NKHANI YAKUSAMBIRA YA NAMBALA 39
Kumbi Zina Linu Lilimu “Mubuku la Umoyu”?
“Buku la chikumbusu lingulembeka pa masu paki. Buku lo, lenga ndi mazina nga ŵanthu wo atopa Yehova.”—MALA. 3:16.
SUMU 61 Lutani Panthazi Imwi Akaboni!
VO TISAMBIRENGI MU NKHANI IYI *
Kwambiya pa nyengu yaku Abelu, Yehova waja wachisazgiyamu mazina “mubuku la umoyu” (Wonani ndimi 1-2)
1. Mwakukoliyana ndi Malaki 3:16, kumbi Yehova waja wachilemba buku wuli, nanga mubuku lenili mwenji?
KWA vyaka masawuzandi nganandi, Yehova waja wachilemba buku lapade. Buku ili le ndi mazina, kwambiya zina la kaboni wakwamba wakugomezgeka, Abelu. * (Luka 11:50, 51) Kwambiya pa nyengu yeniyi, Yehova waja wachisazgiyamu mazina mubuku lenili, ndipu pasonu panu mwe mazina nga ŵanthu mamiliyoni nganandi. Mu Bayibolu, buku ili lidanika kuti “buku la chikumbusu,” “buku la umoyu,” kweniso “mpukutu wa umoyu.” Mu nkhani iyi, buku ili tilikambengi kuti “buku la umoyu.”—Ŵerengani Malaki 3:16; Chivu. 3:5; 17:8.
2. Kumbi mbayani wo mazina ngawu ngakulembeka mubuku la umoyu, nanga isi tingachita wuli kuti zina lidu lisanirikemu?
2 Mubuku ili mwe mazina nga ŵanthu wosi wo asopa Yehova ndi mtima wosi ndipuso wo atanja zina laki. Yiwu azamukuŵa ndi mwaŵi wakulonde umoyu wamuyaya. Mazuŵa nganu, zina lidu lingalembeka mubuku la umoyu asani tingaja pa ubwezi wakukho ndi Yehova kuziya mu sembi ya Mwana waki Yesu Khristu. (Yoha. 3:16, 36) Kwali te ndi chilindizga chakuluta kuchanya pamwenga kuzija pacharu chapasi, tosi tikhumba kuti mazina ngidu ngalembeki mubuku lenili.
3-4. (a) Kumbi tingazilonde umoyu wamuyaya asani pasonu panu mazina ngidu ngakulembeka mubuku la umoyu? Konkhoskani. (b) Kumbi tikambiskanengenji mu nkhani iyi kweniso yakulondopu?
3 Kumbi venivi ving’anamuwa kuti ŵanthu wosi wo mazina ngawu nge mubuku lenili asimikizirika kuti azamulonde umoyu wamuyaya? Tisaniya kwamuka kwa fumbu lenili pa mazu ngo Yehova wangukambiya Mozesi pa Ekisodo 32:33. Yehova wangukamba kuti: “Munthu yo wandibudiya, ndiyu ndimusisitengi mubuku langu.” Mwaviyo, mazina ngo nge mubuku lenili pasonu panu, ngangatuzgikamu pamwenga kusisitika. Venge kuti Yehova walemba dankha mazina ngenanga ndi pensulu. (Chivu. 3:5) Mwaviyo, titenere kuyesesa kuti zina lidu lilutirizgi kuŵamu mubuku lenili mpaka po lazamulembeke kwamuyaya ndi inki.
4 Venivi vingachitiska kuti tijifumbengi mafumbu nganyaki. Mwakuyeruzgiyapu, tingajifumba kuti: Kumbi Bayibolu likambanji vakukwaskana ndi ŵanthu wo mazina ngawu ngakulembeka mubuku la umoyu ndipuso wo mazina ngawu ngakulembekamu cha? Kumbi ndi zukwanji po ŵanthu wo mazina ngawu nge mubuku lenili azamulonde umoyu wamuyaya? Nanga wuli ŵanthu wo akufwa wo ŵengavi mwaŵi wa kuziŵa Yehova? Kumbi nawu mazina ngawu ngangalembeka mubuku lenili? Mafumbu yanga ngamukikengi mu nkhani yinu kweniso yakulondopu.
