1. Mutindu Malaki 3:16 ke monisa yo, inki mukanda Yehowa ke sonikaka mpi yo kele ti nki na kati?

 BANDA bamvula mingi, Yehowa ke sonikaka mukanda mosi ya mfunu mingi. Mukanda yango kele ti bazina ya bantu. Zina ya ntete kele ya Abele, muntu ya ntete yina kangamaka kaka na Yehowa. * (Luka 11:50, 51) Banda ntangu yina, Yehowa me yikaka bazina ya bantu ya nkaka na mukanda yina, mpi bubu yai mukanda yango kele ti bazina ya bamilio ya bantu. Biblia ke binga mukanda yina nde “mukanda ya kuyibuka,” “mukanda ya luzingu,” mpi “rulo ya luzingu.” Na disolo yai, beto ta binga mukanda yina “mukanda ya luzingu.”—Tanga Malaki 3:16; Kus. 3:5; 17:8.

2. Bazina ya banani kele na mukanda ya luzingu mpi nki beto lenda sala sambu bo sonika bazina na beto na kati?

² Mukanda yina ya mfunu mingi kele ti bazina ya bantu yonso yina ke sambilaka Yehowa na luzitu yonso mpi bayina ke zolaka zina na yandi. Bo ta vanda ti dibaku ya kubaka luzingu ya mvula na mvula. Bubu yai Yehowa lenda sonika bazina na beto na mukanda yina, kana beto ke yedisa kinduku ya ngolo ti yandi na nsadisa ya kimenga ya Mwana na yandi Yezu Kristu. (Yoa. 3:16, 36) Beto yonso ke zolaka nde bo sonika bazina na beto na mukanda yina, yo vanda beto kele ti kivuvu ya kuzinga na zulu to na ntoto.

3-4. (a) Kana bo me sonikaka zina na beto na mukanda ya luzingu, keti yo ke tendula kaka nde beto ta zinga mvula na mvula? Tendula. (b) Inki beto ta tubila na disolo yai mpi na yina ke landa?

³ Keti yo ke tendula nde bantu yonso yina bazina na bo kele  na mukanda ya luzingu ta baka luzingu ya mvula na mvula? Mvutu kele na mambu yina Yehowa songaka Moize ya kele na Kubasika 32:33. Yehowa tubaka nde: “Konso muntu yina me sala disumu na ntwala na mono, yandi muntu yina mono ta vwansa zina na yandi na mukanda na mono.” Yo ke tendula nde, bo lenda vwansa to kukatula bazina yina kele dezia na mukanda yina. Yo kele bonso nde Yehowa ke sonikaka ntete bazina yina ti crayon. (Kus. 3:5, noti na nsi ya lutiti) Beto fwete sala yonso sambu bazina na beto kubikala na mukanda yina tii ntangu bo ta sonika yo ti biki.

⁴ Yo lenda pusa beto na kudiyula bangiufula. Mu mbandu, inki Biblia ke tubaka sambu na bantu yina bazina na bo kele na mukanda ya luzingu mpi bayina bazina na bo kele ve na kati? Inki ntangu bantu yina bazina na bo ta bikala na mukanda ya luzingu ta baka luzingu ya mvula na mvula? Ebuna nki ta kumina bantu yina fwaka, bayina zwaka ve ata fioti dibaku ya kuzaba Yehowa? Keti Yehowa lenda sonika bazina na bo na mukanda ya luzingu? Disolo yai mpi disolo ya ke landa ta pesa bamvutu na bangiufula yina.

BAZINA YA BANANI KELE NA MUKANDA YA LUZINGU?

5-6. (a) Mutindu Bafilipi 4:3 ke monisa yo, bazina ya banani mpi kele na mukanda ya luzingu? (b) Inki ntangu bazina na bo ta bikala kimakulu na mukanda ya luzingu?

⁵ Bazina ya banani kele na mukanda ya luzingu? Sambu na kupesa mvutu na ngiufula yina, beto ta tubila bimvuka tanu ya bantu. Na kati ya bimvuka yina, bazina ya bantu ya nkaka kele ya kusonika na mukanda ya luzingu kansi ya bankaka ve.

