Eaha to roto?

Tapura tumu parau

AAMU

Ua oaoa roa vau i te iteraa i te parau mau e i te haapiiraa i te reira ia vetahi ê

Ua oaoa roa vau i te iteraa i te parau mau e i te haapiiraa i te reira ia vetahi ê

UA PAARI au i Easton, Pennsylvanie, Marite. Ta ˈu fa i roto i te oraraa, e haere ïa i te haapiiraa teitei e e riro ei taata tiaraa teitei. I te fare haapiiraa, mea au roa na ˈu te numeraraa e te ihi. I 1956, i te mea e o vau anaˈe te piahi ereere e te parau tuite teitei roa ˈˈe, ua horoa mai te hoê taatiraa o te paturu ra i te tiaraa o te taata e 25 tara Marite na ˈu. I muri iho, taui atura ta ˈu fa.

TO ˈU HAAPIIRAA NO NIA IA IEHOVA

I te omuaraa o te mau matahiti 1940, ua haapii to ˈu na metua i te Bibilia e te mau Ite no Iehova. I muri aˈe, ua faaea raua i ta raua haapiiraa, ua tamau râ mama i te fanaˈo i te mau vea o Te Pare Tiairaa e A ara mai na! I 1950, ua apiti matou i te hoê tairururaa nunaa rau i New York.

I muri aˈe, ua haamata te taeae Lawrence Jeffries i te farerei ia matou. Ua hinaaro o ˈna e haapii ia ˈu i te parau mau. I te omuaraa, aita vau i farii i te tiaraa amui ore o te mau Ite no Iehova no nia i te poritita e te tau faehau. Ua na ô atu vau, aita anaˈe tatou e haere i te aroraa, e haru te enemi i to tatou fenua. Ma te mǎrû râ, ani mai nei taeae Jeffries: “A feruri na, ahani o Marite taatoa te tavini ra ia Iehova, eaha ta ˈna e rave ia aro mai te mau enemi?” A feruri ai i ta ˈna i parau, ua taa ia ˈu e ua hape au. Hinaaro atura vau e ite atu â no nia i te Bibilia.

To ˈu bapetizoraa

E rave rahi hora to ˈu taioraa i te mau vea ta to ˈu mama i haaputu, taa ˈtura ia ˈu e tera te parau mau. I reira to ˈu fariiraa i te haapii i te Bibilia e o taeae Jeffries. Ua haamata atoa vau i te apiti i te mau putuputuraa. Ua au roa vau i ta ˈu i haapii e riro mai nei au ei taata poro. I to ˈu taaraa e te piri mai ra “te mahana rahi o Iehova,” ua taui au i ta ˈu mau fa e aita ˈtura vau i haere i te haapiiraa teitei. (Zeph. 1:14) Ua hinaaro vau e haapii i te parau mau ia vetahi ê.

Ua oti ta ˈu tau haapiiraa i te 13 no Tiunu 1956 e toru mahana i muri mai, bapetizohia ˈtura vau i te tairururaa haaati. Aita râ vau i ite e e rave rahi haamaitairaa ta ˈu e fanaˈo a ite ai i te parau mau e a haapii atoa ˈi te reira ia vetahi ê.

TO ˈU TAVINIRAA EI PIONIE

Ua riro vau ei pionie tamau ono avaˈe i muri aˈe. I roto i te Taviniraa i te Basileia no Titema 1956 (Beretane), te vai ra te tumu parau: “E nehenehe anei oe e tavini i te vahi e hinaaro-rahi-hia te tauturu?” Tera hoi ta ˈu e hinaaro e rave!​—Mat. 24:14.

Ua haere au i Edgefield, Caroline apatoa. I roto i te amuiraa, e pae noa matou taata poro. E putuputu na matou i te fare o te hoê taeae. E poro vau 100 hora i te mau avaˈe atoa. Mea rahi ta ˈu i rave i roto i te pororaa e te amuiraa e maoti te reira, ua rahi ta ˈu i ite no nia ia Iehova.

E haapii na vau i te Bibilia i te hoê vahine i Johnston. E fare vairaa taata pohe ta ˈna e e ohipa na vau no ˈna afa taime. Ua horoa atoa mai o ˈna i te tahi piha, i reira ïa matou e rave ai i te mau putuputuraa.

Ei pionie, ua haere mai Jolly te tamaiti a taeae Lawrence na New York mai. O ˈna ïa to ˈu hoa ohipa. Ua ora mâua i roto i te hoê pereoo fare ta te hoê taeae i horoa mai.

Mea fifi te oraraa i reira. No te hoê mahana ohipa, e piti aore ra toru noa tara Marite te aufauhia. I te hoê mahana, ua pau ta ˈu moni a hoo ai te tahi maa rii. Farerei atura vau i te hoê taata e ani mai nei o ˈna: “Hinaaro anei oe te tahi ohipa? E aufau vau ia oe hoê tara Marite i te hora.” Ua ohipa ïa vau e toru mahana no te tamâ i te hoê vahi paturaa. Papu maitai, ua tauturu noa mai Iehova ia ˈu. I 1958, noa ˈtu aita ta ˈu moni i rahi, ua nehenehe au e apiti i te tairururaa nunaa rau i New York.

