UHỌNMHỌN-ỌTA NIN 1
Rẹọbhọ Ghe Ẹmhọanta Ọta Nọnsi Osẹnobulua Khin
UHỌNMHỌN-ỌTA ỌSI UKPE 2023: “Ẹmhọanta ọta nọnsẹ khin.”—PS. 119:160.
ILLO 96 Ebe Nọn Ghanlẹn Baibo Khin
EBI MHAN DA LUẸ a
1. Bezẹle nin ẹbho ne bunbun ẹlẹnan bha da rẹọbhi Baibo?
ẸBHO ne bunbun ẹlẹnan bha lẹn ọria nin ele ha sabọ gbaẹkẹ ọle. Ele bha manman lẹn si ẹbho nin ele mun ekpẹn nan bọsi, ekhẹn ahinmhin-ibo, azemhinre, bi ene do ẹki gene guanọ ọmhẹn nọnsele. Rẹ deba ọnan, ele imun ekpẹn nin ene mun ọkalo bhi oga ne yọle ghe Kristiẹn ele khin. Bhiriọ, ọ ida han mhan ilo ghe, ele bha rẹọbhi Baibo nọn yi ebe nin ene mun ọkalo bhi oga nin yọle ghe ele re obọ rẹkhan.
2. Beji Psalm 119:160 rẹman, emhin nela ọkhẹke nin mhan rẹọ ọi?
2 Ẹbho nesi Jehova rebhe rẹọbhọ ghe, ọle hi Osẹ ọsi ẹmhọanta, ghe ọle wo guanọ emhin nọn ha mhẹn mhan bhi egbe. (Ps. 31:5; Isa. 48:17) Mhan lẹnmhin ghe, mhan dẹ sabọ gbaẹkẹ emhin nin mhan tie bhi Baibo. Mhan rẹọbhọ ghe, “Ẹmhọanta ọta [nọnsi Osẹnobulua] khin.” (Tie Psalm 119:160.) Mhan dẹ sabọ re obọ ba ebi ọria ọkpa nọn fẹ otọ Baibo ghe gbẹn nọn yọle: “Emhin soso iribhọ nin Osẹnobulua tale nọn iyi ẹmhọanta, la nọn ida munsẹ. Ẹbho nesi Osẹnobulua dẹ sabọ rẹọbhi ebi ọle tale, ranmhude ele gbaẹkẹ Osẹnobulua nọn tale.”
3. Be imhan ha zilo nyan bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan?
3 Be imhan ha rẹ sabọ rẹkpa ẹbho nekẹle yẹ rẹ rẹọbhi Ọta nọnsi Osẹnobulua beji mhan yẹ rẹ rẹọbhọ? Bha ji mhan zilo nyan emhin ea ne zẹle nin mhan ha da sabọ rẹọbhi emhin ne ribhi Baibo. Mhan dẹ zilo nyan ebe rẹman ghe ọta ne ribhi Baibo gbale, ọta akhasẹ ne ribhi Baibo ne munsẹ, bi Baibo mhọn ọne ahu nọn rẹ fi iẹnlẹn ọsi eria denọ.
ỌRIA SOSO IRIBHỌ NỌN SẸ SABỌ FI EMHIN NE RIBHI BAIBO DENỌ
4. Bezẹle nin ẹbho eso da riale ghe a fi emhin ne ribhi Baibo denọ?
4 Jehova da noo ikpea ne bun sẹbhi itue 40 rẹ gbẹn Baibo. Ọrẹyiriọ, ene ebe ẹdẹlẹ ọsi Baibo nan gbẹn iribhọ ẹlẹnan. Ene imhan mhọn ẹlẹnan hi, ene a na bhi ele gbẹn dagbare. Ọnan re ẹbho eso ha riale si emhin nin mhan tie bhi Baibo ẹlẹnan, bi ọne ene ikpea ne gbẹn Baibo gbẹn ọbhi otọ si abọkpa nọn. Uwẹ sẹ ria ẹmhọn ebe ha re imhan rẹọbhọ ghe abọkpa nọn?
