Ir al contenido

Ir al índice

ARTÍCULO ÑA̱ KAʼVIYÓ 1

Kándíxayó ña̱ tu̱ʼun Ndióxi̱ kúú ña̱ nda̱a̱

Kándíxayó ña̱ tu̱ʼun Ndióxi̱ kúú ña̱ nda̱a̱

TEXTO ÑA̱ KU̱I̱YA̱ 2023: “Nina ña̱ nda̱a̱ kúú ndiʼi tu̱ʼún” (SAL. 119:160).

YAA 96 Tu̱ʼun Ndióxi̱ ndáyáʼviníña

ÑA̱ KA̱ʼA̱NYÓ XA̱ʼA̱ a

1. ¿Nda̱chun ku̱a̱ʼání na̱ yiví va̱ása kándíxana ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia?

 TIEMPO vitin na̱ yiví xíka-inina ta va̱ása kúnda̱a̱-inina ndáana kandíxana. Ku̱a̱ʼánína íxato̱ʼóna ña̱ kéʼé na̱ político, na̱ científico, ta saátu na̱ yiví na̱ kúúmií chiñu ña̱ ndáyáʼviní, soo xíka-inina á ndixa ña̱ va̱ʼa kúú ña̱ kéʼé na̱yóʼo, ta íxayo̱ʼvi̱níña xíʼinna ña̱ ixato̱ʼóna na̱ níʼi yichi̱ ti̱xin veʼe-ñu̱ʼu chi kǒo ña̱ va̱ʼa kéʼéna, ña̱kán íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinna ña̱ kandíxana ña̱ káʼa̱n Biblia chi ña̱yóʼo kúú ña̱ xíniñúʼuna ña̱ sánáʼa̱na na̱ yiví.

2. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Salmo 119:160, ¿ndáaña xíniñúʼu kandíxaníyó?

2 Miíyó na̱ ndásakáʼnu Jehová kándíxayó ña̱ nina ña̱ nda̱a̱ káʼa̱nra, ta ndiʼi tiempo kúni̱ra ña̱ viíní kutakuyó (Sal. 31:5; Is. 48:17). Ta miíyó kándíxaníyó ña̱ “nina ña̱ nda̱a̱ kúú ndiʼi” tu̱ʼun ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia (ka’vi Salmo 119:160). b Ta kándíxaníyó ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n iin ta̱ ka̱ʼyí Biblia tá ka̱chira: “Ña̱ nda̱a̱ kúú ndiʼi ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱ ta ndiʼi tiempo xínuña, ña̱kán na̱ ñuu Ndióxi̱ kándíxanína ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱ chi ndiʼi tiempo nina ña̱ nda̱a̱ káʼa̱nra”.

3. ¿Ndáaña sakúaʼayó nu̱ú artículo yóʼo?

3 ¿Ndáa ki̱ʼva chindeétáʼanyó xíʼin na̱ yiví ña̱ kandíxana ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱ va̱xi nu̱ú tu̱ʼun Ndióxi̱? Nu̱ú artículo yóʼo sakúaʼayó xa̱ʼa̱ u̱ni̱ ña̱yóʼo: ña̱ nu̱ú, ndiʼi ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia va̱ása nása̱maña, ña̱ u̱vi̱, ndiʼi profecía ña̱ va̱xi nu̱úña ndiʼi tiempo xínuña, ta ña̱ u̱ni̱, kúúmiíña ndee̱ ña̱ nasamaña ña̱ kéʼé na̱ yiví.

NDIʼI ÑA̱ VA̱XI NU̱Ú BIBLIA VA̱ÁSA NÁSA̱MAÑA

4. ¿Nda̱chun ndákanixi̱ní sava na̱ yiví ña̱ nása̱ma ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia?

4 Jehová xi̱niñúʼura 40 ta̱a na̱ nda̱kúní ni̱xi̱yo-ini xíʼinra ña̱ ka̱ʼyína libro ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia, soo tiempo vitin manuscrito ña̱ ka̱ʼyí na̱yóʼo kǒokavíña kúúmiíyó. c Chi ndáa copia kuitíva kúú ña̱ kúúmiíyó. Ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo sava na̱ yiví ndákanixi̱nína, ¿á inkáchi íyo ña̱ ka̱ʼyí na̱ ta̱a yóʼo xíʼin ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia? ¿Ndáaña kivi chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ kandíxayó ña̱ va̱ása nása̱ma ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia?