⁶ Kimvuka ya ntete kele bantu yina bo me ponaka sambu na kuyala ti Yezu na zulu. Keti bazina na bo kele ya kusonika na mukanda ya luzingu? Ee. Mutindu mambu yina ntumwa Polo sonikilaka ‘banduku na yandi ya kisalu’  na Filipi ke monisa yo, bazina ya Bakristu yina bo tulaka mafuta bayina bo me bingaka sambu na kuyala ti Yezu na zulu, kele na mukanda ya luzingu. (Tanga Bafilipi 4:3.) Kansi sambu bazina na bo kubikala na mukanda yina ya luzingu, bo fwete bikala mpi ya kwikama. Na nima ntangu bo ta baka kidimbu ya nsuka, yo vanda na ntwala nde bo fwa to na ntwala nde mpasi ya nene kuyantika, bazina na bo yina bo sonikaka na mukanda ya luzingu ta bikala kimakulu.—Kus. 7:3.

7. Mutindu Kusonga 7:16, 17 ke monisa yo, inki ntangu bazina ya kimvuka ya nene ya mameme ya nkaka ta bikala kimakulu na mukanda ya luzingu?

⁷ Kimvuka ya zole kele kimvuka ya nene ya mameme ya nkaka. Keti bazina na bo mpi kele na mukanda ya luzingu? Ee. Keti bazina na bo mpi ta bikala na mukanda ya luzingu ntangu bo ta guluka na Armagedoni? Ee. (Kus. 7:14) Yezu tubaka nde mameme yina ta baka “luzingu ya mvula na mvula.” (Mat. 25:46) Kansi bantu yina ta guluka na Armagedoni ta baka ve mbala mosi luzingu ya mvula na mvula. Bazina na bo ta vanda kaka na crayon na mukanda ya luzingu. Na nsungi ya Luyalu ya Bamvula Funda, Yezu “ta gungula bo, mpi ta nata bo na ba-nto ya masa ya luzingu.” Bayina ta lemfuka na lutwadisu ya Kristu mpi bayina ta bikala ya kwikama na Yehowa na lusambisu ya nsuka, bazina na bo ta bikala kimakulu na mukanda ya luzingu.—Tanga Kusonga 7:16, 17.

8. Bazina ya banani kele ve na mukanda ya luzingu mpi nki ta kumina bo?

⁸ Kimvuka ya tatu kele bankombo yina bo ta fwa na Armagedoni. Bazina na bo kele ve na mukanda ya luzingu. Yezu ke tuba nde bo “ta fwa lufwa ya mvula na mvula.” (Mat. 25:46) Na nsadisa ya mpeve santu, Polo tubaka nde Mfumu “ta sambisa bantu yai mpi yandi ta pesa bo ndola ya lufwa ya mvula na mvula.” (2 Bate. 1:9; 2 Pie. 2:9) Yo lenda vanda mpi mutindu mosi sambu na bantu yina ke vwezaka mpeve santu na luzolo yonso. Bo mpi bo ta fwa bo kimakulu. Bo ta baka ve luzingu ya mvula na mvula. Yo kele pwelele nde bo ta futumuka ve. (Mat. 12:32; Mar. 3:28, 29; Baeb. 6:4-6) Beto tadila ntangu yai bimvuka zole ya bantu yina ta futumuka na ntoto.

BANTU YINA TA FUTUMUKA

9. Mutindu Bisalu 24:15 ke monisa yo, inki kele bimvuka zole yina ta futumuka na ntoto mpi inki mutindu bimvuka yina zole me swaswana?