KUMBI MBAYANI WO MAZINA NGAWU NGE MUBUKU?
5-6. (a) Nge mo pakambiya pa Afilipi 4:3, kumbi mbayani anyaki wo mazina ngawu ngakulembeka mubuku la umoyu? (b) Kumbi ndi zukwanji po mazina ngawu ngalembeka kwamuyaya mubuku la umoyu?
5 Kumbi mbayani wo mazina ngawu ngalembeka mubuku la umoyu? Kuti timuki fumbu lenili, tikambiskanengi magulu ngankhondi nga ŵanthu. Anyaki mwa ŵanthu ŵenaŵa, mazina ngawu ngakulembeka mubuku la umoyu, penipo anyaki cha.
6 Gulu lakwamba nda ŵanthu wo akusankhika kuti akalamuliyi limoza ndi Yesu kuchanya. Kumbi mazina ngawu ngakulembeka mubuku la umoyu pasonu panu? Hinya. Mwakukoliyana ndi mazu ngo wakutumika Paulo wangulembe ‘antchitu anyaki’ ku Filipi, mazina nga akusankhika wo akudanika kuti akalamuliyi limoza ndi Yesu kuchanya, pasonu panu nge mubuku la umoyu. (Ŵerengani Afilipi 4:3.) Kweni yiwu akhumbika kulutirizga kuja akugomezgeka kuti mazina ngawu ngaleki kutuzgikamu mubuku lenili. Ndipu asani adindika chidindu chakumaliya mazina ngawu ngalembeka mubuku lenili kwamuyaya. Venivi vichitika ŵechendafwi pamwenga vazamuchitika chisuzgu chikulu chechendayambi.—Chivu. 7:3.
7. Kumbi lemba la Chivumbuzi 7:16, 17, lititiwovya kuziŵa kuti ndi zukwanji po mazina nga a mzinda ukulu wa mbereri zinyaki ngazamulembeka kwamuyaya mubuku la umoyu?
7 Gulu lachiŵi nda mzinda ukulu wa mbereri zinyaki. Kumbi mazina ngawu nge mubuku la umoyu pasonu panu? Hinya. Kumbi mazina ngawu ngazamukuŵa kuti ngeche mubuku lenili asani azitaskika pa Aramagedoni? Hinya. (Chivu. 7:14) Yesu wangukamba kuti ŵanthu ŵenaŵa wo ŵe nge mbereri azamuluta “ku umoyu wamuyaya.” (Mate. 25:46) Kweni wo azamutaskika pa Aramagedoni azamulonde umoyu wamuyaya nyengu yeniyo cha. Mazina ngawu ngazamuja kuti ngeche ngakulembeka ndi pensulu nge mo viliri sonu. Mu Ulamuliru wa Vyaka 1,000, Yesu “wazakuŵaliska ndi kuŵalongozge ku akasupi a maji nga umoyu.” Wo azamuvwiya ulongozgi waku Khristu ndipu pakumaliya ayeruzgika kuti mbakugomezgeka kwaku Yehova, mazina ngawu ngazamulembeka kwamuyaya mubuku la umoyu.—Ŵerengani Chivumbuzi 7:16, 17.
8. Kumbi mbayani wo mazina ngawu ngalembeka cha mubuku la umoyu, nanga ndi vinthu wuli vo vazakuŵachitikiya?
8 Gulu lachitatu nda ŵanthu wo ŵe nge mbuzi, wo azamubayika pa Aramagedoni. Mazina ngawu mulivi mubuku la umoyu. Yesu wangukamba kuti yiwu ‘azamubayika kwamuyaya.’ (Mate. 25:46) Mwakukambirika ndi Yehova, Paulo wangulemba kuti “ŵanthu ŵenaŵa azamuyeruzgika kuti anangiki kwamuyaya.” (2 Ate. 1:9; 2 Petu. 2:9) Umu ndimu so viliri ndi ŵanthu wo kwa umoyu wawu wosi abudiyanga mzimu wakupaturika mwadala. Yiwu nawu azamubayika, azamulonde umoyu wamuyaya cha. Yapa, viwoneke limu kuti yiwu azamuyuskika cha. (Mate. 12:32; Mariko 3:28, 29; Ahe. 6:4-6) Sonu tiyeni tikambiskani va magulu ngaŵi nga ŵanthu wo azamuyuskika pacharu chapasi.
