Ta 1940 te jmeʼ jtat jajchik ta snopel te Biblia sok te testigoetik yuʼun Jehová. Manchukme ta patil la yijkitayik, te jmama ya xkʼot ta akʼbeyel te revistaetik Te J-ilkʼinal ta toyol sok te ¡Wikʼame asit! Ta 1950, te jfamilia kʼotik ta mukʼul tsoblej internacional te la yichʼ pasel ta Nueva York.

Ta patil, te hermano Lawrence Jeffries jajch yulaʼtayotik sok la spas tulan yuʼun la yakʼbon jnop te Biblia. Ta sjajchibal maba lek ya kil-a te maba ya schʼik sbaik ta política sok te maba ya spasik te servicio militar te testigoetik yuʼun Jehová. Jich ya kalbeyik-a, teme maba ya xbajtik ta guerra spisil te machʼatik nainemik ta Estados Unidos, te jkontrataktik ya xjuʼ ya yochintayik te nación. Te hermano Lawrence Jeffries sok slamalil yoʼtan la scholbon kaʼiy te bin yuʼun maʼuke. Jich la yalbon: «¿Bin ya spas ya akuy te Jehová te spisiluk te ants winiketik ta Estados Unidos ya x-ichʼot ta mukʼ yuʼun sok te ya xtalik ta lajinel yuʼun te skontratakike?». Te kʼalal la scholbon ta swenta ini sok yantikxan temaetik la kil te joʼon chʼayemone, jaʼ-abi la stijbon koʼtan yuʼun ya jkʼan ya jnop te Biblia.

Jalajon bayal ora ta skʼoponel namey revistaetik yuʼun Te J-ilkʼinal ta toyol sok te revista ¡Wikʼame asit! te skʼejoj ta yeʼtal sna te jmama. Te kʼalal kʼax te kʼajkʼale, la jta ta ilel te jaʼ smelelil te bin yakon ta snopele, jaʼ yuʼun la jkʼan te ya snojpteson ta Biblia te hermano Lawrence Jeffries te ay yalojbonix-ae. Jaʼ yuʼun jajchon ta bael ta spisil tsoblejetik. Kʼot ta koʼtan te smelelil kʼop, jich yuʼun ochon ta scholel te lek yachʼil kʼop. Jelon spisil te bin jnopoj ya jpas ta jkuxlejal kʼalal kʼot ta koʼtan ta lek te nopolix «te smucʼul cʼahcʼalel yuʼun Jehová» (Sof. 1:14). Ma jaʼuk bajtix ta koʼtan te ya jkʼan ya x-ochon ta universidad, jaʼ ya jkʼan ya jkoltayix-a te yantik ta yakʼbeyel snaʼik te bin smelelil ya yakʼ ta nopel te Biblia.

 Ta 13 yuʼun junio ta 1956 la jpas jba graduar ta preparatoria, oxeb kʼajkʼal ta patil la kichʼ jaʼ ta jun mukʼul tsoblej yuʼun circuito. Maʼyuk jnopoj-a te jayebto bendición ya jta yuʼun te la kakʼ te jkuxlejal ta snopel ta swenta te Jehová sok yakʼbeyel snop te yantik te smelelil kʼop.

Wakeb u ta patil te la kichʼ jaʼ, ochon ta precursor regular. Te Ministerio del Reino yuʼun diciembre ta 1956 ta inglés yichʼoj jun artículo te banti ya stijbey yoʼtan te hermanoetik te yakuk yakʼ sbaik ta abatinel te banti maʼyuk bayal jcholkʼopetik. Jich la kaʼiy te joʼon la yalbone; jich yuʼun la jkʼan boon ta koltaywanej ta banti maʼyuk bayal jcholkʼopetik yuʼun te lek yachʼil kʼop (Mat. 24:14).

