Mu ma 1940, awakwasi wane wizile awatalika ukusambilila Baibolo ni Nte zya kwe Yehova. Nomba mukupita kwa mpindi wizile awaleka. Lelo nanti ciwe wo-o e mayo watwalilizile ukupoka ama magazine. Mu 1950 kwizile akuwa Ukulongana Kukulu Ukwa Nko kuno kwawezile mu musumba wa New York. Swinya walupwa wazanilweko kwe ko-o ukulongana.

Patazimvile ukufumilila pano kwawezile ko-o ukulongana, umwanawitu Lawrence Jeffries watalisile ukututandalila. Wawisileko sana amano pakuti anjavwe ukusambilila icine. Pakutalika nelenganyanga ukuti ni Nte zya kwe Yehova nye nawonye wazipizile ukuyisanzyako mu vikanza vya nsi nukulwako inkondo. Namunenile ukuti, nga cakuti awina America wonsinye wakukana ukulwako inkondo, awalwani wangiza nukucimvya insi yitu. Umwanawitu e Jeffries pakunjavya ukwivwicisya pe wo-o umulandu, wankolowozizye ukuti: “Uzye ukwelenganya ukuti e Yehova angacita wuli nga cakuti awina America wonsinye wakumuwombela apano awalwani wiza mukuwasansa?” Vino wandondololezile apano ni vintu vye vinji, vyanjavwizye ukumanya ukuti nenenye anemuno ntamanyile nanti cimwi. Na co-o calenzile ndavwambisya sana ukusambilila icine.

Natalisile ukusumba impindi inkulu ukuwazya ama magazini yano mama wasunganga. Mukupita kwa mpindi nizile injiluka ukuti vino nasambililanga calinji acine, acino nizile inzumila ukuti wa Jeffries watalike ukunsambilizya Baibolo. Swinya nizile intalika ukuzanwa mukulongana lyonsinye. Nakunzile nkaninye vino nasambililanga, acino nizile imba ne kawizya. Vino nalondanga ukucita muwumi vizile avipiluka pano nizile nsambilila ukuti “uwanda wukulu uwa Mfumu e Leza wapalamila.” (Zefa. 1:14) Pe yoyo impindi ntalondangapo ukuya ku yuniveziti lelo nalondesyanga ukwavwa awantu ukumanya icisinka ca mu Baibolo.

Namazile isukulu pa 13 June 1956, swinya pa nsizi ya manda vye yatatu nizile imbatizwa pa muputule.  Ntamanyile ukuti nalinji nukuzanamo ivizima ivivule ukufuma kwe Yehova nga cakuti nasolapo ukumuwombela nukusambilizya wanji pe weliwe.

Pa nsizi ya myezi vye 6 ukufumilila pano na batizizwe, nizile ntalika ukuwomba wupainiya wa mpindi zyonsi. Uwutumikishi wa mu December 1956 walinji ni cipande cakuti “Uzye Mungawombelako Kuno Wakawizya Wacepa?” Nanenenye naweni ukuti wanjita ukuya mukuwombako wo-o umulimo. Nalondanga ukuya mukwavwilizya kuno wakawizya wacepa.​—Mat. 24:14.

Nizile incintila ku Edgefield mu South Carolina. Mwiwungwe lino nazanile ko-o, mwalinji vye wakawizya 4. Nene anemuno nayile imba ne waciti 5. Twalonganilanga vye mu ng’anda ya mwanawitu. Swinya cila mwezi nawombanga amaawala 100 mu mulimo. Nalinji nemupamviwe nkaninye, pamulandu wakuti anemuno natungululanga ukusunkana kwa kuya mu mulimo apano nukulanda amalyasi pi wungwe. Ni cizima acakuti, nga nawombesya apano nayanga nkumanyilako ivivule pe Yehova.

Umwanaci wumwi wino nasambilizyanga e Baibolo, walinji nicikulwa muno wapizizyanga nukuzwicila awafwe cino cawezile mwi tawuni lya Johnston, lino lwawezile pano patalimfilevye katici ukufuma pano twikalanga. Wanjinjizizye na kancito akakuti nawombako. Swinya watwazimisizye nicikulwa icitici pe vino wakweti ukuti yiwe Ang’anda ya Wufumu.