Ẹbho ne gbẹn obọ nan re urolo Hibru gbẹn bhi Ebenọnkhiale dagbare, wo manman gbẹlokotọ beji a ha da miẹn ghe, ebi ele gbẹn dagbare bhi Ọta nọnsi Osẹnobulua wo gba tee (Fẹ uduọle nọnzi 5 ghe)
5. Be a rẹ gbẹn obọ bhi Ebenọnkhiale nan re urolo Hibru gbẹn dagbare yẹ? (Fẹ adudu nọn ribhi odalo ọne ebe nan ghe.)
5 Beji a ha da sabọ gbega ọta ne ribhi Baibo, Jehova da taman ẹbho nesọle nin ele kiekie gbẹn ele dagbare. Ọle da taman ijie ọsi Izrẹl nin ele gbẹn ebe ọsi Uhi ọbhi ebe ọbhebhe nin egbe ele. Sẹyẹ, ọle da zẹ ibhokhan Livai nin ele man ene ẹbho ọne Uhi. (Deut. 17:18; 31:24-26; Neh. 8:7) A ki fan ibhokhan iJu fia bhi imun nin ele ha ye bhi otọ Babilọn fo, usun ẹbho ne guẹ ebi a rẹ gbẹn ebe yẹ da munhẹn ha gbẹn obọ bhi Ebenọnkhiale nan re urolo Hibru gbẹn diọbhi ebe ne bunbun. (Ezra 7:6) Ene ikpea nan da wo gbẹlokotọ. Akizẹbue, ele da ha ka ikpọta bi ebe ne ribhọ, beji ele ha da sabọ lẹn si emhin rebhe nin ele gbẹn gbamhin. Ọkpakinọn, ranmhude ọ bha gba nin ele fo, obhi idobọ khere da nabhi ebe eso nin ele gbẹn. Ọrẹyiriọ, a da kie dọ gbẹn ene bunbun bhi ene ebe nan gbẹn nan dagbare. Bhiriọ, akizẹbue, a da dọ miẹn eji ele da dobọ. Be ele rẹ sabọ lu ọnan yẹ?
6. Be a ha rẹ sabọ lẹn eji ẹbho ne kie dọ gbẹn Baibo dagbare da dobọ?
6 Ẹbho eso ne fẹ otọ Baibo ghe ẹlẹnan wo mhọn uwedẹ nọn mhẹn nin ele rẹ lẹn eji ẹbho ne gbẹn Baibo dagbare da dobọ. Bhi ọsi ijiẹmhin, nan man yọle a taman ikpea ne bun sẹbhi itue 100 nin ele gbẹn emhin nan gbẹn ọbhi ebe dagbare diọbhi ebe ọbhebhe. Sokpan, ọkpa bhi ene ikpea da dobọ khere bhi ebe nin ọle gbẹn. Uwedẹ ọkpa nin mhan ha rẹ lẹn eji ọle da dobọ hi, sade mhan fẹ ebe nin ọle gbẹn, bi ọne ene ikpea nekẹle gbẹn ghe. Iriọ yẹ nọn. Ranmhude nin ẹbho ne fẹ otọ Baibo ghe rẹ fẹ Baibo ọsi ẹdẹlẹ ne bunbun ghe, ele da dọ kere eji ọkpa bhi ẹbho ne gbẹn ele dagbare da dobọ, la ne emhin eso kie bhọ.
7. Be rẹman ghe ene bunbun bhi ẹbho ne kie gbẹn Baibo dagbare wo gbẹlokotọ rẹ lu ọle?
7 Ẹbho eso ne gbẹn ebe ẹdẹlẹ ọsi Baibo diọbhi ebe ọbhebhe wo gbẹlokotọ rẹ lu iriọ arẹmiẹn ọ bha lẹkhẹ. Bha ji mhan fẹ ijiẹmhin nọn re ọnan man ghe. Bhi ukpe 1008 la 1009 C.E., ọle a rẹ gbẹn obọ Baibo nan re urolo Hibru gbẹn rebhe fo nọn ki sẹ dọmanlẹn nẹ. Leningrad Codex a tiọle. Ọrẹyiriọ, bhi ẹghe nọn bha sẹ ree gbe nian, a miẹn ebe ẹdẹlẹ ọsi Baibo ne bunbun, la ijeso bhọ nan gbẹn, ne re ebe sẹbhi ikpe 1,000 rẹ diọn ọne Leningrad Codex. Ọria sabọ rẹ ha riale ghe, beji a ki miẹn rẹ na ẹghe ne sẹbhi ikpe 1,000 a rẹ ha gbẹn ene ebe ẹdẹlẹ ọsi Baibo diọbhi ebe ebhebhe, emhin nan gbẹn ọbhi ọne Leningrad Codex dẹ wo manman dikẹ bhi emhin ne ribhi ene ebe ẹdẹlẹ ọsi Baibo kẹkẹ nan ka gbẹn. Sokpan, ọnan iyi ẹmhọanta. Ẹghe nin ẹbho ne fẹ otọ Baibo ghe ki rẹ dọ fẹ ebe ẹdẹlẹ ọsi Baibo nan ka gbẹn bi ọnan kiekie gbẹn, ele da dọ kere ghe, khere ikpọta nin ele gbẹn rẹ dikẹ. Sẹyẹ, ebi ele re ọle ha tẹmhọn ọlẹn wo gba.
