Skip to content

Skip to table of contents

NU A BEE SIRA

M E’ɛrɛ Biī Aāloo Nɔnɔ Le Tɔtɔgɛ Nu Akiiloo Jɛhova

M E’ɛrɛ Biī Aāloo Nɔnɔ Le Tɔtɔgɛ Nu Akiiloo Jɛhova

Sɔ̄ m gaa bee nyim aakɛ̄ li Easton, Pennsylvania, U.S.A., m bee gbī esi gbɛnɛ tɔkpa lokwa m lu gbɛnɛ nɛɛ. Nɔnu wee mɛ nia, e m wee suā sɔm le saɛns kaāna. Bu zua 1956 ziī bɔŋanaloo a wee yerebah nɛ pya nɛɛ kɔ ba a ɛrɛ wa loo bee mɛ dɔɔ̄ 25 dɔla nɛ, nyɔɔbee mda na m lu nɛɛ biira a bee tɛɛ̄ ee dɛ̄dɛɛ̄ nɛɛ bie tɔkpa a. Sɔ̄ esaa, nu m bee seeasī bee nyaa. Ena anua a?

KƐ̄ M BEE TƐƐ̄ DOO NƆ NU AKIILOO JƐHOVA

Sɔ̄ zua 1940 etɛ̄na, na tɛ le na ka bee nyɔɔnɛ Pya Ekeebee Jɛhova nɔ Baibol. Lo enɔānu naa bee kiisī, kerewo, na ka bee kiisī lo esu Watchtower le Awake!. Bee lu ekue pya i butɔ loo international kɔnvɛnsɔn a bee lu e’ɛrɛ bu zua 1950 li New York City, e i bee si.

Aba sɔ̄ i bee aa dee, Wuga Nɛɛdam a kura Lawrence Jeffries bee bɔātɛ̄ wee i inaloo. A bee ye nia lo eyerebah mɛ nɛ kɔ m nɔ kaka ue. Tua sɔ̄, mm bee ye nyɔɔnɛ yiga kɔ a naa bɔloo kɔ Pya Ekeebee Jɛhova a ɛrɛ bah bu bira bɛbɛɛ ale yii bu nɔ̄. M wee amkɛ̄ kɔ lo dɛ̄dɛɛ̄ nɛɛ a le America naa yiga eyiibu nɔ̄, pya baa elu sa su dɛ̄dɛɛ̄ lo edonyɔɔ. Bu efɛɛloo wuga Jeffries bee mɛ agara nɛ kɔ: “Ena o kɛɛrɛ kɔ Jɛhova edoo lo a muɛ kɔ dɛ̄dɛɛ̄ nɛɛ a le America aa ye taāŋabah sa pya baa lu wee be wa be loo a?” Nu a bee kɔ kumaloo ue ama le pya dɔɔ̄na ue, bee mɛ yerebah nɛ kɔ m muɛ kɔ nu m gaa bee amkɛ̄ nyɔɔ naa ɛrɛ lɔgɔ nu a dɛɛa nyɔɔ. E lo ama na a bee mɛ zū kɔ m nɔ kaka ue Baibol a.

Dee m bee liamaā

M bee su gbɛnɛkpo sɔ̄ būŋa pya nama nama ekpo Watchtower le Awake! lo na ka wee sere kɛ̄ a wee kpooge nu. Sɔ̄ sɔ̄ aa kiisī, m bee muɛ kɔ m e’ina aa nɔ kaka ue, nyɔɔwo, m bee yiga kɔ Jeffries a nyɔɔnɛ mɛ nɔ Baibol. M bee bɔānagetɛ̄ esi enɔānu eree sɔ̄ loo. Kaka ue bee mɛ nia, e m bee lu nɛɛ zue le yereue. M bee nyaana nu m bee seeasī sɔ̄ m bee suā kɔ “lo gbɛnɛka dee Jɛhova ewara.” (Zef 1:14) Taā m su si gbɛnɛ tɔkpa nua nu m seeasī, m bee gbī eyerebah nɛ pya dɔɔ̄na kɔ ba a nɔ kaka ue Baibol.

M bee tɛɛ̄ aa secondary school nyɔɔ 13 biradee bu Ini’ī Enɔɔ̄ bu zua 1956, e sɔ̄ taa biradee etɛ̄na m bee liamaā bie sɛkiut asɛmbli. Mm bee suā kɔ m ɛrɛ gbɛnɛ-edo leelee aāloo nɔnɔ le tɔtɔgɛ nu akiiloo Jɛhova.

