Wãra kartama

Wãra yi bed’ea nabemamae

ARTIKULO KʼAWUAITA 1

Ĩjãra Daizeze Bedʼeaba jarabʉra wãrĩnuta

Ĩjãra Daizeze Bedʼeaba jarabʉra wãrĩnuta

TESTO 2023DEBEMA: «Bʉa bedʼea jarabʉra wãrĩnu» (SAL. 119:160).

TRÃBI 96 El libro de Dios es un tesoro

KʼÃRẼTA ŨDUDAITA a

1. ¿Kʼãrẽa idira ẽbẽrarãbara ĩjãna ẽ Daizeze Bedʼea ʉ̃rʉ?

 IDI ewade ẽbẽra mejãchaʉba kʼawua ẽ kʼai ʉ̃rʉ ĩjãita. Ãyara wawiata ũdubipanʉ politikora, sientipikora, nenẽdobarira, mamina wãrĩnu ãya kʼawua ẽ maʉ̃raba wãrĩnu kʼarebakĩrãbʉ kʼawuaita. Ʉ̃kʉrʉ ẽbẽrarãba ĩjãna ẽ nokʼo religionʼra Daizeze Bedʼea erbʉmina, maʉ̃ba ãya ĩjãna ẽ Daizeze Bedʼeara.

2. Salmo 119:160​ba jarabʉdebara, ¿kʼãrẽne wãrĩnu ĩjãnaibara?

2 Dayirãra Jeowa odepanʉ baera ĩjãpanʉ Jeowaba jarabʉra wãrĩnuta akʉza iyara dayirã bia wãmarẽã kãgabʉ (Sal. 31:5; Is. 48:17). Dayirãba ĩjãpanʉ Daizeze Bedʼeaba jarabʉra iya jarabʉra wãrĩnu baera (akʉra Salmo 119:160). Dayirãra abarika krĩchapanʉ Daizeze Bedʼea ʉ̃rʉ estudiabʉba jarada kĩrãkʼa: «Daizeze Bedʼeaba jarabʉra sewida ẽãta akʉza wãrĩnu aripe berabarita».

3. ¿Kʼãrẽta kʼawuadayi naʉ̃ artikulodera?

3 ¿Sãwũã kʼarebai dayirãba wuabema ẽbẽraba ĩjãnamarẽã Daizeze Bedʼea ʉ̃rʉ? Naʉ̃ panʉnaita akʉdaya bedʼea ũbea. Nããra, Daizeze Bedʼeara mia kʼaiba awuara babibe ẽ. Ũme, Daizeze Bedʼeaba propesia jarabʉra aripe berabari wã. Ũbea, Daizeze Bedʼeara zarea barabʉ ẽbẽra bebʉ awuara babita.

DAIZEZE BEDʼEARA MIA KʼAIBA AWUARA BABIBE Ẽ

4. ¿Kʼãrẽa ʉ̃kʉrʉ ẽbẽrarãba ĩjãna ẽ Daizeze Bedʼeaba jarabʉra aripebʉta?

4 Jeowaba jʉrʉsi yumakẽrãra 40 Daizeze Bedʼea bʉdamarẽã, mamina maʉ̃ra yumakẽrãba juwaba bʉdara idira neẽ, awuarabʉrʉ erpanʉ maʉ̃ra yumakẽrãraba juwaba bʉda kopiata. b Maʉ̃ kʼarea ʉ̃kʉrʉba krĩchapanʉ abarikabʉ kʼawuaita Daizeze Bedʼeara nããra bʉbada kĩrãkʼa. ¿Bʉyikʉza widibarika naʉ̃ ʉ̃rʉra?

Escrituras Hebreas kopia opananabara zarea osida Daizeze Bedʼea aripe kopiadaita (Akʉra parrapo 5).

5. ¿Sãwũã bia bʉsida Escrituras Hebreasʼra? (Akʉra poto yi nããrabemata).

