1. Pingo jo mapol i kare-ni pe gigeno Baibul?

 JO MAPOL i kare-ni pe gingeyo anga ma gitwero genone. Gitye ki gung cwiny ka ce dano ma giworo, me labolle, lucung i wibye, lucayan, ki lucatwil, kare ducu gitimo jami maber pigi. Medo i kom meno, pe gitye ki woro pi lutela dini pa Lukricitayo ata-ni. Dong pe tye me ur ni pe gigeno Baibul, buk ma lutela dini magi giwaco ni gilubo.

2. Ma lubbe ki Jabuli 119:160, gin ango ma omyero wabed ki gen matek iye?

² Macalo lutic pa Jehovah, waye ni en “Lubanga me ada” dok ni kare ducu en mito gin maber loyo piwa. (Jab. 31:5; Ic. 48:17) Wangeyo ni watwero geno gin ma wakwano i Baibul. Waye ni, ‘Lok pa Lubanga ducu ocung i kom ada.’ (Kwan Jabuli 119:160.) Waye lok ma lacoc mo ma okwano Baibul i yo matut owaco ni: “Pe tye gin mo keken ma Lubanga owaco ma goba tye iye nyo pe bicobbe. Jo pa Lubanga gitwero geno Lokke pien gigeno Lubanga ma owaco lok meno.”

3. Gin ango ma wabinyamo i pwony man?

³ Watwero konyo jo mukene nining me bedo ki gen matek i kom Lok pa Lubanga calo wan? Kong dong wanyamu tyen lok adek mumiyo watwero geno Baibul. Wabineno ni kwena me Baibul pe olokke, lok pa lunebi me Baibul ocobbe, dok ni Baibul tye ki teko me loko kwo pa dano.

4. Pingo jo mogo gitamo ni kwena me Baibul kiloko woko?

⁴ Lubanga Jehovah otiyo ki co ma lugen ma romo gin 40 me coyo bukke me Baibul. Kadi bed kit meno, coc magi ma kikwongo coyogi ki cing-ngi pe tye mo ma  obwot wa i kare-ni. Bukke adola ma watye kwedgi i kare-ni gubedo kopi me coc macon magi. Man oweko jo mogo gitye ki akalakala ka ada gin ma gikwano i Baibul i kare-ni rom aroma ki coc ma kikwongo coyone ki cing-ngi. Tika dong ipennye kekeni ka ada coc magi girom aroma ki Baibul me karewa-ni?

5. Ginacoya me leb Ibru onongo kikobo nining? (Nen cal ma tye i pok ngeye.)

⁵ Me gwoko kwenane ma nonge i Baibul, Jehovah ociko jone ni guco kopi me Lokke. En owaco ni Luker me Icrael omyero guco kopi ma meggi me Cik pa Moses, dok en ocimo Lulevi me pwonyo Cik bot jone. (Nwo. 17:18; 31:24-26; Nek. 8:7) I nge gonyo Lujudaya ki i opii i lobo Babilon, gurup pa lucoc ma ludiro gucako coyo kopi mapol me Ginacoya me leb Ibru. (Ejira 7:6) Co magi onongo gikobo coc ki diro. Lacen, lucoc magi gucako kwano wel nyig lok kacel ki nukuta me moko ni coc ducu kikobo kakare. Pien lukob coc magi onongo gubedo dano calo wan, coc mogo ma gukobo onongo tye ki roc matinotino. Kadi bed kit meno, onongo tye kopi mapol me coc acel-li ma kiyubogi ma man onongo weko bedo yot me nongo ka ma peko tye iye. Man onongo twere nining?

6. I yo ma nining ma roc ma tye i kopi mapatpat me Baibul kitwero nongone kwede?

⁶ Jo ma gukwano lok me Baibul i yo matut i karewa-ni gitye ki yo mayot me nongo roc mogo matinotino ma nonge i kopi me Baibul ma kikobo ki cing. Me labolle: Ket kong ni kiwaco ki co 100 ni gukob ki cinggi coc mo ma i pot karatac. Ci ngat acel i kin co magi okobo coc meno ki roc mo matidi i kopine. Yo acel ma watwero nongo ki roc meno, aye ki porone ki kopi mapatpat pa lukob coc mukene-ni ducu. I yo acel-lu, jo ma gukwano lok me Baibul i yo matut gitwero niang ka ma roc mo tye iye nyo ka ma cocce kikwanyo woko ka guporo kopi me Baibul mapol mapatpat ma kikobo ki cing.

