Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

HISTORIA NDRÍGÓO XA̱BU̱

Nadxuʼ dí najmañuʼ numuu Jeobá ga̱jma̱a̱ dí nasngúún eʼwíinʼ dí gajkhun

Nadxuʼ dí najmañuʼ numuu Jeobá ga̱jma̱a̱ dí nasngúún eʼwíinʼ dí gajkhun

NIGAJU̱U̱N náa Easton (Pensilvania, Estados Unidos). Meta ndrígóʼ nindxu̱u̱ dí manigajmaa náa universidad ga̱jma̱a̱ dí maʼgánú mani̱ndxu̱ʼ mbáa bi̱ gíʼdoo numuu. Niniguʼ manigajmaa, nigúwíi májánʼ calificación náa matemática ga̱jma̱a̱ náa ciencias. Nákha 1956, mbá organización dí nambáñun xa̱bu̱ nixnuʼ 25 dólares numuu dí nigúwíi májánʼ calificación maski ajndu nindxu̱ʼ mbáa xa̱bu̱ skuniiʼ. Mú meta ndrígóʼ nixtiʼkhuu. Náa numuu rá.

XÓO NINIʼNÍIʼ JEOBÁ

Anu̱ʼ ga̱jma̱a̱ ru̱dúʼ nigíʼdi̱i̱ ninigajmaa gajmiún testigo de Jeobá nákha 1940. Maski ajndu nda̱wa̱á niniñaaʼ runigajmaa, mú, ru̱dúʼ nigruigú má xúʼko̱ i̱yi̱i̱ʼ Bi̱ Nayejngoo ga̱jma̱a̱ ¡Awaxunʼ! Tsiguʼ 1950 nirígá asamblea internacional náa Nueva York, nigún xúgíinʼ bi̱ kúwi̱i̱n náa goʼwóʼ.

Ndxájulú Lawrence Jeffries nigíʼdu̱u̱ ni̱ʼkha̱ gáʼyuxu ga̱jma̱a̱ niʼni mbá tsiakii maʼsngóʼ dí gajkhun. Nákha ginii ikhúún niku̱mu̱ʼ dí ra̱májánʼ eni̱ bi̱ testigo de Jeobá numuu rí tsendawamíjna̱ náa política ga̱jma̱a̱ dí tsénindxu̱ún soldados. Ni̱thu̱u̱n dí á mu xúgíinʼ bi̱ kúwá náa Estados Unidos tsíñún gágún náa guerra, bi̱ sia̱nʼ gajmiún maʼngu̱u̱n muni gámbáa xuajñún. Ndxájulú Jeffries tákiʼnáa ikhaa niʼniminaʼ dí ikhúún mikro̱ʼo̱ʼ. Niʼthúnʼ: “Ndiéjunʼ gáʼni Jeobá ku̱ma̱a̱ʼ ikháán á mu xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ Estados Unidos gúní ñajuunʼ ga̱jma̱a̱ maguwáʼ xa̱bu̱ sia̱nʼ muxmijná gajmiún xá.” Rí xóo niriʼña̱a̱ ikhaa ga̱jma̱a̱ i̱ʼwáʼ dí niʼthún nimbáyuʼ mba̱yo̱o̱ dí raʼkhí xóo endxaʼwamínáʼ ga̱jma̱a̱ rúʼko̱ nimbáyuʼ mu manigu̱ʼ manigajmaa.

Índo̱ nijngúnʼ iyááʼ.

Ndijyúuʼ mbayuuʼ hora niguxnuu i̱yi̱i̱ʼ Bi̱ Nayejngoo dí wayuu ga̱jma̱a̱ ¡Awaxunʼ! Dí ru̱dúʼ nigujxi̱i̱ náa guʼwúxu dí rígá náa awúún ku̱ba̱ʼ. Nda̱wa̱á ni̱jkhánú ndi̱yo̱o̱ dí nindxu̱u̱ gajkhun dí xtáá rajmañuʼ, ikha jngóo ninigajmaa gajmuʼ ndxájulú Jeffries, ma̱ngaa nigíʼdu̱u̱ ni̱jkhá xúgíʼ reunión. Rígi̱ nimbáyuʼ wéñuʼ ga̱jma̱a̱ ni̱jkhánú ninindxu̱ʼ mbáa publicador. Metas ndrígóʼ ni̱jkha̱nú nixtiʼkhu̱u̱ índo̱ nikro̱ʼo̱ʼ rí “mbiʼi ndrígóo Jeobá na̱ʼkha̱nú mijngii” (Sof. 1:14). Rí xúgi̱ nandoʼ mambáñún eʼwíinʼ majmañún dí naʼthí náa Biblia raʼkháa dí mandxaʼwáminaʼ maʼgá universidad.