NƆNƆ LE TƆTƆGƐ NU DOODOO NƐƐ SƐMDEE

Sɔ̄ ini’ī enɔɔ̄ etɛ̄na aā sɔ̄ m bee liamaā, m bee lu nɛɛ sɛmdee. Kingdom Ministry lo Lop Le Baɛ Enɔɔ̄ bu zua 1956 bee aara ekobee ue a kɔ: “O Dapge Si Tam Kɛ̄ Ebɛɛ̄ Le Ni?” M bee muɛ kɔ ebip ama kuunage mda. M bee gbī eyerebah kɛ̄ pya zue ue naa aadee le.—Mat 24:14.

M bee kii Edgefield, li South Carolina. Aba nia pya zue ue a bee le bu bɔŋanaloo lo kɛ̄. Mɛ i bee lu o’oo ii sɔ̄ m bee wa yii loo. I wee si enɔānu bie tɛm a le sī ee loo tɔ ziī wuga nɛɛdam. M wee su 100 awa zuema ue bu ziī ziī enɔɔ̄. Mda na m gaa bee zaāsī tam zue ue sa sere enɔānu bu bɔŋanaloo a. Bee mɛ ɛɛrɛbu kɔ kɛ̄ m agɛrɛbah si tam doo, kɛ̄ m agɛrɛnage bah suāloo Jɛhova doo lo.

Ziī wa m wee nyɔɔnɛ nɔ Baibol bee ɛrɛ tɔ ba wee sere ii nɛɛ li Johnston a naa binia aaloo kɛ̄ m wee tɔɔ̄. A bee mɛ nɛ tam m si bu nwīkere sɔ̄, e a bee i nɛ ziī nwī gbagbara tɔ kɔ i wee tɔɔ̄ ɛrɛ enɔānu bu bɔŋanaloo.

Wuga Jolly Jeffries, alu nwiī wuga a wee mɛ nɔɛ̄nu, bee aa Brooklyn, li New York sa mɛ nyɔɔnɛ si tam sɛmdee. I bee gbaa tɔɔ̄ bu ziī nwītɛm ziī wuga nɛɛdam bee i dɔɔ̄nɛ lo a bee lu etop sobee wa tɔ.

Kpugi ba wee kpɛ nɛɛ loo tam li South wee tera. Ba wee i kpɛ baɛ ale taa dɔla loo tam ziī biradee. A ɛrɛ sɔ̄ m bee su dɛ̄dɛɛ̄ nwī kpugi a bee mɛ le bah nyaanu bie tɔ oo nuede. Ziī gbara bee mɛ zɔ̄ŋia sɔ̄ m aa lo tɔ sa mɛ bip kɔ: “O sige tam ni? M kpɛ a ziī dɔla loo ziī awa.” A bee kɔ m si tam loo taa biradee, lo ekwa kɛ̄ ba wee tɔɔ̄ si tam. Lo ama bee tɔgɛ leere kɔ Jɛhova bee gbī kɔ m tɔɔ̄ bia Edgefield. M bee si lo tam, e m bee si international kɔnvɛnsɔn a bee lu e’ɛrɛ a bu zua 1958 li New York City.

Dee i bee iya ziī

Nyɔɔ lo eree baɛ dee lo kɔnvɛnsɔn ziī keebee nu bee sira. M bee zɔ̄ŋia Ruby Wadlington lo a gaa bee si tam sɛmdee li Gallatin, Tennessee. Baɛ ii bee ɛrɛ taɛ lo esitam zue ue dɔɔ̄na edo, nyɔɔwo, i bee gbaa si zɔ̄zɔ̄ŋia pya a ɛrɛ taɛ lo esi tɔkpa Gilɛd bie lo kɔnvɛnsɔn. Sɔ̄ esaa, i bee bɔātɛ̄ e’ɛmgi kpa ma ziī. Lɛɛ alu ekue mɛ nua Gallatin kɔ m nɛ ekɔāue taɛkɛ̄, e m bee su dee ama ye kɔā nɛ kɔ m iie ye. Sɔ̄ esaa, m bee kii bɔŋanaloo Ruby bee le, e i bee iya ziī bu zua 1959.

