1. Na kutadila Malaki 3:16, yinki mukanda Yehova vuandaka sonika, mpe yinki kele na kati na yau?

 BANDA mafunda ya bamvula, Yehova vuandaka sonika mukanda mosi ya spesiale. Mukanda yango kele na liste ya bankumbu, yamebanda na nkumbu ya mbangi ya ntete ya kukuikama, Abele. * (Luka 11:50, 51) Banda basiekle mingi, Yehova kebuelaka bankumbu ya bantu na mukanda yango, mpe bubu yayi mukanda yango kele na bamilion ya bankumbu. Na Biblia, mukanda yango mebokudulua ‘mukanda ya kukanisama,’ “mukanda ya luzingu,” mpe “rulo ya luzingu.” Na disolo yayi, beto ketubila yau lokola “mukanda ya luzingu.”—Tanga Malaki 3:16; Kus. 3:5; 17:8.

2. Bankumbu ya banani kele ya kusonama na mukanda ya luzingu, mpe yinki mutindu nkumbu na beto lenda sonama na mukanda yango?

² Mukanda yango ya spesiale kele na bankumbu ya bantu yina kesadilaka Yehova na kubanga, to na luzitu ya mpinda, mpe bantu yina kezolaka nkumbu na yandi. Bakevuanda na diluaku ya kubaka luzingu ya mvula na mvula. Bubu yayi nkumbu na beto lenda sonama na mukanda yango kana beto kena kukudisa nguizani mosi ya penepene na Yehova na nzila ya nkayilu ya nkudulu ya Muana na yandi, Yesu Klisto. (Yoa. 3:16, 36) Beto nionso beto kele na nsatu nkumbu na beto sonama na mukanda yango—yavuanda beto kele na kivuvu ya kuzinga na dizulu to na ntoto!

3-4. (a) Beto kebaka luzingu ya mvula na mvula kana bankumbu na beto kele ya kusonama na mukanda ya luzingu bubu yayi? Sasila. (b) Yinki beto ketubila na disolo yayi mpe na disolo yina kelanda?

³ Yazola monisa ti bantu nionso yina bankumbu na bau kele ya kusonama na mukanda yango bakele na ndanga ya kubaka luzingu  ya mvula na mvula? Beto kemona mvutu ya kiuvu yango na bampova yina Yehova zabisaka Mose, yina kele na Kubasika 32:33. Yehova tubaka: ‘Konso muntu yina mesadila munu disumu, Munu kekatula yandi na mukanda na munu.’ Na yau, bankumbu yina kele bubu yayi na mukanda yango, balenda katula yau to kukusuna yau, yakele kaka lokola Yehova mesonikaka ntete bankumbu yango na kreyon. (Kus. 3:5, nyp.) Beto fueti kukindimisa ti nkumbu na beto kele kaka ya kusonama na mukanda yango tii ntangu yakesonama mvimbamvimba na biki.

⁴ Yalenda bimisa ndambu ya biuvu. Na kifuani, yinki Biblia metuba samu na bantu yina bankumbu na bau kele ya kusonama na mukanda ya luzingu mpe bantu yina bankumbu na bau kele ve ya kusonama na mukanda yango? Yinki ntangu bantu yina bankumbu na bau kele ya kusonama na mukanda yango kebaka luzingu ya mvula na mvula? Yinki beto ketuba samu na bantu yina mekufuaka kondua kubaka diluaku ya kuzaba Yehova? Dikoki kele samu bankumbu na bau sonama na mukanda yango? Beto kepesa bamvutu na biuvu yango na disolo yayi mpe na disolo yina kelanda.

BANKUMBU YA BANANI KELE NA MUKANDA YA LUZINGU?

5-6. (a) Na kutadila Bafilipi 4:3, bankumbu ya banani kele na kati ya bankumbu yina kele ya kusonama na mukanda ya luzingu? (b) Yinki ntangu bankumbu na bau kesonama samu na mvimbamvimba na mukanda ya luzingu?