5 Jeowaba iyi bedʼea aduabi ẽ baita jarasi israelitaraʼa kopiata odamarẽã. Jeowaba Israel nokʼora jarasi ley kopiata odamarẽã ãyita. Akʉza Jeowaba jʉrʉsi lebitarata maʉ̃raba leyta jaradiadamarẽã pʉwʉrʉʼa (Deut. 17:18; 31:24-26; Neh. 8:7). Judiora Babilonianeba Jerusalénʼena jẽda zeda tẽã, ẽbẽrarã kopia obariraba Escrituras Hebreasta kopia bio ojʉ̃drʉsida (Esd. 7:6 notara). Naʉ̃ra ẽbẽrarãbara jʉra kʼawua biʼia kopiasida, mawũã oira ãya biʼia juachasida bedʼeata akʉza letra aba abaka, kʼawuaita jõma aripe kopiabʉ kʼawuaita. Mamina ãyira kayirua omia baera ʉ̃kʉrʉta aripe bʉda ẽ basi. Iyabaʉ testo ʉ̃rʉ mejãcha kopia osida baera kʼawuaseabasi sama aña bʉchuta. ¿Sãwũã kʼawuasida maʉ̃ra?

6. ¿Sãwũã kʼawuaseapanʉ Daizeze Bedʼea kopia aña odapeadara?

6 Ẽbẽra Daizeze Bedʼea estudiabʉba erchu sãwũã kʼawuaita Daizeze Bedʼeadebema kʼaiba aña kopiasita. Bari jaraita, jidapanʉ 100 yumakẽrã iyabaʉ testodebemata kopia odamarẽã, mamina maʉ̃ra 100nebema abaʉba aña bʉyi. Maʉ̃ kʼawuaira akʉibara wuabema kopiaʉ̃me kʼawuaita sama aña bʉsita. Maʉ̃ kĩrãkʼa Daizeze Bedʼea mejãcha kopia osida baera Daizeze Bedʼea estudiapanʉrabara kʼawuaseapanʉ sama aña osidata akʉza kʼãrẽta eda bʉda ẽ basita.

7. ¿Kʼãrẽ yizaba ũdubibʉ kopia odarabara aripe osidata?

7 Ẽbẽrarã Daizeze Bedʼea nããra juwaba bʉda kikibarira, zarea osida aripe bʉita. Yiza aba akʉdaya. Escrituras Hebreas kopia mejãcha osida, yi nããrabema kopiara osida poaga 1008 mawũã ẽ bʉrʉ 1009 Kristo tẽã, maʉ̃ kopiara trʉ̃gasida Códice de Leningrado. Dayirã ewaride ũdusida kopiarata, maʉ̃ra kopiara mil poaga nãã bʉsida Códice de Leningradoira. Ẽbẽra abaʉba krĩchaseabʉ Daizeze Bedʼea juwaba bʉda kikibarira mil poagabayeda kopia ozebʉda baera, abarikabʉ ẽãta Códice de Leningradoʉ̃me. Mamina Daizeze Bedʼea estudiabʉraba maʉ̃ra kopia bia akʉsidade ũdusida wĩña aña bʉsidata. Mamina yi bedʼeabara abarika jarabʉta.

8. ¿Kʼãrẽne awuarabʉ Escrituras Griegas kopiara awuru libro kopiaʉ̃mera?

8 Nããbema kristianorabida kopia osida Escrituras Griegasdebemata. Escrituras Griegasde 27 libro bʉra, ãyara jʉra kʼawua kopia osida. Ãya maʉ̃ra zokʼabasi ãba yi jʉrebarima wãbʉrʉde akʉza jaradia wãbʉrʉde. Daizeze Bedʼea ʉ̃rʉ estudiabʉba akʉsi kopia Escrituras Griegasdebemata akʉza kopia awuru libro iyabaʉ ewaridebemata. Iya jarasi: «[Escrituras Griegasdebema] kopiata audrebʉta akʉza jõma dauchabʉta». Libro abʉaba jarabʉ Escrituras Griegas ʉ̃rʉ: «Ĩjãseabʉ idi ewade Daizeze Bedʼea idi dayirãba lebʉra abarikabʉta, ẽbẽrarãba Daizeze Bedʼea juwaba bʉda kĩrãkʼa» (Anatomy of the New Testament).

