Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

ARTÍCULO RÍ MUʼNIGAJMAA 40

Na̱jkha̱ kiʼdiin “mbaʼin mu muni̱ rí jmbu”

Na̱jkha̱ kiʼdiin “mbaʼin mu muni̱ rí jmbu”

“Bi̱ gáguwaʼ kudiin mbaʼin mu muni rí jmbu, xóo a̱ʼgua̱a̱n asndu kámuu mbiʼi” (DAN. 12:3).

AJMÚÚ 151 Jeobá maʼnigabiín

RÍ MUʼNIGAJMAA a

1. Ndiéjunʼ kuáʼti̱i̱n mbuʼyáá índo̱ gaʼni mbá Míí tsiguʼ rí Maʼtáñajunʼ Cristo rá.

 LÁ NUNDXAʼWÁMÍJNÁ xú káʼnii gagi gákuwáánʼ índo̱ Cristo gagíʼdu̱u̱ Maʼtáñajunʼ náa mbá Míí tsiguʼ ga̱jma̱a̱ muguajxún bi̱ nikháñúún náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ ráʼ. Xúgiáanʼ bi̱ niʼni mbáti̱gi̱i̱n bi̱ nandulúʼ kuʼñúún, nandulúʼ rí mbuʼñún mbu̱júu̱ ga̱jma̱a̱ Jeobá ma̱ngaa nandoo (Job 14:15). Gundxaʼwamíjna̱ xú káʼnii gagi gakúwáánʼ índo̱ guʼyáá rí muguajxún mbu̱júu̱ bi̱ nikháñun. Xó má nijmañulúʼ náa artículo rí ninújngoo, “bi̱ nini rí májánʼ” kiʼnirámáʼ mbiʼñún náa libro rí ndaʼya, ikhiin “maguajxúnʼ mu makuwá kámuu mbiʼi” (Hech. 24:15; Juan 5:29). Mbáa mbaʼin bi̱ nandulúʼ kuʼñúún nikháñúún, ikhiin muguajxúnʼlá ginii. b Ma̱ngaa “bi̱ túni rí májánʼ” ga̱jma̱a̱ bi̱ túniʼniiʼ Jeobá ga̱jma̱a̱ tándoo gúni ñajuunʼ mu muguajún jmbu nákha xóó tsekháñúún mú ikhiin “maguajxúnʼ mu majuiʼthá rí gugíʼníín”.

2, 3. a) Xó má eʼthí náa Isaías 11:9, 10, tsíin gajuiʼsngún náa awan rí magajnúu ikhú rá. b) Ndiéjunʼ guʼyáá náa artículo rígi̱ rá.

2 Xúgíinʼ bi̱ maguajxúnʼ marigá mbaʼa rí majmañún (Is. 26:9; 61:11). Ikha jngóo mbaʼyóoʼ marigá awan rí xóo miʼsngúún (atraxnuu Isaías 11:9, 10). c Bi̱ túni rí májánʼ mbaʼyóoʼ majmañún ga̱jma̱a̱ numuu Jesucristo, Xa̱bu̱ Ñajunʼ ndrígóo Dios, rí niʼnikáwáanlu Jesucristo ga̱jma̱a̱ numuu mbiʼyuu Jeobá ma̱ngaa dí ikhaa kaʼyoo maʼtáñajunʼ. Asndu bi̱ nini rí májánʼ mbaʼyóoʼ majmañún itháan ga̱jma̱a̱ numuu Jeobá xú káʼnii ejkha̱ ranimbánuu rí ikhaa nandoo. Tikhun xa̱bi̱i̱ bi̱ niguájun jmbu nikháñúún wapháá nákha xóó tsémbá ragumaráʼmáʼ Biblia. Nakujmaa kaʼwu rí bi̱ túni dí májánʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ nini rí májánʼ marigá mbaʼa rí majmañún.

3 Náa artículo rígi̱ muriʼña̱a̱ tikhu graxe̱: Xú káʼnii gajuiʼsngáa ikhú rá. Ndiéjunʼ garigá ga̱jma̱a̱ numún bi̱ gúnimbu̱ún awan dí gagájnuu ikhú rá. Ga̱jma̱a̱ ndiéjunʼ gaguáʼníí bi̱ xúnimbu̱ún rá. Ndayóo mbuʼyáá xóo gáxti̱ʼña̱a̱ graxe̱ rígi̱, xó má mbuʼyáá náa tikhu kiʼtáriyaʼ rí na̱ʼkha̱ náa libro ndrígóo Daniel ga̱jma̱a̱ Apocalipsis, mambáyulúʼ makru̱ʼu̱lú ndiéjunʼ gárígá índo̱ gági̱ʼdu̱u̱ maguajxúnʼ xa̱bu̱ bi̱ nikháñúún. Ginii mbuʼyáá ndiéjunʼ rí eʼthí náa kiʼtáriyaʼ ndrígóo Daniel 12:1, 2.