8. Ikẹkẹ nela ribhi obọ Ebenọnkhiale nan re urolo Grik gbẹn, bi ebe eso ne yẹ dagbare bhi ẹghe ẹdẹlẹ?
8 Kristiẹn bhi ẹghe ẹdẹlẹ da yẹ gbẹn emhin ne ribhi Ebenọnkhiale diọbhi ebe ọbhebhe. Ele da wo gbẹlokoto gbẹn ebe 27 ne ribhi obọ Ebenọnkhiale nan urolo Grik gbẹn, nin ele noo bhi ikolo oga nesele, bi bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua. Ẹghe nin ọria ọkpa nọn fẹ otọ Baibo ghe ki rẹ fẹ ebe ẹdẹlẹ ọsi Baibo nan re urolo Grik gbẹn, bi ebe nekẹle ne dagbare bhi ọne ẹghe nin, ọle da ta ọnan rẹji ebe ẹdẹlẹ ọsi Baibo yọle: “Ebe ẹdẹlẹ ọsi Baibo nan re urolo Grik gbẹn ne ribhọ ẹlẹnan bun gbera ene ebe nin . . . , sẹyẹ, emhin ne ribhọ yẹ wo gba nẹ emhin ne ribhi ebe nekẹle.” Ebe natiọle Anatomy of the New Testament yọle: “Mhan dẹ sabọ rẹọbhọ ghe, ebi mhan tiele bhi obọ Baibo nan re urolo Grik gbẹn ẹlẹnan nan zedu ọle nọnsẹn, bi ọne ẹbho bhi ẹghe ẹdẹlẹ gbẹn ọbhi otọ, emhin ọkpa nọn.”
9. Beji Isaiah 40:8 rẹman, be imhan ha sabọ ta rẹji uhọnmhunje ne ribhi Baibo?
9 Bhi ikpe ne bunbun nian, ẹbho ne bunbun ne gbẹn ebe wo wẹnna kaka gbẹlokotọ rẹ gbẹn emhin ne ribhi ẹkẹ Baibo dagbare. Ọnan zẹle mhan mhọn Baibo nọn gbale ha tie, yẹ luẹ ẹlẹnan. b Mhan lẹnmhin ghe, Jehova hi ọnọn lu ọle beji a ha da miẹn mhan ki miẹn Ọta nọnsọle ha tie ẹlẹnan. Sẹyẹ, ene ọta wo gba. (Tie Isaiah 40:8.) Bhi ọsi ẹmhọanta, ẹbho eso sabọ rẹ yọle ranmhude a bha sẹ fi uhọnmhunje nọn ribhi Baibo denọ bha rẹman ghe Ọta nọnsi Osẹnobulua nọn. Bhiriọ, bha ji mhan zilo nyan emhin eso ne rẹman ghe Ọta nọnsi Osẹnobulua Baibo khin.
MHAN DẸ SABỌ GBAẸKẸ ỌTA AKHASẸ KẸKẸ NE RIBHI BAIBO
Obọ-agobọ: C. Sappa/DeAgostini/Getty Images; obera: Image © Homo Cosmicos/Shutterstock
Ọta akhasẹ ne ribhi Baibo wo munsẹ bhi ẹghe nọn gbera, yẹ wo ha munsẹ ẹlẹnan nian (Fẹ uduọle nọnzi 10 bi 11 ghe) d
10. Sounun bhi ọta akhasẹ nọn munsẹ bhi Baibo nọn rẹman ghe, ebi a gbẹn ọbhi 2 Peter 1:21 ẹmhọanta nọn. (Fẹ ene ifoto ghe.)