Boon ta nainel ta Edgefield (Carolina del Sur), boon ta jun congregación te jaʼnax ay chantul jcholkʼopetik tey-a. Te kʼalal kʼoone joʼebotikix-a. Te tsoblejetik la jpastik ta sna jtul hermano. Ta jujun u 100 ora ya jchol skʼop Dios. Spisil-ora bayal kaʼtel-a, melel ya jlokʼes grupo ta scholel skʼop Dios, ya jpas te aʼtelil te ya yakʼbonik sok ya jchajpan te discursoetik ta swenta tsoblej. Kʼalal bayalxan ya x-abatinon ta stojol te Jehová la kil te bayal bin ya jnopxan ta stojol.

Ay jtul ants te ya kakʼbey snop te Biblia te jaʼ yajwal jun funeraria te nopol ay ta Johnston. Sok yutsil yoʼtan la yakʼbon kaʼtel olil kʼajkʼal sok la yakʼ jmajantik te sna yuʼun tey ya jkʼasestik-a te tsoblejetike.

Te hermano Jolly Jeffries, jaʼ snichʼan te hermano te la yakʼbon te nojptesel ta Biblia, kʼot ta Brooklyn (Nueva York) te banti ayon ta nainel-ae, pajal aʼtejon sok ta precursor. Kuxinotik ta jun chʼin remolque te la yakʼ jmajantik jtul hermano.

Ta sur yuʼun Estados Unidos kʼax pekʼel ya xtojawanik-a. Ya kichʼtik tojel 40 o 60 peso ta jun kʼajkʼal. Jun buelta, te kʼalal la jlajinix-a te jtakʼin ta smanel jweʼel, kʼalal lokʼon talel ta tienda jtul winik noptsaj tal ta jtojol sok jich la sjojkʼoybon: «¿Yakat ta sleel awaʼtel? Ya jtojat 20 peso jun ora». Aʼtejon oxeb kʼajkʼal ta yakʼintayel te banti yak ta spasel sna. Jich la yakʼbon kil te Jehová te yak skoltaybelon yuʼun ya xjilon ta Edgefield. Jich juʼ boon ta mukʼul tsoblej internacional te la yichʼ pasel ta Nueva York ta 1958.

Ta schebal kʼajkʼal yuʼun te mukʼul tsoblej ay bin tʼujbil kʼot ta pasel. La jnaʼbey sba te Ruby Wadlington, te jaʼ jtul precursora regular te yak ta abatinel ta Gallatin (Tennessee). Ta jchebaltik ya jkʼantik ya x-ochotik ta misionero, jaʼ yuʼun kʼootik ta tsoblej yuʼun te machʼatik ya skʼan ya xbajtik ta Galaad. Ta patil jajch jtsʼibaybey jbatik carta. Ta patil la yikʼonik ta yakʼel jun discurso ta Gallatin, sok la jojkʼoybey te Ruby teme ya skʼan ya xnujpunotike. Boon ta abatinel ta scongregacion sok nujpunotik ta 1959.

Te kʼalal 23 kaʼbilal-ae, ochon ta siervo yuʼun congregación ta Gallatin (ta ora ini jaʼ te coordinador yuʼun te ancianoetik ta congregación). Te jcongregaciontik jaʼ te sbabial la yichʼ ulaʼtayel yuʼun jtul yachʼil superintendente yuʼun circuito te Charles Thompson sbiil. Manchukme te hermano ini kʼax pʼijubenix ta lek-a la sjojkʼoybon te bin ya xtuun yuʼun  te hermanoetik sok te bin spasoj te yantik superintendenteetik yuʼun circuito ta swenta-abi. Jaʼ la yakʼbon jnop te lek te ya jpastik jojkʼoyeletik sok te ya jnaʼtik spisil te bin yak ta kʼoel ta pasel te kʼalal mato jtaojtik ta nopel-a te bin ya jpastike.