WO AZAMUYUSKIKA
9. Nge mo palongore pa Machitidu 24:15, kumbi ndi magulu ngaŵi nanga nga ŵanthu wo azamuyuskika pacharu chapasi, nanga magulu ngenanga ngapambana wuli?
9 Bayibolu likamba va magulu ngaŵi nga ŵanthu wo azamuyuskika kuti azije kwamuyaya pacharu chapasi, “arunji” ndi “ambula urunji.” (Ŵerengani Machitidu 24:15.) “Arunji” mbanthu wo anguteŵete Yehova mwakugomezgeka pa nyengu yo ŵenga ndi umoyu. Penipo “ambula urunji” mbanthu wo anguteŵete Yehova cha ŵechendafwi. Ndipu Yehova waŵawonanga kuti mbarunji cha chifukwa kanandi achitanga vinthu viheni. Chifukwa chakuti ŵanthu a mumagulu ngosi ngaŵi azamuyuskika, kumbi tingakamba kuti mazina ngawu ngakulembeka mubuku la umoyu? Kuti timuki fumbu lenili, tiyeni tikambiskani vakukwaskana ndi gulu lelosi pakulija.
10. Ntchifukwa wuli ŵanthu “arunji” azamuyuskika, nanga anyaki azamupaskika mwaŵi wuli? (Wonani so nkhani yakuti “Vo Akuŵerenga Afumba” yo yikonkhoska va chiyuka cha pacharu chapasi mumagazini yeniyi.)
10 Gulu lachinayi nda ŵanthu “arunji.” Yiwu ŵechendafwi, mazina ngawu ngangulembeka mubuku la umoyu. Kumbi mazina ngawu ngangutuzgikamu ŵati ŵafwa? Awa, chifukwa Yehova weche kuŵakumbuka kuti “mbamoyu.” Yehova “ndi Chiuta wa ŵanthu akufwa cha, kweni wa ŵanthu amoyu chifukwa kwaku iyu wosi mbamoyu.” (Luka 20:38) Venivi ving’anamuwa kuti asani ŵanthu arunji aziyuskika pacharu chapasi, mazina ngawu ngazamusanirika mubuku la umoyu, chinanga kuti ngazamukuŵa kuti ngakulembeka mbwenu ndi “pensulu.” (Luka 14:14) Tikayika cha kuti anyaki mwa ŵanthu wo azamuyuskika, azamupaskika mwaŵi wakuteŵete nge “alongozgi mucharu chosi chapasi.”—Salimo 45:16.
11. Kumbi ŵanthu “ambula urunji” azamukhumbika kusambiranji mazina ngawu ngechendalembeki mubuku la umoyu?
11 Pakumaliya, tiyeni tikambiskani gulu lachinkhondi, wo mbanthu “ambula urunji.” Panyaki chifukwa chakuti angaziŵanga cha marangu ngaku Yehova, yiwu achitanga vinthu viheni ŵechendafwi. Mwaviyo, mazina ngawu ngangulembeka cha mubuku la umoyu. Kweni Chiuta wazakuŵayuska kuti azipaskiki mwaŵi wakuti mazina ngawu ngalembeki mubuku la umoyu. Ŵanthu “ambula urunji” ŵenaŵa azamukhumbika chovyu chikulu. Ve viyo chifukwa chakuti ŵechendafwi, anyaki aku yiwu achitanga vinthu viheni ukongwa. Mwaviyo, azamukhumbika kusambizika kuti achitengi vinthu mwakukoliyana ndi marangu nga urunji ngaku Yehova. Kuti azisambiziki mo angachitiya venivi, Ufumu waku Chiuta wazamulongozga ntchitu yikulu yakusambiza yo yechendachitikepu pacharu chapasi.
