Itaixpantijkauan Jehová peujkej kinmachtiaj notatuan kemej itech xiuit 1940. Maski satepan amo momachtijkejok, nomomaj kimakayajok amaix Tanejmachtijkej uan ¡Taijxitilis! Itech xiuit 1950, ompa Nueva York mochiuak se ueyi nechikol kampa mosentilijkej akin kayomej itech tataman altepemej, uan nochankauan no yajkaj.

Tepitsin satepan, tokniuj Lawrence Jeffries peuak techkalpanoua uan mochikauak nechmachtis tein Biblia kijtoua. Achto nikitaya ke amo kuali yetoya maj itaixpantijkauan Jehová amo tapaleuianij itech política nion itech neteuilis. Nikiluiaya tokniuj Jeffries ke komo nochin akin nemiaj Estados Unidos amo kinekiaj tapaleuiskej itech neteuilis, akin techixnamikiaj ueliskia kalakiskej itech altepet uan moaxkatiliskej. Tokniuj Jeffries amo yolijsiuia uan nechpaleuiaya maj nitanemili. Nechiluiaya: “¿Toni tiknemilia ke kichiuaskia Jehová komo nochin akin nemij Estados Unidos kitekitiliskiaj uan ualaskiaj oksekin akin kinixnamikiskiaj?”. Keman nechmelauilij nejin uan okseki taman, nechpaleuij maj nikitani ke amo kuali yetoya tein niknemiliaya, uan kichiuak maj niknekini okachi nimomachtis.

Miak horas nikixtajtoltijtoya amaix Tanejmachtijkej uan ¡Taijxitilis! tein uejkaujya kiskaj, nomomaj kineujtoya itech cuarto tein yetoya tatampa de tochan. Satepan nikajsikamatik ke nejon katka tein melauak, yejua ika nikiluij tokniuj Jeffries ke kemaj niknekia nimomachtis. No peuak niouj nochi nechikolmej. Semi nikuelitaya tein nimomachtijtoya, uan no peuak nitanojnotsa. Nikpatak tein nikixtalijtoya nikchiuas keman nikajsikamatik ke “iueyi tonal Jehová amo uejka yetok” (Sof. 1:14). Amo niknekiaok nias universidad, ta axkan niknekia nikinmachtis oksekin tein Biblia kijtoua.

Itech tonal 13 metsti junio xiuit 1956 nimotamimachtij bachillerato, uan eyi tonal satepan nimoauij  itech se ueyi nechikol tein uejkauaya ome tonal. Ijkuak, amo niknemiliaya ke Jehová nechmakaskia miak taman tein kuali porin nikixtalijka nimomachtis akoni yejuatsin uan nikinpaleuis oksekin maj no kiixmatikan.

Chikuasen metsti satepan ke nimoauij, nimochiuak precursor. Itech amaix Itekiyo Dios tein tikchiuaj metsti diciembre xiuit 1956 itech tajtol inglés, kisak se tamachtilis kampa ika tajtouaya ke ueliskia se tapaleuitiuj kampa okachi monekia maj motanojnotsa. Niknemilij ke nejua ueliskia nikchiuas nejon porin niknekia nitapaleuitiuj kampa okachi monekia (Mat. 24:14).

Nitapaleuito ompa Edgefield (Carolina del Sur), itech se nechikol kampa sayoj yetoyaj naui tanojnotsanij, uan nouan katka timakuilimejya. Mochiuayaj nechikolmej ichan se tokniuj. Mejmetstika nitanojnotsaya 100 horas. Nikpiaya miak tekit porin nikixyekanaya tanojnotsalis, uan nikpanoltiaya tamachtilismej uan tanojnotsmej itech nechikolmej. Semi kualtsin katka, porin keman okachi nitapaleuiaya itech nechikol okachi nikixmatia Jehová.

Ompa Johnston, se xolal tein amo uejka moajsia, nikmachtiaya ika Biblia se siuat akin kipiaya se kali kampa kinuikayaj akin momikiliayaj achto ke kintokaskej. Nejon siuat nechmakak tekit seki tonalmej uan techtaneujtij se kali kampa ueliskia tikchiuaskej tonechikoluan.

