Naa ja mä jëmëjt 1940, tatsë ndääk ndeety tyëjkëdë ëxpëjkpë mëdë Jyobaa tyestiigëty. Ko tiempë nyajxy, kyaj nyekyˈëxpëkandë, per duˈunyëmëtsë ndääk ojts tˈaxäjë rebistë Diˈib Xytyukˈawäˈänëm etsë ¡Despertad! Mä jëmëjt 1950, ta tyuunë tuˈugë asamblee internasional jap Nueva York mäts niˈamukë nˈojtstë.

Xëmëts ijty xykyuˈixëdë nmëguˈukˈäjtëm Lawrence Jeffries ets yëˈëts mëdiˈibë xytyukniˈˈijxë Diosë yˈayuk. Kyajtsë nety nˈoyˈixy ko ja Testiigëtëjk kyaj syoldäädëˈatäˈändë ets ko kyaj ttuktëkëyäˈändë politikë. Duˈunëts ijty nˈanëëmë, pën kyaj pën nyëjkxy tsiptuumbë, pojënë nmëtsipˈäjtëm xynyidëkëyäˈänëm. Per tsuj yajxonëts xytyukjaygyujkë etsëts xyˈanmääy: “Mijts wiˈix mˈokwinmay, koxyëp niˈamukë jäˈäy mëdiˈibë Estados Unidos ak Testiigë, ¿tidaa Jyobaa tyunëp ko nyidëkëdët ja myëtsipëty?”. Extëmëts xyˈatsoowëmbijty ets tijatyëts xyˈaktukmëtmaytyak, xypyudëjkëts parëts nbëkëdë kuentë ko kyaj nety yˈoyëty extëmëts nwinmay, ets tats niˈigyë nˈaknijawëyany tijatyë Biiblyë tukniˈˈijxëp.

Ngäjpxtääyëtsë rebistë Diˈib Xytyukˈawäˈänëm etsë ¡Despertad! mëdiˈibëts ja ndääk pyëjkëˈk. Ok, tats nˈijxy ko tamëtsë nety kujk nnijawë ja tëyˈäjtën. Päätyëts nˈanmääyë Jeffries parëts yëˈë xyaˈëxpëkët, pes tëtsë nety xyˈokˈanmaabyë kots xyaˈëxpëkäˈäny. Jëjwitsëts nanduˈun nˈyeˈeytsyondaky reunyonk ets kom njantsy yˈoymyëdoowëts tijatyëts njäjt, päätyëts näjxy publikadoor. Kots nnijäˈäwë ko “Jyobaa myëj xëëw wingon yˈity”, tats kyaj nekytyuuny mëdiˈibëtsë nety të ndukniwinmayë (Sof. 1:14). Kyajts nekyˈëxpëkany mä unibersidad, pes yëˈëtsë netyë jäˈäy ndukniˈˈixëyaampy ja tëyˈäjtën.

Jats nyajkëjxyë prepë 13 äämbë junië 1956, ets kyumdëgëk xëëw, tats nnëbejty mä asamblee majtsk xëëbë. Kyajts mdimywyinmääy wiˈixëtsë netyë  Jyobaa xykyunuˈkxäˈäny mëjwiin kajaa kots të nˈixyˈaty ets kotsë jäˈäy ndukniˈˈixëdë ja tëyˈäjtën.

Ko nyajxy tëdujk poˈo mätsë nety të nnëbety, tats nduundëjkë prekursoor regulaar. Mä Wiˈix nduˈunëmë Diosë tyuunk mëdiˈibë pëtsëëm inglés, disiembrë 1956, myëmiin tuˈugë artikulo mä yaˈˈanmääytyë ënäˈktëjk parë nyayˈawanëdët ets nyëjkxtët käjpxwäˈkxpë mä tyëgoyˈatyë naybyudëkë. Duˈunëts njäˈäwë ko ëjts jyawë yajmëgäjpxp, pes nëjkxäämbëtsë nety mä duˈumbë lugäär (Mat. 24:14).