10 Ọta akhasẹ ne bunbun ribhi Baibo ne munsẹ. Eso bhi ene ọta akhasẹ nan, ikpe ne bunbun gbera fo ọkuẹsẹ ele munsẹ. Emhin eso ribhọ ne rẹman ghe ene ọta akhasẹ nan wo gene munsẹ. Ọnan bha han mhan ilo, ranmhude mhan lẹnmhin ghe ọta akhasẹ rebhe ne ribhi Baibo, obọ Jehova ele na vae. (Tie 2 Peter 1:21.) Ria ẹmhọn ọta akhasẹ kẹkẹ nan tale rẹji ebi a ha rẹ dunmhun agbaẹbho ọsi Babilọn an yẹ bhi ẹghe ẹdẹlẹ. Bhi ẹghe eso bhi egbẹghe ukpe 778 bi 732 B.C.E., Osẹnobulua da rẹkpa Ẹzaya rẹ kha akhasẹ ghe, agbaẹbho ọsi Babilọn nọn wo manman mhọn ahu ẹghe nin, a dẹ dunmhun ọlẹn an. Ọle bhọ da yẹ yọle ghe, okpea natiọle Sairọs ha khọn ọne agbaẹbho miotọ, yẹ gbotọle fanọn an ebi ọle ha rẹ lu ọle yẹ. (Isa. 44:27–45:2) Ẹzaya da yẹ tale ghe, a dẹ dunmhun Babilọn sotọ sẹsẹsẹ. Sẹyẹ, ọria soso ida yẹ ha nyẹnlẹn bhi enin. (Isa. 13:19, 20) Ọnan hi ebe gene sunu. Ibhokhan Mẹdis bi Pẹsia da khọn Babilọn miotọ bhi ukpe 539 B.C.E. Sẹyẹ, ọria soso iyẹ nyẹnlẹn bhi eji ọne agbaẹbho nọn khua nin rẹ ha ye nian.—Ghe ọne ividio natiọle, Baibo Ka Tale Ọbhi Otọ Ghe A Dẹ Khọn IBabylon Miọto non ribhi ebe nọnsẹmhan natiọle Sọnyẹnmhẹn bhi Ighegheghe! Illuẹmhin nọnzi 03, uduọle nọnzi 5.
11. Tẹmhọn ebi ọta akhasẹ nọn ribhi Daniel 2:41-43 rẹ ha munsẹ yẹ ẹlẹnan.
11 Ọ iyi ẹghe nọn gbera ọkpa ọta akhasẹ ne ribhi Baibo rẹ munsẹ. Mhan yẹ ha daghe ọta akhasẹ kẹkẹ ne yẹ ha munsẹ ẹlẹnan. Bhi ọsi ijiẹmhin, ria ẹmhọn ebi ọta akhasẹ nin Daniẹl tale rẹji Anglo-American World Power rẹ munsẹ yẹ. (Tie Daniel 2:41-43.) Ọne ọta akhasẹ da rẹman ghe, obọ ọkpa bhi ugbẹloghe ọsi Anglo-American World Power dẹ zeze bii ẹlọnmhọn. Sẹyẹ, obọ nọnkẹle ki wẹghẹa bii ekhẹn. Ẹmhọanta wo gene khọnan ẹlẹnan. Britain bi America wo rẹman ẹlẹnan ghe, ele wo gene manman mhọn ahu. Ele da wo khọn okhọn eva nan khọn na bhi ọne otọ agbon nan rebhe miotọ. Sẹyẹ, ele wo yẹ ha rẹman ghe, ele manman mhọn eyokulo nan rẹ khọnlẹn. Ọrẹyiriọ, ẹbho ne ribhi eji ele gbẹloghe bha re emhin lẹkhẹ nin ele. Ele ki ha khọn ọbhi emhin nin ele guanọ rẹ na obọ ẹbho ne dọ ha taman ẹbho khian emhin ne khẹke nin ekhẹn govamẹnt lu nin ele, bhi obọ usun kẹkẹ nan mun gbọ ne gbẹloghe ẹbho ne wẹnna, bi usun ẹbho ne guanọ nin ekhẹn govamẹnt zẹ ele obọ nin ele tobele ha gbẹloghe egbe ele. Ọria ọkpa nọn manman lẹn emhin rẹji ẹmhọn ahinmhin-ibo ọsi ọne agbọn nan da yọle: “Agbaẹbho soso iribhọ nan da zẹ ẹbho ne ọbhi ihe ne waa egbe a bhi ẹmhọn ahinmhin-ibo sẹbhi ọsi United States ẹlẹnan.” Sẹyẹ, Britain nọn yi obọ nọnkẹle bhi ọne ugbẹloghe ọsi ọne agbọn nan yẹ ha mhọn iwa-egbea bhi ikpe eso ne bha sẹ ree nian, ranmhude nin ẹbho nin ele gbẹloghe bha yẹ rẹ re obọ ọbhi ikolu nin ele ha deba agbaẹbho kẹkẹ ne ribhi European Union ha mhọnlẹn. Ene iwa-egbea nan wo manman re ọle ha nọghọ Anglo-American World Power rẹ lu emhin nin ele ho nin ele lu.