Na̱ sa̱ndáya̱ʼa copia ña̱ Escrituras Hebreas, chi̱kaa̱nína ndee̱ ña̱ va̱ʼaní ke̱ʼéna chiñuna ña̱ vií kanaña. (Koto párrafo 5).

5. ¿Ndáa ki̱ʼva sa̱ndáya̱ʼana ña̱ Escrituras Hebreas? (Koto na̱ʼná ña̱ va̱xi chí sa̱tá tutu yóʼo).

5 Ña̱ va̱ʼa ná kǒo ndiʼi-xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱ ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ ná kaʼyínaña. Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ rey ña̱ ñuu Israel ña̱ ná kaʼyína tu̱ʼunra, ta xíʼin na̱ levita ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ ná natúʼunnaña xíʼin na̱ ñuu (Deut. 17:18; 31:24-26; Neh. 8:7). Tá ke̱e na̱ judío ñuu Babilonia, iin tiʼvi na̱ ta̱a sa̱ndáya̱ʼana Escrituras Hebreas nu̱ú ku̱a̱ʼání tutu (Esd. 7:6, nota). Na̱ ta̱a yóʼo xi̱kiʼinnína kuenta xíʼin ña̱ xi̱kaʼyína. Ta tá ni̱ya̱ʼa tiempo, iin tá iin tu̱ʼun xi̱kaʼvina ta nda̱a̱ letra xi̱kaʼvina ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-inina ña̱ vií sa̱ndáya̱ʼanaña, soo xa̱ʼa̱ ña̱ kúúna na̱ yiví ku̱a̱chi ki̱ʼinna kuenta ña̱ ni̱xi̱yo loʼo ña̱ʼa ña̱ va̱ása vií níkaʼyína. Soo, xa̱ʼa̱ ña̱ ku̱a̱ʼání copia ka̱ʼyína, ña̱yóʼo chi̱ndeétáʼan xíʼinna ña̱ kiʼinna kuenta ndáaña va̱ása vií níkaʼyína, ná kotoyó ndáa ki̱ʼva nda̱ni̱ʼína ña̱yóʼo.

6. ¿Ndáa ki̱ʼva nda̱ni̱ʼína ña̱ va̱ása vií níkaʼyína tá sa̱ndáya̱ʼana Biblia?

6 Na̱ xíni̱ va̱ʼa xa̱ʼa̱ Biblia na̱ íyo tiempo vitin, xíniñúʼuna iin ña̱ va̱ʼaní chíndeétáʼan xíʼinna ña̱ ndani̱ʼína sava ña̱ va̱ása va̱ʼa ña̱ ka̱ʼyí na̱ sa̱ndáya̱ʼa Biblia tiempo xi̱naʼá. Ña̱ va̱ʼa kundaa-iniyó xíʼin ña̱yóʼo ná kachiyó ña̱ káʼa̱nna xíʼin 100 na̱ ta̱a ña̱ ná kaʼyí ndaʼa̱na letra ña̱ va̱xi nu̱ú iin tutu, soo iin ta̱yóʼo ni̱xi̱yo iin ña̱ kǒo níkaʼyíviíra. ¿Ndáa ki̱ʼva ndani̱ʼína ña̱yóʼo? Iin ña̱ chindeétáʼan xíʼinna ña̱ ndani̱ʼína ña̱yóʼo kúú ña̱ chitáʼanna ndiʼi ña̱ ka̱ʼyí ndiʼina. Ta ki̱ʼva saá kéʼé na̱ xíni̱ va̱ʼa xa̱ʼa̱ Biblia tiempo vitin, ndáni̱ʼína ña̱ va̱ása vií níka̱ʼyí na̱ sa̱ndáya̱ʼa Biblia á ña̱ i̱xama̱ní nu̱úna tá chítáʼannaña xíʼin inkaka ña̱ ka̱ʼyína tiempo xi̱naʼá.

7. ¿Nda̱chun kúnda̱a̱-iniyó na̱ sa̱ndáya̱ʼa Biblia ki̱ʼinnína kuenta tá ke̱ʼéna ña̱yóʼo?

