Skip to content

Skip to table of contents

LONGANEDHA DHI RI 39

Ni ró dho ká kʉ “shinga dhi buku nǎ” nì?

Ni ró dho ká kʉ “shinga dhi buku nǎ” nì?

“Longa nodha dhi buku ndingʉeni ke njí, Yova do nji ná ndrŭ dho.”​—MAL. 3:16.

DYI 61 Tuende Mbele

RI NǍ LE SI CHU NÁ LO *

Cho bí kana, Yova ndirie ndrŭ ró dho “shinga dhi buku” nǎ (Anja paragrafu 1-2)

1. Malaki 3:16 ripo nari bbai, Yova ká adi ngandi ngbá buku na ndirigoti ri nǎ ká kʉ addu?

 CHO maelfu kana, Yova adi ngandi ddikpa pekee kʉ ná buku na. Fø buku nǎ kʉ ndrŭ ró dho, ritso ngani chi tøngʉeni ná Dimu Abeli djó ro. * (Lu. 11:50, 51) Fø nga djó ro Yova adi ndrŭ ró dho ndi ndidhó buku na ndirigoti njʉ ri nǎ kʉ mamilioni kʉ ná ndrŭ ró dho kpari. Biblia nǎ fø buku nzini “longa nodha dhi buku,” “shinga dhi buku” inga “shinga dhi kú nanga le ku ná kitabu.” I lo nǎ ko rinzi “shinga dhi buku.”​—Azø Malaki 3:16; Ufu. 3:5; 17:8.

2. Shinga dhi buku nǎ ká ie ma ró dho ndini, ndirigoti ko ká ka ko njiri ngbà nja ko ró dho ndini fø buku nǎ d’e?

2 Fø pekee kʉ ná buku nǎ kʉ, heshima ngʉ bbʉ Yova dho ndirigoti ji jingʉe ke ró dho ná ndrŭ ró dho. Kpa kʉ choro nŭnŭ di ná shinga si kʉ ba ná ndrŭ kana. Njʉ, ko ró dho ka ndi ndini fø buku na njati ko liri ko kana nga é chøchø Yova na ndirigoti ko di udha dhǒ ke Ddù Yesu Kristo bbʉngʉe ndi le ødha dhi be nari nǎ ró. (Yoh. 3:16, 36) Ko krʉ adi riji ko ró dho bani fø buku na njati rie ko kʉ ngab’odha na ko si kʉ di dz’ djó inga ra nǎ ma ri ró!

3-4. (a) Kpadjo ko ró dho ndini shinga dhi buku na nari ká pori ko si nŭnŭ di ná shinga ba? Aturinga. (b) I lo nǎ ndirigoti gosi ná lo nǎ ká ko si loti ngbá lo djo?

3 Føri na mana ká kʉ b’lo ró dho ndini fø buku nǎ ná ndrŭ krʉ si cho ró nŭnŭ di ná shinga ba? Fø ngadhudha goti ko ba Musa dho Yova pongʉe Kutoka 32:33 nǎ ná lo nǎ. Yova pongʉeri: “Ri kʉ chenga nji ma laidjo ná ke ró dho i ma si kʉ sasa madzá buku nǎ ro ri.” Føri na mana kʉ, nì kʉ fø buku nǎ kpadjo ná dho ka ndi sani sa maddi ri nǎ ro. Ri kʉ kreyo na Yova ko ró dho ndi ya kwanza nari bbai. (Ufu. 3:5, maelezo ya chini) Ringani ko njí kpakpanga ko ró dho má fø buku na kpø ri si ndini bike na ná nga djo.

4 Føri ka ndi liri ko dhu nja lo ro ko tsó. Loroji na, Biblia ká po addu nì ró dho kʉ shinga dhi buku nǎ ná ndrŭ djo ndirigoti nga ró dho kʉ fø buku nǎ ná ndrŭ djo? Nde, nì ró dho kʉ fø buku nǎ ná ndrŭ ká si cho ró nŭnŭ di ná shinga ba ngbá saa djo? Checheni nzá ndima chu lo Yova djo ro ná ndrŭ dhó lo ká sie ngbǎ? Ri ká si kaka kpa ró dho ndini fø buku na? Fø ngadhudha goti ko si ngʉ i lo nǎ ndirigoti luti si ná lo nǎ.