To mâua faaipoiporaa

I te piti o te mahana tairururaa, ua farerei au ia Ruby Wadlington. E pionie tamau o ˈna i Gallatin, Tennessee. Ua haere mâua i te putuputuraa no te feia poro e hinaaro ra e apiti i te Haapiiraa no Gileada. Ua anaanatae hoi mâua i te taviniraa mitionare. I muri aˈe, haamatau atura mâua. Ua titau-manihini-hia vau no te horoa i te hoê oreroraa parau i roto i ta ˈna amuiraa e i reira to ˈu aniraa ia ˈna ia faaipoipo mâua. I muri aˈe, ua haere au e ora i Gallatin e faaipoipo atura mâua i 1959.

TO ˈU TAVINIRAA I ROTO I TE AMUIRAA

I te 23raa o to ˈu matahiti, ua riro vau ei tavini o te amuiraa (parauhia i teie nei tiaau o te tino matahiapo). O matou te amuiraa matamua ta Charles Thompson i farerei ei tiaau haaati. Noa ˈtu e taeae aravihi o ˈna, ua ani mai o ˈna eaha te hinaaro o te mau taeae e eaha ta te mau tiaau haaati na mua ˈtu i rave no te tauturu i te amuiraa. Maoti o ˈna, ua haapii au e mea maitai aˈe ia uiui hou a rave ai i te faaotiraa.

I Me 1964, ua apiti au i te Haapiiraa no te mau taeae faatoroahia i New York. Ua tauturu te mau taeae tei faatere i tera Haapiiraa ia ˈu ia hinaaro e ite atu â no nia ia Iehova e ia riro ei Kerisetiano maitai aˈe.

TO ˈU TAVINIRAA I ROTO I TE TUHAA HAAATI E MATAEINAA

Ua haamata mâua Ruby i te taviniraa haaati i Tenuare 1965. E haapao mâua i te tuhaa fenua no Knoxville, Tennessee tae atu Richmond, Virginie, te mau amuiraa ïa no Caroline apatoerau, Kentucky e Virginie tooa o te râ. Ua farerei noa vau i te mau amuiraa ereere no te mea i tera tau, ua opanihia ia amui te feia ereere e te feia uouo i te pae apatoa no Marite. Mea navai ore te mau taeae, ua rave ïa mâua i te maraa ia mâua no te tauturu ia ratou. E haapiiraa faufaa mau ta te hoê tiaau haaati i horoa mai: “Ia farerei oe i te mau amuiraa, eiaha oe e haere no te faatere ia ratou, a riro râ ei taeae no ratou. I reira ïa oe e nehenehe ai e tauturu ia ratou.”

A tere ai mâua i roto i te hoê amuiraa nainai, ua haamata Ruby i te haapiiraa a te hoê vahine apî e tamahine ta ˈna hoê matahiti noa. Aita hoê aˈe tei nehenehe e faatere i te haapiiraa, ua tamau ïa Ruby i te haapiiraa maoti te rata uira. I to mâua hoˈi-faahou-raa, ua haamata te vahine i te apiti i te mau putuputuraa atoa. I muri aˈe, na e piti tuahine pionie taa ê i faatere i ta ˈna haapiiraa e tae roa ˈtu i te bapetizoraa. E 30 matahiti i muri aˈe, i 1995, i te Betela no Patterson, e tuahine tei haere mai e farerei ia Ruby. O ˈna te tamahine a te vahine ta Ruby i faatere i te haapiiraa. Ua haere mai o ˈna e ta ˈna tane no te apiti i te 100raa o te Piha haapiiraa no Gileada.

E haapao atoa na mâua i te tuhaa fenua no Floride no ropu. Ua hoo mai mâua i te hoê pereoo mâmâ roa. Hoê noa râ hebedoma i muri aˈe, ua parari te pâmu pape. Aita râ ta mâua e moni no te tataî. Ua ani ïa vau i te tauturu a te hoê taeae. Na te hoê o ta ˈna rave ohipa i tataî i te pereoo. I te otiraa, aita te taeae i faaaufau aˈe ia mâua, ua horoa râ o ˈna te tahi moni ei ô na mâua. Hoê noa haapapuraa teie o te faaite ra e te aupuru ra Iehova i ta ˈna mau tavini. Ua haamanaˈo atoa te reira ia mâua i te faufaaraa ia horoa noa.

Ia tere mâua i roto i te mau amuiraa, e noho mâua i ǒ te mau taeae. E rave rahi hoa ta mâua i fanaˈo. I te hoê mahana, ua patapata vau i te tapura taviniraa a te amuiraa, aita râ i oti. I tera po, ua hoˈi au e faaoti, ite atura vau e ua hautihia te reira na te hoê tamarii. Ua titauhia ia ˈu ia haamata apî faahou.