Tats ojts nëjkxy Carolina del Sur mä tuˈugë lugäär mëdiˈibë xyëwˈäjtypy Edgefield, mä tuˈugë kongregasionk mä nety jeˈeyë nimäjtaxkë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë käjpxwäˈkxtëp. Japëts ijty nreunyonkˈattë mä tuˈugë nmëguˈukˈäjtëmë tyëjk ets poˈoboˈo jats ijty ngëyakyë nˈoorë tukmëgoˈpx. Jamëts ja nxëëw ndiempë nyajtuuny mäts ndukniˈˈixë ja nmëguˈukˈäjtëm wiˈix kyäjpxwäˈkxtët ets mäts nˈagäjpxë tijatyëts nyajnaxaampy reunyonk. Kots niˈigyë nduuny mä kongregasionk niˈigyëts tijatyë Jyobaa xytyukniˈˈijxë.

Yëˈëts ojts xymyoˈoyë tuunk tukujkyxyëwaty tuˈugë toxytyëjk mëdiˈibëtsë nety nyaˈëxpëjkypy, mëdiˈibë nety myëdäjtypy tuˈugë negosyë jap Johnston. Ojtsëts nanduˈun xytyukˈanuˈkxyë tyëjk parëts jap nreunyonkˈattët.

Yëˈëts mëët nduuny prekursoor jap Edgefield, ja nmëguˈukˈäjtëmë myäänk mëdiˈibëtsë nety të xyaˈëxpëky. Japëts ntsënääytyë mä tuˈugë tëjk mëdiˈibë karrë pyawoˈompy ets yëˈëts ojts xytyukˈanuˈkxtë tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm.

Mätsë nety nˈittë, jantsy kujënaky ijtyë jäˈäy yajmëjuytyë. Tuk xëëbë jats ijty nyajmëjuytyë majtsk dolar o tëgëk dolar. Tëgok, tëtsë netyë nmeeny nyajkëjxtääynyëdë mäts ojts të njuytyë tijatyëts nyajtunandëp kots tuˈugë yetyëjk xyˈanmääy: “¿Yëˈë mˈëxtaabyë tuunk? Mbäät nyatuny ets ja nmëjuyët tuk dolar tuk oorëbë”. Tëgëk xëëwëts nduuny ets yëˈëts nyajwats ja nax mä nety tyëjkojäˈändë. Kots duˈun ja nduunk nbaty, yëˈëjëts xytyukˈijx ko Jyobaa tsyojkypyë nety parëts jap nduunˈadëˈëtsët. Per oyëtsë nety kyaj nëgoo nmeeny nsentääbë, ojtsëts mä tyuunë tuˈugë asamblee internasional jap Nueva York, mä jëmëjt 1958.

Mä ja myëmajtsk xëëbë asamblee, tats nˈixyˈajtyë Ruby Wadlington, mëdiˈibë nety tuump prekursoora regulaar jap Gallatin. Ruby misioneerë nety nanduˈun tyunäˈäny, päätyëts nˈojtstë mä ja reunyonk tyuunë pënaty nëjkxandëp Galaad. Ok, tats mëët nnaynyijäˈäyëtsyondakë. Tëgok, kots nyajwooy diskursaräjtpë mä kyongregasionk, tats nyajtëëy pën xypyëkäämbëts. Tats näjxy mä kyongregasionk ets jats nbëjktë 1959.

Kotsë netyë njëmëjt 23, tats jap Gallatin nyaˈˈanmääy parëts ndunët siervo de congregación, mëdiˈibë tyam yajtijp mëjjäˈäy mëdiˈibë tijaty tyukniwijtsëp mä mëjjäˈäytyëjk. Charles Thompson, yëˈë nety tuˈugë sirkuitë mëdiˈibë näämnëm të tyuundëkë ets yëˈë tim jawyiin kyuˈijxëts ja ngongregasionk. Yëˈë  jyajty nyijäˈäwëbë nety wiˈix tijaty yajtunäˈäny. Per ko jyajty mätsë ngongregasionk, tats xyajtëëy wiˈix yajpudëkëyäˈändë ja nmëguˈukˈäjtëm ets tijaty të ttundë ja wiinkpë sirkuitë parë të tpudëkëdë. Yäˈädë nmëguˈukˈäjtëm xytyukniˈˈijxëts ko tsojkëp jawyiin tijaty nyajtëˈëwëm mä kyajnëm ti nduˈunëm.