IE MA RÓ DHO I KÁ KɄ BUKU NǍ?

5-6. (a) Wafilipi 4:3 ridho nari bbai, b’lo ró dho ndini shinga dhi buku nǎ ná ndrŭ kana ká kʉ ie ma? (b) Kpa ró dho ká si kʉ ndini theinga dho fø shinga dhi buku na ngbá saa djo?

5 Shinga dhi buku nǎ ká ie ma ró dho ndini? Nja ko ngʉ fø lo goti d’e, ko si loti ndrŭ dhó njonjo mbʉ (5) kʉ ná kikundi djo. Fø ndrŭ kana nja ndrŭ ró dho kʉ nì shinga dhi buku nǎ, ro nja ndrŭ ró dho nga kʉ ri.

6 Ya kwanza kikundi kʉ, ra nǎ nga dho le vʉ ndima si ra pinyo Yesu ma na ná kpa. Nde, kpa ró dho ká ndini b’lo shinga dhi buku nǎ? B’lo o. Mutume Paulo pongʉeri “ndi lai njí dhi kpa” Filipi nǎ Wakristo dho nari bbai, ché na le d’ri ndima rá pinyo Yesu ma na ná fø kpa ró dho kʉ njʉ nì shinga dhi buku nǎ. (Azø Wafilipi 4:3.) Ro, nja kpa ró dho má ma fø buku na d’e, ringani kpa tøni chi. Ya mwisho alama le si li kpa ro b’lo ró, kpa ró dho si ndini theinga dho shinga dhi buku na. Føri ka ndi njini dhe kpa dhe nari njí inga bbo mbudha tso si ngani nari njí.​—Ufu. 7:3.

7. Ufunuo 7:16, 17 ká ko tsotso kó ko famu addu ngbá saa na ma nja chembø ró dho si ndini theinga dho shinga dhi buku na nari djo?

7 Ya pili kikundi kʉ birobiro kʉ ná nja chembø. Njʉ ká kpa ró dho ndirieni b’lo shinga dhi buku nǎ? B’lo o. B’lo ndima da Armagedoni lu nari goti, ká kpa ró dho sie go nì shinga dhi buku nǎ? Nì o. (Ufu. 7:14) Yesu pongʉeri chembø na le ddi ná fø ndrŭ maddi si kʉ “cho ró nŭnŭ di ná shinga ba.” (Mt. 25:46) Ro, Armagedoni lu da ná ndrŭ nzɨ si cho ró nŭnŭ di ná shinga ba théi ri. Kpa ró dho si di vi fø shinga dhi bubu nǎ kreyo na le ndi ndi ro. Cho løfu ddi (1000) Yesu si pinyo nari kana, “ke si rø kpa ró ndirigoti ke si chutso dda kpa dho shinga dhi dda tø ná ngana.” Ngbà rrnga Yesu dhó chutso ddadha dho ndirigoti ngbà tøni Yova dho chi luti ná kpa ró dho si ndini theinga dho shinga dhi buku na.​—Azø Ufunuo 7:16, 17.