“MBAʼIN BI̱ KÚWÁ RUNUʼ NÁA KU̱BA̱ʼ […] MAGUAJXÚNʼ”

4, 5. Ndiéjunʼ eʼthí náa Daniel 12:1 dí marigá índo̱ gaʼni iwáá mbiʼi rá.

4 (Atraxnuu Daniel 12:1). d Xó má naʼtulúʼ náa libro ndrígóo Daniel ndiéjunʼ garigá índo̱ gaʼni iwáá mbiʼi rá. Mbá xkri̱da, Daniel 12:1 naʼthí rí Miguel bi̱ nindxu̱u̱ Jesucristo, “wíji̱ ga̱jma̱a̱ numuu xuajñuu Dios”. Náa kiʼtáriyaʼ rígi̱ nigíʼdu̱u̱ nimbánuu nákha tsiguʼ 1914 índo̱ Jesús ninindxu̱u̱ Rey náa mekhuíí.

5 Daniel nijuiʼtháán rí Jesús ma̱ngaa matujxu̱u̱ mbiʼi rí marigá wéñuʼ gamiéjunʼ, dí nimbá miʼtsú xóó tsérígá asndu nákha nigíʼdu̱u̱ nirígá xuajen. Mbiʼi rí marigá wéñuʼ gamiéjunʼ nindxu̱u̱ mbá gaʼkhu rí majphú mba̱a̱ rí naʼthí náa Mateo 24:21. Jesús matujxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ mambáyúu xuajñuu Dios, nda̱wa̱á dí gájngo̱o̱ mbiʼi rí marigá wéñuʼ gamiéjunʼ xóo muʼthá Armagedón. Náa Apocalipsis naʼthí ga̱jma̱a̱ numún bi̱ “mbaʼin xa̱bu̱” bi̱ nigájníi̱n náa majphú mba̱a̱ gaʼkhu (Apoc. 7:9-14).

6. Ndiéjunʼ garigá nda̱wa̱á náa mbaʼin xa̱bu̱ bi̱ makáwíin náa majphú mba̱a̱ gaʼkhu ga̱jma̱a̱ náa numuu rá. (Atayáá ma̱ngaa rí naʼthí náa revista rígi̱ náa artículo dí kayá edxu̱u̱ “Graxe̱ rí nuni bi̱ nuraxnuu” naʼthí ga̱jma̱a̱ numún bi̱ muguaxúu̱n náa ku̱ba̱ʼ).

6 (Atraxnuu Daniel 12:2). e Ndiéjunʼ garigá nda̱wa̱á índo̱ bi̱ mbaʼin xa̱bu̱ gákáwi̱i̱n náa mbiʼi rí marigá gamiéjunʼ rá. Náa kiʼtáriyaʼ rígi̱ naʼthí rí muguaxúu̱n xa̱bu̱. Nákha ginii nakru̱ʼu̱lú rí índo̱ gaʼni iwáá mbiʼi muguaxúu̱n magúun mekhuíí xa̱bi̱i̱ Dios. f Mú nandoo gáʼthúu̱n rí muguaxúu̱n mukuwá náa numbaaʼ nuxi̱ʼ. Náa numuu dí xúʼko̱ kaʼnii eʼyáá rá. Náa Job 17:16 naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu “yujndaʼ” ikhí ma̱ngaa najmuu ajngáa rí naʼni mbríguii ga̱jma̱a̱ “iña wa̱jinʼ”. Rígi̱ ma̱ngaa naʼthí náa Daniel 12:2 rí muguaxúu̱n índo̱ gaʼni iwáá mbiʼi ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á rí gámbá Armagedón.

7. a) Ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n dí tikhun magabiín mú makuwá kámuu mbiʼi rá. b) Ndíjkha rí bi̱ magabiín ikhú mani̱ndxu̱u̱ itháan májánʼ rá.