⁵ Bankumbu ya banani kele ya kusonama na mukanda ya luzingu? Samu na kupesa mvutu na kiuvu yango, beto ketadila bagrupe 5 ya bantu yina mesuasana. Na kati na bau, ndambu bankumbu na bau kele ya kusonama na mukanda ya luzingu, bayankaka yakele ya kusonama ve.

⁶ Grupe ya ntete mesangisa bantu yina ponamaka samu na kuyala kintuadi na Yesu na dizulu. Bubu yayi bankumbu na bau kele ya  kusonama na mukanda ya luzingu? Ee. Na kutadila bampova ya ntumua Paulo yina yandi sonikinaka ‘bankundi [na yandi] ya kisalu’ na Filipi, bankumbu ya bantu yina metulua mafuta na kimpeve, yina ponamaka samu na kuyala kintuadi na Yesu, kele bubu yayi na mukanda ya luzingu. (Tanga Bafilipi 4:3.) Kasi samu na kutanina bankumbu na bau na mukanda yango ya kifuani, bafueti bikana ya kukuikama. Na manima, ntangu bakebaka kidimbu na bau ya nsuka, yavuanda tekila bakufua to tekila mpasi ya nene banda, bankumbu na bau kesonama samu na mvimbamvimba na mukanda yango.—Kus. 7:3.

7. Yinki diambu beto mebakusa na Kusonga 7:16, 17 na diambu metadila ntangu yina bankumbu ya kimvuka ya nene ya mameme yankaka kesonama samu na mvimbamvimba na mukanda ya luzingu?

⁷ Grupe ya zole kele ya kimvuka ya nene ya mameme yankaka. Bubu yayi bankumbu na bau kele ya kusonama na mukanda ya luzingu? Ee. Bankumbu na bau kevuanda kaka na mukanda ya luzingu na manima ya kuvuka na Armagedoni? Ee. (Kus. 7:14) Yesu tubaka ti, bantu yango yina kele lokola mameme ‘kebaka luzingu ya mvula na mvula.’ (Mat. 25:46) Kasi bantu yango yina kevuka na Armagedoni bakebaka ve mbala mosi luzingu ya mvula na mvula. Bankumbu na bau kevuanda kaka ya kusonama na kreyon na mukanda ya luzingu. Na ntangu ya Luyalu ya bamvula 1000, Yesu ‘kevuanda mvungi na bau mpe yandi kenata bau na bantoto ya bamaza ya luzingu.’ Bantu yina kendima lutuadusu ya Klisto mpe nsukansuka Yehova kemona bau bantu ya kukuikama, bankumbu na bau kesonama samu na mvimbamvimba na mukanda ya luzingu.—Tanga Kusonga 7:16, 17.

8. Banani bankumbu na bau kele ve ya kusonama na mukanda ya luzingu, mpe yinki kekumina bau?

⁸ Grupe ya tatu kele ya bankombo yina kekufua na Armagedoni. Bankumbu na bau kele ve ya kusonama na mukanda ya luzingu. Yesu tubaka ti ‘bakekufua lufua ya mvula na mvula.’ (Mat. 25:46) Na nzila ya mpeve ya nlongo, Paulo metubila beto ti ‘bantu yango kebaka kitumbu ya lufua ya mvula na mvula.’ (2 Te. 1:9; 2 Pi. 2:9) Beto lenda tuba kaka mutindu mosi samu na bantu yina sadilaka mpeve ya nlongo disumu na nko na luzingu na bau. Bau diaka bakekufua lufua ya mvula na mvula, kasi bakebaka ve luzingu ya mvula na mvula. Yakele puelele ti bakefutumuka ve. (Mat. 12:32; Mar. 3:28, 29; Ebr. 6:4-6) Ntangu yayi, beto tadila na dikebi bagrupe zole ya bantu yina kefutumuka na ntoto.

BANTU YINA KEFUTUMUKA

9. Mutindu Bisalu 24:15 memonisa yau, yinki kele bagrupe zole ya bantu yina kefutumuka na ntoto, mpe yinki lusuasanu kele kati na bagrupe yango zole?