Ta mayo ta 1964, la yikʼonik ta Escuela yuʼun Ministerio del Reino te ya xjalaj jun u sok ya yichʼ pasel ta South Lansing (Nueva York). Te jpʼijubteswanejetik kuʼun la stijbonik koʼtan yuʼun ya jnopxan ta stojol te Jehová sok te ya xmukʼubxan te schʼuunel koʼtane.

Te Ruby sok joʼon, la kichʼtik ikʼel yuʼun ya x-abatinon ta superintendente yuʼun circuito ta enero ta 1965. La kichʼtik tikunel bael ta jun circuito te kʼax mukʼe, ya xjajch ta Knoxville (Tennessee) kʼalalto ta Richmond (Virginia). Ay congregacionetik yuʼun Carolina del Norte, Kentucky sok Virginia Occidental. Jaʼnax ya kulaʼtay congregacionetik banti ay hermanoetik te ijkʼ stsʼumbalike, melel ta yorail-abi kʼax bayal te pʼajaw ta sur yuʼun Estados Unidos, jaʼ yuʼun te machʼatik ijkʼ stsʼumbalik ma xjuʼ ya stsob sbaik sok te machʼatik sak stsʼumbalik. Te hermanoetik-abi maʼyuk bayal stakʼinik, jaʼ yuʼun la kakʼtik te bin ay kuʼuntik ta stojol te machʼatik maʼyuk bayal bin ay yuʼunik. Jtul superintendente yuʼun circuito te bayal pʼijubenixe ay bin la yakʼbon jnop te mukʼ skʼoplale. Jich la yalbon: «Jichuk atalel bitʼil jtul hermano. Ma skʼan te mukʼuk akʼoplal ya akuy aba ta stojolik te kʼalal ya xkʼoat ta congregacionetik. Ya xjuʼ ya akoltaylan te hermanoetik teme spisil-ora jich ya awichʼ ilel bitʼil jtul hermano».

Ta jun buelta, yakotik ta yulaʼtayel jun chʼin congregación kʼalal te Ruby jajch snojptes ta Biblia jtul ants te ay chʼin achʼix yuʼun te juntonax yaʼbilal. Te bitʼil maʼyuk machʼa ta congregación ya xjuʼ ya xbajt yulaʼtay, te Ruby la yakʼbey nojptesel ta cartaetik. Kʼalal la jchaʼkulaʼtaytik te congregación, te ants kʼot ta spisil te tsoblejetik. Ta patil chaʼtul precursora especial kʼotik ta lugar-abi, la yakʼbeyikxan nojptesel jaʼto te kʼalal la yichʼ jaʼ. 30 jaʼbil ta patil ta 1995, ta Betel yuʼun Patterson, jtul jchʼiel hermana noptsaj ta stojol te Ruby sok la spatbey yoʼtan. Jaʼ te yantsil-al te ants te la snojptes ta Biblia te Ruby. Ta ora ini te yantsil-al sok te smamalal jaʼik estudianteetik yuʼun te clase 100 yuʼun Galaad.

Te schebal circuito te la kulaʼtaytik smakoj te centro yuʼun te Florida. Ta yorail-abi ya xtuun kuʼuntik jun carro. Jaʼ yuʼun la jmantik jun carro te maba kʼax toyol stojole. Pero ta sbabial semana tsʼilaj te bomba yuʼun jaʼ, sok maʼyuk jtakʼintik yuʼun ya kakʼtik ta chajpanel. Jul ta koʼtan te ay jtul hermano te ya xjuʼ ya skoltayotike, jaʼ yuʼun la jkʼopon bael. La yalbey te machʼa ya x-aʼtej tey-a te akʼa schajpan te carroe sok maba la skʼan stojol. Jaʼnax la yal: «Maʼyuk abetik». Sok la yakʼbotikxan takʼin. Jaʼ jun tʼujbil ejemplo bitʼil te Jehová ya skanantay te j-abatetik yuʼun sok la sjultesbotik ta koʼtantik te mukʼ skʼoplal te ya kakʼtik te bin ay kuʼuntike.