7 Ná kotoyó iin ejemplo ña̱ náʼa̱ nu̱úyó ña̱ ki̱ʼinnína kuenta tá sa̱ndáya̱ʼana Biblia. Manuscrito ña̱ yatáníka ña̱ Escrituras Hebreas kúú ña̱ Códice de Leningrado ña̱ ku̱i̱ya̱ 1008 á 1009 tiempo vitin. Soo xa̱a̱ íyo loʼo ku̱i̱ya̱ chí sa̱ta nda̱ni̱ʼína ku̱a̱ʼání manuscrito á táʼví ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia ta ña̱yóʼo 1,000 ku̱i̱ya̱ yatákaña nu̱ú ña̱ Códice de Leningrado. Savana kivi ndakanixi̱nína ña̱ ti̱xin 1,000 ku̱i̱ya̱ ña̱ sa̱ndáya̱ʼana ku̱a̱ʼání copia sana va̱ása kitáʼan va̱ʼakaví ña̱ va̱xi nu̱ú ña̱ Códice de Leningrado xíʼin manuscrito ña̱ yatáníka. Soo su̱ví saá íyoña. ¿Ndáaña nda̱ni̱ʼí na̱ xíni̱ va̱ʼa xa̱ʼa̱ Biblia tá chi̱táʼanna manuscrito ña̱ yatání xíʼin inkaña, tá kúú ña̱ Códice de Leningrado? Ña̱ na̱samava ki̱ʼva ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ña, soo ña̱ káʼa̱n Biblia kǒo nína̱samavíña.

8. ¿Ndáa ki̱ʼva chi̱táʼanna copia ña̱ va̱xi nu̱ú ña̱ Escrituras Griegas xíʼin inkaka tutu ña̱ ka̱ʼyína tiempo xi̱naʼá?

8 Na̱ cristiano na̱ ni̱xi̱yo tá siglo nu̱ú ke̱ʼéna táki̱ʼva ke̱ʼé na̱ sa̱ndáya̱ʼa ña̱ va̱xi nu̱ú ña̱ Escrituras Hebreas ta saátu viíní sa̱ndáya̱ʼana 27 libro ña̱ va̱xi nu̱ú ña̱ Escrituras Griegas, ta ña̱yóʼo xi̱xiniñúʼuna ti̱xin reunión, ta saátu tá xi̱natúʼunna xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Iin ta̱ káʼvi va̱ʼa xa̱ʼa̱ Biblia chi̱táʼanra ña̱ va̱xi nu̱ú ña̱ Escrituras Griegas xíʼin inkaka tutu ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ tiempo saá, ta ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo xa̱ʼa̱ ña̱ Escrituras Griegas: “Ña̱ Escrituras Griegas ku̱a̱ʼání copia kúúmií ña̱yóʼo ta viíní ni̱ka̱ʼyi̱ña”. Iin libro ña̱ naní Anatomy of the New Testament káʼa̱nña ña̱yóʼo xa̱ʼa̱ ña̱ Escrituras Griegas: “Kivi kandíxayó ña̱ tá káʼviyó iin ña̱ sándayaʼana tiempo vitin va̱ʼaní íyoña ta inkáchi káʼa̱nña xíʼin ña̱ ka̱ʼyína tiempo xi̱naʼá”.

9. ¿Ndáaña káʼa̱n Isaías 40:8 xíʼinyó xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱?

9 Na̱ sa̱ndáya̱ʼa tu̱ʼun Ndióxi̱ viíní ke̱ʼéna chiñuna, ña̱kán tá káʼviyó ña̱ Biblia tiempo vitin xíʼin ña̱ sákuaʼayó nu̱úña inkáchi káʼa̱nña xíʼin ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ tiempo xi̱naʼá, ña̱yóʼo náʼa̱ña nu̱úyó ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia kǒo nínasa̱maña. d Saáchi mií Jehová kúú ta̱ kúni̱ ña̱ ná kunda̱a̱-iniyó xa̱ʼa̱ tu̱ʼunra (kaʼvi Isaías 40:8). e Soo savana kivi ka̱ʼa̱nna, ni kǒo nínasama ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia, soo ña̱yóʼo va̱ása kúni̱ kachiña ña̱ tu̱ʼun Ndióxi̱ kúúña. Ná kotoyó sava ña̱ náʼa̱ nu̱úyó ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia tu̱ʼun Ndióxi̱ kúúña.