Nirámúʼ náa escueloʼ nákhá 13 ñajunʼ junio tsiguʼ 1956, ajtsú mbiʼi nda̱wa̱á nijngún iyááʼ náa mbá asamblea ndrígóo circuito. Nditháan tandxaʼwamínaʼ á mu maguma tsájkurámúnʼ wéñuʼ dí nixnajximina̱ʼ majmañuʼ numuu Jeobá ga̱jma̱a̱ dí masngáa dí gajkhun.

NIJMAÑUʼ NÁA PRECURSOR GA̱JMA̱A̱ NISNGÁA

Majun igu̱nʼ nda̱wa̱á dí nijngúnʼ iyááʼ, ninindxu̱ʼ precursor regular. Náa mbá Ministerio del Reino gu̱nʼ diciembre tsiguʼ 1956 náa ajngáa inglés ni̱ʼkha̱ mbá artículo náa naxkajxi̱i̱n a̱ngiu̱lú magún gúyambáá náa nda̱ñúunʼ itháan bi̱ mutaraʼa. Niku̱mu̱ʼ rí asndu xóo ikhúún xtáa raʼthúnʼ, nindoʼ mayambáá náa nda̱wi̱i̱n mbaʼin bi̱ nutaraʼa ajngáa rí májánʼ (Mat. 24:14).

Ni̱jkhá gáxtáá náa Edgefield (Carolina del Sur), náa mbá congregación dí káaʼ kúwi̱i̱n a̱jkhui̱i̱n publicador asndu ikhúún naʼni witsáanʼxu. Niguáʼdááxu reunión náa goʼwóo mbá ndxájulú. Xúgíʼ gu̱nʼ nixnajxíi 100 hora, ra̱ʼkhá tháán nigúʼdoo dí ma̱ni̱, nixna ikha náa najuiʼtáraʼa ga̱jma̱a̱ nini̱ ñajunʼ dí kaʼyoo náa asignación ndrígóʼ, ma̱ngaa niniratoo discurso dí maxna náa reunión. Índo̱ na̱ni̱ itháán ñajuunʼ Jeobá najmañuʼ itháan numuu ikhaa.

Mbáa a̱ʼgu̱ nikhi̱i̱ bi̱ nisngóo, ikhaa ndrígóo náa guʼwá dí naxtango̱jo̱o̱ dí naba̱ánʼ ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ nakháñún náa Johnston, mbá xuajen rí gíʼ mijngii. Nixnúʼ ñajunʼ ma̱ni̱ káaʼ nguáthá mbiʼi ga̱jma̱a̱ nixnatiʼñunxu goʼwóo mu magimbáanʼxu.

Ndxájulú Jolly Jeffries, a̱ʼdióo ndxájulú bi̱ niʼsngóʼ, ni̱jkha̱ gáxtáa náa Brooklyn (Nueva York) náa nixtáá ikhúún ikha jngóo ni̱jkha̱nú ninindxu̱u̱ bi̱ niñajunʼ mbóó gajmuʼ xóo precursor. Nikúwáanʼxu náa mbá guʼwá chíʼgíiʼ dí nixnatiʼñunxu mbáa ndxájulú.

Náa sur ndrígóo Estados Unidos na̱nguá edaaʼ mitsídánʼ xa̱bu̱, nudaaʼxu a̱jma̱ o ajtsú dólar dí mbá mbiʼi. Mbá miʼtsú niguámboʼ xúgíʼ mbújkhoʼ, índo̱ nigájnaaʼ náa tienda mbáa xa̱bu̱ ni̱ʼkha̱ ga̱jma̱a̱ niraxuʼ: “Tsíyaaʼ ñajunʼ ráʼ. Ma̱ni̱ núma̱aʼ mbá dólar mbá hora”. Niñajunʼ náa ikhaa ajtsú mbiʼi, nini̱ kaʼwii mbayuuʼ náa niʼni mbá guʼwá. Ni̱jkhánú ndi̱yo̱o̱ dí Jeobá xtáa rambáyúʼ mu maguanúʼ náa Edgefield. Maski ajndu tagúʼdoʼ mbújkha̱a̱, mú nindoo ni̱jkhá náa asamblea internacional dí nirígá nákhi 1958 náa Nueva York.