7 Ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n ajngáa rí makuwá kámuu mbiʼi dí na̱ʼkha̱ náa Daniel 12:2 rá. Nandoo gáʼthúu̱n rí índo̱ gágabi̱ín ga̱jma̱a̱ muniʼniiʼ o majmañún má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ numuu rí munimbu̱ún kuyáá Jeobá ga̱jma̱a̱ Jesús náa mbá 1,000 tsiguʼ makuwá kámuu mbiʼi (Juan 17:3). Rí magabiín ikhú mani̱ndxu̱u̱ itháan májánʼ ki xóo rí nigabi̱ín nákha wajyúúʼ (Heb. 11:35). Náa numuu rá. Numuu rí ikhiin ninindxu̱ún xa̱bu̱ aʼkhá ga̱jma̱a̱ nitangi̱i̱n nikháñun mbu̱júu̱.

8. Ndíjkha jngóo dí tikuin “mudrigú ma̱jti̱ʼ ga̱jma̱a̱ maguiñunʼ kuñún kámuu mbiʼi” xá.

8 Raʼkháa xúgínʼ bi̱ gágabi̱ín maʼndún rí majuiʼsngúún ga̱jma̱a̱ awan dí Jeobá gáríyaʼ. Náa kiʼtáriyaʼ ndrígóo Daniel niʼthí rí tikuin bi̱ gágabi̱ín “mudrigú ma̱jti̱ʼ” ga̱jma̱a̱ “maguiñunʼ kuñún kámuu mbiʼi”. Ga̱jma̱a̱ rí xóo ni̱ndxu̱ún, mbiʼñún xágumaráʼmá náa libro rí ndaʼya ga̱jma̱a̱ xákúwi̱i̱n kámuu mbiʼi “maguiñunʼ kuñún kámuu mbiʼi” o maguma gámbíin mbájkhu. Ikha jngóo náa Daniel 12:2 naʼthí dí gúgiʼnii nda̱wa̱á rí gágabi̱ín g (Apoc. 20:12). Tikhun makuwíin kámuu mbiʼi ga̱jma̱a̱ eʼwíínʼ na̱nguá.

NA̱JKHÁ KIʼDIIN “MBAʼIN MU MUNI RÍ JMBU”

9, 10. a) Xó má eʼthí náa Daniel 12:3, ndiéjunʼ itháan dí garigá nda̱wa̱á índo̱ gájngoo majphú mba̱a̱ gaʼkhu rá. b) Tsíin gánindxu̱ún bi̱ “mambiʼiin xóo mekhu” rá.

9 (Atraxnuu Daniel 12:3). h Ndiéjunʼ dí garigá itháan nda̱wa̱á dí gájngoo “mbiʼi rí marigá wéñuʼ gamiéjunʼ” dí gíiʼ má mijngii rá. Xó má ndiʼyáá náa Daniel 12:2, náa versículo 3 naʼthí itháan dí garigá nda̱wa̱á rí gájngoo majphú mba̱a̱ gaʼkhu.

10 Tsíin ni̱ndxu̱ún bi̱ “mambiʼiin xóo mekhu” rá. Ajngáa dí niʼthí Jesús rí nuxkamaa náa Mateo 13:43 nambáyulúʼ mbuʼyáá tsíin ni̱ndxu̱ún. Ikhaa niʼthí: “Mbiʼi rúʼko̱, bi̱ nuni̱ rí jmbu mambiʼiin xóo a̱jkha̱ʼ náa naʼtáñajunʼ Anu̱ún”. Índo̱ Jesús niʼthí ajngáa rígi̱, niʼthí ga̱jma̱a̱ numún “bi̱ mataʼáán náa maʼtáñajunʼ Xa̱bu̱ Ñajunʼ ndrígóo Dios”, xóo muʼthá, a̱ngui̱i̱n bi̱ kaxtaʼwíin bi̱ maʼtáñajunʼ gajmíi̱n náa Reino dí rígá mekhuíí (Mat. 13:38). Ikha jngóo rí naʼthí náa Daniel 12:3 nandoo gáʼthúu̱n bi̱ kaxtaʼwíin ga̱jma̱a̱ ñajunʼ rí muni índo̱ gútañajunʼ náa mbá Míí tsiguʼ.

Bi̱ 144,000 muñajunʼ gajmiún Jesucristo mú muxná ikha náa majuiʼsngún xa̱bu̱ mbá 1,000 tsiguʼ. (Atayáá kutriga̱ 11).