9. ¿Isaías 40:8​ba kʼãrẽta jarabʉ Daizeze Bedʼea ʉ̃rʉra?

9 Poaga dããraba Daizeze Bedʼea kopia ozebʉrʉra. Kopia obarirãra zarea osida aripe oita, maʉ̃ kʼarea dayirãba erpanʉ Daizeze Bedʼea aripe jarabʉta estudiaita adewara leita. c Jeowaba mawũã osi iyi Bedʼea adua ẽ marẽã akʉza aripe bʉdamarẽã (akʉra Isaías 40:8). Mamina ʉ̃kʉrʉba krĩchaseapanʉ Daizeze Bedʼeara idibasidubʉ baera maʉ̃ba jarakĩrãkʉ ẽãta Daizezedeba zesita. Atia kʼawuadayi Daizeze Bedʼeara sãwũã Daizezedeba zesita.

DAIZEZE BEDʼEABA PROPESIA JARABɄRA ARIPE BERABARI WÃ

Juwaʼãkare: C. Sappa/DeAgostini/Getty Images; juwarare: Image © Homo Cosmicos/Shutterstock

Propesia Daizeze Bedʼeade jarabʉra naena aripe berabarisi akʉza idi ewadebida aripe berabarinʉmʉ. (Akʉra parrapo 10 akʉza 11). e

10. Yizata jara ũrĩbira 1 Pedro 1:21​ba jarabʉra aripe jarabʉ kʼawuaita (akʉra potorata).

10 Daizeze Bedʼeade propesia bʉra aripe berabarisi. Ʉ̃kʉrʉra bʉdapeada poaga bio berabarida tẽã aripe berabarisi. Nekʼãrẽ berabari zebʉrʉba ũdubibʉ maʉ̃ra propesiara aripe berabari wãta. Maʉ̃ra mawũã berabari wã Jeowaba bʉbisi baera maʉ̃ra propesiarata (akʉra 2 Pedro 1:21). Bari jaraita, krĩchara propesiaba Babilonia pʉwʉrʉ makenai jaradata. Siglo 8 Jesu zei nãã Jeowaba propeta Isaíasʼa bʉbisi Babiloniara jidadaibasita akʉza bʉbisi maʉ̃ pʉwʉrʉ Babiloniara Ciroba jidaibasita akʉza sãwũã oibasita (Is. 44:27–45:2). Adewara jarasi Babiloniara jipa makenaibasita akʉza mio ba ẽ baita maʉ̃nera (Is. 13:19, 20). Maʉ̃ra aripe berabarisi poaga 539 Kristo nãã, medoraba akʉza persaraba Babilonia makenaside. Babilonia pʉwʉrʉ zroma badamaera idira mõgaratrʉbʉ. Akʉra bideo Daizeze Bedʼeabara jarasi Babiloniara makenaibasita, libro Bʉra ewari jõmaʉ̃nẽ sobia baseabʉ yi 3, punto 5 internetʼne.