Umwanawitu e  Jolly Jeffries, umwana we wano wansambilizyanga e Baibolo, wizile kuno nawombelanga ukufuma ku Brooklyn mu New York, swinya twatalisile ukuwombela ponga wu painiya. Twikalanga mwe tilela ya kwe motoka yino umwanawitu wumwi watwazimisizye.

Mu South nga wawombela, wapangavye indalama zitici. Watupanga vye ama dollar yawili nanti yatatu pawanda. Wanda wumwi nasyazilevye na makoyini yatici yano nakalizilemo ivyakulya pe wowo uwanda. Pano nafumanga mwisitolo muno nakalanga, umonsi wumwi wankolowozizye ukuti: “Uzye ukulondako akancito kamwi akakuwomba? Nandi nakufolesya e dollar yonga pi awala.” Wayile ampa umulimo wakuzifya pacifulo cakuzengapo, pano nawomvilepo amanda yatatu. Calanjizizye apatiswenye ukuti e Yehova wanjavwanga ukuti ndakwikala mu Edgefield. Natwalilizile ukwikala. Swinya asamulandu nukuti nalinji ni ndalama zitici nakumanisizye ukuya Mukulonga Kukulu Ukwa Nko kuno kwalinjiko mu 1958 ku musumba wa New York.

Pawanda waciti wili peko ukulongana, kwalinji icintu cimwi icizima nkaninye cino cacitisile. Twizile atusunkana ne Ruby Wadlington, wino wawombanga wupainiya wa mpindi zyonsi mu Gallatin ku Tennessee. Pamulandu wakuti swensinye twavwambisyanga sana ukuwombako wumishonari, twizile atuzanwako ku kusunkana kwe wano wangakunda ukuya kwi Sukulu lya Gilead kuno kwalinjiko pe konye ukulongana. Mukupita kwa mpindi, twizile atutalika ukulembezyanya utumakalata. Patazimvile wizile awanjita ukuya mukulanda ilyasi ku Gallatin. Nawomvizye luno nye ulongo ukuya mukunena e Ruby ukuti tutwalane. Nacintizile mwi wungwe muno walinji, swinya twizile atutwalana mu 1959.

Pano nalinji ni myaka 23, wizile awansonta ukuwa ne muwomvi wi wungwe mu Gallatin (wino pe yo-o impindi tukakwita ukuti e kampanya wi wumba lya eluda). Iwungwe litu alino umwanawitu e Charles Thompson  watalicizile ukutandalila, pano watalisilevye ukuwomba wukangalila wa muputule. Wamanyile ivivule; lelo wankolowozizye ukuti imwavwe ukumanya vino awanawitu na wankazi walondekwanga mwi wungwe na vino wakangalila wamuputule wanji wawombanga pe vyovyo ivintu. Nasambilizileko ukuti acizima akukolowozya amawuzyo nukumanya ivisinka vyonsi pano utani upingulepo pacili consinye.

Mu May 1964, wanjisile ukuya mukuzanwa kwi Sukulu lya Kawizya wa Wufumu lino lyawezile mu South Lansing ku New York. Awanawitu wano watungululanga mwe lyo-o isukulu, wanjavwizye ukuwavwambisya ukusambilila ivivule nukuwa ne songo mu vya kwe Leza.

Mu January 1965 wizile awatunena ukutalika ukuwomba wu kangalila wa muputule. Watutumile ukuya mukuwombela mu muputule uwukulu nkaninye ukutalicila ku Knoxville, Tennessee, ukufika mu pipi na ku Richmond, ne Virginia. Ukuwikako na mawungwe ya mu North Carolina, Kentucky, na ya ku West Virginia. Natandalilanga vye amawungwe ya wankanda intifi pamulandu wakuti pe yoyo impindi lyo isundo lya kapatulula ka nkanda mu southern United States lyalesya awankanda intifi ukuwaponga na wankanda intiswe. Awanawitu na wankazi walinji awalanda, acino twaweni ukuti twalondekanga ukuwavwa. E kangalila wumwi wino wawomvile pa myaka imivule wanenileko cimwi icicindame nkaninye. Watili: “Uzipizile ukuwa ngati awanawitu wonsinye mwiwungwe. Nga watandalila iwungwe utazipizile ukucita ngati we songo wawo. Swinya cingakupepucila ukuwavwa ngacakuti wakukulola ukuti nawewenye we mwanawitu ndi vino woliwo.”