Índo̱ nidamíjnáxu.

Raga̱jma̱ mbiʼi dí nirígá asamblea nirígá mbá rí tagúʼtu̱u̱n. Niniʼniiʼ Ruby Wadlington, bi̱ ninindxu̱u̱ precursora náa Gallatin (Tennessee). Mbá nájmáanʼ ninduxu mani̱ndxu̱xuʼ misioneros, ikha jngóo ni̱jkuáxu náa reunión dí nirígá bi̱ nandún magún náa Galaad. Nda̱wa̱á nigíʼdi̱i̱ nitamíjnáxu, mbá miʼtsú nithu̱nʼ maʼgá gáxna̱ discurso público náa Gallatin, ikhú niriyaʼ mbiʼi mu maraxu̱u̱ Ruby á mu nandoo mba̱ya̱a̱. Ni̱jkhá gáxtaa náa congregación ndrígóo ga̱jma̱a̱ nidamíjnáxu nákhi 1959.

NIJMAÑU’ XÓO MASNGÁA NÁA CONGREGACIÓN

Nákha nigúʼdoo 23 tsiguʼ nigiu̱u̱nʼ mani̱ndxu̱ʼ siervo de congregación (xúgi̱ nagumbiʼñún xóo bi̱ naríyaʼ awan náa bi̱ kuya̱ edxu̱u̱) náa Gallatin. Congregación ndrígúxu̱ ninindxu̱u̱ timbá náa ni̱ʼkha̱nú ndxájulú circuito bi̱ nuxi̱ʼ, e̱ʼkha̱ bi̱ mbiʼyuu Charles Thompson. Ninindxu̱u̱ mbáa ndxájulú bi̱ gíʼdoo wéñuʼ experiencia. Maski ajndu xúʼko̱, ikhaa nira̱jxu̱ʼ ndiéjunʼ eñúunʼ a̱ngiu̱lú ga̱jma̱a̱ ndiéjunʼ nini eʼwíinʼ circuito mu mumbáñún. Náa ikhaa nijmañuʼ dí májánʼ matani̱ graxe̱ mu xúʼko̱ ma̱ta̱ya̱a̱ xúgíʼ nákha xóó tsitraʼwíí dí matani̱.

Nákha mayo tsiguʼ 1964, nithu̱nʼ maʼgá náa Escuela del Ministerio del Reino, dí ndajyúuʼ mbá igu̱nʼ dí nirígá náa South Lansing (Nueva York). Bi̱ nisngúxu, nini̱ mba̱yo̱o̱ dí ndayóoʼ majmañuʼ itháan numuu Jeobá ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ má xúʼko̱ dí ikhaa nandoo.

NIJMAÑUʼ NISNGÁA NÁA CIRCUITO GA̱JMA̱A̱ NÁA DISTRITO

Nákha enero tsiguʼ 1965, nithu̱nʼ maʼgá gajmuʼ Ruby xóo circuito. Nixuʼmáaʼxu muʼguá náa xuajen mba̱a̱ dí nagi̱ʼdu̱u̱ náa Knoxville (Tennessee) asndu náa mijngii Richmond (Virginia). Ma̱ngaa náa congregación dí rígá náa Carolina del Norte, Kentucky ga̱jma̱a̱ Virginia Occidental. I̱ndó na̱jkuáxu̱ náa congregación dí kúwi̱i̱n a̱ngiu̱lú bi̱ skuniúnʼ, numuu dí nákhi ikhú tsíniñu̱u̱n mambáxu̱u̱n bi̱ skuniúnʼ gajmiún bi̱ miʼxíin náa sur dí rígá náa Estados Unidos, a̱ngiu̱lú bi̱ kúwi̱i̱n ikhí mingíníi, ikha jngóoʼ nixnu̱u̱xu dí kuáʼdaxu bi̱ nda̱ñúunʼ. Mbáa circuito bi̱ gíʼdoo wéñuʼ experiencia niʼsngóʼ mbá dí gíʼdoo wéñuʼ numuu. Niʼthúnʼ: “Ganindxa̱a̱ʼ xóo mbáa ndxájulú, índo̱ gídxúʼnú náa mbá congregación raʼkháa bi̱ naʼtáñajúnʼ a̱ngiu̱lú. Xúʼko̱ ma̱ndoo matambáñun á mu nduyaaʼ dí nindxa̱a̱ʼ xóo mbáa ndxájún”.