11, 12. Ndiéjunʼ ñajunʼ rí gúni bi̱ mbá 144,000 náa mbá 1,000 tsiguʼ rá.

11 Bi̱ kaxtaʼwíin magún kudiin “mbaʼin mu muni rí jmbu”. Xóo gúni xá. Muñajunʼ mijngii gajmiún Jesús mu xúʼko̱ muxna ikha xóo gaguma ñajunʼ rí majuiʼsngúún xa̱bu̱ bi̱ gakúwi̱i̱n náa tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ gi̱jyooʼ náa mbá 1,000 tsiguʼ. Bi̱ 144,000 raʼkháa i̱ndó mani̱ndxu̱ún reyes ma̱ngaa mani̱ndxu̱ún ndxajkun (Apoc. 1:6; 5:10; 20:6). Muñambáá mu “maʼni̱i̱ a̱jkiu̱ún xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa xúgíʼ xuajen” muni rí xúgínʼ xa̱bu̱ mañu mañuu gánindxu̱ún jmbiin (Apoc. 22:1, 2; Ezeq. 47:12). ¡Ra̱ʼkhá tháán gáʼdxúún bi̱ kaxtaʼwíin náa ñajunʼ rígi̱!

12 Tsíin ni̱ndxu̱ún bi̱ “mbaʼin” bi̱ magún kudiin mu “muni rí májánʼ” xá. Bi̱ gágabi̱ín, bi̱ gákáwíín náa Armagedón ga̱jma̱a̱ e̱ji̱nʼ bi̱ gágumin náa numbaaʼ nuxi̱ʼ. Nda̱wa̱á rí gájngoo mbá 1,000 tsiguʼ xúgínʼ bi̱ gakúwi̱i̱n náa ku̱ba̱ʼ mani̱ndxu̱ún xa̱bu̱ jmbiin. Nguáná gáguráʼmáʼ mbiʼñún xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ lapicero raʼkháa ga̱jma̱a̱ lápiz náa libro rí ndaʼya rá.

IWÁÁ GA̱ʼKHU̱

13, 14. Ndiéjunʼ gáʼyóoʼ musngajmá xúgínʼ xa̱bu̱ bi̱ jmbiin nákha xóó tsékúwá kámuu mbiʼi xá.

13 Garmáʼáan a̱jkiu̱lú dí ra̱ʼkhá á mu mbáa nindxu̱u̱ jmbi ma̱ndoo maxtáa kámuu mbiʼi. Gundxaʼwamíjna̱ ga̱jma̱a̱ numuu Adán ga̱jma̱a̱ Eva ikhiin ninindxu̱ún jmbiin, ndiyóoʼ musngajmá rí nunimbu̱ún kuyáá Jeobá mu ma̱ndoo makuwíin kámuu mbiʼi. Mú na̱nguá ninimbu̱ún kuyáá Dios (Rom. 5:12).

14 Xó má ndiʼyáá nda̱wa̱á rí gájngoo mbá 1,000 tsiguʼ, xúgínʼ bi̱ gakúwi̱i̱n náa ku̱ba̱ʼ mani̱ndxu̱ún jmbiin. Lá xúgínʼ xa̱bu̱ buʼko̱ munimbu̱ún kuyáá Xa̱bu̱ Ñajunʼ ndrígio̱o̱ Jeobá kámuu mbiʼi ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱ún ráʼ. O tikhun mani̱ndxu̱ún xóo Adán ga̱jma̱a̱ Eva, maski ajndu ninindxu̱ún jmbiin, mú taguájun jmbu xáʼ. Xú kaʼnii gáxti̱ʼña̱a̱ graxe̱ rígi̱ rá.

15, 16. a) Nguáná gusngájma xúgínʼ xa̱bu̱ rí nunimbu̱ún kuyáá Jeobá rá. b) Ndiéjunʼ nindxu̱u̱ iwáá gaʼkhu rí manújngún xá.

15 Gixa̱a̱ maguguaraʼaa mbá 1,000 tsiguʼ. Náa xúgíʼ tsiguʼ rúʼko̱ nimbáa ní xáʼni nduwaʼ, mú nda̱wa̱á índo̱ gájngoo mbá 1,000 tsiguʼ ikhaa magajnáa náa kúguraʼaa magíʼ maʼninduwiinʼ xa̱bu̱ jmbiin. Ikhú xúgínʼ ma̱ndoo musngajmá rí nunimbu̱ún kuyáá Dios ga̱jma̱a̱ rí ikhaa kaʼyoo maʼtáñajunʼ (Apoc. 20:7-10). Rí ikhiin gúraʼwí muni ikhú nambiʼñún magumaraʼmáʼ kámuu mbiʼi náa libro rí ndaʼya.