PROFECÍA ÑA̱ VAXI NU̱Ú BIBLIA NDIʼI TIEMPO XÍNUÑA

Left: C. Sappa/DeAgostini/Getty Images; right: Image © Homo Cosmicos/Shutterstock

Profecía ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia ni̱xi̱nuña tiempo xi̱naʼá ta saátu xínuña tiempo vitin. (Koto párrafo 10 xíʼin 11). j

10. Ka̱ʼa̱n xa̱ʼa̱ iin profecía ña̱ xa̱a̱ ni̱xi̱nu, ña̱ náʼa̱ ña̱ ndixa kúú ña̱ káʼa̱n 2 Pedro 1: 21 (koto na̱ʼná).

10 Nu̱ú Biblia va̱xi ku̱a̱ʼání profecía ña̱ xa̱a̱ ni̱xi̱nu, ta savaña xa̱a̱ ku̱a̱ʼání tiempo ni̱ka̱ʼyi̱ña ta ndiʼi ña̱yóʼo ni̱xi̱nu nu̱úña, ta va̱ása ndákanda̱-iniyó xíʼin profecía yóʼo chi mií Jehová kúú ta̱ ni̱ka̱ʼa̱nña (kaʼvi 2 Pedro 1:21). Ná ndakanixi̱níyó ndáa ki̱ʼva ndi̱ʼi-xa̱ʼa̱ Babilonia tiempo xi̱naʼá. Tá siglo u̱na̱, Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ profeta Isaías ná kaʼyíra ndáa ki̱ʼva ki̱ʼvina kanitáʼanna xíʼin na̱ ñuu Babilonia. Ta̱ profeta Isaías ka̱ʼyíra, ña̱ Ciro kunaní ta̱ ki̱ʼvi kanitáʼan xíʼinna ta saátu ka̱ʼyíra ndáa ki̱ʼva ki̱ʼvina ñuu yóʼo ña̱ kanitáʼanna xíʼinna (Is. 44:27-45:2). Ta saátu ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ tá ná ya̱ʼa tiempo ndiʼixa̱ʼa̱ va̱ʼa ñuu yóʼo ta kǒoka na̱ yiví kundoo nu̱úña (Is. 13:19, 20). Ta nda̱a̱ táki̱ʼva ka̱ʼyíra saá ku̱uva. Ni ñuu káʼnuní xi̱kuu ña̱ ñuu Babilonia soo tá ku̱i̱ya̱ 539 tiempo xi̱naʼá ni̱ki̱ʼvi na̱ medo xíʼin na̱ persa ña̱ kanitáʼanna xíʼin na̱ ñuu yóʼo, tasaá ndi̱ʼi-xa̱ʼa̱ va̱ʼa ñuu yóʼo ta kǒokaña íyo tiempo vitin (koto video ña̱ naní Ña̱ Biblia ni̱ka̱ʼa̱nña ña̱ ndiʼi-xa̱ʼa̱ ña̱ ñuu Babilonia, ña̱ va̱xi nu̱ú libro ña̱ naní Kivi koo si̱íún vitin ta saátu chí nu̱únínu ña̱ punto 5 lección 3).

11. ¿Ndáa ki̱ʼva xínu ña̱ káʼa̱n Daniel 2:41-43?