Mbá miʼtsú kúwáanʼxu náa mbá congregación dí chíʼgíiʼ, índo̱ Ruby nigíʼdu̱u̱ niʼsngóo ga̱jma̱a̱ numuu Biblia mbá a̱ʼgu̱ bi̱ gíʼdaa mbáa ada̱ bi̱ gíʼdoo mbá tsiguuʼ. Numuu dí nimbáa bi̱ náa congregación na̱nguá xóo mambáyúu, Ruby niʼsngóo má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ carta. Índo̱ ni̱jkuáxu mbu̱júu̱ náa congregación rúʼko̱, a̱ʼgu̱ buʼko̱ ni̱ʼkha̱ xúgíʼ reunión. Nda̱wa̱á a̱jmi̱i̱n precursoras especiales nigún gakúwi̱i̱n ikhí ga̱jma̱a̱ ikhiin nimbayíí maʼnigajmaa itháan asndu nijngún iyááʼ. Mbá 30 tsiguʼ nda̱wa̱á, nákha 1995, náa Betel dí rígá náa Patterson, mbáa ndxájulú ndxáʼgú ni̱ʼkha̱ gáraxi̱i̱ Ruby. Ninindxu̱u̱ wáxioo a̱ʼgu̱ bi̱ niʼsngóo. Dí xúgi̱, dxáʼgú bugi̱ ga̱jma̱a̱ ajmbio̱o̱ ni̱ndxu̱ún bi̱ kúwi̱i̱n náa clase 100 ndrígóo Galaad.

I̱mba̱ náa nixuʼmáanʼxu mu̱ʼguáxu xóo circuito ninindxu̱u̱ náa xuajen dí rígá náa Florida. Mú ikhí ndiyúxu mbá carro. Ikha jngóo nitsixu mbá dí na̱nguá minumuu wéñuʼ. Mú timbá xmáná dí nigíʼdi̱i̱ mu̱ʼguáxu gúñu̱u̱n a̱ngiu̱lú nichúu karriuxu ga̱jma̱a̱ na̱nguá kuaʼdááxu mbújkha̱a̱ mu muni̱ májáanʼxu. Nindxa̱ʼwa̱mínáʼ ga̱jma̱a̱ numuu mbáa ndxájulú bi̱ ma̱ndoo mambáyuxuʼ ikha jngóo nitaróʼoo. Ikhaa niʼthúu̱n mbáa bi̱ nambáyúu dí maʼni̱i̱ karriuxu ma̱ngaa na̱nguá nindoo gagruigú mbújkha̱a̱ mu muni numááxu. Niʼthúxu: “Na̱nguá gíʼmáanʼla”. Asndu nixnuxu itháan mbújkha̱a̱. Ninindxu̱u̱ mbá májánʼ xkri̱da xú káʼnii Jeobá nañewu̱u̱n xa̱bi̱i̱ ga̱jma̱a̱ niʼni marmáʼáan a̱jkiu̱nʼ dí gíʼdoo numuu muxná dí kuaʼdáá.

Xúgíʼ congregación náa na̱jkuáxu̱, naguanúxu náa guʼwún a̱ngiu̱lú, xúʼko̱ nindoo nimbájxuxu májánʼ gajmiúxu ikhiin. Mbóoʼ mbiʼi, niniʼñúuʼ informe ndrígóo congregación dí xóó tambo̱ʼ rani̱i̱ náa máquina dí mataniraʼmáʼ. Índo̱ nitangu̱ún wakhíʼ a̱ʼdióo ndxájulú náa niguanúxu nimbáyuʼ mambóo raʼnii xúgíʼ informe. Mbayuuʼ tsiguʼ niʼniuxu mundu̱ʼwa̱ rígi̱.

