1. Tintwari na Malaki 3:16, ntia buku Yehova katsonekaka mpe nti bie mu kati?

 TÛKA mivu miamingi, Yehova mbo katsonekaka buku dia nzitukulu. Mu buku dio nkumbu ze mô; ya ntete ni ya Abele weri Mbangi ya ntete ya kwikama. * (Like 11:50, 51) Ha manima, Yehova wavutu yika nkumbu mu buku dio mpe lumbu ti nkumbu zazingi ze mô. Mu Bibila buku dio mbo batâka dio “buku dia mbambukulu moyo,” na “buku dia luzingu.” Mu timoko ti, mbo tutâ dio “buku dia luzingu.”​—Tanga Malaki 3:16; Nza. 3:5; 17:8.

2. Ntia nkumbu zatsonama mu buku dia luzingu, mpe nti tulendi sa ngatu nkumbu zeto za tsonama mô?

² Mu buku dio dia nzitukulu mwe na nkumbu za bantu babansoni basarilaka Yehova, bamutînaka peleko bamuzitisaka mpe bazololo nkumbu’andi. Mbo babwa bweso bwa baka luzingu lwa mankululu. Lumbu ti nkumbu’eto yilendi bâ ya tsonama mu buku dio tala ti tukurisi tindiku tia ngolo na Yehova tisikamanaka mu mukayulu wa Mwana’andi Yezu Kristo. (Za 3:16, 36) Beto bansoni tuzololo ti nkumbu zeto za tsonama mu buku dio ni bu tuba na tivuvu tia kwe bâ ku mazulu peleko tiabâ ha mutoto.

3-4. a) Tala ti nkumbu zeto za tsonama zena mu buku dia luzingu lumbu ti, ngano mbo wuta zolo tâ mbo tubaka luzingu lwa mankululu? Bangula. b) Ngano nti tutaluzula mu timoko ti na mu tio tita landa?

³ Ngano wuzololo tâ ti bantu babansoni bê na nkumbu zawu za tsonama mu buku dio mbo babaka luzingu lwa mankululu?  Mbo tubakaka mvutu mu tiyuvu tio mu misamu mia tâ Yehova kwe Mose mu Ndukulu 32:33. Yehova watâ ti: ‘Wô wasiri disumu kwe meno, ni yandi nikusuna mu buku diani.’ Buna, bô bê na nkumbu zawu za tsonama mu buku dio, balendi za bakatula. Wena ntiana’eti Yehova nkumbu zango mu crayon katsonekena zo. (Nza. 3:5) Tufweti sarila ngolo ngatu nkumbu zeto zatatamana mu bâ mu buku dio tii ntangu yi batsoneka zo mankululu mu encre.

⁴ Kâ tulendi bâ na biyuvu biakaka. Mu tifwani, ngano Bibila bwe ditâka mu bungu dia bantu bê na nkumbu zawu za tsonama mu buku dia luzingu, na balembolo na nkumbu zawu zatsonama mô? Ngano bantu bê na nkumbu mu buku dia luzingu ntia ntangu babaka luzingu lwa mankululu? Ngano bwe tutâ mu bungu dia bantu basa lembo bwa bweso bwa zaba Yehova? Ngano nkumbu zawu zilendi bâ mu buku dio? Mbo baka mvutu za biyuvu bio mu timoko ti na mu tio tita landa.

BANANI BÊ NA NKUMBU ZAWU MU BUKU?

5-6. a) Tintwari na Bisi-Filipe 4:3, banani bê na nkumbu zawu za tsonama mu buku dia luzingu? b) Mu ntia ntangu nkumbu zawu zitsonama mankululu mu buku dia luzingu?

⁵ Banani bê na nkumbu za tsonama mu buku dia luzingu? Mu hana mvutu mu tiyuvu tio tataluzuleno misamu miyà. Mbo tutaluzula bikunku biyà bia bantu. Mu kati dia bikunku bio mwe na bantu bê na nkumbu za tsonama mu buku dia luzingu na balembolo na nkumbu zawu mu buku dio.

⁶ Mu tikunku tia ntete mwe na bantu ba basola mu kwe yâla na Yezu ku mazulu. Ngano bwawu bu nkumbu zawu za tsonama zena mu buku dia luzingu? Yee. Tintwari na misamu mia tâ ntumwa Paulo kwe Bakristo ba ku  Filipe, nkumbu za Bakristo ba tumbu ba batikisa mu kwe bâ ku mazulu za tsonama zena mu buku dia luzingu bwawu bu. (Tanga Bisi-Filipe 4:3.) Kâ ngatu nkumbu zawu zatatamana mu bâ za tsonama mu buku dio, bafweti bâ ba kwikama. Ha manima bu babakaka tiniemo tia mansukina, ni bu wubâ ntete lufwa lwawu peleko ntete mbatukulu ya mpasi ziyôkele, nkumbu zawu mbo zitsonama mankululu mu buku dia luzingu.​—Nza. 7:3.