Kʼalal ya kulaʼtaytik te congregacionetik spisil-ora ya xjilotik ta sna te hermanoetik, jich la jtatik bayal lekil kamigotaktik. Ta jun buelta, maba laj jpasbel te informe yuʼun te congregación jaʼ yuʼun la kijkitay ta jmaquina yuʼun tsʼibajel. Kʼalal kʼoon ta tibiltik te chʼin kerem te oxebtonax yaʼbilal te banti yakotik ta jilel-ae «la skoltayon» ta slajinel spasel te informe. Bayal jaʼbil la yakʼbotik bayal jtseʼejtik-abi.

Ta 1971 la kichʼ akʼbeyel jun carta te banti la kichʼ albeyel te ya x-abatinon bitʼil superintendente yuʼun distrito ta Nueva York. Chajpnax la kaʼiykotik-a, melel aytonax 34 kaʼbilal te kʼalal boonkotike. Joʼon te sbabial superintendente yuʼun distrito te ijkʼ stsʼumbale, pero te hermanoetik tseʼel yoʼtanik yuʼun.

Te bitʼil yakon ta abatinel ta superintendente yuʼun distrito, ya jmulan yakʼel ta nopel te bin smelelil ta swenta te Jehová ta jujun semana te ya x-ayin te mukʼul tsoblej yuʼun circuito. Bayal superintendenteetik yuʼun circuito jaʼ bayalxan bin ya snaʼik. Ay jtul tey-a te jaʼ la skʼases te discurso te kʼalal la kichʼ jaʼ. Ay yan hermano te Theodore Jaracz sbiil, te patil bael aʼtej ta Cuerpo Gobernante. Jaʼnix jich ay bayal hermanoetik te bayal pʼijubenikix te ya x-abatinik ta Betel yuʼun Brooklyn. Ya kal wokol ta stojol te superintendenteetik yuʼun circuito sok te betelitaetik te la skoltayonik yuʼun leknax ya kaʼiy jba. Joʼon-nix la jta ta ilel te jaʼik jkananetik te ay skʼuxul yoʼtanik, te ay smukʼul yoʼtanik ta sKʼop te Dios sok te jun yoʼtanik ya skoltayik te organización. Te spekʼelil yoʼtanik te hermanoetik-abi, la skoltayon yuʼun maba tulan la kaʼiy yuʼun ya x-abatinon ta superintendente yuʼun distrito.

Ta 1974, te Cuerpo Gobernante la stsa jtsob superintendenteetik yuʼun circuito swenta ya x-abatinik ta superintendente yuʼun distrito. Jich yuʼun chaʼochon ta superintendente yuʼun circuito, pero ta ora ini ta Carolina del Sur. Ta yorail-abi te congregacionetik sok te circuitoetik maba xatbilikix-a, jich yuʼun te hermanoetik bayal stseʼelil yoʼtanik.

Ta slajibalix te jaʼbil 1976, la kichʼ tikunel ta estado yuʼun Georgia, ta jun circuito te nopol ay ta Atlanta sok Columbus. Ma xchʼay ta koʼtan te kʼalal la kakʼ jun discurso ta stojol joʼtul chʼin keremetik te ijkʼ stsʼumbalik te lajik ta skaj te la yichʼ tsumbeyel kʼajkʼ te snaik. Te smama la yichʼ ikʼel bael ta hospital ta skaj te la schikʼ sba. Ta hospital bayal kʼotik hermanoetik te sak o ijkʼ stsʼumbalik, yuʼun ya yakʼbeyik smukʼul yoʼtanik te meʼil tatiletik. La jta ta ilel te kʼuxul oʼtanil te ya yakʼik ta ilel te hermanoetike. Jaʼ ini ya xjuʼ ya skoltay te j-abatetik yuʼun Dios yuʼun ya sitintayik te tulan wokoliletik.