7. Ngo ma nyuto ni jo ma gukobo coc me Baibul gukobo kakare?

⁷ Jo ma gukobo coc me Baibul ki cinggi gukobo lokke kakare dok man onongo pe yot. Nen kong labol ma moko lok meno. Kopi me ginacoya me leb Ibru ma kikobo ki cing ma dong orii loyo ma watye kwede i kare-ni kicoyo i mwaka 1008 nyo 1009 K.M. Kilwongo ni Leningrad Codex. Mwaki mogo macok cok-ki, kinongo kopi me Baibul mapol nyo bute mogo matinotino ma kikobo ki cing ma gurii loyo Leningrad Codex ki mwaki 1,000 kulu. Ngat mo twero bedo ki tam ni, i nge bedo ka nwoyo kobo coc magi ki cing pi mwaki 1,000 kulu, coc ma tye i Leningrad Codex onongo bibedo pat ki coc magi macon-ni. Ento meno pe tye lok ada. Jo ma gukwano lok me Baibul matut guporo coc magi macon-ni ki coc mogo manyen ci gunongo ni apokapoka tye manok adada i nyig lok mogo dok ni kwenane pe olokke.

8. Apokapoka ango ma tye i kin kopi me Ginacoya me leb Grik ki coc mogo macon me kare meno?

⁸ Lukricitayo me kare macon onongo bene gikobo Ginacoya ki cinggi. Gutiyo matek me yubo kopi mapatpat me bukke 27 ma tye i Ginacoya me leb Grik, ma onongo gitiyo kwede i cokkegi nyo i tic me pwony. Ladiro mo ma oporo Ginacoya me leb Grik ma kicoyo ki cing kacel ki coc mogo me kare meno, oloko kit man i kom coc me Baibul: “Ki lok ada, coc ma kikobo ki cing me Ginacoya me  leb Grik tye mapol i kare-ni makato coc mukene-ni ducu, . . . dok bute mo ma orem pe.” Buk mo ma kilwongo ni Anatomy of the New Testament owaco ni: “Watwero bedo ki gen ni gin ma wakwano i Ginacoya me leb Grik ma kigonyo maber i karewa-ni tito kore ki kore kwena ma lucoc magi gucoyo.”

9. Ma lubbe ki lok ma tye i Icaya 40:8, pingo kwena me Baibul pe kiloko?

⁹ Pi mwaki miya mapol, lukob coc ma ludiro gutiyo matek me yubo kopi mapol me Baibul. Meno aye oweko watye ki Baibul ma pe kiloko kwenane dok watwero kwanone i kare-ni. b Labongo akalakala mo, Jehovah aye oweko kwenane bot dano kigwoko maber dok pe kiloko. (Kwan Icaya 40:8.) Ento, jo mogo gitwero waco ni kadi bed kwena me Baibul kigwoko maber, meno pe tyen lokke ni Lubanga aye oweko kicoyo Baibul. Pi meno, kong dong wanenu jami mogo ma moko ni Lubanga aye oweko kicoyo Baibul.

10. Mi labol me lok pa lanebi ma ocobbe ma moko ni gin ma wakwano i 2 Petero 1:21 tye ada. (Nen cal.)

¹⁰ Lok pa lunebi me Baibul mapol dong ocobbe, mukene ocobbe mwaki miya mapol i nge coyone. Lok me tekwaro moko ni lok pa lunebi magi ocobbe. Man pe weko wabedo ki ur pien wangeyo ni lok pa lunebi ducu ma i Baibul a ki bot Jehovah. (Kwan 2 Petero 1:21.) Tam kong i kom lok pa lunebi ma kwako tur pa boma me Babilon i kare macon. I kine ka mwaka 778 ki 732 K.M.P., lanebi Icaya otito ni boma me Babilon ma onongo tek adada-ni kibiturone woko. En otito ni laco ma nyinge Ciro aye onongo bituro boma man, dok otito diro ma en onongo bitic kwede kikome. (Ic. 44:27–45:2) Icaya bene otito ni Babilon kibijwerone kwicikwici dok bidong wi obur. (Ic. 13:19, 20) Meno aye  gin mutimme kikome. Jo Medi ki Percia guturo Babilon i mwaka 539 K.M.P., dok kabedo ma yam boma man tye iye odoko wi obur.—Nen vidio ma wiye tye ni Baibul Otito pi Tur pa Babilon ma nonge i buk me Bed ki Kwo Maber Nakanaka! pwony me 03 wi lok me 5.