12. Be ọta akhasẹ ne ribhi Baibo ne wo ha munsẹ rẹkpa mhan rẹ rẹọ ọi?
12 Ọta akhasẹ ne bunbun bhi Baibo ne munsẹ fo rẹkpa mhan rẹ manman rẹọbhọ ghe, ive kẹkẹ nin Osẹnobulua ve rẹji ẹghe odalo dẹ yẹ munsẹ. Emhin yẹ wo dia mhan bhi egbe beji ọ dia ọria ọkpa nọn gbẹn ebe ọsi Psalm bhi egbe, ẹghe nin ọle rẹ nan erọnmhọn ji Jehova yọle: “Mẹn wo ha khẹ ẹghe nin uwẹ ha rẹ miẹn mẹn fan. Ọta nọnsẹ hi iruduba nọnsẹmhẹn.” (Ps. 119:81) Bhi Baibo, Jehova da ji mhan lẹn ghe, ọle re “ẹghe odalo nọn mhẹn bi ikhuaẹloghe” nin mhan. (Jer. 29:11) Ọ iyi ọria ha re ẹghe odalo nọn mhẹn an nin mhan. Sokpan, Jehova tobọle ve ghe ọle dẹ re nin mhan. Bha wo ji mhan ha bọn urẹọbhọ nin mhan mhọn da Ọta nọnsi Osẹnobulua okhun beji mhan ha rẹ manman ha tie ọta akhasẹ ne ribhọ.
ADIA NE RIBHI BAIBO WO HA RẸKPA ẸBHO NE BUNBUN
13. Beji Psalm 119:66, bi 138 rẹman, emhin ọbhebhe nela ha re imhan rẹọbhi Baibo?
13 Emhin ọbhebhe nọn ha re imhan rẹọbhi Baibo hi, ranmhude ọ rẹkpa ẹbho sade ele re obọ rẹkhan adia ne ribhọ. (Tie Psalm 119:66, 138.) Bhi ọsi ijiẹmhin, okhuo bi ọdọ ne rẹ ha ho nin ele sọebea wo ha ghọnghọn kugbe nian, ranmhude nin ele rẹ re obọ rẹkhan adia ne ribhi Baibo. Ọ wo yẹ ha ti imọn nesele bhọ nan rẹ bẹẹ ele wanre bhi azagba-uwa ne re obọ rẹkhan uhi ne ribhi Baibo, nin ene biẹ ele da gbẹloghe ele yẹ hoẹmhọn ele.—Eph. 5:22-29.