8. Nga ró dho kʉ shinga dhi buku nǎ nari ká kʉ ie ma ndirigoti kpa ká ngbá lo si ba?

8 Ya tatu kikundi nǎ kʉ ndrr (mbuzi) sa le si ndima sa Armagedoni dhi saa na ro. Kpa ró dho ro nga kʉ shinga dhi buku nǎ ri. Yesu pongʉeri kpa “si kʉ sadha ba theinga dho.” (Mt. 25:46) Roho takatifu dda chutso ndi dho ro Paulo pongʉeri, “fø kpa si ba ná lod’idha kʉ theinga dho kʉ ná sadha.” (2 Te. 1:9; 2 Pe. 2:9) Fø di ná lo ki le ka le po nda na chenga nji roho takatifu laidjo ná ndrŭ djo, kpa maddi si kʉ sadha ba theinga dho, nga shinga ri. Ndirigoti ri kʉ wazi, kpa nzɨ si gaga maddi ri. (Mt. 12:32; Mk. 3:28, 29; Ebr. 6:4-6) Nde, kpadjo akonja gadha si ba dz’ djo ná aro kʉ ná kikundi nǎ kʉ ná ndrŭ djó lo.

GA SI GA NÁ NDRŬ

9. Matendo 24:15 ridho nari bbai, dz’ djo ká ie ma si ga ndirigoti aro kʉ ná fø kikundi kana ká kʉ ngbá njonjonga?

9 Biblia tilo ga si ga ndima di dz’ djó theinga dho ná ndrŭ dhó aro kʉ ná kikundi djo, føri kʉ “chølo dhi ndrŭ” ndirigoti “nga kʉ chølo dhi ri ná ndrŭ.” (Azø Matendo 24:15.) “Chølo dhi ndrŭ” kʉ shi ndima ngʉe ro njingʉe njí Yova dho chi ndima tøni ro ná ndrŭ. Ro “nga kʉ chølo dhi ri ná ndrŭ” kʉ nzá njingʉe njí ro Yova dho ná ndrŭ. Bbʉbbʉ dhé, kpa nzá njie chølo ro ri. Aro kʉ ná fø kikundi si gaga nari dho ká ringani ko pori nari kʉ, kpa ró dho ndini shinga dhi buku nǎ? Nja ko ngʉ fø ngadhudha goti d’e, akotilo fø kikundi djo ddiddiro di.

10. “Chølo dhi ndrŭ” ká si ga addudho ndirigoti kpa kana nja kpa ká si ngbá pendeleo ba? (Dz’ djó gadha djo anja “Kodhó lo adi zø ná kpa dhu ná lo.”)

10 “Chølo dhi ndrŭ” kʉ ya ine (4) kikundi nǎ. Kpadhó dhe njí, kpa ró dho ndieni b’lo shinga dhi buku nǎ. Nde, dhe goti ká kpa ró dho saeni sa fø buku nǎ ro? Nzá, dhonalo kpa kʉ “shi” Yova djǒ nǎ. Yova “nga e b’lo cheni ná ndrŭ dhi Mungu ri, ro shi di ná ndrŭ dhi Mungu, føri dho krʉ kʉ ná ndrŭ kʉ shi ke dho.” (Lu. 20:38) Føri na mana kʉ, chølo dhi ndrŭ si ga ndima di dz’ djó ná saa djo, kpa ró dho sie nì shinga dhi buku nǎ, ro “kreyo na” le ndi ndi ro. (Lu. 14:14) Bbʉbbʉ dhé, ga si ga ná fø ndrŭ kana nja kpa si ba ná pendeleo sie ndima é “dz’ lu djó bbobbonga.”​—Zb. 45:16.

11. Shinga dhi buku na ndima ró dho ndini nari njí ká “nga kʉ chølo dhi ri ná ndrŭ” dhó lo si riu ndima chu ngbá lo?

11 Kpadjo akonja ya mwisho kikundi, føri kʉ “nga kʉ chølo dhi ri ná ndrŭ.” Njaro ndima chu Yova dhó sheria nzá nari dho, kpa nzá njingʉe chølo ro ndima dhó dhe njí ri. Føri dzá lo dho, kpa ró dho ro nzá ndingʉeni shinga dhi buku nǎ ri. Ro Mungu si kpa gaga ndiro kpa ba pendeleo ndima ró dho ndini shinga dhi buku na d’e. “Nga kʉ chølo dhi ri ná fø ndrŭ” dhó lo si le tsotsokodha u bbo. Go ndima ngʉe shi ro, kpa kana nja kpa ngʉ adi che bbo kʉ ná lo nji. Føri dzá lo dho, ri si ngani le ddi ngbaribbai ma, le ka le njinjí Yova dhó chølo dhi sheria na nari nga kpa dho. Ndiro le ddi lo nga kpa dho d’e, Mungu dhó Pidhinga si chutso dda longaddidha dhi ddikpa bbo kʉ ná programu dho, nzá ri ro d’erie njini i dz’ djó nari bbai.