Mayë poˈo 1964, tats nyajwooy mä Eskuelë parë Mëjjäˈäytyëjk ets mëdiˈibë Pudëjkëdëp, ja nety jyeky tuk poˈo, jap tyuunë South Lansing (Nueva York). Pënatyëts xyaˈëxpëjktë xypyudëjkëdëts parëts niˈigyë Jyobaa nˈixyˈatët etsëts nmëwingonët.

Eneerë 1965, tats nyaˈˈanmääy mëdë Ruby parëts ndundët sirkuitë. Kajabäädëts ijty nguˈixëdë nmëguˈukˈäjtëm desde Knoxville (Tennessee) axtë Richmond (Virginia). Nanduˈun Carolina del Norte, Kentucky ets Virginia Occidental. Yëˈëyëts ijty ja nmëguˈukˈäjtëm nguˈijxëdëp mëdiˈibë yëk extëm ëjts, mët ko Estados Unidos nëgooyë ijtyë jäˈäy nyayˈaxëkˈijxëndë, pes kyaj tyuˈukmuktë mëdiˈibë yëk ets weerë. Ja nmëguˈukˈäjtëm jantsy ayoowdëp ijty, ets päätyëts tijaty oynuˈunën ndukpudëjkëdë. Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë nety jeky kujk tyuunë sirkuitë, duˈunëts xyˈanmääy: “Ko mjäˈtët mä tuˈugë kongregasionk, kyaj duˈun mjatët extëm tuˈugë wintsën, pes mbäät niˈigyë xypyudëkëdë pën yëˈëjëty mjäˈäwëdëp extëmë mmëguˈuk mmëgaˈaxpën”.

Tëgok kots njäjttë mä tuˈugë kongregasionk, ta Ruby dyaˈëxpëjktsondaky tuˈugë toxytyëjk ets tamë nety tuˈugë nyëëxuˈunk mëdiˈibë tuˈugë jyëmëjt. Kom kyaj nety pën mä kongregasionk mëdiˈibë yaˈëxpëkëdëp, ta duˈunyëmë Ruby dyaˈëxpëjky ko tnijäˈäyë. Kots jatëgok ojts nguˈixëdë nmëguˈukˈäjtëm mä yäˈädë kongregasionk, ta ja toxytyëjk yˈojtsy reunyonk. Ok, ta jyäjttë nimajtskë prekursoora espesial ets yëˈë yˈakˈyaˈëxpëjktë yäˈädë toxytyëjk axtë ko nyëbejty. Mä jëmëjt 1995, nyaa 30 jëmëjtëp mä netyë Ruby të dyaˈëxpëjktsondaˈaky ja toxytyëjk, ta mä Betel mëdiˈibë Patterson, nyimiinë tuˈugë kiixy ets ojts kyäjpxpoˈkxyëty. Yëˈëdëmë nety ja toxytyëjkë nyëëx mëdiˈibë Ruby yaˈëxpëjk. Japtëmë nety të jyaˈty Betel mëdë myëmëjjäˈäy parë yˈëxpëkäˈändë Galaad mä klase 100.

Ok, tats nyajkajxtë Florida. Mä taabë tiempë, yëˈëtsë nety njuyandëp tuˈugë karrë ets tats ojts nbäättë tuˈuk mëdiˈibë naa kujënaky. Per jeˈeyënëmtsë nety naa tuk sëmäänën nyajtundë ko jap tii ojts tyëjy mä myotoor ets kyajtsë nety ti nmeenyëty parëts nyaˈoyëdët. Tats ojts nmëgajpxy tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibëtsë nety mbäät xypyudëkë, ets ta tˈanmääy niduˈugë tyuumbë parë dyaˈoyët ja ngarrëts ets kyajëts ojts xytyuknimëjuyëdë. Jeˈeyëts xyˈanmääy: “Waˈan duˈunyë”. Axtë ojtsëts xynyamoˈoytyë meeny. Nˈijxtëts wiˈixënë Jyobaa tkuentëˈaty pënaty mëduunëp, per nanduˈunëts xytyukˈijxtë ko tsojkëbëts nˈittët oyjyaˈay.