12. (a) Kumbi mbayani wo azamusambiza ŵanthu ambula urunji? (b) Kumbi ntchinthu wuli cho chazamuchitikiya ŵanthu wo azamukana kugwiriskiya ntchitu vo azamusambizika?
12 Kumbi mbayani wo azamusambiza ŵanthu ambula urunji? A mzinda ukulu kweniso ŵanthu arunji wo azamuyuskika ndiwu azakuŵasambiza. Kuti mazina nga ŵanthu ambula urunji ngazilembeki mubuku la umoyu, yiwu azamukhumbika kuja pa ubwezi wakukho ndi Yehova ndipuso kujipereka kwaku iyu. Ndipu Yesu Khristu limoza ndi akusankhika azamuwonanga mwakuphwere ŵe kuchanya, mo ŵanthu ambula urunji azamuchitiyanga ndi vo azamusambizika. (Chivu. 20:4) Weyosi yo wazamukana kuvwiya vo wazamusambizika, wazamuzomerezeka cha kuja ndi umoyu, chinanga wangaziŵa ndi vyaka 100. (Yesa. 65:20) Yehova ndi Yesu aziŵa vo ve mumtima mwa munthu ndipu azamuzomereza weyosi cha kuti wanangi charu chifya.—Yesa. 11:9; 60:18; 65:25; Yoha. 2:25.
KUYUSKIKA KUTI ALONDE UMOYU KWENISO KUTI AYERUZGIKI
13-14. (a) Kumbi mazu ngaku Yesu nga pa Yohane 5:29 tangavwanga wuli kuvuli uku? (b) Kumbi tikhumbika kuziŵanji vakukwaskana ndi mazu ngenanga?
13 Yesu wangukamba so va ŵanthu wo azamuyuskikiya pacharu chapasi. Mwakuyeruzgiyapu, iyu wanguti: “Ora lituza lenilo ŵanthu wosi wo ŵe mumiwunda yachikumbusu, azamukuvwa mazu ngaki ndipu azamutuwamu. Wo anguchita vinthu vamampha azamuyuka kuti alonde umoyu, kweni wo anguchita vinthu viheni azamuyuka kuti ayeruzgiki.” (Yoha. 5:28, 29) Kumbi Yesu wang’anamuwanganji penapa?
14 Kuvuli uku, mazu ngo Yesu wangukamba tavwanga kuti ngang’anamuwa vinthu vo ŵanthu wo azamuyuskika azamuchita pavuli pakuti ayuskika; kung’anamuwa kuti ŵanthu anyaki azamuyuskika ndi kuchita vinthu vamampha, penipo ŵanthu anyaki azamuyuskika ndi kuchita vinthu viheni. Kweni wonani kuti Yesu wangukambapu cha kuti ŵanthu wo atuwa waka mumiwunda yachikumbusu, azamuchita vinthu vamampha pamwenga azamuchita vinthu viheni. Iyu wangugwiriskiya ntchitu mazu ngakulongo kuti vinthu vo vikuchitika kali. Iyu wangukamba kuti wo “anguchita vinthu vamampha” kweniso wo “anguchita vinthu viheni.” Mazu ngenanga ngalongo kuti vinthu venivi vinguchitika yiwu ŵechendafwi. Venivi vakuvwika, asi viyo? Vakuvwika nadi, chifukwa palivi yo wazamuzomerezeka kuchita vinthu viheni mucharu chifya. Mwaviyo, ŵanthu ambula urunji atenere kuti anguchita vinthu viheni venivi ŵechendafwi. Sonu kumbi mazu ngaku Yesu ngakuti “azamuyuka kuti alonde umoyu” ndipuso “azamuyuka kuti ayeruzgiki” ngang’anamuwanji?