12. (a) Nga kʉ chø ná ndrŭ dho ká ie ma si longaddi? (b) Nzɨ si njínji ndima dho le ddi ná lo na ná ndrŭ ká ngbá lo si ba?

12 Nga kʉ chølo dhi ri ná ndrŭ dho ká ie ma si longaddi? Ri sie Armagedoni lu da ná ndrŭ ma, ga si ga ná chølo dhi ndrŭ ma na. Ndiro ndima ró dho ndini shinga dhi buku na d’e, nga kʉ chølo dhi ri ná fø ndrŭ dho ri si ngani kpa liri ndima kana nga ngʉ chøchø Yova na ndirigoti kpa bbʉ ndima ke dho. Yesu ma, ché na le d’ri ná kpa ma na si kʉ nga kʉ chølo dhi ri ná fø ndrŭ ká njínji nì ma ndima dho le ddi ná lo na nari nja nì ndima kʉ krr ro. (Ufu. 20:4) Nzá njinjí ndi dho le ddi ná lo na ná ke le si sasa, kedhó cho é 100 ma ró. (Isa. 65:20) Yova ma, Yesu ma na adi ndrŭ thí nanga njanja, føri dzá lo dho kpa si kpa thí nanga njanja ndirigoti kpa nzɨ si ribba ddikpa le ma rá chelo ro nji ø dz’ djo ddi ri.​—Isa. 11:9; 60:18; 65:25; Yoh. 2:25.

SHINGA DHI GADHA MA, LOD’IDHA DHI RI MA NA

13-14. (a) Yesu pongʉe Yohana 5:29 nǎ ná lo ká ko ngʉ famu anziro ngbaribbai? (b) Ri ká ngani ko no ngbá longa fø lo djo?

13 Yesu tingʉelo i dz’ djo si ga nja ndima ba shinga d’e ná ndrŭ djo maddi. Loroji na, ke pongʉeri: “Saa si nì ndiro nonga le no ná kabuli nǎ kʉ ná ndrŭ krʉ si kʉ ke chu rr ndirigoti kpa si kʉ vʉ bbaidjo, bblo lo njingʉe ná ndrŭ si ga shinga badha dho, ro chelo njingʉe ná ndrŭ si ga lod’idha dho.” (Yoh. 5:28, 29) Yesu ká ngʉ ji ndi pori ngbǎ?

14 Anziro ko famungʉeri nari kʉ, Yesu pongʉe ná fø lo na ke ngʉ ji ndi dhǒ ga si ga ná ndrŭ si nji ndima dhó gadha goti ná lo, føri na mana kʉ, nja ndrŭ si ga ndima njí bblo lo ndirigoti nja ndrŭ si ga ndima njí chelo d’e. Nì mai ri kʉ føro, anonga nari kʉ, Yesu nzá pongʉeri nonga le no ná kabuli nǎ ro si vʉ ná ndrŭ si bblo lo nji inga ndrŭ si chelo njiri. Ke tilo b’lo dangʉe ná saa djo. Ke loti “bblo lo njingʉe” ndirigoti “chelo njingʉe” ná ndrŭ djo. Føri ridho nari kʉ, fø lo kpa njingʉe ndima dhó dhe njí. Fø lo ko tsotso kó ko famu fø andiko bblo pli, dhonalo ddikpa le tso ro ma nzɨ ddi si uni ndi njí chelo ø dz’ djó ri. Nga kʉ chølo dhi ri ná ndrŭ kʉ chelo njingʉe ndima dhó dhe njí ná ndrŭ. “Shinga dhi gadha” ma, “lod’idha dhi gadha” ma na djo Yesu pongʉe ná lo na mana ká kʉ addu?

