Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

NSHALELO A MUNTU

Naadi nasangeela kulonga na kulongiesha pabitale Yehowa

Naadi nasangeela kulonga na kulongiesha pabitale Yehowa

PA NAADI nakulu mu Easton Pennsylvanie, États-Unis, naadi mutuule binangu biande nka mu kulonga université, na naadi na kitshibilo kia kuikala muntu e na muulo ukata. Naadi mukumiine kulonga mukanda wa mathematique na wa siyanse ku kalasa. Mu kipua kia 1956, ndumbuluilo atalaa matalua a bantu, bampeele dollar 25 buandia kuikala na muasu ukata munkatshi mua balongi bafiita. Anka kunyima, bipatshila biande bibaadi bishintulukie. Buakinyi?

MUSHINDO UNALONGIELE PABITALE YEHOWA

Ku mbangilo kua kipua kia 1940, baledi bande babalongiele Bible na ba Temue ba Yehowa. Anka kuakua kulonga kuabo ta nkutungunukie nya. Anka nyinami batungunukile na kupetanga ma jurnale a Kitenta kia Mulami na ma Réveillez-vous ! Mu kipua kia 1950, kubaadi kukitshikie kikongeeno kia nsenga ishima mu kibundi kia New York, na kifuko kiande kibaadi kikumiine luitanyino lua kuenda mu kuimutuela.

Mafuku apeela kunyima kua kikongeeno, mukuetu Lawrence Jeffries, babangile kuitutembela. Baadi muikitshishe bua’shi ankuashe, ndongie bia binyibinyi. Kumbangilo, nabangile kumushikua muanda’shi ba Temue, t’abatuelakanaa mu mianda ya politike na ya busalayi. Namulunguile’shi su muina Amérique su ngumune apela kuenda ku ngoshi, beshikuanyi netu be kufika betunyenga kibundi. Mukuetu Jeffries, baadi munangushene n’ami na luishinko looso, amba’shi: “Onangushena’shi Yehowa Efile Mukulu, ta mulombene kukita kintu kampanda su muilo ooso wa bena Amérique wabanga kumufubila na beshikuanyi bebatuuka ngoshi?” Bibaadi mumpatuluile bua wawa muanda, na ingi mianda, bibaadi binkuashe buandia kumona’shi mueneno ande e bubi. Bino, bibantakuile buandia kunyiisha kulonga bia binyibinyi.

Lubatshisho luande

Naadi nakisha nsaa i bungi mu kuibadikila miisambo ya kala, ya Kitenta kia Mulami na Réveillez-vous ! ibaabadi abatuulu mu kaabatshi kui nyinami. Muenda mafuku, naadi musangane’shi biabia binaadi nalongo mbia binyibinyi, ngi buakinyi naadi mukumiine’shi mukuetu Jeffries alongie nami Bible. Naadi dingi mubangie kuikala na kiubishi kia kutuela mu bisangilo lubingo looso. Bia binyibinyi, bibaadi biuule muishimba diande, na nafikile bu mulungudi a mukandu wi buwa. Bipatshila biande bibashintulukile nsaa inapushiishe’shi, “efuku dikata dia Yehowa [tadidi] peepi.” (Sef. 1:14) Ntshi naadi nakumiina dingi kuenda ku université nya, naadi mukumiine kuenda mu kukuasha bangi buabadia kulonga bia binyibinyi bia mu Bible.

Pa naadi mufudiishe kalasa mu 13/6/1956, kunyima kua mafuku asatu, naadi mubatshishibue ku kikongeeno kia mafuku abidi. Ntshi naadi nauuku dingi’shi ne mulombene kupeta miabi i bungi i buwa, ayifiki kui Yehowa muanda nakumiina kulambula muwa wande bua kulonga na kulongiesha bangi pabitale Yehowa.

KULONGA NA KULONGIESHA PA NAADI BU MBALA-MASHINDA

Mieshi isamombo kunyima ku’ami kubatshishibua, nafikile bu mbala-mashinda a mieshi yoso. Mu Mudimo wetu wa Bufumu wa mueshi w’ekumi na wa kabidi 1956, mu baadi mutue wa muanda awamba’shi: “We mulombene kufuba mbalo i lukalo lukata su?” Luno luitamino, lubaadi luntale’mi. Naadi mukumiine kuenda mu kukuasha mbalo yabashabandile kulungula mukandu wi buwa.​—Mat. 24:14.

Nafilukile nenda ku Edgefield Carolina a kuushi. Kakongie ka kuakua, kabaadi na penda balungudi bananka ba Bufumu. Pa nafikile kuanka, kakongie kabalombeshe balungudi batano. Tubaadi atutuelela bisangilo mu nshibo ya ungi mukuetu mulume. Ku mueshi ooso, naadi nakisha nsaa 100 mu mudimo wa bulungudi. Naadi nakunkusha bisangilo bia bulungudi, na kuelanga miisambo mu kakongie. Kintu ki na muulo, bu binaadi nanyiisha kufuba bi bungi mu kakongie, naadi nanyiisha kulonga bi bungi pabitale Yehowa.

