Kumayambililo kwa vyaka vam’ma 1940, makolo ŵangu enzephunzila Baibolo na a Mboni za Yehova. Phunzilo yamene iyi iliyepitilije, koma olo n’tetyo, amama epitilija kulondela magazini a Nsanja ya Mulonda na magazini ya Ukani! Mu 1950, ku New York kwechitika nsonkhano wa m’vyalo, ndipo banja yasu yeluta peiitiwa.

Nsonkhano wamene uyu pewisila, m’bale Lawrence Jeffries eyamba kutinyungila. Yove enzechita nane chidwi ndipo eyamba kunifotokozela mfundo za m’Baibolo. Poyamba nenzemushusha, chifukwa chakuti a Mboni za Yehova oloŵelelalini nkhani za ndale komasoti ongenalini usodja. Nimuuja kuti keno aliyense angakane kuniyata nkhondo ku America, niye akuti adani angawele notola chalo chamene icho. Moleza ntima m’bale Jeffries eniyavya kuganizila kuti: “Kansi uganiza kuti Yehova Mulungu angachite tyani keno ŵanthu onse ku America angayambe kumutumikila, lomba adani nowela kuzaŵaukila?” Vechinena pa nkhani yamene iyi komasoti pa vinthu viyakine, veniyavya kuwona kuti vamene ivo venenzeshusha venze vosamvwika. Tetyo, niyamba kunkhala na chidwi.

Kwa ma awazi anyinji niyamba kuŵelenga magazini akale a Nsanja ya Mulonda na magazini ya Ukani! ŵechiika amama m’chipinda chapansi. Nthawe peyenzepita, nichizaziŵa kuti vamene ivo venenzeŵelenga ni choonadi ndipo nivomela kuti m’bale Jeffries akoniphunzisa Baibolo. Niyambasoti kusonkhana nthawe zonse. Niyamba kukonda ngako choonadi ndipo pavuli pake ninkhala wofalisa uthenga uweme. Volinga vangu vechinja penimvwisha kuti “nsiku ikulu ya Yehova ili pafupi.” (Zef. 1:14) Nenzefunalinisoti kuluta ku yunivesiti. Mmalo mwake nenzefuna kuyavya ayakine kuti nawo aziŵe choonadi.

Nisilija maphunzilo a ku sekondale pa 13 June, 1956, ndipo papita masiku atatu nibatizika pa nsonkhano wadela. Ndipo nenzeziŵalini kuti nizafwane  madaliso anyinji chifukwa cholipeleka kuti niphunzile komasoti kuphunzisa vokhuza Yehova.

Papita tyala miyezi 6 kufumila penibatizika, niyamba upainiya wonkhazikika. Mu Utumiki wa Ufumu wa December 1956, mwenze nkhani yakuti “Kodi Mungakatumikire Kumene Kukufunikira Olalikira Ambiri?” Kuyatumikila kumalo amene aŵa niye kwenenzefunikilasoti newo. Nenzefuna kuyathandizila kwamene kwenze ŵanthu atontho olalikila uthenga uweme.—Mt. 24:14.

Niluta ku Edgefield, ku South Carolina. Mpingo wa kwameneuko mwenze tyala ofalisa 4 mwakuti newo penifwika tikwana 5. Tenzechitila misonkhano m’ng’anda ya m’bale muyakine. Mwezi uliwonse, nenzelalikila kwa mwa awazi 100. Nenzenkhala bize na kusogolela utumiki komasoti kulaŵila nkhani pa misonkhano ya mpingo. N’vokondwelesha kuti penenzechita ngako vamene ivi, niyesoti peniphunzila vinyinji vokhuza Yehova.

Mama muyakine wenenzephunzila naye Baibolo enze na ng’anda ya malilo mu tauni ya pafupi, ya Johnston. Mowama ntima yove enilemba ntchito yamene nenzeikata kwa masiku atontho komasoti enilola kuti nikokatishila ntchito kang’anda kayakine katontho kuchitilamo misonkhano.