Tokniuj Jolly Jeffries, akin katka iokichpil tokniuj takat akin nechmachtij ika Biblia nemia Brooklyn (Nueva York), sayoj ke tapaleuito kampa nejua ninemia uan tisentekitikej kemej precursores. Tinemiaj itech se carro tein chijchiujtoya kemej se kali tein se tokniuj techtaneujtijka.

Kampa ika sur ompa Estados Unidos semi tepitsin tetaxtauiayaj. Itech se tonal tiktaniaj ome oso eyi dólares. Se tonal, niajki nikouato tein tikuaskiaj uan niktamij notomin. Keman nimokepayaya, nikitak se takat akin nechtajtanij: “¿Tikneki titekitis? Se hora nimitstaxtauis se dólar”. Nitekitik ompa eyi tonal, nitachipauak kampa kichijchiuaskiaj se kali. Senkis nikitak ke Jehová nechpaleuijtoya maj nimokaua Edgefield. Maski amo nikpiaya miak tomin uelik niajki ueyi nechikol kampa mosentilijkej akin kayomej itech tataman altepemej tein mochiuak Nueva York itech xiuit 1958.

Itech ojpatika tonal den ueyi nechikol panok se taman tein semi kualtsin. Nikixmatik Ruby Wadlington, akin katka precursora regular ompa Gallatin (Tennessee). Tiomen tiknekiaj timochiuaskej misioneros, yejua ika tiajkej nechikol tein mochiuak para akin kinekiaj yaskej Galaad. Satepan peuak timotajkuilouiliaj. Se tonal nechyoleujkej maj niktemakati se tanojnots ompa Gallatin, uan ijkuak niktajtanij Ruby ox kinekia nouan monamiktis. Nitapaleuito itech inechikol uan timonamiktijkej itech xiuit 1959.

Nikpiaya 23 xiujmej keman nechixtalijkej kemej taixyekankej itech nechikol (tein axkan moixmati  kemej akin kinixyekana oloch tayekananij) ompa Gallatin. Tonechikol yeskia yekinika tein kikalpanoskia se yankuik tokniuj takalpanojkej akin monotsaya Charles Thompson. Miak xiujmejya kitekitilijtoya Jehová, maski ijkon nechtajtanij keniuj ueliskia kinpaleuis tokniuan uan keniuj kinpaleuijkaj okseki tokniuan takalpanouanij. Tein kichiuak nechmachtij ke moneki se tajtanis para se kimatis nochi tein moneki achto ke se kiixtalis teisa.

Itech metsti mayo xiuit 1964, nechyoleujkej maj nikseli Tamachtilis tein kiseliaj Tayekananij uan Tapaleuianij, tein uejkauaya se metsti uan mochiuaskia South Lansing (Nueva York). Akin techmachtijkej nechpaleuijkej maj nimochikauani okachi nikixmatis Jehová uan maj okachi kuali nimouikani iuan.

Itech metsti enero xiuit 1965, techyoleujkej maj titakalpanokan itech circuito iuan Ruby. Techmakakej se circuito tein semi ueyi katka, peuaya Knoxville (Tennessee) uan ajsitoyaya hasta Richmond (Virginia). Tikinkalpanouayaj seki nechikolmej ompa Carolina del Norte, Kentucky uan Virginia Occidental. Sayoj tikinkalpanouayaj nechikolmej kampa mosentiliayaj tokniuan akin tiltikej, porin ijkuak, kampa ika sur Estados Unidos semi tachikoitayaj uan amo kinkauayaj maj mosentilikan akin tiltikej iniuan akin ixchijchipaujkej. Tokniuan amo kipiayaj miak tomin, yejua ika tikinmakayaj tein monekia akin kinpolouaya. Se tokniuj akin uejkaujya takalpanouaya itech circuito nechiluij se taman tein semi nechpaleuij. Yejua nechiluij: “Keman tiajsis itech se nechikol, amo xikchiua kemej yeskia tejua tikinixyekana tokniuan. Uelis tikinpaleuis komo yejuan mitsitaj sayoj kemej se tokniuj”.