NƆNƆ LE TƆTƆGƐ NU BU BƆŊANALOO

Sɔ̄ m bee le 23 zua, bee lu etubo mɛ baloo kɔ m kuūdɛɛ̄loo bɔŋanaloo li Gallatin (lo alu ekure nɛɛ aa kuūdɛɛ̄loo eku pya kanɛɛ anii’ee). Ilii bɔŋanaloo na alu tua bɔŋanaloo Charles Thompson bee siloo bu ye tam kuūdɛɛ̄loo sɛkiut a. Ebee dābeeloo nu mɛ ee, kerewo, a bee gbī esuā nu alu na ekɛɛrɛ kiiloo ebɛɛ̄ pya wuga le kɛ̄ pya dɔɔ̄na nɛɛ kuūdɛɛ̄loo sɛkiut wee aabaloo lo kɛ̄tɔɔ̄ doo. M bee ye nɔ aābah kɔ a lee ebip ebip lɛɛ a gae lu e’aabaloo ziī ue lokwa alu edābeeloo dɛ̄dɛɛ̄ nu akiiloo leere.

Bu O’oo Enɔɔ̄ bu zua 1964, bee lu ekue mɛ kɔ m si Kingdom Ministry School a bee lu e’ɛrɛ bu ziī enɔɔ̄ bie South Lansing, li New York. Pya wuga nɛɛdam lo ba bee mɛ tɔgɛ nu bie lo tɔkpa, bee mɛ yerebah nɛ kɔ m ɛrɛ taɛ lo enɔ nu yere loo sa nyim kiisī bu taāŋabah Bari.

NƆNƆ NU LE TƆTƆGƐ NU BU TAM KUŪDƐƐ̄LOO SƐKIUT LE DISTRIT

Bee lu ekue Ruby le mm kɔ i yiibu tam kuūdɛɛ̄loo sɛkiut bu Tua Enɔɔ̄ bu zua 1965. Bee lu eyere i ture sɛkiut a kuī kaāna, aā Knoxville li Tennessee, mmɛ waɛloo Richmond, li Virginia. Pya bɔŋanaloo i wee siloo na bɔŋanaloo a le North Carolina, Kentucky, le West Virginia. M wee si tam bu bɔŋanaloo aba pya biira le, nyɔɔbee popooa a bee le dee kerekɛ̄ loo United States, kuma sɔ̄ pya biira naa wee gbaaloo pya ɛɛ a. Pya lo wuga bee lu kporo, i wee dɔɔ̄ nu i ɛrɛ nɛ pya wuga a le bu ebɛɛ̄. Ziī wuga ebiɛā bu tam kuūdɛɛ̄loo sɛkiut bee mɛ tɔgɛ ziī nu a kuī. A bee mɛ kɔ nɛ kɔ: “Sɔ̄ o si ziī bɔŋanaloo, o aa doodoo bee o lue wa nɛɛbee, mɛ lu wa wuga. O dap wa yerebah nɛ lo ba ɛp a nua wa wuga.”

Sɔ̄ i bee ina ziī nwīgbagbara bɔŋanaloo, Ruby bee bɔātɛ̄ enyɔɔnɛ ziī zege wa a ɛrɛ nwiīnɛɛwa elua ziī zua nɔ nu. Sɔ̄ lɔgɔ nɛɛ edap ye nyɔɔnɛ nɔ nu bu lo bɔŋanaloo naa bee le a, Ruby bee kiisī lo enyɔɔnɛ ye nɔ nu tɛ̄maloo ewee ɛm kpa ye ma. Sɔ̄ i bee obia si lo bɔŋanaloo lo wa bee bɔātɛ̄ esi enɔānu eree sɔ̄ loo. E sɔ̄ a bee lu eyere baɛ wuga nɛɛwa ba lu pya sɛmdee bu keebee sīdee ture bu lo bɔŋanaloo ba bee kiisī lo enɔɛ̄ ye nu, e sɔ̄ sɔ̄ naa binia a bee liamaā. Bu zua 1995 sɔ̄ 30 zua etɛ̄na, ziī zege wuga nɛɛwa bee kuea loo nɛ Ruby bie Bɛtɛl li Patterson. A bee le nwiī wa Ruby bee nyɔɔnɛ nɔ nu a. Lo nwiīnɛɛwa le ye dam bee le yɛɛ pya a bee si lo eree 100 klass loo Tɔkpa Gilɛd a bee lu e’ɛrɛ.