M’bale Jolly Jeffries, mwana wa wala m’bale wamene enzeniphunzisa Baibolo, ewela kufumila ku Brooklyn, New York, ndipo tenzechita pamozi upainiya. Tenzenkhala mu kang’anda katontho ketijamika kuli m’bale muyakine.

Malipilo enze atontho kudela yamene iyi, mwakuti tenzefwana madola aŵili olo atatu tikakata ntchito kwa nsiku yonse. Pa nthawe iyakine, nikatishila ntchito kandalama konse kenenze nako pogula chakulya pa lesitalanti iyakine. Penifuma mu lesitalanti yamene iyo, munthu muyakine enikonsha kuti: “Wewo ufuna ntchito? Nikokupasa 1 dola pa awazi iliyonse.” Yove enilemba ntchito pamalo ayakine a zomanga-manga yamene nenzeikata kwa masiku atatu pasondo. Venzechitawonekelatu kuti Yehova enzeniyavya kuti nipitilije kunkhala ku Edgefield. Koma olo n’tetyo, mu 1958 niluta ku nsonkhano wa m’vyalo ku New York.

Pa nsiku yachiŵili ya nsonkhano wamene uyu, pechitika chinthu chiyakine. Nikumana na Ruby ku Wadlington, wamene enzechita upainiya wonkhazikika ku Gallatin, ku Tennessee. Pakuti tenzefuna kuzachita utumiki wa umishonale, tinkhala nawo pa nsonkhano wa ofuna kuyaloŵa sikulu ya Giliyadi. Pavuli pake tiyamba kulembelana makalata. Papita kanthawe neitiwa ku Gallatin kuti nikalaŵile nkhani ya onse. Nikatishila ntchito mwayi wamene uyo kuti nimukonshele. Nichizafulukila mumpingo wenzesonkhana Ruby, ndipo tilungulana mu 1959.

Penenze na vyaka 23, neikiwa kunkhala ntumiki wa mpingo (wamene palipano oitiwa kuti wogwilizanisha ntchito za akulu) ku Gallatin. Tenze mumpingo woyambilila wechinyungila m’bale Charles Thompson pechinkhala wopanamila dela. Yove enzeziŵa vinthu vinyinji koma olo n’tetyo, enikonsha maganizo ŵangu  pa venzefunikila abale komasoti mwamene opanamila madela ayakine mwenzesamalilila vosoŵa va abale ŵawo. Niphunzila kufumila kuli yove kuti ni bwino kukonsha makonsho kuti tiziŵe mbali zonse zokhuza nkhani iyakine tikaliye isamalila.

Mu May 1964, neitiwa kuti nikaloŵe nawo Sikulu ya Utumiki wa Ufumu ya mwezi umozi ku South Lansing, ku New York. Abale amene enzephunzisa eniyavya kuti ninkhale na ntima wofunishisha kuphunzila vinyinji vokhuza Yehova komasoti kunkhala naye pa ushamwali wotang’a.

Newo na Ruby tipasiwa utumiki wopanamila dela mu January 1965. Tipasiwa dela ikulu yoyambilila ku Knoxville, Tennessee, mpaka cha ku Richmond ku Virginia. Mu dela yamene iyi mwenze mipingo ya ku North Carolina, ku Kentucky, komasoti ku West Virginia. Nenzenyungila mipingo ya ŵanthu afipa ŵeka-ŵeka chifukwa pa nthawe yamene iyo ku United States kwenze sankho ikulu. Tetyo, venze vosakwanishika kuti ŵanthu afipa asonkhane pamozi na azungu. Abale anyinji enze osauka. Tetyo, tiphunzila kuyaŵana vinthu na ŵala amene enzeve. Wopanamila dela muyakine wamene echita utumiki wamene uyu kwa nthawe itali eniphunzisa phunzilo yofunika ngako. Yove enena kuti: “Ukonkhala monga ni m’bale wawo. Ukaluta ku mpingo osati ukonkhala monga niwe bwana. Ungaŵayavye keno okuwona kuti niwe m’bale wawo.”