11. Jara ũrĩbira sãwũã Daniel 2:41-43 bayeda jarabʉra aripe berabaribʉta idi ewade.

11 Daizeze Bedʼeaba propesia jaradara nãã bari aripe berabari ẽ basi. Idi ewadebida aripe berabarinʉmʉ. Bari jaraita, krĩchara Danielba propesia jaradata Estados Unidos akʉza Gran Bretaña ʉ̃rʉ (akʉra Daniel 2:41-43). Naʉ̃ nokʼo zroma naʉ̃ drʉa jõmaʉ̃mae zokʼabʉra, ʉ̃kʉrʉta borekeabayi egoroba kĩrãkʼa, ʉ̃kʉrʉta zareabayi jiorro kĩrãkʼa. Idi dayirãba naʉ̃ra ũdupanʉ wãrĩnuta. Estados Unidos akʉza Gran Bretañaba ũdubisi ãyira mejãcha zarea barabʉta primera guerra mundial akʉza segunda guerra mundialde, ãyi nejʉrãra ãyi juwa edre baebiside. Akʉza gorogorora mejãcha erbʉta ũdubi zebʉrʉ. Mamina edaʉde ãyira mejãcha zarea neẽ wã, ẽbẽrarã ãya zokʼabʉba minga opanʉ baera, protesta opanʉ baera widita ãya nesidabʉta akʉza bia zokʼabida ẽ baera. Politika ʉ̃rʉ bia kʼawuabʉba jarasi: «Naʉ̃ drʉa jõmaʉ̃nẽ politika ʉ̃rʉ bedʼeabʉrʉdera jõmaʉ̃ba ãya krĩchabʉta eda jarabʉ, mamina Estados Unidosdera audrebʉ mawũã opanʉra». Adewara Gran Bretañara ẽzadra zrabʉ kĩrãkʼabʉ, mamabema ẽbẽrarã bedʼea abarika zeda ẽ baera sãwũã bʼaibarata awuru pʉwʉrʉ Unión Europeadebemabawara. Mawũãbʉba Estados Unidos akʉza Gran Bretañaitara zareabʉ ãya krĩchabʉta oita.

12. ¿Kʼãrẽne audre ĩjãbibʉ Daizeze Bedʼeade propesia bʉbara?

12 Daizeze Bedʼeade propesia jarabʉ aripe berabari zebʉrʉba, kʼarebabʉ dayirãba audre ĩjãita propesia ʉ̃ra aripe berabari jarabʉra wãrĩnu berabarita. Dayirãra salmista kĩrãkʼa sentipanʉ, iyi Jeowaʼa yiwidʼiside: «Mʉ̃ara jipade kãgabʉ bʉa ẽdrʉbimarẽã, bʉ bedʼeabara nebiata jʉ̃ãbibʉ baera» (Sal. 119:81). Jeowabara iyi bedʼeadeba dayirã jʉ̃ãbibʉ ʉ̃rabʉrʉ nebia zeita (Jer. 29:11). Dayirãba nebia jʉ̃ãpanʉra ẽbẽraba we ẽ bayi, awuarabʉrʉ Daizeze Jeowaba weyi. Propesiara ʉ̃rʉ audre estudiabʉba kʼarebayi audre ĩjãita Jeowaba jarabʉra.

DAIZEZE BEDʼEARA ZAREA BARABɄ ẼBẼRA BEBɄ AWUARA BABITA

13. Salmo 119:66, 138​ba jarabʉdebara, ¿adewara kʼãrẽa ĩjãibara Daizeze Bedʼea ʉ̃rʉ?

13 Akʉza kʼawuadaita kʼãrẽa ĩjãibarata Daizeze Bedʼeaba jarabʉra akʉdaya kʼãrẽ nebiata ũdusidata ẽbẽrarã Jeowaba zokʼabʉde odaraba (akʉra Salmo 119:66, 138). Bari jaraita, juwa jidapanʉra abaʉba bedʼea zroma ũdusida baera bera yi idubʉsida, mamina ãya Jeowaba zokʼabʉta osida baera ãyira sobiapanʉ. Ãyi wũãwũãrãra aduʼapanʉ yibariraba kãgata ũdubipanʉ baera akʉza biʼia dapʉẽpanʉ baera (Efes. 5:22-29).