Muana mukashi anaadi nalongo naye Bible, baadi na nshibo yaye y’abadidilaa maalo mu Johnston kibundi kibaadi mu bilometre bipeela na ku naadi mushaale. Bampeele mudimo wa nsaa ipeela, na aye nkuitupa ingi nshibo yaye buatudia kuiyifubisha bu Nshibo ya Bufumu, yatudia kutuelelanga bisangilo.

Mukuetu Jolly Jeffries, muana a yawa mukuetu baadi mulongie nami Bible, bakatukile mu Brooklyn mu New York, afika bua kunkuatshishena mu mudimo wa bu mbala-mashinda. Tubaadi atulaala booso mu kashibo kamune kapeela, kabaabadi betupe kui mukuetu buatudia kufubisha.

Kuakua kuushi, efuto dibaadi dipeela. Babaadi abetufutu dollar ibidi sunga isatu bua mufubo w’efuku dishima. Ungi musuusa, natshile makuta a mfudiilo anaadi mushaale nao, ami nkuula bidibua mu mbalo y’abawudishaa bitobuanga. Nsaa inatukile mu yaya nshibo, ungi muana mulume baadi muifubuile kuandi angipusha’shi: “Okumiina kufuba? Nakufutu dollar umune ku nsaa.” Bampeele mafuku asatu a kufuba ku lubingo, buandia kuikala nalumbuula pa mbalo ya luibako. Bibaadi bimuekie patooka’shi Yehowa baadi munkuashe buandia kushaala mu Edgefield. Naadi muende mpaa na ku kikongeeno kia nsenga ishima kia mu 1958, kibabakitshiine mu New York.

Efuku di’eyibakishi dietu

Efuku dia kabidi dia kikongeeno, kubaadi kukitshikie kintu kibaadi kinkaanyishe. Naadi mufumankane na Ruby Wadlington, baadi afubu bu mbala-mashinda a mieshi yoso mu Gallatin Tennessee. Bu bibaatudi booso buetu na lukalo lua kuenda bu misionere, tubatuelele mu kisangilo kia bantu abakumiina kuenda ku Galaade, kibakitshikile ku kikongeeno. Kunyima, tubabangile kuifundishena mikanda. Akupu, babangitanyiine ku Gallatin buandia nkeela muisambo. Napetele mushindo wandia nkamuipusha su akumiina tuiyibakishene. Nafilukile nenda mu kakongie ka ba Ruby, na atue nkuiyibakishena mu kipua kia 1959.

KULONGA NA KULONGIESHA MU KAKONGIE

Pa nalombeshe bipua 23, babaadi bantuule bu serviteur de la congrégation a mu kakongie ka mu Gallatin (kano kabidi, abamuitanyina bu mukunkushi a kasaka ka bakulu.) Tubaadi kakongie ka kumpala, kabaabadi bakunkie kui mukuetu Charles Thompson, pabaadi bu mukunkushi a kifunda. Baadi na kiukilo ki bungi; biabia, bangipuishe bi mueneno ande, pabitale abikumiinaa bakuetu na mushindo ulombene bakunkushi ba bifunda, kuibapasukila ku bintu biabadi nabio lukalo. Naadi mulongiele kuadi’shi, bi buwa kuela nkonko kumpala kua kuata kitshibilo kia muanda ooso wawa.

Mu mueshi wa Katano mu kipua kia 1964, babaadi bangitanyine buandia kutuela mu kalasa ka Mudimo wetu wa Bufumu ka mueshi umune kabaadi kakitshikie mu Lansing a kuushi mu New York. Bakuetu balume babaadi abakunkusha kaaka kalasa, babaadi bampe lukalo lua kulonga bi bungi pabitale Yehowa na lua kuifubuila peepi naye.

KULONGA NA KULONGIESHA MU MUDIMO WA BU MUKUNKUSHI A KIFUNDA NA A DISTRIKE

Mu mueshi wa Kumpala 1965, ami na Ruby tubapetele luitanyino bua kuenda mu mudimo wa bu mukunkushi a kifunda. Kifunda kietu kia kumpala kibaabadi betutume, kibaadi na terituare mukata, kubanga ku Knoxville, Tennessee, mpaa na ku Richmond, na Virginie. Mu baadi mpaa na tukongie tua ku Carolina a kunundu, Kentucky, na dia kupona-nguba kua Virginie. Naadi nakunku nka penda tukongie tua bantu bafiita, muanda mu aa mafuku, kubaadi ntondo y’ekoba kuushi kua États-Unis, bantu bafiita ta babaadi balombene kuibunga pamune na basungu. Bakuetu babaadi na bintu bia ku mbidi bipeela, na tubaadi balongie bia kukuasha baaba bakuetu booso babaadi mu lukalo. Ungi mukunkushi a kifunda mupue kumona mianda i bungi, bampeele dilongiesha di na muulo amba’shi: “Ikala mukuetu. Tuemonanga bu muntu mukata. We mulombene kuibakuasha su bakumona bu mukuabo.”