16 Tséʼyáá nguáthi̱i̱n gánindxu̱ún xóo Adán ga̱jma̱a̱ Eva, bi̱ xúnimbu̱ún kuyáá Xa̱bu̱ Ñajunʼ ndrígio̱o̱ Jeobá. Ndiéjunʼ gugíʼníí ikhiin xá. Apocalipsis 20:15 naʼthúlúʼ: “Bi̱ na̱nguá kiʼnirámáʼ mbiʼñún náa libro rí ndaʼya nijuiʼdamiʼi̱i̱n náa mañu rí nakha”. Xa̱bu̱ bi̱ xúnimbu̱ún maguma gámbíin mbájkhu. Mbiʼin xa̱bu̱ bi̱ jmbiin manújngún náa iwáá gaʼkhu rígi̱. Ikhú nambiʼñún magumaraʼmáʼ kámuu mbiʼi náa libro rí ndaʼya.

ÍNDO̱ “GAʼNI IWÁÁ MBIʼI”

17. Ndiéjunʼ nijuiʼtháán Daniel rí marigá índo̱ gaʼni iwáá mbiʼi rá. (Daniel 12:4, 8-10.)

17 ¡Ra̱ʼkhá tháán kuwáanʼlu gagi dí mundxaʼwamíjna̱ náa xúgíʼ rí garigá nda̱wa̱á! Mú mbáa ángel ma̱ngaa niʼthúu̱n Daniel tikhu rí gíʼdoo wéñuʼ numuu dí marigá “índo̱ gáʼni iwáá mbiʼi” (atraxnuu Daniel 12:4, i 8-10; j 2 Tim. 3:1-5). Ni̱ʼthúu̱n “ku̱ma̱ rí gajkhun mba̱jo̱o̱ wéñuʼ”. Xa̱bi̱i̱ Dios makru̱ʼu̱u̱n itháán kaʼwu kiʼtáriyaʼ rí kiʼnirámáʼ náa Daniel. Ángel niʼthúu̱n xóó ndiéjunʼ dí garigá índo̱ gaʼni iwáá mbiʼi. “Bi̱ ra̱míjínʼ muni má xúʼko̱ dí raʼkhí ga̱jma̱a̱ nimbáa xákro̱ʼo̱o̱”.

18. Ndiéjunʼ gúgíʼníín bi̱ ra̱míjínʼ rá.

18 Mbiʼi rí kuwáanʼ bi̱ ra̱míjínʼ nuni xó má eñún (Mal. 3:14, 15). Mú nacha̱ má Jesús maʼthí rí mugíʼnin bi̱ ni̱ndxu̱ún xóo tsu̱jtuunʼ ga̱jma̱a̱ markuájinʼ náa bi̱ ni̱ndxu̱ún xóo mugu̱ (Mat. 25:31-33). Bi̱ ra̱míjínʼ xákáwi̱i̱n náa majphú mba̱a̱ gaʼkhu ni má xáguájxu̱u̱n mú makuwá náa numbaaʼ nuxi̱ʼ. Nambiʼñún xágumaraʼmáʼ náa “libro rí maʼni marmáʼáan a̱jkiu̱u̱n”, dí naʼthí náa Malaquías 3:16.

19. Ndiéjunʼ gáʼyóoʼ muʼni xúgi̱ ga̱jma̱a̱ náa numuu rá. (Malaquías 3:16-18.)

19 Xúgi̱ rí ma̱ndoo musngajmá rí na̱nguá kuwáanʼlu náa majñúnʼ bi̱ ra̱míjínʼ (atraxnuu Malaquías 3:16-18). k Jeobá xtáa ragímbíin bi̱ ikhaa ndaʼyoo rí ni̱ndxu̱ún xuajen kiejunʼ o bi̱ guáʼdáá numún. Lá ragájkhun rí nandulúʼ makuwáanʼlu náa majñúnʼ ikhiin xá.

¡Phú gagi nindxu̱u̱ índo̱ mbuʼyáá rí Daniel ga̱jma̱a̱ bi̱ kuʼñúún muguaxúu̱n mú mundrígu̱ú rí kaʼñúún náa numbaaʼ nuxi̱ʼ! (Atayáá kutriga̱ 20).