Pano twatandalizile iwungwe limwi, e Ruby watalisile ukusambilila Baibolo numwanaci wumwi wino wakweti umwana uwa mwaka wonga. Pamulandu wakuti mwi wungwe mutalinji uwakuti angatwalilila ukutungulula we umwanaci, e Ruby watwalilizile ukumusambilizya ukuwomvya amakalata. Pano twatandalizile na swinya lyo-o iwungwe, we-e umwanaci wazanwanga lyonsinye mukulongana. Pano wankazi wawili wa painiya awayiwele wayile kwe lyo-o iwungwe, watwalilizile ukusambilila nawe swinya wizile abatizwa. Mu 1995 pano twalinji pa Bethel yaku Patterson lyo papita ni myaka 30 e nkazi wumwi wizile mukuyilondolola kwe Ruby. We nkazi walinji amwana we weyo umwanaci wino e Ruby watungululanga isambililo ukuwomvya amakalata. We umukazyana nu mulume walinji mwi kilasi lya citi 100 kwi Sukulu lya Gilead.

Umuputule waciti wili wuno twayileko walinji mu Florida. Nomba pe yo-o impindi twalondekwanga ukuwa ne motoka. Acino twakazile yimwi pa mutengo uwuzima nkaninye. Ku cawulanda, mwe sabata yakutalicilakonye icela cimwi ica kwe injini cizile acononeka. Swinya pe yoyo impindi tutakweti indalama nanti zimwinye izya kulunjisizya. Nizile inena umwanawitu wumwi wino nalolanga ukuti anganjavwa. We-e umwanawitu wizile anena umuwomvi wakwe wumwi ukuti atulunjisizye e motoka. Umuwomvi wakwe watili walunjisya, umwanawitu watunenile ukuti watulunjisizya uwilanye. Walanzile nukuti, “Mutasakamala pa vya kulipila.” Ukulunda pe co-o, watupileko ni ndalama. Co-o catulanjizizye apatiswenye vino Yehova akasakamala awawomvi wakwe. Swinya catwizusizyeko ukuti nasweswenye tuzipizile ukuwa nu mwezo wakupa.

Konsinye kuno twayanga mukutandalila amawungwe, twayanga mukwikala pa ma ng’anda ya wanawitu. Na co-o calenzile tupange iviwuza ivizima ivivule. Wanda wumwi pano nalembanga e lipoti ya pi wungwe, nasizile pa nzila ukwasowa ukumala pe kamashini kakulembelapo. Pano nanyokanga manguzi, nazanile umwana wa myaka yitatu wino twikalanga nawe pe lo-o ulupwa atinikinye malwenye. We-e umwana namusekanga lyonsinye pa myaka imivule pe vino wacisile.

Mu 1971, nizile impocelela e kalata yakutalika ukuwomba wu kangalila wacitungu mu musumba wa New York. Catupezizye amano! Amuno pano twayanga ko-o, lyo-o indivye ni myaka 34. Awanawitu wivwile icete nkaninye ukupocelela e kangalila wacitungu uwa nkanda intifi pa muku wakutalicila.

Nivwanga icete nkaninye ukusambilizya pe Yehova cila sabata pakulongana kwa muputule ngati we kangalila wa citungu. Wakangalila wa miputule awavule wamanyile ivivule ukuncila. Wenga pe wa-a wakangalila, awino walanzile nilyasi ilya lubatizyo pano na batizwanga. Ne winji amwanawitu Theodore Jaracz, wino mukupita kwa mpindi wizile awa musonta ukuwa Mwiwumba Lino Likatungulula. Kwalinji na wanawitu nawanjinye wano wamanyile ivivule wano wawombelanga pa Bethel yaku Brooklyn. Nivwile icete nkaninye wo-o vino wakangalila wamiputule nawano wawombelanga pa Bethel walenzile ndayivwa umupepucilwe. Nayisinincizizye ne mweneco ukuti wa-a walinji awakacema awazima wano wasintilizile pi Zwi lya kwe Leza swinya wano watunjililanga iwungwe lyakwe. Ukuyicefya  kwawo kwalenzile cimpepucile ukuwomba wukangalila wa citungu.

