ka ne walimo ofiswa ma Rwanda e higa mar 2000, ne wamor ahinya winjo kaka owete gi nyimine kod jo Bethel notimo kinda mondo girit winjruok ma ne gin-go e kinde lweny mar dho udi ma ne gore higa mar 1994. Ji mang’eny notho e lwenyno. Kata obedo ni owetego ne kalo e chal matek kamano, ne ginano ka gin gi yie, geno, kod mor.

Sani koro wan jo higni 80 gi wiye. Kuom higni 20 mosekalo, asebedo ka atiyo kaka achiel kuom owete manie Komiti mar Bad Ofis e Bethel ma Amerka. Ne ok ayudo tiegruok moro amora e yunivasiti, kata kamano, aseyudo puonj maberie mogik koa kuom Jehova kod riwruok mare. Mano osemiyo apuonjo jomamoko adiera mag Muma ma nyalo konyogi e ngimagi duto kendo nyaka chieng’. (2 Kor. 3:5; 2 Tim. 2:2) Aseneno gi wang’a kaka puonj mag Muma osekonyo ji mang’eny dak e ngima maber moloyo kendo bedo gi winjruok maber gi Jachuechgi. (Jak. 4:8) An kaachiel gi Ruby wadhi nyime timo duto ma wanyalo mondo wajiw jomamoko ogen thuolo ma gin-go mar puonjore e wi Jehova kendo puonjo jomamoko adiera mag Muma. Mano en thuolo makende ma jatich Jehova moro amora nyalo bedogo!