Eree baɛ sɛkiut i bee si tam bee le barasī Florida. Taɛ lo sɔ̄ ama fah bee i bɛɛ̄ kaāna, nyɔɔwo i bee yaɛ fah a naa aadee si du. Kerewo, bu aba kaɛ i bee yaɛ lo fah ye water pump bee gbe. E lɔgɔ kpugi ekwaā naa bee i le bah. M bee kue ziī wuga lo m bee kɛɛrɛ kɔ edap i yerebah nɛ. A bee kɔ nɛ ziī ye nɛɛtam kɔ a kwa lo fah sa aa su lɔgɔ kpugi loo. A bee aadee kɔ: “Waa mɛ nɛ lɔgɔ kpugi.” E a bee i dɔɔ̄nage kpugi nɛ! Lo ama bee lu kaāna edoba a tɔgɛ kɛ̄ Jɛhova wee kuūdɛɛ̄loo pya ye zooro doo. A nyɛŋia i bu kɔ i wee dɔɔ̄ nu nɛ pya dɔɔ̄na.

Ɛrɛgeba sɔ̄ i si ziī bɔŋanaloo i wee tɔɔ̄ tɔ pya wuga. E lo ama bee doo kɔ i ɛrɛ lele gbo. A ɛrɛ dee m bee ibere kpɛa tam m aa bee ɛm bie nyɔɔ nwītagtag lo pya beke kure typewriter. Sɔ̄ m aa dee ye loo uunɛ m bee muɛ kɔ nwiīnɛɛdam pya butɔ m bee tɔɔ̄ lo elua taa zua egbeera lo kpɛa tam m gaa bee ɛm. M wee bialoo kɔ nu akiiloo nu a bee doo ama ye nɛ lo ebiā ye bii.

Bu zua 1971 bee lu enɛ mɛ kpa kɔ m bɔātɛ̄ si tam kuūdɛɛ̄loo distrit li New York City. A bee i ɔbɛ kaāna! M bee le aba 34 zua sɔ̄ i bee kii lo kɛ̄. Mda na m bee lu tua nɛɛ biira a bee si tam kuūdɛɛ̄loo lo distrit a. E pya lo wuga bee su baɛ bah i suā leere.

Doodoo nɛɛ kuūdɛɛ̄loo distrit, a wee mɛ nia etɔgɛ nu akiiloo Jɛhova ziī ziī takaɛ bie sɛkiut asɛmbli. Gbɛnɛ-edo pya kuūdɛɛ̄loo sɛkiut a bee le lo kɛ̄ ebee mɛ dābeeloo nu ee. Ziī aba bee le nɛɛ a bee nɛ ekɔaue liamaā dee m bee liamaā. Sɔ̄ esaa, ziī aba a kura Theodore Jaracz bee le yɛɛ Eku A Baɛbee. Bee ɛrɛnage gbɛnɛ-edo pya wuga ba ebee dābeeloo nu lo ba gaa bee si tam Bɛtɛl li Brooklyn. Bu mɛ bee ɛɛ kaāna kɔ pya kuūdɛɛ̄loo sɛkiut le pya aa si tam Bɛtɛl bee doo kɔ loo mɛ a sukɛ̄. M bee muɛ kɔ pya kuūdɛɛ̄loo a ɛrɛ wereloo ama dɛɛa nyɔɔ Muɛ̄ Ue Bari sa tɔɔ̄ agara lo eyerekpotɛ̄ ye bɔŋanaloo. Kɛ̄ ba kumaloo kɛ̄ doo, bee doo kɔ a waɛ mɛ bah lo esi tam kuūdɛɛ̄loo distrit.

SISIKƐ̄ SI TAM KUŪDƐƐ̄LOO SƐKIUT

Bu zua 1974 Eku A Baɛbee bee tubobaloo dɔɔ̄na eku pya kuūdɛɛ̄loo sɛkiut kɔ ba a si tam kuūdɛɛ̄loo distrit, lo ama bee doo kɔ m sikɛ̄ si tam kuūdɛɛ̄loo sɛkiut bie South Carolina. Alu nu ɛɛbu kɔ lo sɔ̄ pya biira le pya ɛɛ a le lo bɔŋanaloo bee dap gbaaloo ziī, e lo ama bee ɛɛrɛbu pya wuga kaāna.

Sɔ̄ zua 1976 bee ina kuma, bee lu ekɔ m si tam kuūdɛɛ̄loo sɛkiut bie ziī kɛ̄ a le yɛɛ Atlanta le Columbus li Georgia. M lege aa nyɛŋiabu sɔ̄ m bee nɛ ekɔaue nyɔɔ lili o’oo gbomiɔŋɔ pya biira lo bomb bee fɛ bie wa be, e a bee lu esu wa ka kuma tɔpie nyɔɔbee muū a bee ye yii loo. Gbɛnɛ-edo pya biira le pya ɛɛ lo ba lu Pya Ekeebee Jɛhova bee lu lo tɔpie lo egbɔ̄nyiɛ wa tɛ le wa ka. M bee muɛ kɔ wereloo pya wuga bee tɔgɛ bee lu nyɛŋia. Sɔ̄ pya nɛɛ Bari tɔgɛ fɛgɛ dogo doo wo ama, a yerebah doo kɔ ba a dap tāma e’aga kɛ̄tɔɔ̄.