15. Kumbi mbayani wo “azamuyuka kuti alonde umoyu,” nanga ntchifukwa wuli?
15 Ŵanthu arunji wo anguchita vinthu vamampha ŵechendafwi, “azamuyuka kuti alonde umoyu” chifukwa mazina ngawu ngazamukuŵa kuti ngakulembeka kali mubuku la umoyu. Venivi ving’anamuwa kuti chiyuka cha ŵanthu “wo anguchita vinthu vamampha” cho chikonkhoskeka pa Yohane 5:29, chiyanana ndi chiyuka cha “ŵanthu arunji” cho chikambika pa Machitidu 24:15. Lemba la Aroma 6:7 likamba kuti: “Munthu yo wafwa, wafwatulika ku ubudi waki.” Mwaviyo, ŵanthu arunji ŵenaŵa ŵati ŵafwa, Yehova wanguŵagowoke maubudi ngawu ndipu waluwa cha kugomezgeka kwawu. (Ahe. 6:10) Kweni ŵanthu arunji ŵenaŵa wo azamuyuskika, azamukhumbika kulutirizga kuja akugomezgeka kuti mazina ngawu ngazileki kutuzgikamu mubuku la umoyu.
16. Kumbi mazu ngakuti “azamuyuka kuti ayeruzgiki” ngang’anamuwanji?
16 Nanga wuli ŵanthu wo anguchita vinthu viheni ŵechendafwi? Chinanga kuti Yehova wanguŵagowoke maubudi ngawu ŵati ŵafwa, kweni angumuteŵete cha pa nyengu yo ŵenga ndi umoyu. Ndipu mazina ngawu ngangulembeka cha mubuku la umoyu. Mwaviyo, chiyuka cha ŵanthu “wo anguchita vinthu viheni” chiyanana ndi chiyuka cha ŵanthu “ambula urunji” cho chikambika pa Machitidu 24:15. Yiwu “azamuyuka kuti ayeruzgiki.” * Venivi ving’anamuwa kuti Yesu wazamuwonanga vo azamuchita kweniso kuŵayesa ŵanthu ambula urunji ŵenaŵa. (Luka 22:30) Pazamuto nyengu kuti Yesu waziziŵi asani yiwu mbakwenere kuti mazina ngawu ngalembeki mubuku la umoyu. Asani ŵanthu ambula urunji ŵenaŵa azileka vinthu viheni vo achitanga ŵechendafwi ndi kujipereka kwaku Yehova, ndipu mazina ngawu ngazamulembeka mubuku la umoyu.
17-18. Kumbi ŵanthu wosi wo azamuyuskika pacharu chapasi azamukhumbika kuchitanji, nanga ndi “ntchitu” nizi zo zikambika pa Chivumbuzi 20:12, 13?
17 Kwali ŵechendafwi ŵenga arunji pamwenga ambula urunji, ŵanthu wo azamuyuskika azamukhumbika kuvwiya marangu ngo ngazamusanirika mumipukutu yifya yo yazamujulika mu vyaka 1,000. Wakutumika Yohane wangukonkhoska vo wanguwona mu chiwona kuti: “Ndinguwona akufwa ŵara ndi amana, ama pa masu pa mpandu waufumu, ndipu mipukutu yingujulika. Kweni mpukutu unyaki ungujulika; wenuwu ndi mpukutu waumoyu. Akufwa anguyeruzgika mwakugwiriskiya ntchitu vinthu vo vikulembeka mumpukutu wo, mwakukoliyana ndi ntchitu zawu.”—Chivu. 20:12, 13.
18 Kumbi ŵanthu wo azamuyuskika azamuyeruzgika mwakukoliyana ndi “ntchitu” nizi? Kumbi ndi ntchitu zo anguchita ŵechendafwi? Awa! Kumbukani kuti yiwu angufwatulika ku maubudi ngawu ŵati ŵafwa. Ndikuti “ntchitu zawu” zo zikambika yapa ndi zo anguchita ŵechendafwi cha. Mumalu mwaki, zitenere kuŵa ntchitu zo azamuchita mwakukoliyana ndi vo azamusambizika mucharu chifya. Chinanga mbanthu akugomezgeka nge Nowa, Samuyeli, Davidi kweniso Daniyeli, nawu azamukhumbika kusambira vakukwaskana ndi Yesu Khristu ndipuso kuja ndi chivwanu mu sembi yaki. Asani ŵanthu ŵenaŵa ndiwu azamukhumbika kusambira vinthu vinandi, kwe wuli ŵanthu ambula urunji!