Nákha 1971, nindríguxu mbá carta náa nuxuʼmáanʼxu xóo distrito náa xuajen Nueva York. Niʼniuxu tsiánguá ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱. Nákha ikhú ikhúún ndiʼkhún nigúʼdoo 34 tsiguʼ índo̱ ni̱jkuáxu ikhí. Ninindxu̱ʼ timbáa distrito bi̱ skuniiʼ mú a̱ngiu̱lú nindriguáanʼxu ga̱jma̱a̱ gagi.

Nákhi ninindxu̱ʼ distrito índo̱ naguámbá asamblea ndrígóo circuito niniguʼ masngáa ga̱jma̱a̱ numuu Jeobá. Mbaʼin a̱ngiu̱lú bi̱ ni̱ndxu̱ún circuito guáʼdáá itháán experiencia ki xóo ikhúún. Mbáa dí ikhaa ninindxu̱u̱ bi̱ nixná discurso índo̱ nijngúnʼ iyááʼ, i̱mba̱ mbiʼyuu Theodore Jaracz bi̱ nda̱wa̱á ni̱jkha̱nú ninindxu̱u̱ Cuerpo Gobernante. Ma̱ngaa nikúwá mbaʼin a̱ngiu̱lú bi̱ nuyambáá náa Betel dí nirígá náa Brooklyn mangiin niguaʼdáá itháan experiencia. Ra̱ʼkhá tháán exníin núma̱aʼ a̱ngiu̱lú circuito ga̱jma̱a̱ bi̱ kúwá náa Betel numuu dí nimbáyuʼ mu xámiñuʼ. Ni̱jkhánú ndi̱yo̱o̱ dí ni̱ndxu̱ún báxtúu bi̱ májáanʼ a̱jkiu̱ún ga̱jma̱a̱ naku̱mu̱ún kuyáá Ajngá rawuunʼ Dios ga̱jma̱a̱ numbáyíí má xúʼko̱ organización ndrígóo. Numuu rí ninindxu̱ún xa̱bu̱ wabiin, nimbáyúʼ mu xáʼniun mingíjyúuʼ mani̱ndxu̱ʼ distrito.

NITANGU̱ÚN NININDXU̱ʼ CIRCUITO

Nákhi 1974, a̱ngiu̱lú Cuerpo Gobernante niraʼwíin mbá nguéjmi̱i̱n a̱ngiu̱lú circuito mu mani̱ndxu̱ún distrito. Mú ikhúún nitangu̱ún ninindxu̱ʼ circuito, mú xúgi̱ nixuʼmún maʼgá náa Carolina del Sur. Ikhú xúgíinʼ a̱ngiu̱lú nindoo nikúwá mbá jnduʼ, ní má circuito nánguá nikúwi̱i̱n wájíʼ, a̱ngiu̱lú ra̱ʼkhá tháán nikúwi̱i̱n gagi ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱.

Na̱jkha̱ rámbáa tsiguʼ 1976 nixuʼmún maʼgá náa Georgia, náa xuajen dí gíʼ mijngii náa Atlanta ga̱jma̱a̱ Columbus. Nditháan tsémbumuʼ ikhú numuu dí ikhú nixna mbá discurso náa nijnguaán mbá witsiin e̱ji̱n bi̱ skuniúnʼ nikháñúún numuu dí nikha guʼwún. Xabuaniún ndiyóoʼ magún asndu náa hospital mu maguma thanún numuu dí ikhiin mangiin nikhi̱i̱n. Náa hospital tsiguaju̱u̱n raguwaʼ a̱ngiu̱lú bi̱ miʼxíin ga̱jma̱a̱ bi̱ skuniúnʼ ruñún mu muni̱ maʼnii a̱jkiu̱ún. Ni̱jkhánú ndi̱yo̱o̱ dí ra̱ʼkhá tháán mitsaanʼ nindxu̱u̱ dí xóo nandulú kuʼyamijná. Ngajua rúʼko̱ ma̱ndoo mambáñún xa̱bi̱i̱ Dios mu maʼngu̱u̱n muraʼníí xkujndu gakhi̱i̱.

NAJMAÑUʼ NÁA BETEL GA̱JMA̱A̱ NASNGÁA

Nákha 1977, nithuxu dí muʼguáxu gúyambáá káaʼ nguáthá igu̱nʼ náa Betel dí rígá náa Brooklyn. Índo̱ itháan mambá ñajunʼ rúʼko̱ a̱jmi̱i̱n a̱ngiu̱lú Cuerpo Gobernante nithu̱nʼ á mu dí ma̱ndoo maguanúxu xóó náa Betel. Nithu̱u̱nxu dí ma̱ndoo.