14. Yiza aba jara ũrĩbira sãwũã Daizeze Bedʼeaba kʼarebabʉta ẽbẽrarã bebʉ awuara bʼaita akʉza audre ẽbẽra bia bʼaita.

14 Daizeze Bedʼeade jarabʉ obʉba kʼarebabʉ ẽbẽrarã jipa kayirua obadarasida ẽbẽra bia bamarẽã. Akʉdaya sãwũã Daizeze Bedʼeade ũrãgʼa diabʉba kʼarebasita yumakẽrã karselde bada yi trʉ̃ Jackta. d Iyira jipa yõmiabasi akʉza karseldera iyitrʉ audre wawiapanasi akʉza juezʼrabara jarasida iyira beadamarẽã. Mamina iya ũdusi Jeowa ʉ̃rʉ Kʼawuabipanʉrãba Daizeze Bedʼea jaradiabʉta wuabemara akʉza iya ũdusi maʉ̃ra mebẽrãbara bia edabʉta wuabemarata, maʉ̃ kʼarea iyabida Daizeze ʉ̃rʉ kʼawua jʉ̃drʉsi. Iya Daizeze Bedʼeaba zokʼabʉta ojʉ̃drʉsi baera naʉ̃ba kʼarebasi iyira audre ẽbẽra bia bʼaita. Jackʼra Daizeze Bedʼea jaradia jʉ̃drʉsi akʉza tẽã buru kʼoesi. Iyara karselde Daizeze Nokʼo ʉ̃rʉ jaradiasi akʉza ẽbẽrarã kimare kʼarebasi Jeowa ʉ̃rʉ Kʼawuabipanʉrã bamarẽã. Iyi beadai ewari zesidera ũdusida iyira jipade awuarabasita, audre ẽbẽra biabasita. Iyi abogadodebema abaʉba jarasi: «20 poagaba Jack mʉ̃a ũdukʼawuadara, mamina idira jipa awuarabʉ mʉ̃a nãã ũdukʼawuadaira. Jeowa ʉ̃rʉ Kʼawuabipanʉrãba iyaʼa jaradiadaba kʼarebasi awuara bʼaita». Jackʼra beasidamina iyi yizaba ũdubibʉ Daizeze Bedʼeabara kʼarebabʉta ẽbẽrarã awuara bamarẽã akʉza audre ẽbẽra bia bamarẽã (Is. 11:6-9).

Daizeze Bedʼeaba kʼarebabʉ ẽbẽrarã pʉwʉrʉ awuara awuarakadebemaba awuara bʼaita (Akʉra parrapo 15). f

15. ¿Daizeze Bedʼeaba jarabʉ oiba sãwũã kʼarebabʉ Jeowa ʉ̃rʉ Kʼawuabipanʉrã awuara bʼaita? (Akʉra potorata).

15 Jeowa pʉwʉrʉra ãbabʉ Daizeze Bedʼeaba jarabʉta opanʉ baera (Juan 13:35; 1 Cor. 1:10). Dayirã kʼãwũã ãbapanʉra jipade yibia, naʉ̃ drʉadera ẽbẽrarãra ãbapanʉ ẽ baera, politika kʼarea, ãyi kultura kʼarea akʉza samabemata akʉpanʉ baera. Jeanba Jeowa ʉ̃rʉ Kʼawuabipanʉrã sãwũã ãbapanʉ ũdubʉba mejãcha kʼarebasi iyita. Iyira pʉwʉrʉ Áfricadebemane warisi akʉza maʉ̃ pʉwʉrʉde yõ berabarisidera iyira gorogorobasi, mamina tẽã mĩrʉ wãsi awuru pʉwʉrʉeda. Mama iya ũdukʼawuasi Jeowa ʉ̃rʉ Kʼawuabipanʉrãta, Jeanba jarasi: «Mʉ̃a kʼawuasi kristiano wãrĩnuarãra politikade eda wã ẽãta akʉza ãbapanʉta, adewara ãyirai kãga ũdubipanʉta». Akʉza iya jarabʉ: «Mʉ̃a nããrãra zokʼabasi mʉ̃ bebʉra mʉ̃ pʉwʉrʉ bari yõita, mamina atiara zokʼabʉ Jeowaba kãgabʉ oita». Jeanʼra jipa awuara besi. Idi ewadera iyira yõ ẽ ẽbẽrarãbawara, awuarabʉrʉ jaradiabʉ Daizeze Bedʼeade nebia weya abʉ ʉ̃rʉ. Daizeze Bedʼeabara kʼarebabʉ ẽbẽrarã pʉwʉrʉ awuara awuaraka bʉdebemarata. Maʉ̃ba ũdubibʉ Daizeze Bedʼea ʉ̃rʉ ĩjãseabʉta.