Se tonal keman titakalpanojtoyaj itech se nechikol tein amo ueyi katka, Ruby peuak kimachtia ika Biblia se siuatsin akin kipiaya se isiuapil akin kipiaya se xiuit. Kemej itech nechikol amo akin uelia kimachtiaya, Ruby kisentokak kimachtij ika carta. Keman oksepa titakalpanojkej itech nejon nechikol, siuatsin yajki nochi nechikolmej. Satepan ome tokniuan akin katkaj precursoras especiales tapaleuitoj itech nejon nechikol uan kisentokakej kimachtijkej nejon siuatsin hasta ke moauij. Kemej 30 xiujmej satepan, itech xiuit 1995, keman tietoyaj Betel ompa Patterson, se tokniuj siuat kitajpaloto Ruby. Katka isiuapil siuatsin akin Ruby kimachtiaya ika Biblia. Axkan yejua uan itakatsin kinyoleujkaj maj kiselikan tamachtilis tein motemaka Galaad tapoual 100.

Ojpatika circuito kampa titakalpanojkej katka Florida. Ijkuak monekia tikpiaskej se carro, yejua ika tikoujkej se tein amo semi patiyoj katka. Sayoj ke itech yekinika semana uejueliuik motor, uan amo tikpiayaj tomin para tikyektaliskej. Niknotsak se tokniuj takat akin ueliskia techpaleuis. Tokniuj kiluij semej itakeualuan maj techyektalili tocarro uan amo kinekik maj tiktaxtauikan. Sayoj techiluij: “Amo teyi nanechtauikiliaj”, uan hasta techtayokolij tepitsin tomin. Tikitakej ke Jehová kinyekpia itekitikauan uan techelnamiktij ke semi moneki maj tiktemakakan tein tikpiaj.

Keman titakalpanouayaj itech nechikolmej nochipa timokauayaj ininchan tokniuan, nejon kichiuak maj kuali timouikanij iniuan miakej. Se tonal nikauak itech nomáquina de escribir tein nikijkuilojtoya den nechikol kampa nitakalpanojtoya. Nejon tiotak keman nimokepak, nikitak ke ininokichpiltsin tokniuan akin kipiaya eyi xiuit tatajkuilojka uan “nechpaleuij” maj nimatami tein nikijkuilojtoya. Okichpiltsin uan nejua miak xiujmej semi timouetskitiayaj keman tikelnamikiaj nejon.

Itech xiuit 1971, nechmakej se carta kampa kijtouaya ke nitakalpanoskia itech distrito ompa Nueva York. Semi tikmojkakakkej. Nejua nikpiaya 34 xiujmej keman tiajkej ompa. Itech nejon distrito, nejua niyeskia yekinika takalpanojkej akin tiltik, sayoj ke tokniuan semi kuali nechselijkej.

Keman nitakalpanouaya itech distrito semi nikuelitaya nitamachtis de Jehová itamian semana keman mochiuayaj uejueyi nechikolmej tein uejkauayaj ome tonal. Miakej tokniuan okachi uejkaujya takalpanouayaj ke nejua. Semej kitemakaka tanojnots keman nimoauij. Okse tokniuj, Theodore Jaracz, satepan pouik iniuan Tokniuan Oloch Taojtokaltianij. No yetoyaj miakej tokniuan akin uejkaujya kitekitilijtoyaj Jehová uan tapaleuijtoyaj Betel ompa Brooklyn. Semi nimotasojkamatia porin nejin tokniuan akin takalpanouayaj itech circuito uan betelitas kichiuayaj maj kuali nimomachili. Nikitak ke nejon  tokniuan tetasojtayaj, moyekanayaj ika tein Biblia kijtoua uan kitakamatiaj tein moixtaliaya itech inechikol Jehová. Kemej yejuan amo moueyimatiaj, amo ouij nechkisak nitakalpanos itech distrito.