⁹ Biblia metubila bagrupe zole ya bantu yina kefutumuka na kivuvu ya kuzinga mvula na mvula na ntoto, “bantu ya lunungu” mpe ‘bantu ya kukondua lunungu.’ (Tanga Bisalu 24:15.) “Bantu ya lunungu” kele bantu yina sadilaka Yehova na kukuikama ntangu bavuandaka na luzingu. Nzokande, ‘bantu ya kukondua lunungu’ kele bantu yina zabaka ve Yehova ntangu bavuandaka na luzingu. Ya kedika, mbala mingi ntambudulu na bau vuandaka ve ya lunungu. Lokola bagrupe yango zole ya bantu kefutumuka, beto lenda tuba ti bankumbu na bau sonamaka na mukanda ya luzingu? Samu na kupesa mvutu na kiuvu yango, beto tadila grupe mosimosi.

10. Samu na yinki “bantu ya lunungu” kefutumuka, mpe yinki diluaku ndambu na bau kevuanda na yau? (Tala diaka na nimero yayi “Biuvu ya bantangi” yina metubila mfutumukunu na ntoto.)

¹⁰ “Bantu ya lunungu” kele grupe ya yiya. Tekila bakufua, bankumbu na bau sonamaka na mukanda ya luzingu. Bankumbu na bau kekatuluaka na mukanda yango kana bamekufua? Ve, samu ‘bakele’ kaka na makanisi ya Yehova. Yehova ‘kele Nzambi ya bantu ya kufua ve, kasi ya  bantu yina kele na luzingu, samu na meso na yandi bau nionso kele na luzingu.’ (Luka 20:38) Yazola monisa ntangu bantu ya lunungu kefutumuka na ntoto, bankumbu na bau kevuanda ya kusonama na mukanda ya luzingu, atako yakevuanda ntete ya kusonama “na kreyon.” (Luka 14:14) Kondua ntembe, ndambu ya bantu yango yina kefutumuka, bakevuanda na diluaku ya kusala lokola ‘bamfumu na ntoto ya mvimba.’—Nk. 45:16.

11. Yinki ‘bantu ya kukondua lunungu’ fueti longuka tekila bankumbu na bau sonama na mukanda ya luzingu?

¹¹ Samu na kusukisa, beto tadila grupe ya tanu, ‘bantu ya kukondua lunungu.’ Mbala yankaka lokola bazabaka ve bansiku ya Yehova, yau yina bavuandaka sala ve mambu ya lunungu na luzingu na bau tekila bakufua. Yau yina bankumbu na bau sonamaka ve na mukanda ya luzingu. Kasi na kufutumunaka bau, Nzambi mepesa bau diluaku samu bankumbu na bau sonama na mukanda yango. ‘Bantu ya kukondua lunungu’ yango kevuanda na nsatu ya lusadusu mingi. Tekila bakufua, mingi kati na bau vuandaka sala mambu ya yimbi mpenza. Yau yina bakevuanda na nsatu balonga bau mutindu ya kuzinga na nguizani na bansikudukusu ya lunungu ya Yehova. Samu na kulonga bau mutindu ya kusala yau, Kimfumu ya Nzambi ketuadisa programe mosi ya malongi yina salama ntete ve na disolo nionso ya bantu.

12. (a) Banani kelonga bantu ya kukondua lunungu? (b) Yinki kekumina bantu yina kemanga kusadila mambu yina bakelonguka?

¹² Banani kelonga bantu ya kukondua lunungu? Kimvuka ya nene ya bantu mpe bantu ya lunungu yina kefutumuka. Samu bankumbu ya bantu ya kukondua lunungu sonama na mukanda ya luzingu, bafueti kudisa nguizani na bau na Yehova mpe bakukipesa na yandi. Yesu Klisto mpe Baklisto yina metulua mafuta na kimpeve ketala na dikebi banda kuna na dizulu samu na kumona mutindu bantu ya kukondua lunungu kena kutadila mambu yina bakena kulonga bau. (Kus. 20:4) Bantu nionso yina kemanga kuzitisa mambu yango, bakebikana ve na luzingu—Ata kana bakele na  bamvula 100. (Yez. 65:20) Yehova mpe Yesu lenda tanga bantima mpe bakemona na kati na yau ti muntu mosi ve kele na yinsua ya kubebisa yinza ya yimpa.—Yez. 11:9; 60:18; 65:25; Yoa. 2:25.