7. Mu nzonzolo ya Nzabukusu 7:16, 17 mu ntia ntangu nkumbu za yungi dia bantu dia bimeme biakaka zibâ za tsonama mankululu mu buku dia luzingu?

⁷ Tikunku tia nzole mbo titarila yungi dia bantu dia bimeme biakaka. Ngano bwawu bu nkumbu zawu za tsonama zena mu buku dia luzingu? Yee. Ngano nkumbu zawu mbo zitatamana mu bâ za tsonama mu buku dia luzingu bu bamana vuka mu muzingu wa Armagedo? Yee. (Nza. 7:14) Yezu watâ ti bimeme bio mbo bibaka “luzingu lwa mankululu.” (Mat. 25:46) Kâ bô bavuka ku muzingu wa Armagedo, ho nkatika bendo ka babaka luzingu lwa mankululu ko. Nkumbu zawu mu crayon kwa zibâ zatsonama. Mu ntangu ya luyalu lwa mvula 1 000, Yezu mbo kabâ muvungi’awu mbo kabanata ku mikelo mia mamba ma luzingu. Bô batumamana lutwalusu lwa Kristo, mpe Yehova ba katambula mu bungu ti ba kwikama bena, nkumbu zawu mbo zitsonama mankululu mu buku dia luzingu.​—Tanga Nzabukusu 7:16, 17.

8. Banani balembolo na nkumbu za tsonama mu buku dia luzingu, mpe nti bibaturila?

⁸ Tikunku tia tatu mbo titarilaka bankombo babafukisa ku Armagedo. Nkumbu zawu ka zena za tsonama ko mu buku dia luzingu. Yezu watâ ti mbo bafuka mankululu. (Mat. 25:46) Mu ndwengosolo ya mpeve santu Paulo watâ ti mbo bafuka mankululu. (2 Tes. 1:9; 2 Pi. 2:9) Tulendi tâ bo mpe mu bungu dia bô basolaka mu lembo zitisa mpeve santu. Bawu mpe mbo bafuka mankululu, ka babaka luzingu lwa mankululu ko. Diangana, ka bavumbuka kwe ba fwa ko. (Mat. 12:32; Mak. 3:28, 29; Ebr. 6:4-6) Bwawu bu tatomoeno tutaluzula bikunku bia bantu bavumbuka kwe ba fwa ha mutoto.

BÔ BAVUMBUKA KWE BA FWA

9. Ntiana busongelaka wo Bisalu 24:15, bikunku bia biole bia bantu babaka mvumbukulu ya kwe ba fwa ha mutoto ni banani, mpe ntia luswaswanu lwe ha kati dia bikunku bio bia biole?

⁹ Bibila mbo dizonzelaka bikunku biole bia bantu bavumbuka kwe ba fwa bazinga mankululu ha mutoto: “Bantu ba sungama,” na “bantu balembolo ba sungama.” (Tanga Bisalu 24:15.) “Bantu ba sungama,” ni bo beri sarilaka Yehova na kwikama kwakwansoni ntete bafwa. Ku lweka lwakaka, bô “balembolo ba sungama” ka basarila Yehova na kwikama kwakwansoni ko. Bu tutomo tala, misamu miamingi mi bayirika ka mieri’â miasungama ko na kani fioti. Mu bungu ti bantu bê mu bikunku bio mbo bavumbuka kwe ba fwa, ngano tulendi tâ ti nkumbu zawu za tsonama zena mu buku dia luzingu? Mu hanina tiyuvu tio mvutu, tataluzuleno muna tikunku.

10. Mu bungu dia nti “bantu ba sungama” bavumbukila kwe ba fwa, mpe ntia bweso bakaka mu bawu babaka? (Tala mutu-diambu wa “Biyuvu bia bitangi” wutariri mvumbukulu ya ba fwa ha mutoto.)

¹⁰ “Bantu ba sungama” mu tikuntu tia yà bena. Ntete bafwa, nkumbu zawu zatitsonamana mu buku dia luzingu. Ngano nkumbu zawu mbo bakatulaka zo mu buku bu bakwizi fwaka? Kâni, mu bungu ti ba moyo kwa babâka mu nsimu ya Yehova. Yehova “kena Nzambi ya bantu ba fwa ko, kâ ya bantu ba moyo, mu bungu ti kwe Yandi, bawu ba moyo  bena babansoni.” (Like 20:38, NWT) Wuzololo tâ ti mu ntangu yi bavumbula bantu ba sungama kwe ba fwa, nkumbu zawu mbo zibâ za tsonama mu buku dia luzingu, kâ mu “crayon” zitoko bâ. (Like 14:14) Ntembe kâni, bantu bakaka bavumbuka kwe ba fwa mbo basala ntiana bamfumu ha mutoto wa mukaka.​—Mik. 45:16.