11. Tit kong kit ma Daniel 2:41-43 tye ka cobbe kwede i kare-ni.

¹¹ Lok pa lunebi me Baibul pe ocobbe i kare macon keken; watye ka neno cobbegi i kare-ni bene. Me labolle, tam kong i kom cobbe pa lok pa lanebi Daniel madok i kom Oteka me Britain ki Amerika ma giloyo wi lobo. (Kwan Daniel 2:41-43.) Lok pa lanebi meno otito kakare ni Oteka me Britain ki Amerika “bibedo matek i kare mogo” calo nyonyo dok “bibedo goro adada ci tur i kare mukene” calo lobo agulu. Dok i kare-ni watye ka neno ni man tye lok ada. Britain ki Amerika gunyuto ni gitek calo nyonyo i Lweny me Wi Lobo me Acel ki Aryo, dok pud gimedde ki bedo ki mony matek adada. Kadi bed kit meno, jami ma dano ata-ni gitimo calo dorre pi twerogi, dorre pi loc alwak, kacel ki note macalo lutic weko bedo tek tutwal pi oteka man me cobo gin ma gimito. Macok cok-ki, ladiro mo ma tye ki ngec i kom tim me wibye me lobo-ni owaco ni: “Pe tye gamente mo keken i lobo-ni ma opokke loyo lobo Amerika i kare-ni.” Ki Britain bene ma tye oteka kacel ki Amerika, opokke adada i mwaki mogo macok cok-ki pien danone pe gitwero moko tam i kom wat ma myero gubed kwede ki European Union. Apokapoka magi oweko bedo tek adada ki Oteka man me moko tamgi.

12. Lok pa lunebi me Baibul konyowa me moko gin ango?

¹² Lok pa lunebi me Baibul mapol ma dong gutyeko cobbe jingo genwa ni cikke pa Lubanga pi anyim bene bicobbe. Man miyo wawinyo calo laco jabuli ma olego bot Jehovah ni: “Atye ka kuro lar meri ki miti madit, pien ageno lokki.” (Jab. 119:81, NWT) I Baibul, Jehovah ocikke me miniwa ‘kare me anyim ma watye ki gen pire-ni.’ (Jer. 29:11) Genwa pi anyim pe jenge i kom tute pa dano ento i kom cikke pa Jehovah. Pi meno, myero dong wamedde ki dongo genwa i kom Lok pa Lubanga ki kwano lok pa lunebi ma iye i yo matut.

13. Ma lubbe ki Jabuli 111:7, 8, gin ango ma moko ni Baibul genne?

¹³ Tyen lok mukene mumiyo watwero geno Baibul aye pien ni konyo jo ma gilubo tam ma iye. (Kwan Jabuli 111:7, 8.) Me labolle, luot mogo ma onongo yam gicok keto nyomgi dong i kare-ni gitye ma cwinygi yom adada pien gulubo tam me Baibul. Lutinogi cwinygi yom me bedo i ot ma lunywalgi marogi dok giparo pigi.—Ep. 5:22-29.