Mu 1974 Iwumba Lino Likatungulula lyasonsile iwumba nalinji ilya kangalila wa muputule ukuwa awa kangalila wa citungu. Acino nizile intalika ukuwomba wukangalila wa muputule ku South Carolina. Nicizima acakuti pe yo-o impindi lyo wazumilizya awa nkanda intifi na wankanda intiswe ukuwasunkana ponga pakulongana kwa piwungwe na pa kulongana kwa muputule. Na co-o calenzile awanawitu ukwivwa icete nkaninye.

Ku kusila kwa mwaka wa 1976, wizile awantuma ukuya mukuwombela ku muputule wa ku Georgia wuno wawela pa kasi ke Atlanta ne Columbus. Nkakwizuka po nalanzile ilyasi lya cililo pano awana 5 awankanda intifi wafwile po wawocezile ing’anda kwa kapanga wa milandu. Ne e nyina we wa-a awana wamutwite ku cipatala pamulandu ni vilonda vino walinji navyo. Patapitanga impindi, awanawitu na wankazi awa nkanda intiswe na wankada intifi wizanga ku cipatala mukusansamusya wa-a awakwasi. Naweni vino awanawitu na wankazi wakundana. Nga cakuti awanawitu wali ni nkumbu zya musango wo-o, wangakwavwa wanji ukusipicizya intazi ukuwikako nazilyanye intale nkaninye.

Mu 1977 wizile awatwita ukuya mukwavwilizyako umulimo wumwi pa Bethel ya ku Brooklyn pa myezi vye yitici. Pano wo-o umulimo walinji mupipi nukusila awanawitu wawili awa Mwiwumba Lino Likatungulula, wanjisile nukunkolowozya nga cakuti nene ne Ruby tungatemwa ukutwalilila ukuwomba pa Bethel. Twazumizile vino watunenile.

Pa myaka 24 nawombelanga ku Service Department, kuno awanawitu wavulila ukuwombela pakwasuka amawuzyo amawome nkaninye. Pa myaka imivule Iwumba Lino Likatungulula, lyawikako ivyakukonka vino vyawa ukulingana ni visinka vya masundo ya mu Baibolo. Vyo-o ivyakukonka vino wawicilako awaku Service Department visiwavwavye ukwasuka amawuzyo amawome, lelo vikawavwa nukusambilizya wakangalila wamiputule, wa eluda na wa painiya. Swinya vyavwa awavule ukuwa wasongo mu vya kwe Leza. Naco-o calenga iwungwe lya kwe Yehova ukuwomelako.

Mu 1995 ukufika mu 2018, nizile intandalila ama ofesi ya misambo ayalekane lekane ngati awino akakwimililako ama ofesi makulu, wino kaali twitanga ukuti e kangalila wa nsi. Konye akuno nasunkananga na wamwe Komiti ya Musambo, awa pa Bathel na mishonari kukuwawomelezya nukuwavwa mu ntazi zino wapitangamo. Vino awanawitu watusimicilanga pe vino wapisilemo, vyatuwomelezyanga nkaninye. Ku cakulolelako, mu 2000 twizile atutandalila awa ku Rwanda. Catuwomelezizye nkaninye ukwivwa vino awanawitu na wankazi wasipicizizye pano kwakatusile akapatulula kamutundu mu 1994. Awavule wafwizilwe awakundikwe wawo. Lelo asamulandu navino awanawitu na wankazi wapisilemo, watwalilizilevye ukuwa ni suwilo nukusecelela.

Pe yo-o impindi tuli ni myaka mu ma 80. Pa myaka 20 yino yapita nawombelanga ponga na wamwe Komiti ya Musambo ku United States. Kweni nsitela injepo ku yuniveziti yakumuwili, lelo nasambilila amasambililo yapapela ukufuma kwe Yehova na kwi wungwe lyakwe. Naco-o calenga ndavwambisya sana ukusambilizya wanji icisinka ca mu Baibolo cino cingalenga wize wawe nu wumi wamuyayaya ku nkolelo. (2 Kor. 3:5; 2 Tim. 2:2) Nalola vino Baibolo yavwa awantu ukupilula ama wumi nukuwomya wuciwuza wawo ne Kelewula. (Jemu. 4:8) Nene ne Ruby tukakwelezya ukufika pano papelezile amaka yitu ukuwomelezya wanji, ukucindamika lo-o ulongo ulwakusambilila pe Yehova nukusambilizya wanji icisinka ca mu Baibolo. Akuli ukuti ulongo luno umuwomvi wa kwe Yehova uwili wensinye angakwivwa icete ukuwa nalo.