Kots ijty njäˈttë mä tuˈugë kongregasionk, xëmëts njäjtaktë mä nmëguˈukˈäjtëmë jyëën tyëjk, ets duˈunëts ijty niˈigyë nˈixyˈattë. Tëgok duˈunyëts ojts nnikeˈeky ja makinë mëdiˈibëtsë nety ndukjaapy mäts nyaˈoyë ja informë. Kots tsuu njëmbijty, tats nˈijxy ko ja mixyuˈunk mëdiˈibë tëgëëgë jëmëjt, tëdëmë nety tnayaˈoˈoyëtyaaynyë ja informë. Kots ijty nnaybyäädëdë xëmëts njamyatstë mëdiˈibë tyuun.

Mä jëmëjt 1971, tats tuˈugë neky ojts nyajtuknigexy mäts nyaˈˈanëëmëdë parëts nëjkxtët Nueva York extëmë distritë. Kyajts nmëbëkandë, pes jeˈeyënëmtsë netyë njëmëjt 34. Nituˈuknëmë netyë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë yëk duˈun kyatunyëm, ëjtsë nety jawyiin mëdiˈibëts duˈun tunäämp, per jantsy oyëts ja nmëguˈuktëjk ojts xyˈagëˈë xyˈaxäjëdë.

Ko ijty sääbëdë domingë tyunyëtyë asamblee majtsk xëëbë, jantsy diskursaratäämbëts ijty parëts ndukniˈˈixëyaˈanyë nmëguˈuktëjk ja tëyˈäjtën. Per tamë nety nimayë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë jeky kujk tyuunëdë sirkuitë, niduˈuk yëˈë mëdiˈibë yajnaxë diskursë kots nnëbejty. Mä taabë tiempë, Theodore Jaracz sirkuitë nety nanduˈun tyuny, mëdiˈibë ok tuun mëdë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë Wyoowˈyoˈoytyëbë Jyobaa tyestiigëty. Mä asamblee, tapë nety nanduˈun nimayë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë jeky kujk tyuunëdë mä Betel mëdiˈibë Brooklyn. Nguˈëˈëw ngukäjpxëts ko ja betelitëty ets pënatyë nety tuundëp sirkuitë oyëts xyajnayjyäˈäwëdë, päätyëts kyaj ojts ntsëˈëgë. Yäˈädë nmëguˈukˈäjtëm tsyojktëp ja myëguˈuktëjk, tyukˈijxpajttëp ja Diosë yˈAyuk ets tyuundëp extëm ja Diosë nyax kyäjpn nyëˈëmoˈoy tyuˈumoˈoyëdë. Kots nˈijxy yˈittë yujy tudaˈaky,  yëˈëts mëdiˈibë xypyudëjkë parëts oy ndunët distritë.

Mä jëmëjt 1974, ta ja mëdiˈibë Wyoowˈyoˈoytyëbë Jyobaa tyestiigëty tˈanmääy tuk grupë ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë nety tuundëp sirkuitë parë tyundët distritë. Ets ëjts, tats nyaˈˈanmääy parëts jatëgok ndunët sirkuitë Carolina del Sur. Mä taabë tiempë, mbäädë netyë nmëguˈukˈäjtëm tyuˈukmuktë ja weerë mët ja yëkpë ets pääty ja nmëguˈukˈäjtëm agujk jotkujk jyantsy nyayjyäˈäwëdë.

Mä jëmëjt 1976, tats nyajkajxtë Georgia parëts nguˈixëdët ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë Atlanta ets Columbus. Ninäˈäts ngajäˈäytyëgooy kots nyajnäjxy tuˈugë diskursë mä nyaxtëjkëdë nimëgoxkë ënäˈkuˈungëty mëdiˈibë yëkëty, ja yˈoˈktë ko ja tyëjk yajjëënˈëxkoˈonëdë. Ja uˈunktääk, ta ojts yajmënëjkxy mä hospital mët ko kajaa tyooy. Jap nimayë nmëguˈukˈäjtëm nyimiinëdë, duˈunë weerë etsë yëkpë parë jyotkujkmooyëdë. Nˈijxëts wiˈixën ja nmëguˈukˈäjtëm dyajnigëxëˈktë tsojkën. Ko Diosmëduumbëty nyaytsyokëdë nixim niyam, yëˈë mëdiˈibë pudëjkëdëp parë tmëmadäˈäktët ja amay jotmay mëdiˈibë pyattëp.