Itech xiuit 1974, Tokniuan Oloch Taojtokaltianij kiixtalijkej maj seki tokniuan akin takalpanouayaj itech circuito, takalpanokan itech distrito; yejua ika nejua uelik oksepa nitakalpanoj itech circuito, axkan ompa Carolina del Sur. Ijkuak, nechikolmej kampa mosentiliayaj tokniuan akin tiltikej uan akin ixchijchipaujkej amo xeliujtoyajok, yejua ika tokniuan semi yolpakiaj.

Itamian xiuit 1976, nechtitankej Georgia, itech se circuito tein yetoya kampa ika Atlanta uan Columbus. Amo ueli nikelkaua keman monekik niktemakas se tanojnots keman momikilijkej makuil konemej tiltikej porin kinchichinouilijkej ininchan. Temomaj monekik yetos tapajtiloyan porin semi mochichinojka. Tokniuan akin tiltikej uan no akin ixchijchipaujkej yayaj para kinyolchikauaskej tetatmej. Uelik nikitak ke tokniuan semi motasojtaj. Keman tokniuan semi moikneliaj, kinpaleuia maj kixikokan tein yeski ouijkayot.

Itech xiuit 1977, techiluijkej maj titapaleuitij seki metsti Betel ompa Brooklyn. Keman yaya tamitiya tekit tein monekia tikchiuaskej, omen akin pouiaj iniuan Tokniuan Oloch Taojtokaltianij technojnotskej Ruby uan nejua, uan techtajtanijkej ox tikuelitaskiaj timokauaskej Betel. Tikijtojkej ke kemaj.

Nitekitik itech Departamento de Servicio 24 xiujmej, kampa kinnankiliaj tokniuan keman tajtanij seki taman tein ouij. Ijkon kemej panouanij xiujmej, Tokniuan Oloch Taojtokaltianij tamachtianij ika tein kijtoua Biblia keniuj se kichiuas seki taman. Ika nejin ueli kinankiliaj netajtanilmej, sayoj ke no ueli ika kinmachtiaj akin takalpanouaj itech circuito, tayekananij uan precursores. Nejin tamachtilis kinpaleuiani miakej maj okachi kuali mouikakan iuan Jehová uan no semi tapaleuiani itech inechikol Dios.

Itech xiuit 1995 hasta 2018 nechixtalijkej maj nitakalpano itech miak kalmej Betel, tein achto moixmatia kemej superintendente de zona. Nimosentiliaya iniuan tokniuan akin taixyekanayaj itech kalmej Betel, iniuan betelitas uan misioneros para nikinyolchikauas uan nikinpaleuis komo teisa kintekipachouaya. Uan ika nochi tein techtapouiayaj no semi techyolchikauayaj Ruby uan nejua. Kemej neskayot, titakalpanojkej Ruanda itech xiuit 2000. Semi techyolchikauak tikakiskej tein kipanokaj tokniuan uan betelitas akin makiskaj keman miakej kinmiktijkej itech xiuit 1994. Momikilijkej miakej akin semi kintasojtayaj. Maski ijkon, moitaya ke nejon tokniuan takuaujtamatiaj, kichiayaj tein kuali uan semi yolpakiaj.

Axkan tikpiaj panoua 80 xiujmej, uan 20 xiujmejya nipoui iniuan tokniuan akin taixyekanaj itech kali Betel nikan Estados Unidos. Amo keman niajki universidad, sayoj ke Jehová nechmachtiani miak taman itech inechikol. Ika nejin ueli nikinmachtiani oksekin ika Biblia, uan nejon uelis kinpaleuis nochipaya (2 Cor. 3:5; 2 Tim. 2:2). Nikitani keniuj tein tamachtia Biblia kinpaleuia oksekin maj okachi kuali nemikan uan maj kuali mouikakan iuan Jehová (Sant. 4:8). Nochipa keman tiuelij, Ruby uan nejua tikiniluiaj oksekin ke moneki kipatiuitaskej tatiochiualis tein kipiaj porin kiixmatij Jehová uan porin kinmachtiaj oksekin tein Biblia kijtoua… nejin yejua okachi ueyi tatiochiualis tein kipia se itekitikauj Jehová.