NƆNƆ LE TƆTƆGƐ NU BIE BƐTƐL

Bu zua 1977 bee lu ekue i kɔ i lu Bɛtɛl li Brooklyn lo eyerebah loo tam a gaa bee kiisī bu pio enɔɔ̄. Sɔ̄ lo tam esaa etah, baɛ nɛɛ a le yɛɛ Eku A Baɛbee bee zɔ̄ŋia Ruby le mm, sa i bip lo a le eniage i lo ebia bu esiatam Bɛtɛl. I bee yiga kɔ i sie.

M bee si tam Service Department loo 24 zua, kɛ̄ a wee lu e’aabaloo pya ue le ebip a aga. Bu pya zua ama, Eku A Baɛbee bee nɛ leredeebah a gbaaloo pya daakuu a le bu Baibol. Lo ama wee doo kɔ i dap agara keekee ebip, e a wee doonage kɔ i dap kpɔā pya kuūdɛɛ̄loo sɛkiut, pya kanɛɛ le pya sɛmdee bu bɔŋanaloo. Pya nu alu etɔgɛ ama eyerebah nɛ gbɛnɛ-edo nɛɛ kɔ ba a nyim kiisī bu edɔɔ̄, sa edora kɔ bɔŋanaloo Jɛhova a agaloo kaāna.

Aābu zua 1995 mmɛ bu zua 2018, elua eyere mɛ siā keekee tɔ naatam doodoo nɛɛ alu eyere aā beekɛ̄ bu yube nyɔuwe, lo a wee lu ekure zone overseer sɔ̄ akii adumɛ. M wee nyɔɔnɛ keekee Kɔmitii A Kuūdɛɛ̄loo ziī ziī Tɔ Naatam, pya a gaa si tam Bɛtɛl, le pya aa zue ue dɔɔ̄na edo zɔ̄ŋia lo eyerebah wa nɛ kɔ ba a dap aabaloo ɛrɛgeba taāŋa ba kpesī. Nu a bee wa siraloo wee nɛ e’agaloo Ruby le mm. Bu edoba i bee si Rwanda a bu zua 2000. A bee i tɔaloo kaāna sɔ̄ i dā kɛ̄ pya wuga le pya a gaa si tam Bɛtɛl bee dap tɛɛ̄ yeebah doo, sɔ̄ a bee lu efɛgara pya dɔɔ̄na barasī a bee le lo kɛ̄ bu zua 1994. Gbɛnɛ-edo aba bee peere pya ba wereloo. Kaɛlɛɛ taāŋa ba bee tɛɛ̄bu, pya wuga bee tɔgɛ kɔ ba ɛrɛe yira, bɛābu le ɛɛbu.

Dee i bee nyɛŋiabu dee i bee iya ziī sɔ̄ 50 zua etɛ̄na

Nyaawo i eyeraloo 80 zua. M esua 20 zua siātam yɛɛ Kɔmitii A Kuūdɛɛ̄loo Tɔ Naatam li United States. Mm bee si gbɛnɛ tɔkpa, kerewo Jɛhova le ye bɔŋanaloo etɔgɛ mɛ nu bu sīdee a lee eera. Lo ama eyerebah mɛ nɛ kɔ m dap tɔgɛ kaka ue Baibol pya nɛɛ, lo edap wa dɔbiī nɛ mmɛ deedee. (2 Kɔr 3:5; 2 Tim 2:2) M emɔna kɛ̄ yereue Baibol dap yerebah nɛ pya nɛɛ kɔ ba a tɔɔ̄dum a lee sa ɛrɛ le gbanialoo kumaloo Nɛɛ a bee wa dɛm doo. (Jem 4:8) Ɛrɛgeba sɔ̄ i dap, Ruby le mm kiisī lo eyerebah nɛ pya dɔɔ̄na kɔ ba a tɔgɛ nia loo dee a i kpaānɛ lo enɔ nu akiiloo Jɛhova, le tɔgɛ kaka ue pya dɔɔ̄na. Lo ama na gbɛnɛ dee a kpaā nɛ pya zooro Jɛhova a!