MFUTUMUKUNU YA LUZINGU MPE MFUTUMUKUNU YA KUSAMBISA

13-14. (a) Na ntama, yinki mutindu beto vuandaka bakusa bampova ya Yesu yina kele na Yoane 5:29? (b) Yinki beto fueti simba samu na bampova yango?

¹³ Yesu diaka tubilaka bantu yina kefutumuka awa na ntoto. Na kifuani, yandi tubaka: ‘Ntangu kena kuiza ntangu bantu nionso yina kele na maziamu ya kukanisama bakekuwa ndinga na yandi mpe bakebima, bayina salaka mambu ya mbote samu na mfutumukunu ya luzingu, mpe bayina salaka mambu ya yimbi samu na mfutumukunu ya kusambisa.’ (Yoa. 5:28, 29) Yinki Yesu zolaka tuba?

¹⁴ Na ntama, beto vuandaka kanisa ti bampova ya Yesu tadilaka mambu yina bantu kefutumuka kesala na manima ya mfutumukunu na bau; yazola monisa, bantu yankaka yina kefutumuka bakesala mambu ya mbote nzokande bantu yankaka yina kefutumuka bakesala mambu ya yimbi. Kasi simba, Yesu tuba ve ti bantu yina kebima na maziamu ya kukanisama bakesala mambu ya mbote to bakesala mambu ya yimbi. Yesu mesadila bampova yango na passé. Yandi kena kutubila bantu yina “salaka mambu ya mbote” mpe bantu yina ‘salaka mambu ya yimbi.’ Yakena kumonisa mambu yina basalaka tekila lufua na bau. Yakele diambu ya kukamua ve samu muntu mosi ve kevuanda na yinsua ya kusala mambu ya yimbi na yinza ya yimpa. Yakelomba bantu ya kukondua lunungu sala mambu ya yimbi tekila lufua na bau. Na yau, yinki mutindu beto lenda bakusa bampova ya Yesu yina metubila ‘mfutumukunu ya luzingu’ mpe ‘mfutumukunu ya kusambisa’?

15. Banani kebaka ‘mfutumukunu ya luzingu,’ mpe samu na yinki?

¹⁵ Bantu ya lunungu yina salaka mambu ya mbote tekila lufua na bau, kebaka ‘mfutumukunu ya luzingu’ samu bankumbu na bau kesonama deja na mukanda ya luzingu. Yazola monisa ti mfutumukunu ya “bayina salaka mambu ya mbote” yina Yoane 5:29 metubila kele kaka mutindu mosi na mfutumukunu ya ‘bantu ya lunungu’ yina kele na Bisalu 24:15. Mbakusulu yango kele na nguizani na bampova yina kele na Baroma 6:7, yina metuba: ‘Muntu yina mekufua mefuta mfuka ya disumu na yandi.’ Na yau ntangu bantu ya lunungu kufuaka, Yehova nlemvukilaka masumu na bau, kasi yandi kebambukila mambu ya kukuikama yina basalaka ntangu bavuandaka na luzingu. (Ebr. 6:10) Kasi, yakelomba bantu yango ya lunungu yina kefutumuka bikana ya kukuikama samu bankumbu na bau tatamana kuvuanda na mukanda ya luzingu.

16. ‘Mfutumukunu ya kusambisa’ kele samu na banani?