Mbá 24 tsiguʼ niñajunʼ náa Departamento de Servicio, ikhí a̱ngiu̱lú nuriʼña̱a̱ graxe̱ dí mingíjyúuʼ dí na̱ʼkha̱nú inún. Xúgíʼ tsiguʼ dí ni̱ʼkha̱ ranújngoo, Cuerpo Gobernante naxná ikha dí nagájnuu náa Biblia. Ikhaa rígi̱ nayambáá mu majuixtiʼña̱a̱ graxe̱, mú ma̱ngaa najmaa mu magumaratiin circuito, ancianos ga̱jma̱a̱ precursores. Dí nijuiʼsngúún rígi̱ mbaʼin nimbañúún mu mambáxu̱u̱n májánʼ gajmiún Dios ma̱ngaa nayambáá mu xuajñuu Jeobá mawiji̱ gujkhuʼ.

Nákha 1995 nigíʼdu̱u̱ ni̱jkhá náa mbaʼa sucursal asndu 2018 xóo representante ndrígóo guʼwá náa phú na̱ʼkha̱ ikha, nákha ginii nagumbiʼñún xóo superintendente de zona. Náa mámbá sucursal dí na̱jkhá nagímbíin comité bi̱ kúwi̱i̱n ikhí ga̱jma̱a̱ betelitas ma̱ngaa misioneros mu xúʼko̱ maxnu̱u̱n tsiakii ga̱jma̱a̱ mambáñún tikhu dí naʼni maxmiéjúnʼ. Ruby ga̱jma̱a̱ ikhúún nuda̱a̱xu má xúʼko̱ tsiakii eʼni experiencia dí nuthuxu. Mbá xkri̱da, nákha tsiguʼ 2000 ni̱jkuáxu náa Ruanda. Ra̱ʼkhá tháán nigawúnxu índo̱ nidxawíínxu dí tikhuin a̱ngiu̱lú ga̱jma̱a̱ bi̱ kúwi̱i̱n náa Betel ndiyáá índo̱ niradíin mbaʼin xa̱bu̱ nákha 1994. Mbaʼin dí ikhiin nikháñúún bi̱ kuñúún. Maski ajndu niraʼníí xúgíʼ rúʼko̱, nakujmaa rí kuaʼdáá fe ga̱jma̱a̱ rígá mbá dí kuáʼti̱i̱n nda̱wa̱á ma̱ngaa nakujmaa dí kúwi̱i̱n gagi.

Índo̱ nirámuuʼ 50 tsiguʼ dí nidamíjnáxu.

Xúgi̱ kuaʼdááxu itháan dí 80 tsiguxu. Naʼni má 20 tsiguʼ dí ikhúún mangúún xtáá náa Comité ndrígóo sucursal dí rígá náa Estados Unidos. Táʼgá náa mbá universidad, mú nijuiʼsngoʼ mbóʼ dí itháán májánʼ ikhaa nindxu̱u̱ dí nijmañuʼ numuu Jeobá ga̱jma̱a̱ xuajñuu, rígi̱ nimbáyuʼ mu masngúún eʼwíinʼ dí naʼthí náa Biblia mbá dí ma̱ndoo mambáñún kámuu mbiʼi (2 Cor. 3:5; 2 Tim. 2:2). Ndi̱yo̱o̱ xú káʼnii Biblia nimbáñun mbaʼin xa̱bu̱ mu makuwíin májánʼ ga̱jma̱a̱ nimbañúún mu mambaxúún gajmiún Jeobá (Sant. 4:8). Ikhúún gajmuʼ a̱ʼgiu̱ʼ nuthu̱u̱nxu má xúʼko̱ eʼwíinʼ dí mbuyáá dí gíʼdoo wéñuʼ numuu dí najmañún numuu Jeobá ga̱jma̱a̱ dí nusngúún eʼwíinʼ dí naʼthí náa Biblia... rígi̱ nindxu̱u̱ mbá dí gíʼdoo wéñuʼ numuu dí mbáa xa̱bi̱i̱ Jeobá gíʼdoo.