11 Soo su̱ví nda̱saa tiempo xi̱na’á níxi̱nu profecía ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia, chi saátu xítoyó ña̱ xínuña tiempo vitin. Tá kúú, ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ profecía ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Daniel, ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ na̱ chíñu náʼnu ña̱ Reino Unido xíʼin na̱ Estados Unidos (kaʼvi Daniel 2:41-43). f Profecía yóʼo káʼa̱nña ña̱ na̱ chíñu yóʼo ndakúní koona táki̱ʼva íyo hierro, soo saátu káʼa̱nña ña̱ vitaní koona nda̱a̱ táki̱ʼva íyo nda̱ʼyi̱. Ta ña̱yóʼo kúú ña̱ xítoyó tiempo vitin. U̱vi̱ saá país yóʼo náʼa̱ña ña̱ ndakúnína táki̱ʼva íyo hierro, saáchi xa̱a̱ ku̱chiñuña xíʼin primera xíʼin segunda guerra mundial ta saátu ku̱a̱ʼání na̱ soldado kúúmiíña. Soo na̱ yiví na̱ ndóo ñuu yóʼo kǒo kándíxana ndiʼi ña̱ káʼa̱n na̱ gobierno, ta kéʼéna campaña ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ derecho ña̱ kúúmiína. Sa̱kán íyo loʼo iin na̱ xíni̱ va̱ʼa xa̱ʼa̱ política nu̱ú iníísaá ñuyǐví ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱yóʼo: “Iinlá Estados Unidos kúú nu̱ú ndeéní nda̱taʼví na̱ chíñu”. Vitin ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ Reino Unido inka táʼví ña̱ potencia yóʼo, saátu ña̱yóʼova nda̱taʼvíníña xa̱ʼa̱ ña̱ xa̱a̱ síín síín káʼa̱nna xa̱ʼa̱ña ña̱ kítáʼanña xíʼin país ña̱ íyo chí Europa. Ta xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱taʼvíní na̱ káchíñu ti̱xin Reino Unido ta saátu Estados Unidos íxayo̱ʼvi̱níña xíʼinna ña̱ vií kaʼndachíñuna.

12. Profecía ña̱ xa̱a̱ ku̱a̱ʼa̱n xínu ¿ndáa ki̱ʼva chíndeétáʼanña xíʼinyó?

12 Xa̱ʼa̱ ña̱ kúnda̱a̱-iniyó ña̱ xa̱a̱ xínu ku̱a̱ʼání profecía ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia ña̱yóʼo chíndeétáʼanña xíʼinyó ña̱ kandíxakayó ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱ keʼéra chí nu̱únínu xi̱nuvaña. Ta ndóʼoyó nda̱a̱ táki̱ʼva ndo̱ʼo iin ta̱ ka̱ʼyí Salmo tá ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin Jehová “Kúnii̱ ná sakǎkún yi̱ʼi̱ saáchi tu̱ʼún va̱ʼaní chíndeétáʼanña xíʼi̱n” (Sal. 119:81). Xa̱ʼa̱ ña̱ kúʼvi̱ní-ini Jehová xínira miíyó nu̱ú tu̱ʼunra káʼa̱nra xíʼinyó ña̱ taxira iin ña̱ va̱ʼaní ndaʼa̱yó chí nu̱únínu (Jer. 29:11). Jehová kúú ta̱ káʼa̱n taxi iin ña̱ va̱ʼaní ndaʼa̱yó chí nu̱únínu ta su̱ví na̱ ñuyǐví yóʼo, ña̱kán ná ndakundeéyó kaʼviyó xa̱ʼa̱ profecía ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia ña̱ va̱ʼa kandíxakayó ña̱ káʼa̱n Jehová keʼéra chí nu̱únínu.

CONSEJO ÑA̱ VA̱XI NU̱Ú BIBLIA VA̱ʼANÍ CHÍNDEÉTÁʼANÑA XÍʼIN NA̱ YIVÍ

13. ¿Ndáa inka xa̱ʼa̱ kúú ña̱ kándíxayó ña̱ va̱xi nu̱ú ña̱ Biblia? (Salmo 119:66, 138).

13 Kándíxatuyó ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia saáchi consejo ña̱ va̱xi nu̱úña va̱ʼaní chíndeétáʼanña xíʼin na̱ yiví (kaʼvi Salmo 119:66, g 138). h Tá kúú, na̱ xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ na̱ xi̱kuni̱ sandákootáʼan, vitin va̱ʼaní si̱í ndóona ta viíní kítáʼanna, saáchi ndíku̱nna consejo ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia ta na̱ va̱lí se̱ʼena si̱íní ndóona ta kúʼvi̱-inina xínitáʼanna (Efes. 5:22-29).

14. ¿Ndáa ejemplo náʼa̱ nu̱úyó ña̱ kiviva chindeétáʼan consejo ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia xíʼinyó?