Mä jëmëjt 1977, tats nyajwoowdë mä Betel mëdiˈibë Brooklyn parëts jap tuk tiempë ndundët. Ko nety kyëxanë ja tuunk mëdiˈibëts yajtuknipëjktë, tats nimajtskë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë Wyoowˈyoˈoytyëbë Jyobaa tyestiigëty xyajtëëwdëts pën aktunandëbëts Betel ets tats nˈanmääytyë ko oy.

Jats 24 jëmëjt të nduny mä Yajtukniwitsë wiˈix tyuˈuyeˈeyë Diosë tyuunk, mä janääm jatsojkë nmëguˈukˈäjtëm dyajtëwdë wiˈix tijaty ttundët mëdiˈibë kyaj tnijawëdë. Nuˈun kujkë tiempë nyaxy, pënaty Wyoowˈyoˈoytyëbë Jyobaa tyestiigëty, yëˈë nyëˈëmooy tyuˈumooytyëp ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë tuundëp mä yäˈädë departamentë. Duˈunë net tnijawëdë wiˈix mbäät tpudëkëdë myëguˈuktëjk. Per nanduˈun parë tnijawëdët wiˈix mbäät tpudëkëdë ja sirkuitë, mëjjäˈäytyëjkëty ets ja prekursoorëty. Ko duˈun yajtukniˈˈixëdë, ta niˈigyë oy tijaty ttundë ets duˈunë net tpudëkëdë myëguˈuktëjk parë niˈigyë myëbëjkënë dyajkëktëkëdët.

Mä jëmëjt 1995 axtë 2018, tats nyaˈˈanmääytyë parëts nëjkx nguˈixëdë kanäägë Betel. Kots ijty duˈun nëjkxtë, tats nduˈukmuktë mët ja Betelitëty, mëdë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë tuundëp komitee ets ja misioneerëty parëts nmëjääwmoˈoytyë etsëts nanduˈun nbudëkëdë kots xytyukmëtmaytyäˈäktë tijaty myëmääy myëdäjtëp. Per nanduˈuntsë nety xymyëjääwmoˈoytyë kots xytyukmëtmaytyäˈäktë yˈeksperiensyë. Extëm mä jëmëjt 2000, japëts nˈojtstë Ruanda, kotsë nmëguˈukˈäjtëm xytyukmëtmaytyaktë ets ja betelitëty wiˈixën ja jäˈäy jyäämˈoˈk nyääxˈoˈktë mä jëmëjt 1994, mon tukëts njantsy nyayjyäˈäwëdë. Nimayë nmëguˈukˈäjtëm yˈoˈktë ja jyëëky myëguˈuk. Per oyë nety ja nmëguˈukˈäjtëm të tpäättë amay jotmay, duˈunyëm mëk ja myëbëjkën tmëdäjttë ets yajpattë agujk jotkujk.

Tyam mëdë Ruby, 80 naxyëtsë njëmëjtëtynyë. Nuˈun kujk nyaxy 20 jëmëjt, japëts nduny mä Komitee mëdiˈibë Betel Estados Unidos. Kyajts të nˈëxpëky mä unibersidad, perë Jyobaa yëˈëts mëdiˈibë mas oy të xyaˈëxpëky etsë nyax kyäjpn. Tëts njaty wiˈixëtsë jäˈäy ndukniˈˈixëdë tëyˈäjtën mëdiˈibë mbäät ttukˈoyˈattë xëmëkyëjxm (2 Kor. 3:5; 2 Tim. 2:2). Tëts nanduˈun nˈixy wiˈixë jäˈäy pyudëkëdë Biiblyë parë oy jyukyˈattët ets tmëwingondëdë Jyobaa (Sant. 4:8). Mëdë Ruby xëmëts nbudëkëdë nmëguˈukˈäjtëm parë dyajtsobäättët ko të tˈixyˈattë Jyobaa ets ko mbäädë jäˈäy ttukniˈˈixëdë ja tëyˈäjtën. ¡Jantsy oyë yäˈädë tuunk mëdiˈibë nyikëjxmˈäjttëbë Diosmëduumbëty!