15. “Shinga dhi gadha” ká ie ma si kʉ ba ndirigoti addudho?

15 Chølo njingʉe ndima dhó dhé njí ná ndrŭ si kʉ “shinga dhi gadha” ba, dhonalo kpa ró dho ndieni b’lo shinga dhi buku nǎ. Føri na mana kʉ, Yohana 5:29 nǎ le tilo djo ná “bblo lo njingʉe ná ndrŭ” kʉ Matendo 24:15 nǎ “chølo dhi ri” le nzǐ ná ndrŭ. Fø longa le tu nari ma tso gbani gba Waroma 6:7 nǎ kʉ ná lo na, ɨ ndi ripo ro: “Dhedhe ná ke dhó chenga sani sa.” Føri dzá lo dho, chi tøni ná fø kpa cheeni ná saa na, Yova vie kpadhó chenga nga vi, ro ke si go kpa ngʉe shi ro kpa tøngʉeni chi ndi dho nari nga nono (Ebr. 6:10) Bbʉbbʉ dhé, chølo dhi fø ndrŭ dho ri si ngani ndima tøni chi nja ndima ró dho má ma shinga dhi buku na d’e.

16. “Lod’idha dhi gadha” na mana ká kʉ addu?

16 Nde, chelo njingʉe ndima dhó dhe njí ná kpa dhó lo ká si di ngbǎ? Ngbà mai kpadhó chenga maddi sangʉeni sa che ndima chengʉeni ná saa djo ro, kpa nzá njingʉe njí ro Yova dho chi ndima tøni ro ndima dhó dhe njí ri. Kpa ró dho nzá ndingʉeni shinga dhi buku nǎ ri. Føri dzá lo dho, “chelo njingʉe ná fø kpa” kʉ Matendo 24:15 nǎ le tilo djo ná “nga kʉ chølo dhi ri ná ndrŭ.” “Lod’idha dhi gadha” ma sie ddi. * Nga kʉ chø ná ndrŭ djo lo si d’ini ná føri na mana kʉ, kpadhó longa ki le si ne vi. (Lu. 22:30) B’lo saa ro da nari goti, Yesu si kʉ kpa ká kaka ngbà ma, nja le ndi ndima ró dho shinga dhi buku na d’e nari nja. Njati nga kʉ chø ná fø ndrŭ bbá ndima dhó anziro ndima e nji ná nyi tso ndirigoti kpa bbʉ ndima dhó maisha Yova dho ró dhé, kpa ró dho si ndini shinga dhi buku na.

17-18. Dz’ djo si ga ndima ba shinga d’e ná kpa dho ká ri si ngani ndima njí addu, ndirigoti Ufunuo 20:12, 13 nǎ le tilo djo ná lo ká kʉ ngbá “lo”?

17 Njati rie chølo dhi ndrŭ ma, inga nga kʉ chølo dhi ri ná ndrŭ ma kpa e ri ró, ga si ga ná ndrŭ krʉ dho ri si ngani ndima rrnga cho 1000 kana le si tso pʉ ná ø kitabu nǎ sheria dho. Mutume Yohana tu maono nǎ ndi njangʉe ná longa ɨ: “Ma njangʉe checheni ná ndrŭ, bbobbo ndrŭ ma, rere nzø ma na pi dhi kiti njí ndima tøni ro ndirigoti le wengʉe kú nanga le ku ná kitabu kpari nanga. Ro kú nanga le ku ná nja kitabu nanga ma wengʉeni ddi, ná føri ngʉe shinga dhi kú nanga le ku ná kitabu. Checheni ná ndrŭ djo le d’ingʉe lo fø kú nanga le ku ná kitabu nǎ ndini ná lo na, ndima njingʉe ná lo ró ro.”​—Ufu. 20:12, 13.