⁹ Biblia ke tubila bimvuka zole ya bantu yina ta futumuka, bayina kele ti kivuvu ya kuzinga mvula na mvula na ntoto disongidila, “bantu ya lunungu ti bantu ya kukonda lunungu.” (Tanga Bisalu 24:15.) “Bantu ya lunungu” kele bantu yina sadilaka Yehowa na kwikama yonso na ntwala nde bo fwa. Kansi “bantu ya kukonda lunungu” kele bantu yina sadilaka ve Yehowa na ntwala nde bo fwa. Bo vandaka kusala mambu ya mbi. Mutindu bimvuka yina zole ta futumuka, keti beto lenda tuba nde bazina na bo kele ya kusonika na mukanda ya luzingu? Na ntwala ya kupesa mvutu na ngiufula yina, beto tadila ntete konso kimvuka.

10. Sambu na nki “bantu ya lunungu” ta futumuka mpi nki mukumba bankaka na kati na bo ta baka? (Tala mpi “Bangiufula ya Batangi” ya ke tubila lufutumuku na ntoto na Nzozulu ya Nkengi yai.)

¹⁰ Kimvuka ya iya kele “bantu ya lunungu.” Na ntwala nde bo fwa, bazina na bo vandaka dezia na mukanda ya luzingu. Keti bo katulaka bazina na bo na mukanda ya luzingu na ntwala nde bo fwa? Ve, sambu bo kele kaka na “luzingu” na mabanza ya Yehowa. Yehowa “kele Nzambi ya bafwa ve, kansi ya bantu yina kele na luzingu, sambu na meso na yandi bo yonso kele na luzingu.” (Luka 20:38) Yo ke tendula nde ntangu bantu ya lunungu ta futumuka na ntoto, bazina na bo ta vanda dezia na mukanda ya luzingu, ata yo ta vanda ntete ya kusonika  na crayon. (Luka 14:14) Ntembe kele ve nde na kati ya bantu yina ta futumuka, bankaka ta baka mukumba ya kuvanda “bamfumu na ntoto ya mvimba.”—Nk. 45:16.

11. Inki “bantu ya kukonda” lunungu fwete sala sambu Yehowa kusonika bazina na bo na mukanda ya luzingu?

¹¹ Beto tadila kimvuka ya tanu to ya nsuka, kimvuka ya “bantu ya kukonda lunungu.” Mbala ya nkaka, bo vandaka ve kuzaba bansiku ya Yehowa, yo yina bo vandaka kusala mambu ya mbi na ntwala nde bo fwa. Bo sonikaka ve bazina na bo na mukanda ya luzingu. Kansi Nzambi ta futumuna bo sambu na kupesa bo dibaku ya kusala mambu ya mbote sambu yandi sonika bazina na bo na mukanda ya luzingu. ‘Bantu yina ya kukonda lunungu’ ta vanda ti mfunu ya lusadisu mingi. Na ntwala nde bo fwa, bantu ya nkaka na kati na bo vandaka kusala mambu ya mbi kibeni. Bo ta longa bo mutindu ya kuzitisa bansiku ya lunungu ya Yehowa. Sambu na kusadisa bo, Kimfumu ya Nzambi ta twadisa kisalu ya kulonga na ntoto ya mvimba na mutindu yina me salamaka ntete ve.

12. (a) Banani ta longa bantu ya kukonda lunungu? (b) Inki ta kumina bantu ya kukonda lunungu yina ta sadila ve mambu yina bo ta longuka?

¹² Banani ta longa bantu ya kukonda lunungu? Bantu ya kimvuka ya nene mpi bantu ya lunungu yina ta futumuka. Sambu Yehowa kusonika bazina ya bantu ya kukonda lunungu na mukanda ya luzingu, bo fwete vanda ti kinduku ya mbote ti yandi mpi bo fwete kudipesa na yandi. Yezu Kristu mpi Bakristu yina bo me tulaka mafuta ta tala mbote-mbote mambu yina bantu yina ya kukonda lunungu ta sala mutindu bo me longa bo nsangu. (Kus. 20:4) Bantu ya kukonda lunungu yina ta sadila ve mambu yina bo ta longa bo, ta bikala ve na luzingu ata bo lenda vanda ti bamvula 100. (Yez. 65:20) Yehowa mpi Yezu ke zabaka mambu yina kele na bantima ya bantu mpi bo ta bika ve nde muntu mosi kunata mavwanga na nsi-ntoto ya mpa.—Yez. 11:9; 60:18; 65:25; Yoa. 2:25.