14 Xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼaní consejo ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia, nda̱a̱ na̱ yiví na̱ kéʼé ña̱ va̱ása va̱ʼa kivi xa̱a̱na nasa̱mana tá ná kundiku̱nna ña̱ káʼa̱nña. Ná kotoyó ndáa ki̱ʼva chi̱ndeétáʼan consejo yóʼo xíʼin iin ta̱a ta̱ xi̱naní Jack. i Ta̱yóʼo xi̱ndikaa̱ra veʼeka̱a, kue̱ʼe̱ní ni̱xi̱yora ta ku̱a̱ʼání na̱ xi̱xinii̱-ñaʼá saáchi ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ása va̱ʼa xi̱keʼéra, ta nu̱ú ndiʼika na̱ nda̱kaxinna kaʼnína ti̱xin veʼeka̱a kán ta̱yóʼo kúú mií ta̱ kininíka xi̱keʼé. Soo, iin ki̱vi̱ xi̱niso̱ʼora ndáa ki̱ʼva káʼvi na̱ hermano xíʼin na̱ xi̱ñuʼu kán, ta xa̱ʼa̱ ña̱ ki̱ʼinra kuenta ña̱ va̱ʼaní-ini na̱ hermano kán nda̱a̱ níma̱ra ni̱xa̱a̱ ña̱yóʼo, ta ki̱xáʼara káʼvira xíʼinna ta xa̱ʼa̱ ña̱ ki̱xáʼara xíniso̱ʼora consejo ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia na̱samara ña̱ kéʼéra xíʼin ki̱ʼva ña̱ íyora, tá ni̱ya̱ʼa tiempo ni̱xa̱a̱ra ku̱ura publicador tasaá nda̱kuchira, xi̱kusi̱íní-inira xi̱natúʼunra xíʼin na̱ xi̱ñuʼu kán xa̱ʼa̱ reino Ndióxi̱, ta chi̱ndeétáʼanra xíʼin ku̱mi̱ na̱ yiví ña̱ sakúaʼana xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Tá ki̱xaa̱ ki̱vi̱ ña̱ kaʼnína ta̱ Jack na̱samanívara i̱xaa tu̱ʼun Ndióxi̱, iin abogadora ni̱ka̱ʼa̱n ña̱yóʼo: “Síínva ni̱xi̱yo ta̱ Jack 20 ku̱i̱ya̱ chí sa̱ta, soo ña̱ sa̱kúaʼara xíʼin na̱ testigo Jehová na̱samaña ki̱ʼva ña̱ íyora”. Ni xa̱ʼnívana ta̱ Jack, ña̱ ke̱ʼéra náʼa̱ña nu̱úyó ña̱ kiviva kandíxayó ña̱ káʼa̱n tu̱ʼun Ndióxi̱ ta kivi chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ nasa̱mayó (Is. 11:6-9).

Consejo ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia va̱ʼaní chíndeétáʼanña xíʼin ndiʼi na̱ yiví ña̱ vií koona. (Koto párrafo 15). k

15. ¿Nda̱chun síín íyo miíyó na̱ ndásakáʼnu Jehová? (koto na̱ʼná).