20. Ndiéjunʼ rí mambanúu nijuiʼtháán Daniel ga̱jma̱a̱ náa numuu rí ikháánʼ nandaaʼ mambanúu rá.

20 Phú gajkhun rí nadxulú wéñuʼ índo̱ mbuʼyáá rígi̱. Mú nacha̱ má marigá rí maʼniuluʼ tsiánguá. Na̱jkha̱ rajngiyuu rí mambáa xúgíʼ dí ra̱májánʼ. Nda̱wa̱á rí garigá rígi̱, mbuʼyáá xú káʼnii gambánuu rí Jeobá nikudaminaʼ náa Daniel: “Mú magabiín mu matrigú rí kaʼyaʼ índo̱ gámbá mbiʼi” (Dan. 12:13). Lá nandaaʼ ikháánʼ rí maʼga̱nú mbóo mbiʼi rí Daniel ga̱jma̱a̱ bi̱ xtañún muguaxúu̱n mbu̱júu̱ ráʼ. Á mu xúʼko̱ atani mbá tsiakii rí mañajunʼ jmbu, mú xúʼko̱ mbiʼyaaʼ maguanúu náa libro ndrígóo Jeobá rí ndaʼya.

AJMÚÚ 80 Gu̱ya̱a̱ rí Jeobá májáanʼ a̱jkiu̱u̱n

a Náa artículo rígi̱ maʼni rí makru̱ʼu̱lú ga̱jma̱a̱ numuu awan rí xóo miʼsngáa rí naʼthí náa Daniel 12:2, 3 ga̱jma̱a̱ tsíin gúyambáá ikhí, ma̱ngaa mbuʼyáá xú káʼnii gambáñun bi̱ makuwá náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ náa iwáá mbiʼi índo̱ gámbá rí mbá Míí tsiguʼ rí Cristo Niʼtáñajunʼ.

b Mbáa bi̱ niguájun jmbu bi̱ nikháñúún nda̱wa̱á gagíʼduu muguajxúu̱n ginii ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ má gáʼga ragiʼi raguájxunʼ mámbá xóo nikháñúún. Á mu xúʼko̱ mámbáa tsáa gáʼganúu magruiguíin bi̱ niʼniniúún. Náa Biblia naʼthí xóo maguajxúnʼ bi̱ magún mekhuíí “mámbá gárígá xó má kaʼyoo”, ikha jngóo índo̱ gaguajxúunʼ bi̱ nikháñúún mú makuwá náa ku̱ba̱ʼ marigá xó má kaʼyoo (1 Cor. 14:33; 15:23).

c Isaías 11:9, 10: “Nándáa rí guni ní má xúnigachíí kúbá ndrígóoʼ rí mikaʼwu; numuu rí náa ku̱ba̱ʼ marigá wéñuʼ ku̱ma̱ ndrígóo Jeobá xó má iyaʼ kajníʼ náa lamáa. Mbiʼi rúʼko̱ makujmaa mbáa bi̱ ma̱ʼkha̱ náa Jesé, makujmaa xóo mbá tsinaʼ náa xa̱bu̱ xuajen. Ga̱jma̱a̱ mbuyáaʼ ikhaa mú maxnún ikha, ma̱ngaa náa makuwá mani̱ndxu̱u̱ tsímáá”.

d Daniel 12:1: “Ga̱jma̱a̱ mbiʼi rúʼko̱ Miguel mawiji̱, Xa̱bu̱ Ñajunʼ wíji̱ ga̱jma̱a̱ numuu xuajñanʼ. Ga̱jma̱a̱ marigá mbiʼi rí marigá wéñuʼ gamiéjunʼ dí nimbá miʼtsú xóó tsírígá asndu nákha nigi̱ʼdu̱u̱ nirígá xuajen. Ga̱jma̱a̱ ikhú xa̱bu̱ xuajñanʼ makáwíin, xúgínʼ bi̱ nigumaraʼmáʼ mbiʼñún náa libro”.

e Daniel 12:2: “Ga̱jma̱a̱ mbaʼin bi̱ kuwa runuʼ náa ku̱ba̱ʼ maguaxúun, tikhun mu makuwa kámuu mbiʼi ga̱jma̱a̱ eʼwíínʼ mudrigú ma̱jti̱ʼ ga̱jma̱a̱ maguiñunʼ kuñún kámuu mbiʼi”.