11. Ngano “bantu balembolo ba sungama” nti bafweti longoka ntete batsoneka nkumbu zawu mu buku dia luzingu?

¹¹ Bwawu bu, tataluzuleno tikunku tia mansukina, tia “bantu balembolo ba sungama.” Kampe mu bungu ti ka bazaba mitieno mia Yehova ko, ntiangu balembo nata luzingu lwa sungama ntete bafwa. Buna nkumbu zawu ka zena za tsonama mu buku dia luzingu ko. Kâ bu kabavumbula kwe ba fwa, Nzambi mbo kabahana bweso bwa bâ na nkumbu zawu za tsonama mu buku dio. “Bantu balembolo ba sungama” mbo babâ na nsatu yayingi ya lubakusu. Ntete lufwa lwawu, bakaka mu bawu mbo beri yirikaka misamu mia nguria mia mbi, peleko mia ntonto. Buna, mbo babâ na nsatu ya longoka ka bwe balendi landila mitieno mia buderede mia Yehova mu luzingu lwawu. Mu ba longesa mu sila bo, Timfumu tia Nzambi mbo titwarisa tisalu tia tinene tia ndongosolo tialembo toko kwa bâ.

12. a) Banani balongesa bantu balembolo basungama? b) Nti biturila bantu bakala mu sarila misamu mi balongoka?

¹² Banani balongesa bantu balembolo ba sungama? Ni yungi dia bantu na bantu ba sungama bavumbuka kwe bafwa. Ngatu nkumbu za bantu balembolo ba sungama zatsonama mu buku dia luzingu, mbo babâ na nsatu ya kurisa tindiku tia ngolo na Yehova mpe ya tihana kwe Yandi. Tûka ku mazulu, Yezu Kristo na bantu ba tumbu mbo batala na bunsungu bwabwansoni, mu mona ka bwe bantu balembolo ba sungama babongela misamu mi babalongesa. (Nza. 20:4) Bantu babansoni balembo tambula lubakusu  lu babahana mbo babafukisa​—ni bu sa ti mvula 100 ze nawu. (Iza. 65:20) Yehova na Yezu balendi tanga mitima mpe mbo basa miamiansoni ngatu kwabândi muntu wuyirika mbi mu nza ya môna.​—Iza. 11:9; 60:18; 65:25; Za 2:25.

MVUMBUKULU YA LUZINGU NA YA MFUNDUSU

13-14. a) Mu ntama bwe tweri bakurila misamu mia tâ Yezu mu Za 5:29? b) Ntia musamu tufweti simba mu misamu mio?

¹³ Yezu wazonzela mpe bantu babaka mvumbukulu ha mutoto. Mu tifwani watâ ti: “Ntangu ye kô yita kwiza, bantu bê mu mpiema za mbambukulu yi bawâ zu diandi, mpe mbo baduka, bô bayirika misamu mia mbote, mbo babaka mvumbukulu ya luzingu, mpe bô bayirika misamu mia mbi, mbo babaka mvumbukulu ya mfundusu.” (Za 5:28, 29, NWT) Ngano Yezu bwe keri zolo tâka?

¹⁴ Mu ntama mbo tweri tâka ti misamu mia tâ Yezu mbo mieri tarilaka misamu mi yirikaka bantu ha manima ma mvumbukulu’awu kwe ba fwa; wuzololo tâ ti bantu bakaka bavumbuka mbo bayirika misamu mia mbote, bakaka mbo bayirika misamu mia mbi. Kâ, Yezu ka tâ ko ti bô baduka mu mpiema za mbambukulu mbo bayirika misamu mia mbote peleko mia mbi. Yezu wazonzela bô bayirika misamu mia mbote na bô bayirika misamu mia mbi. Wuzololo tâ ti misamu mia zonzela Yezu mia bantu bavumbuka kwe ba fwa, bayirika mio ntete lufwa lwawu. Ngano ka wena wa delakana ko? Wutomono singana mu bungu ti ka kwena muntu ko wubâ na nswa wa yirika musamu wa mbi mu nza ya môna. Bantu balembolo ba sungama bayirika misamu mia mbi ntete lufwa lwawu. Buna, bwe tulendi bakurila misamu mia tâ Yezu mitariri “mvumbukulu ya luzingu” na “mvumbukulu ya mfundusu.”?