 LUFUTUMUKU SAMBU NA LUZINGU MPI LUFUTUMUKU SAMBU NA KUSAMBISA

13-14. (a) Ntete nki mutindu beto vandaka kubakisa mambu yina Yezu tubaka na Yoane 5:29? (b) Inki beto fwete zaba sambu na mambu yina?

¹³ Yezu tubilaka mpi bantu yina ta futumuka awa na ntoto. Mu mbandu, yandi tubaka nde: “Ntangu ke kwisa ntangu bantu yonso yina kele na maziamu ya kuyibuka ta wa ndinga na yandi mpi bo ta basika, bayina salaka mambu ya mbote sambu na lufutumuku ya luzingu, mpi bayina salaka mambu ya mbi sambu na lufutumuku ya kusambisa.” (Yoa. 5:28, 29) Mambu yina Yezu tubaka ke tendula inki?

¹⁴ Ntete beto vandaka kubakisa nde mambu yina Yezu tubaka kele mambu yina bantu yina ta futumuka ta sala na nima ya lufutumuku na bo, disongidila nde bantu ya nkaka yina ta futumuka ta sala mambu ya mbote kansi bankaka ta sala mambu ya mbi. Kansi Yezu tubaka ve nde bantu yina ta basika na maziamu ya kuyibuka ta sala mambu ya mbote to ta sala mambu ya mbi. Na ndinga ya kisina, Yezu sadilaka ngogo yina monisaka mambu yina salamaka dezia. Yandi tubilaka mambu ya me tala bantu yina “salaka mambu ya mbote” mpi bayina “salaka mambu ya mbi.” Yo ke tendula nde bo salaka mambu yina na ntwala nde bo fwa. Yo kele mpenza mutindu yina. Yehowa ta bika ve ata fioti nde bantu kusala mambu ya mbi na nsi-ntoto ya mpa. Bantu ya kukonda lunungu salaka mambu yina ya mbi na ntwala nde bo fwa. Ebuna mambu yina Yezu tubaka ya me tala “lufutumuku ya luzingu” mpi “lufutumuku ya lufwa” ke tendula nki?

15. Banani ta ‘futumuka sambu na luzingu’ mpi sambu na nki?

¹⁵ Bantu ya lunungu yina salaka mambu ya mbote na ntwala nde bo fwa, ta futumuka sambu na luzingu sambu bazina na bo ta vanda dezia na mukanda ya luzingu. Yo ke tendula nde lufutumuku ya “bantu yina salaka mambu ya mbote” yina Yoane 5:29 ke tubila kele mutindu mosi ti lufutumuku ya “bantu ya lunungu” yina Bisalu 24:15 ke tubila. Yo ke wakana ti mambu yai ya Baroma 6:7 ke tuba: “Muntu yina me fwa me futa mfuka ya disumu na yandi.” Ntangu bantu yina ya lunungu ke fwaka, Yehowa ke lolulaka masumu na bo, kansi yandi ke yibukaka mambu yonso ya mbote ya bo salaka ntangu bo vandaka na luzingu. (Baeb. 6:10) Ya kieleka, bantu yai ya lunungu fwete landa kukangama na Yehowa sambu bazina na bo kubikala na mukanda ya luzingu.

16. ‘Lufutumuku sambu na lusambisu’ ke tadila banani?

¹⁶ Ebuna nki ta kumina bantu yina vandaka kusala mambu ya mbi ntangu bo vandaka na luzingu? Lufwa futaka mfuka ya masumu na bo. Kansi bo sadilaka ve Yehowa na mutindu ya mbote ntangu bo vandaka na luzingu. Yehowa sonikaka ve bazina na bo na mukanda ya luzingu. Lufutumuku ya ‘bantu yina salaka mambu ya mbi’ kele mutindu mosi ti lufutumuku ya “bantu ya kukonda lunungu” yina Bisalu 24:15 ke tubila. ‘Lufutumuku na bo ta vanda sambu na lusambisu.’ * Yo ke tendula nde Yezu ta tala mambu yina bantu ya kukonda lunungu ta sala. (Luka 22:30) Yo ta baka ntangu sambu Yezu kutala kana yo me fwana na kusonika bazina na bo na mukanda ya luzingu. Yehowa ta sonika bazina ya bantu yina ya kukonda lunungu na mukanda ya luzingu kaka kana bo soba bikalulu na bo mpi bo kudipesa na yandi.