f Gi̱i̱ naxtiʼkuriyaaʼ xóo nikru̱ʼu̱lúʼ dí niʼthí capítulo 17 ndrígóo libro Prestemos atención a las profecías de Daniel ga̱jma̱a̱ náa La Atalaya 1 ñajunʼ gu̱nʼ Julio tsiguʼ 1987 ináa 21 asndu 25.

g Ajngáa “bi̱ nini rí májánʼ” ga̱jma̱a̱ “bi̱ túni rí májánʼ” rí na̱ʼkhá raʼthí náa Hechos 24:15 ga̱jma̱a̱ “bi̱ nini̱ rí májánʼ” ma̱ngaa “bi̱ nini̱ dí ra̱májánʼ” dí na̱ʼkhá raʼthí náa Juan 5:29 nandoo gáʼthi rí nini nákha xóó tsékháñún.

h Daniel 12:3: “Bi̱ naguanu nakru̱ʼu̱u̱n maxpíbiinʼ xóo rí naxpíbi̱ʼ mekhu; ga̱jma̱a̱ bi̱ gáguwaʼ kudiin mbaʼin mu muni rí jmbu, xóo a̱ʼgua̱a̱n asndu kámuu mbiʼi”.

i Daniel 12:4: “Ga̱jma̱a̱ ikháánʼ Daniel, atiéxi ngajua ajngáa ga̱jma̱a̱ araxnáá sello náa libro, asndu índo̱ gáʼkha̱nú fin. Mbaʼin maguwáʼ mbuyááʼ wéñuʼ, ga̱jma̱a̱ ku̱ma̱ rí gajkhun mbajo̱o̱ wéñuʼ”.

j Daniel 12:8-10: “Ikhúún nidxawuun mú na̱nguá nikro̱ʼo̱ʼ. Ikha jngóo nitha̱: Oh, tátá ndrígóʼ, Ndiéjunʼ nindxu̱u̱ dí gáʼgánú marigá rá. Ikhaa niʼthí: Ayu̱u̱ʼ Daniel, numuu dí ajngáa rígi̱ mbaʼyóoʼ dí marigá nguʼwáá ga̱jma̱a̱ magiʼdoo sello asndu índo̱ gáʼni iwáá mbiʼi. Mbaʼin maguma kaʼwi̱ín xóo phú nindxu̱ún. Ga̱jma̱a̱ bi̱ ra̱míjíinʼ muni̱ má xúʼko̱ dí raʼkhí ga̱jma̱a̱ nimbáa xákro̱ʼo̱o̱. I̱ndó bi̱ nundxa̱ʼwa̱a̱ májánʼ edxu̱ún makru̱ʼu̱u̱n”.

k Malaquías 3:16-18: “Mbiʼi rúʼko̱ bi̱ namíñun kuyáá Jeobá nigíʼdi̱i̱ nitamijná kaníkhiin, ga̱jma̱a̱ Jeobá nigíʼ edxu̱u̱ maʼdxuun. Ga̱jma̱a̱ náa inuu ikhaa nigumaraʼmáʼ mbá libro rí maʼni marmáʼáan a̱jkiu̱u̱n kaʼñún bi̱ namíñun kuyáá Jeobá, ma̱ngaa bi̱ nundxa̱ʼwa̱míjna̱ ga̱jma̱a̱ numuu mbiʼyuu. “Ga̱jma̱a̱ ikhiin mani̱ndxu̱ún ndrígióʼ”, eʼthí Jeobá bi̱ gíʼdiin mbaʼin ejércitos náa mbiʼi rí mani rí mani̱ndxu̱ún kiejunʼ. Ga̱jma̱a̱ masngajmún rí nagáwiinʼ a̱jkiu̱nʼ ka̱ñu̱u̱n xóo mbáa xa̱bu̱ bi̱ nagáwiinʼ a̱jkiu̱u̱n kaʼyoo a̱ʼdióo bi̱ naʼni ñajunʼ. Ikháanʼla mbu̱júu̱ mbu̱ya̱a̱ rí mixtiʼkuii nindxu̱u̱ mbáa bi̱ naʼni rí jmbu ga̱jma̱a̱ bi̱ naʼni dí ra̱májánʼ, mbáa bi̱ naʼni ñajuunʼ Dios ga̱jma̱a̱ bi̱ tséʼni ñajuunʼ”.