14. Mi labol ma nyuto kit ma lubo tira me Lok pa Lubanga twero konyo dano me loko kwone doko maber.

¹⁴ Kadi wa lutim bal madongo guloko kwogi pi lubo tam me ryeko ma Baibul miyo. Nen kong kit ma tira me Baibul okonyo kwede lamabuc mo ma nyinge Jack. c En onongo latim aranyi mager adada, dok tye i kin lumabuc ma kingolo to i wigi ma dong kilworo loyo. Ento i  nino mo acel, Jack obedo tye i kare ma kitye ka kwano Baibul ki lamabuc mukene. Cwiny me kica ma omege magi ma gitye ka kwano Baibul gunyuto ogude adada ma oweko en bene oye ni kikwan Baibul kwede. Ma en ocako keto tira me Baibul i tic i kwone, kite oyubbe dok en odoko dano ma lakica adada. I nge kare mo, Jack onongo dong opore me bedo latit kwena ma peya onongo batija ci lacen en onongo batija. En otito kwena madok i kom Ker pa Lubanga ki mit kom bot lumabuc mukene dok okonyo lumabuc angwen me pwonyo ada. I kare ma nino me neke oromo, Jack onongo dong olokke kwicikwici. Lapilidane mo acel owaco ni: “Jack ma tin-ni pat ki ngat ma onongo angeyo mwaki 20 angec. Pwony pa Lucaden pa Jehovah oloko kwone woko.” Kadi bed kineko Jack, lanenne nyuto ni watwero geno Lok pa Lubanga dok ni tye ki teko me loko kwo pa dano wek odok maber.—Ic. 11:6-9.

15. I yo ma nining ma keto tira me Baibul i tic weko jo pa Jehovah gibedo pat ki jo me lobo i kare-ni? (Nen cal.)

¹⁵ Jo pa Jehovah gitye ma gunotte pien giketo ada me Baibul i tic i kwogi. (Jon 13:35; 1 Kor. 1:10) Kuc ki note ma tye i kinwa nen woko ka maleng pien pol pa dano i kare-ni gitye ma gupokke ma lubbe ki tim me wibye, kaka, nyo rwom me kwo. I kare ma laco mo ma nyinge John oneno note ma tye i kin Lucaden pa Jehovah, en obedo ki ur madit. En odongo i lobo mo acel i Afrika. I kare ma lweny ocakke i lobogi, en odonyo i mony ento lacen oringo woko i lobo mo macok ki lobogi. Ki kunu, en obedo ki kare me rwatte ki Lucaden pa Jehovah. John owaco ni: “Apwonyo ni jo ma gitye i dini me ada pe gidonyo i tim me wibye dok apokapoka pe i kingi. Ento, gimare i kingi.” En omedde ni: “Onongo adyero kwona me lweny pi lobona. Ento i nge pwonyo lok ada me Baibul, amoko tamma me dyero  kwona bot Jehovah.” John oloko kwone woko kwicikwici. Me ka lweny i kom jo ma tekwarogi pat, nyo jo me lobo mukene, i kare-ni en dong nywako i tito kwena me kuc ma i Baibul bot dano ducu ma en rwatte kwedgi. Kit macalo tira me Baibul loko kwo pa dano me tekwaro mapatpat, man nyuto ka maleng ni watwero geno Lok pa Lubanga.

16. Pingo pire tek me jingo genwa i kom Lok pa Lubanga?

¹⁶ Kwo me lobo-ni bimedde ameda ki doko rac dok man biweko bedo tek me geno lok ada ma tye i Lok pa Lubanga. Dano gibitute matek wek wabed ki akalakala i kom lok ada me Baibul nyo ni Jehovah pe ocimo lagwok ot ma lagen dok maryek me dorowa i kare-ni. Ento ka wamoko ni Lok pa Jehovah kare ducu tye ada, ci wabibedo ki kero me kwero lajwac tam ma kit meno ma twero balo niyewa. Man biweko ‘waketo cwinywa me lubo cik pa Jehovah nakanaka, nio wa i kare me agikki.’ (Jab. 119:112) ‘Lewic pe bimakowa wacel’ me tito kwena bot jo mukene ki me cuko cwinygi me kwo ma lubbe ki lok ada me Baibul. (Jab. 119:46) Dok wabibedo ki kero me kanyo kit peko mo keken, kadi wa aunauna, kun ‘wadiyo cwinywa i yo ducu ki yomcwiny.’—Kol. 1:11; Jab. 119:143, 157.

17. Ginacoyawa me mwaka 2023 bipoyo wiwa i kom ngo?

¹⁷ Watye ki pwoc madit adada ni Jehovah oye ki wan me ngeyo lok ada! Lok ada man konyowa me bedo ki tekcwiny dok ma wiwa opye mot, dok pwonyowa kit me kwo i lobo ma tye ka nywene medde ameda ki doko rac-ci. Miniwa bene gen pi anyim mamwonya i te loc me Ker pa Lubanga. Ginacoyawa me mwaka 2023 bikonyowa me moko ni Lok pa Lubanga aye ada!—Jab. 119:160.