Ta 1977 la kichʼtik kʼanbeyel yuʼun ya xbootik cheʼoxeb u ta Betel ta Brooklyn yuʼun ya xkoltaywanotik ta spasel jun aʼtelil. Kʼalal nopol ya xlajix ta pasel-a te aʼtelile, chaʼtul hermanoetik te ya x-aʼtejik ta Cuerpo Gobernante la sjojkʼoybotik te joʼon sok te Ruby teme ya jkʼantik te ya xjilotik ta aʼtel ta Betel. La kalkotik te yake.

Aʼtejon 24 jaʼbil ta Departamento yuʼun Servicio, banti te hermanoetik ya yakʼbeyik sujtib jojkʼoyeletik te wokol sok chujkultik sba. Te jaʼbiletik te kʼaxem tale, te Cuerpo Gobernante yakʼoj tojobtesel ta swenta te bin ya yal te Bibliae. Te tojobtesel-abi ya yichʼ tuuntesel yuʼun ya yichʼ akʼbeyel sujtib te jojkʼoyeletik, pero jaʼnix jich yuʼun ya yichʼ pʼijubtesel te superintendenteetik yuʼun circuito, ancianoetik sok precursoretik. Te pʼijubtesel ini skoltayoj bayal hermanoetik yuʼun ya xmukʼubxan te schʼuunel yoʼtanik, jaʼnix jich yakʼojbey yip swenta jun-nax ya x-ayin te organización yuʼun Jehová.

Jaʼto tal ta 1995 kʼalalto ta 2018 la kulaʼtay bayal sucursaletik jich bitʼil representante yuʼun Betel ta Estados Unidos, te superintendente de zona te jich naʼbil sba-ae. Ya jtsob jba sok te comité yuʼun sucursaletik, te betelitaetik sok te misioneroetik yuʼun ya kakʼbey smukʼul yoʼtanik sok ya jkoltayik teme ay bin ya smel yoʼtanik ta skuxlejalik. Ta swenta te experiencia te ya scholbotik kaʼiytik te hermanoetik, te joʼon sok te Ruby spisil-ora ya kichʼtik smukʼul koʼtantik. Jun ejemplo, ta jaʼbil 2000 la kulaʼtaytik te lum Ruanda. Sok la stij koʼtantik kʼalal la kaʼiytik te bayal hermanoetik sok betelitaetik la yilik te miltamba te kʼax ta 1994. Bayal machʼatik laj yuʼunik. Manchukme jich kʼax ta stojolik, chikan ta ilel te schʼuunel yoʼtanik, te smukʼul yoʼtanik sok te stseʼelil yoʼtanik te hermanoetik-abi.

Ta ora ini kʼaxemix 80 kaʼbilaltik. Pero te 20 jaʼbil kʼaxem tale aʼtejemon sok te hermanoetik ta Comité yuʼun Sucursal ta Estados Unidos. Maʼyuk bin-ora boon ta nop jun ta universidad, pero te Jehová sok te organización yuʼune yakʼojbonik te lekil nojptesel. Jaʼ ini spʼijubtesojon yuʼun ya jnojptes yantik ta swenta te bin smelelil ya yal te Biblia, sok te ya xjuʼ sta slekilalik ta sbajtelkʼinal (2 Cor. 3:5; 2 Tim. 2:2). Kiloj te bin ya yal Biblia ya skoltay te ants winiketik yuʼun ya xlekub te skuxlejalik sok te ya yamigoinik te Jehová (Sant. 4:8). Spisil-ora kʼalal ya xjuʼ kuʼuntik, te joʼon sok te Ruby ya kalbeytik te yantik te mukʼuk skʼoplal ta yoʼtanik te ya xjuʼ ya snopik ta swenta Jehová sok te ya yakʼik ta nopel te bin smelelil ya yal te Biblia… jaʼ te mukʼul majtanil ya xjuʼ ya spas jtul j-abat yuʼun Jehová.