14. Sounun bhi ijiẹmhin nọn rẹman ghe, ẹbho ha re obọ rẹkhan adia ne ribhi Baibo, ọ dẹ sabọ re ele ha yi eria esili.
14 Ẹbho eso ne wo manman lu emhin ebe wo fi iẹnlẹn nọnsele dẹno ranmhude nin ele rẹ re obọ rẹkhan adia ne ribhi Baibo. Bha ji mhan fẹ ebi adia nọn ribhi Baibo rẹ rẹkpa ọria ọkpa natiọle Jack nọn ha ribhi ighan yẹ. c Ọria nọn wo manman lu emhin ọbe nan mun ọbhi ighan, yẹ ha ribhi ẹwẹ ẹbho nan ho nan gbono a ọle khin. Ọkpakinọn, ẹdẹ ọkpa Jack da yo eji a da ha man ọria Baibo. Uwedẹ nin ene ibhio mhan ne ha man ọria Baibo rẹ re ifuẹkẹ man da wo manman rẹso Jack. Bhiriọ, ọle da yẹ munhẹn ha luẹ Baibo. Beji ọle ki ha re obọ rẹkhan emhin nin ọle ha luẹ bhi Baibo bhi iẹnlẹn nọnsọle, ọle da munhẹn ha nyẹnlẹn bhi uwedẹ nọn mhẹn, yẹ manman ha re ifuẹkẹ man. Akizẹbue, Jack da munhẹn ha tẹmhọn Osẹnobulua, yẹ mianmẹn. Ọle da wo re ọhubhudu rẹ ha tẹmhọn Agbejele nọnsi Osẹnobulua man ibo ọle nin ele ko ribhi ighan. Sẹyẹ, ọle da rẹkpa ebe sẹbhi itue enẹn bhi ẹwẹ ele rẹ luẹ ẹmhọanta. A ki sẹ ọne ukpẹdẹ nan ha rẹ gbe Jack a, ọle da ha yi ọria nọn fidenọ. Ọkpa bhi lọya nesọle da yọle: “Jack bha yẹ diabe ọria nin mẹn lẹn bhi ikpe 20 ne gbera. Emhin nin Esali Jehova man fi iẹnlẹn nọnsọle denọ.” Arẹmiẹn a yẹ gbe Jack a, ijiẹmhin nọnsọle rẹman ghe mhan dẹ sabọ rẹọbhi Ọta nọnsi Osẹnobulua. Sẹyẹ, ọ mhọn ọne ahu nọn rẹ fi iẹnlẹn ọsi ẹbho denọ dọ kiẹn eria ne mhẹn.—Isa. 11:6-9.
Adia ne ribhi Baibo wo fi iẹnlẹn ọsi ẹbho ne bunbun ne na bhi agbaẹbho kẹkẹ vae denọ (Fẹ uduọle nọnzi 15 ghe) e
15. Be ẹbho nesi Jehova rẹ dikẹ yẹ ẹlẹnan ranmhude nin ele rẹ ha re obọ rẹkhan adia ne ribhi Baibo? (Fẹ ifoto ghe.)
15 Ẹbho nesi Jehova mhọn okugbe bhi ẹwẹ ele ranmhude nin ele rẹ ha re obọ rẹkhan adia ne ribhi Baibo. (John 13:35; 1 Cor. 1:10) A wo daghe ọfure bi okugbe nọn ribhi ẹwẹ mhan ẹlẹnan, ranmhude ẹbho ne bunbun ẹlẹnan imhọn okugbe ranmhude ẹmhọn ahinmhin-ibo nin ele ne obọ ọi, eji ele na va, la emhin kẹkẹ nin ele mhọn. Ọne okugbe nan nọn ribhi ẹwẹ mhan da wo manman rẹso usẹn okpea natiọle Jean. Agbaẹbho bhi otọ Africa ọle da wanre. Ẹghe nan rẹ munhẹn ha khọn bhi agbaẹbho nọnsọle, ọle da deba ekhẹn eyokhọnlẹn. Sokpan akizẹbue, ọle da nẹgbe diọbhi agbaẹbho nọn sikẹ ele. Bhi enin, ọle da miẹn Esali Jehova. Jean da yọle: “Mẹn da luẹ kere ghe, ọ bha khẹke nin ẹbho ne ribhi oga ẹmhọanta ha mhọn obọ bhi ẹmhọn ahinmhin-ibo. Sẹyẹ, ọkhẹke nin ele ha mhọn okugbe, yẹ hoẹmhọn egbe ele.” Ọle da yẹ yọle: “Mẹn da noo iẹnlẹn nọnsẹmhẹn rẹ ha khọn nin agbaẹbho. Ọkpakinọn, ẹghe nin mẹn ki rẹ luẹ ẹmhọanta ne ribhi Baibo, mẹn da zẹ nin mẹn rẹ noo iẹnlẹn nọnsẹmhẹn rẹ ga Jehova.” Jean da wo fidenọ sẹsẹsẹ. Ọle iyẹ khọn ẹbho ne bha na bhi agbaẹbho nọnsọle vae. Sokpan, ọrebhe nin ọle miẹn ọle ki tẹmhọn uhọnmhunje ọsi ọfure ne ribhi Baibo man. Ranmhude adia ne ribhi Baibo rẹkpa ẹbho ne bunbun ne na bhi agbaẹbho kẹkẹ vae rẹman ghe, mhan dẹ sabọ rẹọbhi ọta ne ribhọ.