19. Kumbi ndi vinthu wuli vo pakumaliya vazamuchitikiya ŵanthu wo azamukana mwaŵi wakuti mazina ngawu ngalembeki mubuku la umoyu?
19 Kumbi ndi vinthu wuli vo pakumaliya vazamuchitikiya ŵanthu wo azamukana mwaŵi wakuti mazina ngawu ngalembeki mubuku la umoyu? Lemba la Chivumbuzi 20:15 lititikambiya kuti: “Weyosi yo zina laki lingulembeka cha mubuku la umoyu, wanguponyeka munyanja ya motu.” Ivi vilongore limu kuti ŵanthu ŵenaŵa azamubayika kwamuyaya. Mwaviyo, tingachita umampha kuyesesa kuti zina lidu lilembeki mubuku la umoyu ndipuso kulutirizga kuja mwenimo!
Mubali wagwiraku ntchitu yikulu ukongwa yakusambiza yo yazamuchitika mu Ulamuliru Waku Khristu wa Vyaka 1,000 (Wonani ndimi 20)
20. Kumbi ndi ntchitu yakukondwesa niyi yo yazamuchitika mu Ulamuliru wa Vyaka 1,000? (Wonani chithuzi cho che pachikonkhombi.)
20 Kukamba uneneska, nyengu ya Ulamuliru wa Vyaka 1,000 yazamukuŵa yakukondwesa ukongwa! Pa nyengu yeniyi, kwazamuchitika ntchitu yikulu ukongwa yakusambiza yo yechendachitikepu pacharu chapasi. Kweni yeniyi yazamukuŵa so nyengu yo Yesu wazamuwonesesanga vo ŵanthu arunji ndipuso ambula urunji azamuchitanga. (Yesa. 26:9; Machi. 17:31) Kumbi ntchitu yakusambiza yeniyi yazamukwenda wuli? Nkhani yakulondopu yazakutiwovya kuvwisa kweniso kuti tiwonengi kuti ntchitu yeniyi njakukhumbika ukongwa.
SUMU 147 Chiuta Wakutilayizga Umoyu Wamuyaya
^ Nkhani iyi yikonkhoska kusintha mo tavwiyanga kali mazu ngaku Yesu nga pa Yohane 5:28, 29 ngakuti “azamuyuka kuti alonde umoyu” kweniso “azamuyuka kuti ayeruzgiki.” Tisambirengi vo viyuka viŵi venivi ving’anamuwa ndipuso wo ŵe mumagulu ngaŵi ngenanga.
^ Buku lenili lingwamba kulembeka kutuliya po “charu chikujalikiskikiya,” kung’anamuwa ŵanthu wo Chiuta watiŵawona kuti mbakwenere kuwomboleka ku ubudi. (Mate. 25:34; Chivu. 17:8) Mwaviyo, munthu murunji Abelu watenere kuti ndiyu munthu wakwamba yo zina laki likulembeka mubuku la umoyu.
^ Mazu ngakuti “cheruzgu” ngo ngakugwiriskikiya ntchitu pa lemba ili, pakwamba takambanga kuti ngang’anamuwa kuyeruzgika kuti munthu ngwakunanga. Kanandi, mazu ngakuti “cheruzgu” ngangang’anamuwa venivi. Kweni pa lemba ili, viwoneka kuti mazu ngakuti “cheruzgu” ngo Yesu wangugwiriskiya ntchitu ngang’anamuwa kuwonesesa mwakuphwere mo munthu munyaki wachitiya pamwenga kumuyesa, pamwenga kuti “kusanda nkharu ya munthu,” nge mo dikishonale yinyaki ya Chigiriki yikambiya.