18 Ga si ga ná ndrŭ djo ká le si lod’i ngbá “lo” ró ro? Ri ká sie ndima dhó dhe njí kpa njingʉe ná lo ró ro? Nga! Anonga nari kʉ, kpadhó dhe njí kpa njingʉe ná chenga sangʉeni sa. Føri ridho nari kʉ, kpa djo le si lod’i ró ro nari nga kʉ kpadhó dhe njí “kpa” njingʉe ná “lo” ri. Føri rɨngana le si lod’i kpa djo, ø dz’ djó le ddie kpa dho ná lo na ká kpa njie njí ngbà ma inga nzá ma nari ró ro. Chi tøngʉeni ná kpetsi kpa Noa ma, Samweli ma, Daudi ma, Danieli ma na dho maddi ri si ngani le ddi longa vi Yesu djo ndirigoti kpa dhǒ udha le ødha dhi be djo. Njati rie fø kpetsi kpa dho ri si ngani ndima chu lo bbo ri ró, nga kʉ chølo dhi ri ná ndrŭ dho ri si ngani ndima chu lo bbo pli!

19. Bblo pli kʉ ná fø pendeleo si kʉ be pa ná ndrŭ ká ngbá lo si ba?

19 Nde, fø lo krʉ si be pa ná kpa ká ngbá lo si ba? Ufunuo 20:15 ripo ko dho: “Nzɨ ró dho si bani shinga dhi buku na ná ndrŭ le si bu jʉdda dhi kazz na.” Bbʉbbʉ dhé, kpa krʉ si sadha ba theinga dho. Ri kʉ bbo na mana kʉ ná lo ko njí kpakpanga ko ró dho ndini shinga dhi buku na ndirigoti ri má ma ri na!

Ddikpa le-djo gba ndi tso cho 1000 kana si njini ná longaddidha dhi programu na (Anja paragrafu 20)

20. Cho 1 000 kana ká ngbá bbo na mana kʉ ná njí si njini? (Anja ri chuti kʉ ná ji.)

20 Cho 1000 sie bblo pli kʉ ná saa! Ri si tsu ndi na nari kʉ nzá ro Mungu dzá ndrŭ d’erie nji ná longaddidha dhi programu. Ri sie chølo dhi ndrŭ ma, nga kʉ chølo dhi ri ná ndrŭ ma na djo le si lod’i ná saa maddi. (Isa. 26:9; Mdo. 17:31) Fø longaddidha dhi pragramu ká si njini ngbaribbai? Gosi ná lo si ko tsotso ko ko famu fø lo ndirigoti ko nja ri mana na.

DYI 147 Ahadi ya Uzima wa Milele

^ I lo si ø ko famu Yesu tingʉe lo djo Yohana 5:28, 29 na, “shinga dhi gadha” ndirigoti “lod’idha dhi gadha” djo nari nanga tu ko dho. Ko si aro kʉ ná fø gadha na mana ká kʉ addu ma ndirigoti fø gadha ká ie ma ka si ba nari nja.

^ Fø buku ndidha tso ngangʉeni “dz’ le no ná nga djó ro,” ná føri kʉ chenga nǎ ro le ka le øe ná ndrŭ. (Mt. 25:34; Ufu. 17:8) Føri dzá lo dho ri njani nari kʉ chølo dhi ke Abeli ró dho ndingʉeni ya kwanza fø buku nǎ.

^ Anziro, ko ngʉ adi “lod’idha” nanga tú, chelo nji ná ke djo le lod’i che inga sʉ lé ke sʉ théi nari. Ro “lod’idha” na mana ka ndi é fø maddi. Ro iga Yesu ngʉ njínji “lod’idha” na nja chu nǎ. Ke ngʉ riji ndi pori, ddikpa le dhó lo le nja inga ddikpa le dhó longa le ne li le li le dyu ro inga Bbagiriki bbá Biblia dhi diktionere ripo nari bbai, “ddikpa le dhó nyi nanga le ne nari.”