WO HA RẸỌBHI ỌTA NỌNSI OSẸNOBULUA
16. Bezẹle nọn da manman khẹke nin mhan ha ziẹn urẹọbhọ nin mhan mhọn da Ọta nọnsi Osẹnobulua?
16 Beji iẹnlẹn bhi ọne agbọn nan ha rẹ ha khọ bhọ, iriọ ọ ha rẹ ha nọghọ mhan rẹ ha rẹọbhi ọta ne ribhi Baibo. Ẹbho sabọ rẹ ha dọnmhegbe nin ele rẹ re imhan ha mhọn edandan si ẹmhọanta be gene ribhi Baibo, la si Jehova gene zẹ ọguọmhandia nan gbaẹkẹ ọle nọn ha dia eguọmhandia nesọle ẹlẹnan. Ọkpakinọn, ahamiẹn mhan rẹọbhọ ghe ẹmhọanta emhin ne ribhi Baibo khin, mhan ida de ọbhi ene ufi nan ne ha sabọ wẹghẹ urẹọbhọ nọnsẹmhan an. Mhan ki wo “muegbe rẹ re obọ rẹkhan adia [nesi Jehova] ẹghe rebhe, rẹ na bhi ẹdẹ agbọn iẹnlẹn nọnsẹmhẹn rebhe.” (Ps. 119:112) Ẹkhọle ida ha lo mhan rẹ taman ẹbho ẹmhọanta ne ribhi Baibo, yẹ taman ele nin ele re obọ rẹkhan ele bhi iẹnlẹn nọnsele. (Ps. 119:46) Sẹyẹ, mhan ki sabọ re iziẹngbe bi eghọnghọn rẹ ziẹngbe ọnọghọ ne wo manman kaka, rẹ deba ekpokpo.—Col. 1:11; Ps. 119:143, 157.
17. Emhin nela uhọnmhọn-ọta ọsi ukpe 2023 ha rẹkpa mhan rẹ rẹọ ọi?
17 Ọ wo manman ti mhan bhọ ghe Jehova re ọne isẹhoa nin mhan rẹ dọ luẹ ẹmhọanta. Ọne ẹmhọanta rẹkpa mhan rẹ de ọkhọle re, yẹ mhọn iruduba. Sẹyẹ, ọ rẹkpa mhan rẹ lẹn uwedẹ nọn khẹke nin mhan rẹ ha nyẹnlẹn bhi ọne agbọn nan nin ozughu vuọn, bi nin ẹbho ida yẹ lu emhin rẹkhan emhanmhan. Ọ yẹ re ọne iruduba nin mhan ghe emhin dẹ ha mhẹn bhi odotọ ugbẹloghe nọnsi Osẹnobulua. Uhọnmhọn-ọta ọsi ukpe 2023 dẹ rẹkpa mhan rẹ rẹọbhọ ghe, emhin rebhe nin Osẹnobulua tale, ẹmhọanta nọn!—Ps. 119:160.
ILLO 94 Ebenọnkhiale Ti Mhan Bhọ
a Uhọnmhọn-ọta ọsi ukpe 2023 nan zẹ dẹ wo manman ziẹn urẹọbhọ nọnsẹmhan. Ọ yọle: “Ẹmhọanta ọta nọnsẹ khin.” (Ps. 119:160) Edandan iribhọ ghe uwẹ wo rẹọbhi ọnan. Ọkpakinọn, ẹbho ne bunbun bha rẹọbhọ ghe ẹmhọanta ribhi Baibo, la rẹọbhọ ghe ọ mhọn ibhude ne ha sabọ rẹkpa mhan. Bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan, mhan dẹ zilo nyan emhin ea nin mhan ha sabọ noo rẹ rẹkpa ẹbho ne mhọn ọne ọkhọle rẹ gene luẹ ẹmhọn Osẹnobulua rẹ rẹọbhọ ghe, ẹmhọanta ribhi Baibo, ghe ibhude ne ribhọ dẹ yẹ sabọ rẹkpa ele.
b Nin uwẹ da manman luẹ ghe a bha fi ọta ne ribhi Baibo denọ, ha khian jw.org, uwẹ ha gbẹn “History and the Bible” ọbhi ẹkpẹti nan rẹ guanọ emhin bhi enin.
c Elin ọbhebhe a mun hẹ eso bhọ.