Petenzenyungila mpingo uyakine utontho, Ruby eyamba kuphunzila Baibolo na mwanakazi muyakine wachisimbi wamene enze na mwana mwanakazi wa chaka chimozi. Chifukwa chakuti mumpingo wamene uyo mwenzeve aliyense wangaphunzile naye, Ruby enzemuphunzisa pokatishila ntchito makalata. Petinyungila mpingo wamene uyo ulwendo wokonkhapo, mwanakazi wamene uyo ewela pamisonkhano yonse. Pavuli pake, mumpingo wamene uyo mwiwela alongo aŵili amene enze apainiya apadela ndipo epitilija kuphunzila naye. Papita nthawe itontho yove ebatizika. Papita vyaka 30 mu 1995, tili ku Beteli ya ku Patterson, mulongo muyakine wachisimbi ewela kuzalaŵila na Ruby. Enze mwana wa wala mwanakazi wamene enzephunzila na Ruby. Yove na mwanalume wake enze mu kalasi namba 100 ya Sikulu ya Giliyadi.

Dela yasu yachiŵili kunyungila yenze nkati-kati mwa tauni ya Florida. Pa nthawe yamene iyi tenzefunika motoka ndipo teifwana pa ntengo uweme ngako. Koma olo n’tetyo, sondo yoyamba yamene iyo chinthu chiyakine mu injini chiwonongeka. Tenzeve ndalama zakuti tingaikonzeshe. Netumila foni m’bale muyakine wenenzeziŵa kuti anganiyavye. Yove euja mmozi mwa antchito ŵake kuti akonze motoka yamene iyo ndipo aliyetiuje kuti tipeleke ndalama iliyonse. Yove echingonena kuti, “Mufunikilalini kulipila.” Etipasasoti ndalama ziyakine monga mphaso! Chamene ichi chenze chisanzo chiweme ngako pa nkhani yowonesha mwamene Yehova mwakusamalilila atumiki ŵake ndipo chetikumbusha kuti nase tufunika kunkhala opasa.

Nthawe zonse tikonyungila mipingo, tenzenkhala mung’anda za abale. Vamene ivi vechitisha kuti tinkhale na azishamwali aweme ngako. Nsiku iyakine, niyamba kulemba lipoti ya mpingo na mashini, ndipo neisiya tetyo nikaliyesilija penichokapo. Penijokela nchingulo nifwana kuti kamwana kanalume ka vyaka vitatu ka banja yamene iyo “kankhalila mabatani a mashini ndipo vonse venenze nilemba vefivyika” mwakuti nenzefunika kuchitayambasoti kulemba lipoti yamene iyo. Nankhala nuseka naye kwa vyaka vinyinji nikamukumbusha za nkhani yamene iyi.

Mu 1971, nilondela kalata yoniuja kuti nikatumikile monga wopanamila chigawo mu tauni ya New York. Tidabwa ngako na vamene ivi! Petenzekuya kwamene uko nenze tyala na vyaka 34. Abale enilondela bwino ngako monga wopanamila chigawo wawo mfipa woyamba.

Nenzesangalala kuphunzisa vokhuza Yehova pa nsonkhano wachigawo wa kumapeto kwa sondo iliyonse. Anyinji mwa opanamila madela enzeziŵa vinthu vinyinji kupambana newo. Mmozi mwa ove niye elaŵila nkhani yangu ya ubatizo. Ndipo m’bale muyakine zina yake Theodore Jaracz, papita nthawe eyamba kutumikila m’Bungwe Yutonga. Palisoti abale anyinji oziŵa vinthu vinyinji amene enzetumikila ku Beteli ya ku Brooklyn. Nenzetembeja kuti opanamila madela komasoti abale amene aŵa apa Beteli enzenichitisha kunkhala womasuka. Niwona neka kuti ove enze achiŵeta achikondi, amene enzedalila Mawu a Mulungu komasoti kuyavya gulu yake mokhulupilika.  Kulichefya kwawo kweniyavya kuti osati nikovutika kutumikila monga wopanamila chigawo.

Mu 1974 Bungwe Yutonga isankha kagulu kayakine ka abale opanamila madela kuti ankhale opanamila vigawo, tetyo newo niyambasoti kutumikila monga wopanamila dela. Pa nthawe yamene iyi—nenzenyungila ku South Carolina. N’vokondwelesha kuti pofwika pa nthawe yamene iyi, mipingo na madela a ŵanthu afipa pamozi na azungu enzekwanisha kuchitila vinthu pamozi, vamene vikondwelesha abale.