Nsaa ibatudi atukunku kakongie kapeela, Ruby babangile kulonga Bible na ungi nsonguakashi baadi na muana aaye mukashi e na kipua kimune. Bu bibaadi mu kakongie ta mui muntu e na mushindo wa kulonga na muntu, Ruby baadi muibikite mu kufunda kua mikanda. Nsaa ibafikile dingi mu kukunka kakongie, yawa muana mukashi baadi mutuele mu bisangilo bioso. Nsaa ibaabatumine bakuetu bakashi ba mbala-mashinda ba nsaa yooso mu kaaka kakongie, babaadi batungunukie na kulonga naye, na kunyima baadi mubatshishibue. Kunyima kua bipua 30 mu kipua kia 1995 ku Betele a Patterson, kangi ka nsonguakashi kabafikile mu kuilubula ako kanabene kui Ruby. Baadi nsonguakashi a yawa muana mukashi abaabadi balongie naye Bible kui Ruby. Yawa nsonguakashi na mulume aaye, babalongiele mu Kalasa ka Galaade ka 100.

Kifunda kietu kia kabidi, kibaadi kikafikie mpaa na ku centre de la Floride. Mu aa mafuku tubaadi na lukalo na mootoka, ngi buakinyi tubaudile mootoka umune ku muulo wi buwa bukile. Anka lubingo lua kumpala, mpompi a meema baluikile. Ta tubaadi na makuta a kumulumbulusha. Naadi muitanyine mukuetu mulume anaadi nanangushena’shi, mmulombene kuikala na mushindo wa kuitukuasha. Baadi mulumbulushe mootoka, kui bena mudimo baye na ta mbakumiine kuata makuta a kulumbuula. Bambile nka penda’shi: “T’ofutu ekuta su ndimune.” Betupeele mpaa na angi makuta bu kia buntu! Kibaadi kileshesho ki buwa bukile kia mushindo aupasukilaa Yehowa bafubi baye. Bino bibaadi bitutentekieshe buatudia kuikala namu na kalolo ka kupaana.

Misuusa yoso ibaatudi atuende mu kukunka tukongie, tubaadi atushaala ku mashibo a bakuetu. Bu kipeta, tui bapete ba kuuku be buwa be bungi. Dingi efuku, naadi mulekie rapore ya kakongie inaadi nafundu mu mashinyi a mikanda. Pa nalukiile ku kiolua, nasangeene muana a bipua bisatu a mu yaya nshibo ibaatudi bashaale, baashina ku mbote a mashinyi a mikanda bafundakana bintu bi bungi kuanka, ngi ami nkuamba’shi bankuasha. Naadi nolomona uno muana mund’a bipua bi bungi.

Mu 1971, natambuile mukanda aulesha’shi babantumu ku ungi mudimo, wa bu mukunkushi a distrike mu kibundi kia New York. Bibaadi bitukalakashe ngofu! Nsaa ibatuyile kuanka, naadi nka na penda bipua 34. Bakuetu babaadi bankukile kalolo ami mukunkushi a distrike a kumpala mufiita.

Bu binaadi mukunkushi a distrike, naadi nasangeela kulongiesha pabitale Yehowa musuusa ooso wi kikongeeno kia mafuku abidi. Bakunkushi ba bifunda be bungi, babaadi na kiukilo ki bungi kukila kinaadi nakio. Umune a kuabadi ngi baadi muele muisambo wa lubatsho luande. Ungi mukuetu mulume Theodore Jaracz, Baadi mufikie mpaa na bu muina Kasaka ka Bakunkushi-Bakulu kunyima kua mafuku. Kubaadi mpaa na bangi bakuetu be bungi babaadi na kiukilo ki bungi, bafube ku Betele a ku Brooklyn. Naadi na lutumbu lui bungi muanda bano bakunkushi ba bifunda na bena Betele, babaadi bankuashe buandia kuipusha mu bulungantu. Naadi muimuene ami nabene’shi, babaadi balami baasha kifulo na bakulupile muiyi di’Efile Mukulu na abakuatshishena ndumbuluilo na lulamato. Kuiyisha kuabo, kubaadi kumbofuishe buandia kufuba bu mukunkushi a distrike.