15 Miíyó na̱ ndásakáʼnu Jehová ndíku̱nyó ña̱ káʼa̱n Biblia, xa̱ʼa̱ ña̱kán va̱ʼaní ndóoyó ta viíní kítáʼanyó (Juan 13:35; 1 Cor. 1:10). Tá xíto na̱ yiví ña̱yóʼo ndákanda̱ní-inina, saáchi ñuyǐví ña̱ ndóoyó vitin va̱ása vií kítáʼanna ta ndataʼví táʼanna, xa̱ʼa̱ ña̱ política xa̱ʼa̱ ña̱ su̱ví inkáchi ñuu ke̱ena á xa̱ʼa̱ ña̱ kúúna na̱ ku̱i̱ká á na̱ nda̱ʼví. Iin ta̱ loʼo ta̱ íyo chí África ta̱ naní Jean nda̱kanda̱ní-inira tá xi̱tora ña̱ viíní kítáʼanyó, tá ki̱xáʼa ku̱a̱chi ñuu nu̱ú íyora nda̱kutáʼanra xíʼin na̱ soldado soo tándi̱ʼi xi̱nura ku̱a̱ʼa̱nra inka ñuu takán nda̱kitáʼanra xíʼin na̱ testigo Jehová, ta̱ Jean káchira: “Sa̱kuaʼi̱ ña̱ na̱ ndixa ndásakáʼnu Ndióxi̱ kǒo kíʼvina xíʼin ña̱ política ta ni kǒo táʼví táʼanna saáchi ndixaní kúʼvi̱-inina xínitáʼanna”. Ta̱yóʼo ni̱ka̱ʼa̱nkara: “Chi̱kaa̱-inii̱ ña̱ kanitáʼi̱n xa̱ʼa̱ ñui̱ soo tá na̱kunda̱a̱-inii̱ ndáaña kúú ña̱ nda̱a̱ saá nda̱kaxii̱n ndasakáʼnui̱ Jehová”. Ta̱ loʼo yóʼo na̱samara ña̱ kéʼéra, nu̱úka ña̱ ku̱ʼu̱nra nu̱ú ku̱a̱chi ta kanitáʼanra xíʼin inka na̱ yiví, vitin sánáʼa̱rana xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼa ña̱ káʼa̱n Biblia. Consejo ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia va̱ʼaní chíndeétáʼanña xíʼin na̱ yiví ña̱ nasamana ña̱ kéʼéna ta ña̱yóʼo chíndeétáʼanña xíʼinyó ña̱ kandíxakayó ña̱ káʼa̱nña.

NÁ KUNDAA-INIYÓ ÑA̱ NDA̱A̱ ÑA̱ VA̱XI NU̱Ú TU̱ʼUN NDIÓXI̱

16. ¿Nda̱chun ndáyáʼviní ndasandakúyó ña̱ kándíxayó tu̱ʼun Ndióxi̱?

16 Si̱loʼo kúma̱ní tasaá ya̱ʼayó nu̱ú ku̱a̱ʼání tu̱ndóʼo ña̱ ndeéní ta nda̱a̱ kivi kixáʼayó kaka-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ kándíxayó Ndióxi̱, sava na̱ yiví kivi ka̱ʼa̱nna ña̱ su̱ví ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱ káʼa̱n Biblia, ta saátu ña̱ kǒo níndáka̱xin Jehová ta̱ esclavo ta̱ nda̱kúní-ini ta̱ ndíchiní ña̱ kuniʼira yichi̱ nu̱ú na̱ ñuura. Soo tá kǒo xíka-iniyó ña̱ ndixa kúú ña̱ káʼa̱n tu̱ʼun Ndióxi̱ saá kuchiñuyó ya̱ʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo yóʼo, ta kǒo ixayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó ña̱ kandíxayó ndiʼi ña̱ káʼa̱n Jehová xíʼinyó nda̱a̱ ná kixaa̱ ki̱vi̱ nu̱ú ndíʼi (Sal. 119:112). Kǒo kúkaʼan nu̱úyó ña̱ ka̱ʼa̱nyó xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia ta keʼéna ña̱ káʼa̱nña (Sal. 119:46). Ta saátu “kúee koo iniyó ta kusi̱í-iniyó” ni ná ixandi̱va̱ʼana xíʼinyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndásakáʼnuyó Ndióxi̱ (Col. 1:11; Sal. 119:143, 157).

17. ¿Ndáa ña̱ sándakaʼán texto ña̱ ku̱i̱ya̱ 2023 miíyó?

17 Ná taxiyó tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ Jehová xa̱ʼa̱ ña̱ chi̱ndeétáʼanra xíʼinyó ku̱ndaa̱-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱a̱. Tiempo vitin na̱ yiví kǒo xíni̱na ndáaña keʼéna, soo miíyó kúnda̱a̱-iniyó ndáaña kúú ña̱ nda̱a̱ ta kǒo xíka-iniyó chi kúnda̱a̱-iniyó ña̱ mií Ndióxi̱ kúú ta̱ níʼi yichi̱ nu̱úyó. Ta káʼa̱nra ndáa ña̱ va̱ʼa taxira ndaʼa̱yó chí nu̱únínu, ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa ndakiʼinyó tá xa̱a̱ ná kaʼndachíñu reino Ndióxi̱. Texto ña̱ ku̱i̱ya̱ 2023 chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ kandíxayó ña̱ nina ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱ va̱xi nu̱ú tu̱ʼun Ndióxi̱ (Sal. 119:160).