¹⁶ Yinki beto ketuba samu na bantu yina vuandaka sala mambu ya yimbi tekila bakufua? Atako banlemvukilaka masumu na bau ntangu bakufuaka, kasi basadilaka ve Yehova ntangu bavuandaka na luzingu. Bankumbu na bau sonamaka ve na mukanda ya luzingu. Na yau, mfutumukunu ya ‘bantu yina salaka mambu ya yimbi’ kele mutindu mosi na mfutumukunu ya ‘bantu ya kukondua lunungu’ yina kele na Bisalu 24:15. Yakevuanda ‘mfutumukunu ya kusambisa.’ * Bantu ya kukondua lunungu kesambusua, yazola monisa Yesu ketadila mambu yina bakesala. (Luka 22:30) Yakelomba ntangu mingi  luta samu na kuzaba kana bankumbu na bau mebonga kusonama na mukanda ya luzingu. Kaka kana bantu ya kukondua lunungu mebika kusala mambu ya yimbi yina bavuandaka sala na luzingu na bau mpe bamekukipesa na Yehova nde bankumbu na bau lenda sonama na mukanda ya luzingu.

17-18. Yinki bantu nionso yina kefutumuka samu na kuzinga na ntoto fueti sala, mpe yinki kele “bisalu” yina Kusonga 20:12, 13 metubila?

¹⁷ Yavuanda kana na ebandeli bavuandaka bantu ya lunungu to bantu ya kukondua lunungu, bantu yina kefutumuka fueti zitisa bansiku yina kevuanda na barulo ya yimpa yina kezibuka na ntangu ya Luyalu ya bamvula 1000. Ntumua Yoane monisaka mambu yina yandi monaka na vizion: ‘Munu monaka bantu ya kufua, bantu ya nene mpe bantu ya fioti, bametelema na ntuala ya kiti ya kimfumu mpe bazibulaka barulo. Kasi bazibulaka rulo yankaka; yakele rulo ya luzingu. Basambisaka bantu ya kufua na kulanda mambu yina vuandaka ya kusonama na barulo na kutadila bisalu na bau.’—Kus. 20:12, 13.

¹⁸ Bakesambisa bantu yina kefutumuka na kutadila yinki “bisalu”? Yakele nde bisalu yina basalaka tekila bakufua? Ve! Kuzimbakana ve ti bafutaka deja masumu na bau ntangu bakufuaka. Ntangu yayi, ‘bisalu na bau’ lenda vuanda ve mambu yina basalaka na luzingu na bau ya ntama. Kutu yafueti monisa nde mambu yina bakesala na manima ya kubaka malongi na yinza ya yimpa. Ata babakala ya kukuikama lokola Noa, Samuele, Davidi, mpe Daniele fueti longuka diaka mambu mingi samu na Yesu Klisto mpe kumonisa kiminu na nkayilu na yandi. Kana babakala yango kevuanda na mambu mingi ya kulonguka, bantu ya kukondua lunungu kevuanda na mambu mingi diaka kuluta ya kulonguka!

19. Yinki kevuanda diambu ya nsuka yina kekumina bantu yina kemanga diluaku yango ya kitoko?

¹⁹ Yinki kevuanda diambu ya nsuka yina kesalama samu na bantu yina kemanga diluaku yango ya kitoko? Kusonga 20:15 metubila beto: ‘Konso muntu yina basonikaka ve nkumbu na yandi na mukanda ya luzingu balozaka yandi na laki ya tiya.’ Ee, bakekufua samu na mvimbamvimba. Na yau, yakele na mfunu beto kukindimisa ti nkumbu na beto kele ya kusonama na mukanda ya luzingu mpe yabikana kuna!

20. Yinki kisalu ya kitoko yina kesalama na ntangu ya Luyalu ya bamvula 1000? (Tala foto ya kuvertire.)

²⁰ Luyalu ya bamvula 1000 kevuanda ntangu mosi ya kukamua! Yakevuanda na programe mosi ya nene ya malongi yina salama ntete ve na ntoto. Kasi yakevuanda diaka ntangu yina baketadila bikadulu ya bantu ya lunungu mpe ya bantu ya kukondua lunungu. (Yez. 26:9; Bis. 17:31) Yinki mutindu programe yango ya malongi kesalama? Disolo na beto yina melanda kesadisa beto beto bakusa mpe beto sepela na nkubukulu yango kitoko.