KUALUKIILA BU MUKUNKUSHI A KIFUNDA

Mu kipua kia 1974, Kasaka ka Bakunkushi-Bakulu kabaadi katume kingi kisaka kia bakunkushi ba bifunda, mu mudimo wa bu bakunkushi ba distrike na naadi dingi mufube bu mukunkushi a kifunda, mu kino kipungo mu Carolina a kuushi. Bi miloo, muanda tukongie tua mu États-Unis tua bakuetu bafiita tubabangile kuibunga pamune na bakuetu basungu, na bakuetu basungu namu, bababangile kuibunga pamune na bakuetu bafiita.

Ku mfudiilo kua kipua kia 1976, babaadi bantume mu kifunda kia Georgie ki pankatshi pa Atlanta na Columbus. Nkiantentekieshaa muisambo unaadi mukite pabafuile bana batano mu kaalo, kabaabadi bafikie beela ku nshibo yabo kui ungi muntu. Nyinabo babayile naye ku lupitaalo pa muanda wa malonda. Naadi mumone kisaka kikata kia ba Temue ba Yehowa, bafiita na basungu abafiki ku lupitaalo mu kunyingisha baledi. Namuene’shi bakuetu be na kifulo ki pabuakio. Luno lusa lui bino, ndulombene kukuasha bafubi b’Efile Mukulu buabadia kunyingiila nkalakashi i bukopo ayibafikila mu nshalelo aabo.

KULONGA NA KULONGIESHA KU BETELE

Mu 1977, babaadi betutekie buatudia kuenda ku Betele a ku Brooklyn, bua mieshi ipeela mu kukuasha ku mudimo ubaadi kuanka. Nsaa ibapuile uno mudimo, bena Kasaka ka Bakunkushi-Bakulu babidi babafikile betumona ami na Ruby, betuipusha su tui kushaala bua kufuba ku Betele bua losoo. Tubaadi bakumiine.

Munda mua bipua 24, nafubile mu departema a mudimo mu baadi mianda i bungi ayitungu kupudisha, na nkonko ilekeenelekeene ayitungu kualuula. Munda mua bipua bi bungi, Kasaka ka Bakunkushi-Bakulu kabaadi akatusha buludiki buipushene na mayi a kulonda a mu Bible. Tubaadi atufubisha buno buludiki bua kualuula nkonko, anka tubaadi atuibufubisha dingi bua kulongiesha bakunkushi ba bifunda, bakulu, na ba mbala-mashinda. Bino biina mudimo bia kulongiesha nabio, bibaadi bikuashe bantu be bungi buabadia kuenda kumpala mu kikudi. Bino bibaadi abinyingisha dingi ndumbuluilo a Yehowa.

Kubanga mu 1995 nya na mu 2018, ne mukunkie ma Betele elekeenelekeene a mu nsenga ishima, bu muntu alesha mpala ya biro bietu bia nsenga ishima, bibaabadi abetanyina kala bu surveillant de zone. Ne muimoneene na bena komite a filiale be bungi, bena bifuko bia Betele belekeenelekeene, na ba misionere bua kuibakankamika na kukuasha muntu ooso muyile mianda yadi nayo. Ami na Ruby tubaadi atunyingishibua, na mianda ibaabadi abetulungula namu kui bangi. Bu kileshesho, pabatuyile mu kukunka mu Rwanda mu kipua kia 2000, bibaadi bitukume ku mashimba ngofu pa kupusha mushindo ubaadi bakuetu na kifuko kia Betele, bapele kutuelakana mu mianda ya kuiyipayishena kua bisamba ya mu 1994. Be bungi babaadi bashimishe bakuabo babadi bafule. Sunga mbibaabadi banyingiile, bano bakuetu booso, babaadi baleshe lukumiino, lukulupilo na muloo.

Efuku dia musangeelo bua bipua 50 bi’eyibakishi dietu

Bua binobino, tatudi na bipua bikile pa 80. Mu bipua 20 bibashaala, ne mufube mu komite a filiale a mu États-Unis. Kashaa ta ndongiele ku université nya; anka, ne mulongieshibue ngofu na Yehowa na ndumbuluilo aaye. Bino bibaadi bimpe biina mufubo bilombane bua kulongiesha bangi bia binyibinyi bia mu Bible, bilombene kuibakuasha bua losoo. (2 Kod. 3:5; 2 Tim. 2:2) Na ne mumone mushindo wi mukandu wa mu Bible aukuasha bantu buabadia kulumbuula nshalelo aabo, na kutamisha kupuano kiabo na mupangi aabo. (Shak. 4:8) Pooso apamueneka mushindo, ami na Ruby atutungunuka na kunyingisha bangi buabadia kusangeela muabi, wa kulonga pabitale Yehowa na kulongiesha bangi bia binyibinyi bia mu Bible. Anka nyi mmuabi ukata autungu mufubi ooso a Yehowa, asangeele!