I 1971, ua anihia vau ia tavini ei tiaau mataeinaa i New York. Hitimahuta roa mâua! E 34 noa matahiti to ˈu i tera taime. Ua farii maitai te mau taeae ia mâua, a tahi ra hoi ratou e farii ai i te hoê tiaau mataeinaa ereere.

Ei tiaau mataeinaa, mea au roa na ˈu e haapii atu no nia ia Iehova i te mau tairururaa atoa. E rave rahi tiaau haaati ta ˈu i farerei, mea aravihi aˈe ratou ia ˈu. I rotopu ia ratou te vai ra te taeae tei horoa i te oreroraa parau no ta ˈu bapetizoraa. Te vai atoa ra o taeae Theodore Jaracz, tei riro i muri aˈe ei mero o te Tino aratai. E rave rahi atoa taeae aravihi no te Betela no Brooklyn. Auê au i te mauruuru i to tera mau taeae farii-maitai-raa ia ˈu! Ua ite maitai au i to ratou here, to ratou tiaturi i te Parau a te Atua e to ratou turu-papu-raa i te faanahonahoraa. Ua tauturu to ratou haehaa ia ˈu ia amo maite i ta ˈu hopoia ei tiaau mataeinaa.

UA HOˈI MÂUA I ROTO I TE TUHAA HAAATI

I 1974, ua tono mai te Tino aratai i te tahi atu mau tiaau haaati no te tuhaa mataeinaa e ua hoˈi faahou vau i roto i te tuhaa haaati i Caroline apatoa. Ua oaoa roa te mau amuiraa no te mea ua nehenehe te mau taeae ereere e uouo e putuputu amui.

I te hopea o te matahiti 1976, ua tonohia vau i Géorgie, i ropu ia Atlanta e Columbus. Te haamanaˈo ra vau i te taime a horoa ˈi au i te oreroraa parau hunaraa no e pae tamarii ereere tei pohe no te mea ua taninahia to ratou fare. Ua mau te metua vahine i te fare maˈi, ua pepe roa hoi o ˈna. E rave rahi taeae ereere e uouo tei haere e tamahanahana ia raua. Mea putapû mau ia ite i tera here i rotopu i te mau tavini a te Atua. Maoti te reira, e nehenehe ai ratou e faaoromai tamau i te mau tupuraa fifi atoa.

TE TAVINIRAA I TE BETELA

I 1977, ua anihia mâua ia haere i te Betela no Brooklyn tau avaˈe noa no te hoê ohipa taa maitai. I muri aˈe, ua ani mai te Tino aratai ia faaea roa mai mâua i te Betela, o ta mâua ïa i farii.

E 24 matahiti to ˈu ohiparaa i roto i te Tuhaa haapao i te taviniraa. Ua titauhia ia matou ia faaafaro e rave rahi fifi. I te roaraa o te mau matahiti, ua horoa mai te Tino aratai i te mau aratairaa niuhia i nia i te Bibilia. Ua tauturu mai te reira ia faaafaro i te mau fifi e ia faaineine i te mau tiaau haaati, matahiapo e pionie. Maoti te reira, e rave rahi o ratou tei riro ei Kerisetiano paari i te pae varua. Papu maitai, ua tamau noa te faanahonahoraa a Iehova i te haere i mua.

Mai 1995 tae atu 2018, e rave rahi amaa ta ˈu i tere atu ei tia o te pu rahi tei parau-atoa-hia tiaau ratere amaa. E farerei au i te mau Tomite amaa, te mau mero o te Betela e te mau mitionare no te faaitoito e no te tauturu ia ratou. Ua itoito atoa mâua i to ratou hiˈoraa. I 2000, i to mâua tereraa i Rwanda, ua putapû roa mâua a ite ai e mea nafea te mau taeae e te utuafare o te Betela i te oraraa mai i te haapoheraa taata tei tupu i 1994. Ua pohe vetahi o to ratou mau hoa e fetii. Noa ˈtu te ati ta ratou i faaruru, ua puai noa to ratou faaroo e ua oaoa noa ratou.

Te 50raa o to mâua matahiti faaipoiporaa

Ua hau i te 80 matahiti to mâua i teie nei. I na 20 matahiti i mairi, ua ohipa vau e te Tomite amaa no Marite. Papu, aita vau i haere i te haapiiraa teitei, ua fanaˈo râ vau i te faaineineraa no ǒ mai ia Iehova e i ta ˈna faanahonahoraa. Maoti te reira, ua nehenehe au e haapii i te pue parau mau Bibilia ia vetahi ê ia fanaˈo atoa ratou i te hoê tiaturiraa papu no a muri aˈe. (Kor. 2, 3:5; Tim. 2, 2:2) Ua ite au mea nafea te Bibilia i te tauiraa i te oraraa o te taata e i te tautururaa ia ratou ia faafatata ˈtu i te Atua poiete. (Iak. 4:8) Te tamau nei mâua Ruby i te faaitoito i te mau taeae ia haafaufaa noa i te parau mau e ia haapii i te reira ia vetahi ê. Tera te haamaitairaa faahiahia roa ˈˈe ta te hoê tavini a Iehova e nehenehe e fanaˈo.