17-18. Inki bantu yina ta futumuka na ntoto fwete sala, mpi “bisalu” yina Kusonga 20:12, 13 ke tubila kele inki?

¹⁷ Bantu yina ta futumuka, yo vanda bo vandaka  bantu ya lunungu to bantu ya kukonda lunungu ntangu bo vandaka na luzingu, bo fwete lemfuka na bansiku yina ta vanda na barulo ya mpa yina bo ta kangula na nsungi ya bamvula 1000. Ntumwa Yoane tubilaka mambu yina yandi monaka na mbonameso. Yandi tubaka nde: “Mono monaka bafwa, bantu ya mfunu mpi bantu ya kukonda mfunu, bo me telama na ntwala ya kiti ya kimfumu, mpi bo kangulaka barulo. Kansi bo kangulaka rulo ya nkaka; yo kele rulo ya luzingu. Bo sambisaka bafwa na kulanda mambu yina vandaka ya kusonika na barulo, na kutadila bisalu na bo. Nzadi-mungwa vutulaka bafwa yina vandaka na kati na yo, mpi lufwa ti Maziamu vutulaka bafwa yina vandaka na kati na yo, ebuna bo sambisaka bo, konso muntu na kutadila bisalu na yandi.”—Kus. 20:12, 13.

¹⁸ Bo ta sambisa bantu yina ta futumuka na kutadila nki “bisalu”? Keti yo ta vanda na kutadila mambu yina bo salaka ntangu bo vandaka na luzingu? Ve. Kuvila ve nde, lufwa futuka mfuka ya masumu na bo. Yo yina, “bisalu” yina beto ke tubila awa kele ve mambu yina bo salaka ntangu bo vandaka na luzingu. Kansi yo kele mambu yina bo ta sala na nima ya kulonga bo na nsi-ntoto ya mpa. Ata bantu ya kwikama bonso Noa, Samuele, Davidi mpi Daniele ta longuka mambu ya me tala Yezu Kristu mpi bo fwete monisa lukwikilu na kimenga na yandi. Kana bantu ya lunungu ta vanda ti mambu mingi ya kulonguka, yo ke tendula nde bantu ya kukonda lunungu ta longuka mambu mingi kibeni.

19. Inki ta kumina bantu yina ta buya dibaku yina ya nene?

¹⁹ Inki ta kumina bantu yina ta buya dibaku yina ya nene? Kusonga 20:15 ke tuba nde: “Konso muntu yina bo sonikaka ve zina na yandi na mukanda ya luzingu, bo losaka yandi na dizanga ya tiya.” Ya kieleka, Yehowa ta fwa bo kimakulu. Yo yina, yo kele mfunu nde beto sala yonso sambu bo sonika zina na beto na mukanda ya luzingu mpi yo bikala na kati kimakulu.

20. Inki kisalu ya kiese ta salama na nsungi ya Luyalu ya Bamvula Funda? (Tala kifwanisu ya lutiti ya zulu.)

²⁰ Luyalu ya Bamvula Funda ta vanda ntangu mosi ya kiese kibeni. Na nsungi yina, bansadi ya Nzambi ta longa mpi nsangu ya mbote na mutindu yina bo me salaka ntete ve. Yo ta vanda mpi ntangu yina bo ta tadila mbote-mbote bantu ya lunungu mpi bantu ya kukonda lunungu. (Yez. 26:9; Bis. 17:31) Ebuna inki mutindu kisalu ya kulonga bantu yina ta futumuka ta salama? Disolo yina ke landa ta sadisa beto na kubakisa yo mpi na kusepela ti kisalu yina ya mbote mingi.