15. Banani babaka mvumbukulu ya luzingu, mpe mu bungu dia nti?

¹⁵ Bantu ba sungama, bayirika misamu mia mbote ntete lufwa lwawu, mbo babaka “mvumbukulu ya luzingu” mu bungu ti nkumbu zawu mbo zitibêla za tsonama mu buku dia luzingu. Wuzololo tâ ti mvumbukulu ya “bô bayirika misamu mia mbote” yi bazonzelaka mu Za 5:29 ni yo kwa mpe yitarilaka mvumbukulu ya “bantu ba sungama” yi bazonzelaka mu Bisalu 24:15. Ngwilu yo mbo yita delakana na misamu mie mu Bisi-Rome 6:7, yitâka ti: “Wô fwiri kûlukiri mu masumu.” Bantu bo ba sungama bu bafwa Yehova walemvokela masumu mawu, kâ mbo kabambukila misamu mia kwikama mi bayirika bu beri ba moyo. (Ebr. 6:10) Bantu ba sungama bavumbuka kwe ba fwa bafweti tatamana mu bâ ba kwikama ngatu nkumbu zawu zatatamana mu bâ mu buku dia luzingu.

16. Ngano ‘mvumbukulu ya mfundusu’ bwe yizolo tâka?

¹⁶ Ngano bwe tutâ mu bungu dia bantu bayirika misamu mia mbi ntete lufwa lwawu? Ni bu sa ti masumu mawu mafwasuka bu bafwa, ka bayirika misamu mia kwikama ko mi balendi bambukila. Nkumbu zawu ka zena za tsonoko ko mu buku dia luzingu. Buna, mvumbukulu ya ‘bô bayirika misamu mia mbi’ mpila mosi yena na ya “bantu balembolo ba sungama” ba bazonzelaka mu Bisalu 24:15. Mbo babaka “mvumbukulu ya mfundusu.” * Wuzololo tâ, Yezu mbo kataluzula misamu mia bantu balembolo ba sungama. (Like 22:30) Ntangu yifwanakana mu zaba  tala ti nkumbu zawu zifwanakane mu tsonama mu buku dia luzingu. Bô kwa basoba ndiatulu’awu ya mbi ya ntama, mpe bahana luzingu lwawu kwe Yehova batsonama nkumbu mu buku dia luzingu.

17-18. Bantu bavumbuka kwe ba fwa ha mutoto nti bafweti sa, mpe ntia ‘bisalu’ bazonzelaka mu Nzabukusu 20:12, 13?

¹⁷ Ni bu babâ bantu ba sungama peleko balembolo ba sungama, mbo wufwanakana ti bô bavumbuka kwe ba fwa batumamana misiku mi babaka mu mabuku ma môna ma bazibula mu luyalu lwa mvula 1 000. Ntumwa Za wazonzela misamu mi kamona mu timona-meso. Watâ ti: ‘Ni namweni mpe ba fwa, ba kula na ba fioti, batelamane ha matu ma muyalu. Mabuku ni mazibulu; buku diakaka diazibulu, ni buku dia luzingu. Bô bafwa ni bafundusu mu bisalu biawu, buna bu biatsonama mu mabuku.’​—Nza. 20:12, 13.

¹⁸ Mu ntia bisalu bantu bavumbuka kwe ba fwa babafundisila? Ngano mu misamu mi bayirika ntete bafwa? Kâni! Bambuka ti masumu mawu mafwasuka bu bafwa. Buna, ‘bisalu’ bi bata zonzela, ka bilendi’â biabâ bio bi bayirika mu luzingu lwawu lwa ntama ko. Kâ, mbo babafundisa mu nzila ya misamu mi bayirika mu nza ya môna bu bamana ba longesa. Bantu ba kwikama mpe ntiana Noa, Samwele, Davide na Daniele bafweti longoka mu zaba Yezu Kristo na mu sarila timinu mu mukayulu’andi. Tala ti bawu bafweti longoka, wuzololo tâ bantu balembolo ba sungama bafweti longoka misamu miamingi!

19. Bantu bakala bweso bo bwa mbote, ntia musendo babaka?

¹⁹ Ngano bantu bakala bweso bo bwa mbote, ntia musendo babaka? Nzabukusu 20:15 yitutêlele: ‘Bô babansoni balembo bâ na nkumbu za tsonama mu buku dia luzingu babalosa mu zanga dia tiya.’ Mbo bafuka mankululu. Diangana mfunu wena mu sarila ngolo ngatu nkumbu’eto yatsonama mu buku dia luzingu, mpe yatatamana mu bâ mô!

20. Ntia tisalu tia mbote tisalama mu ntangu ya luyalu lwa mvula 1 000? (Tala tifwani ha tinima tia ntete.)

²⁰ Diangana luyalu lwa mvula 1 000, ntangu ya mbote yibâ! Mbo kubâ programe ya ndongosolo yalembo toko salama. Mbo yibâ mpe ntangu ya taluzula ndiatulu ya bantu ba sungama na balembolo ba sungama. (Iza. 26:9; Bis. 17:31) Ngano programe yo ya ndongosolo bwe yiyôkela? Timoko tilanda mbo titubakisa mu bakula na mu zolo musamu wo wa mbote.