ĨJÃRA DAIZEZE BEDʼEABA JARABɄRA

16. ¿Dayirãitara kʼãrẽa yibia Daizeze Bedʼeaba jarabʉ ʉ̃rʉ audre ĩjãita?

16 Naʉ̃ drʉa kʼãwũã wuabʉrʉ mitia wã baera, ẽbẽrarãbara okĩrãbʉ dayirãba Daizeze ʉ̃rʉ ĩjãbʉta akʉza nezokʼara jipabʉra akʉza bia krĩchabʉra ʉ̃rʉ ĩjãbʉta aduamarẽã. Mamina ĩjãpanʉbʉrʉ Daizeze Bedʼeaba jarabʉra wãrĩnuta, naʉ̃ba kʼarebayi bedʼea zroma zebʉrʉde awuantaita. Maʉ̃ kʼarea zarea odadrʉ Jeowaba zokʼabʉta ewari jõmaʉ̃nẽ odaita (Sal. 119:112). Perada ẽ bayi wuabemara wãrĩnu Daizeze Bedʼeadebema ʉ̃rʉ bedʼeaita akʉza ãyaʼa jaraita Jeowaba zokʼabʉta odamarẽã (Sal. 119:46). Akʉza badu bedʼea zromata awuantadayi. Dayirã pẽwãbʉdadebida sobiade awuantadayi (Col. 1:11; Sal. 119:143, 157).

17. ¿Testo poaga 2023debemaba kʼãrẽne kʼarebayi?

17 Mejãchade sobiapanʉ Jeowaba iyi Bedʼea ʉ̃rʉ wãrĩnuta kʼawuabisi baera. Naʉ̃ drʉadera ẽbẽrarãbara kʼawua ẽ kʼãrẽ oita, mamina Daizeze Bedʼeaba kʼarebabʉ dayirãba kʼawuaita kʼãrẽta oita akʉza sãwũã bia bʼaita. Naʉ̃ kʼawuaiba kʼarebabʉ nebia jʉ̃ãita Daizeze Nokʼoba zokʼabʉrʉde. Testo poaga 2023debemaba kʼarebayi ĩjãita Jeowaba bedʼea jarabʉra wãrĩnuta (Sal. 119:160).

TRÃBI 94 Agradecidos por la palabra de Dios

a Testo aba jidasida poaga 2023ita dayirãʼa audre ĩjãbibʉta: «Bʉa bedʼea jarabʉra wãrĩnu» (Sal. 119:160). Dayirãba ĩjãpanʉ Daizeze Bedʼeaba jarabʉra, mamina ʉ̃kʉrʉ ẽbẽrabara ĩjãna ẽ Daizeze Bedʼeara wãrĩnuta akʉza ũrãgʼa bia dia ẽãta. Naʉ̃ artikulode kʼawuadayi bedʼea ũbea, ẽbẽra Daizeze Bedʼea kʼawuakĩrãpanʉraba wãrĩnu ĩjãnamarẽã Daizeze Bedʼeata akʉza iya ũrãgʼa diabʉta.

b «Manuscrito» naʉ̃ba jarakĩrãbʉ nããra juwaba bʉda kikibarita.

c Audre kʼawuaita Daizeze Bedʼea sãwũã erpanʉta idibasidu jʉrʉda jw.org «Nebʉrapanʉta akʉza Daizeze Bedʼeata».

d Ʉ̃kʉrʉ trʉ̃ra awuara jarabʉ.

e POTORABA ŨDUBIBɄTA: Jeowaba jarasi baera, Babiloniara jipa jõbisida.

f POTORABA ŨDUBIBɄTA: Yizata ũdubibʉ: wuabemarabawara yõi kaude, kʉ̃ra abaʉba Daizeze Bedʼeade kʼawuabʉ wuabemabawara aduʼa bʼaita akʉza wuabema kʼarebaita.