YAA 94 Táxiyó tixaʼvi xa̱ʼa Biblia

a Texto ña̱ ku̱i̱ya̱ 2023, ka̱naña nu̱ú Salmo 119:160, ña̱ káchi: “Nina ña̱ nda̱a̱ kúú ndiʼi tu̱ʼún”. Nda̱kaxinna ña̱ texto yóʼo ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ kandíxakayó Ndióxi̱, ta miíyó kándíxaníyó ña̱ ndixava kúú ña̱ káʼa̱n texto yóʼo, soo ku̱a̱ʼání na̱ yiví va̱ása kándíxana ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia, ta saátu va̱ása kándíxana ña̱ va̱ʼaní consejo va̱xi nu̱úña. Nu̱ú ña̱ artículo yóʼo sakúaʼayó xa̱ʼa̱ u̱ni̱ ña̱ kivi kuniñúʼuyó ña̱ chindeétáʼanyó xíʼin na̱ yiví ña̱ kandíxana ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia ta saátu ña̱ va̱ʼaní consejo va̱xi nu̱úña.

b Salmo 119:160: “Nina ña̱ nda̱a̱ kúú ndiʼi tu̱ʼún, ta ndiʼi ley ña̱ táxiún va̱ása ndíʼi-xa̱ʼa̱ña”.

c Iin manuscrito kúú ña̱ ka̱ʼyína xíʼin ndaʼa̱na tá tiempo xi̱naʼá.

d Tá kúni̱kaún kunda̱a̱-iniún ndáaña ke̱ʼéna ña̱ va̱ʼa kundaana ña̱ Biblia ki̱ʼvi nu̱ú jw.org ta nandukú ña̱ naní “La Biblia y la historia”.

e Isaías 40:8: “Ña̱ ku̱ʼu̱ kúii̱ xa̱a̱ ni̱yi̱chi̱ña, ña̱ yita ni̱yi̱chiña; soo tu̱ʼun Ndióxi̱ miíyó, kooña ndiʼi tiempo”.

f Daniel 2:41-43: “Táki̱ʼva xi̱niún xa̱ʼa̱ña iin táʼvi kúúña nda̱ʼyi̱ ta inka táʼvi kúúña ña̱ hierro, u̱vi̱ reino koo, soo ndeé loʼo kooña, chi xi̱niún ndíka̱a̱ hierro xíʼin nda̱ʼyi̱ xíʼinña. 42 Ña̱ kúú xa̱ʼaña ña̱ hierro xíʼin nda̱ʼyi̱, loʼo ndeé koo ña̱ reino ta loʼo vitátu kooña. 43 Nda̱a̱ táki̱ʼva xi̱niún, ña̱ hierro nda̱sakaña xíʼin nda̱ʼyi̱ ta ki̱ʼva saá ndakutáʼan ku̱a̱ʼání na̱ yiví. Soo va̱ása vií kutáʼanna, nda̱a̱ táki̱ʼva va̱ása kívi kutáʼan ña̱ hierro xíʼin nda̱ʼyi̱”.

g Salmo 119:66: “Sanáʼa̱ yi̱ʼi̱ ña̱ vií ndakanixi̱níi̱ ta taxi ña̱ ndíchi ndaʼíi̱, saáchi kándíxaníi̱ ndiʼi chiñu ña̱ xáʼndaún”.

h Salmo 119:138: “Ndiʼi ña̱ káʼún xíʼinndi̱ va̱ʼaníña ña̱kán kándíxaníndi̱ña”.

i Na̱sama sava ki̱vi̱na.

j ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Ni liviní ni̱xi̱yo ñuu Babilonia soo Ndióxi̱ ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ ndiʼi-xa̱ʼa̱ña.

k ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Na̱ʼná yóʼo ndána̱ʼa̱ña iin ta̱ loʼo ta̱ xi̱xa̱ʼa̱n nu̱ú ku̱a̱chi soo ña̱ sa̱kuaʼara nu̱ú Biblia chindeétáʼanña xíʼinra, ta vitin chíndeétáʼanra xíʼin inkana ña̱ vií koona.