Kumapeto kwa chaka cha 1976, nitumijiwa ku dela ya ku Georgia yamene ili pakati pa Atlanta na Columbus. Nukumbukila mphela penilaŵila nkhani ya malilo ya ŵana 5 a ŵanthu afipa amene echifwa munthu muyakine pechiponya bomba pa ng’anda yawo. Amayi ŵawo ekatiwa adimiti kuchipatala chifukwa chochitiwa ngako. A Mboni za Yehova anyinji, azungu pamozi na afipa, enzewela kwamene uko kuchipatala kuzatonthoja makolo amene awo. Niwona kuti abale na alongo okondana ngako. Chikondi choteti chingayavye atumiki a Mulungu kupilila pa nthawe yovuta ngako.

Mu 1977 tisengewa kuti tilute ku Beteli ya ku Brooklyn kuyayavya kwa miyezi itontho pa ntchito iyakine. Ntchito yamene iyo peisala patontho kusila, abale aŵili a m’Bungwe Yutonga ekonsha newo na Ruby keno tingakonde kupitilija kutumikila pa Beteli ndipo tivomela.

Kwa vyaka 24, tenzetumikila mu Dipatimenti ya Utumiki, kwamene kanyinji-kanyinji abale oyankha makonsho ovuta ngako. Pa vyaka vonse vamene ivi, Bungwe Yutonga yankhala yutipasa malangizo ogwilizana na mfundo za m’Baibolo. Malangizo amene awo okatishiliwa ntchito poyankha makonsho amene aŵa komasoti pophunzisa opanamila madela, akulu, na apainiya. Vamene ivi vayavya ŵanthu anyinji kuti ankhale pa ushamwali wotang’a na Yehova. Ndipo ivi vachitisha kuti gulu ya Yehova inkhale yotang’a ngako.

Kufumila mu 1995 mpaka 2018, ninyungila maofesi a nthambi osiyana-siyana monga wopanamila likulu, wamene poyamba enzeitiwa kuti wonyungila nthambi. Nenzewonana na abale a m’Makomiti a Nthambi, otumikila pa Beteli, komasoti amishonale kuti niŵalimbikise noŵayavya pa mavuto ŵawo. Ndipo nthawe zonse newo na Ruby, tenzelimbikisiwa kumvwa vinthu vosiyana-siyana vamene viŵachitikila pa moyo wawo. Mwachisanzo, mu 2000 tiluta ku Rwanda. Tikhuziwa ngako kumvwa mwevenzele vinthu kuli abale na alongo komasoti banja ya Beteli panthawe yamene ŵanthu anyinji epaiwa pa nkhondo mu 1994. Ŵanthu anyinji okondewa ŵawo epaiwa. Olo kuti ekumana na mavuto amene aŵa, abale ali na chikhulupililo, chiyembekezo komasoti chisangalalo.

Palipano tili na vyaka vam’ma 80. M’vyaka 20 vapita, nankhala nutumikila m’Komiti ya Nthambi ku United States. Niliyelute kuyachita maphunzilo apalulu ku yunivesiti. Koma olo n’tetyo, nafwana maphunzilo apalulu ngako kufumila kwa Yehova na gulu yake. Vamene ivi vachitisha kuti ninkhale wokonzeka kuphunzisa ayakine choonadi cha m’Baibolo chamene chingaŵayavye mpaka kale-kale. (2 Akor. 3:5; 2 Tim. 2:2) Nawona mwamene uthenga wa m’Baibolo, mwawayavyila ŵanthu kuchinja moyo wawo komasoti kunkhala pa ushamwali uweme na Nyamalenga wawo. (Yak. 4:8) Mulimonse mwatingakwanishile, newo na Ruby, tipitilije kulimbikisa ŵanthu ayakine kuti akokonda kuphunzila za Yehova komasoti kuphunzisa ayakine mfundo za m’Baibolo—wamene ni mwayi ukulu ngako wangankhale nawo ntumiki wa Yehova!