Murowe mpantta wa sirimuhina

Murowe mpantta wa myaha sirimuhina

MWAHA ONITHOKORERIWA 1

Mukupaliki Wiira Nuulumo na Muluku ‘ti Neekeekhai’

Mukupaliki Wiira Nuulumo na Muluku ‘ti Neekeekhai’

YOOLEPA YA MWAAKHA WA 2023: “Olipa wa masu anyu t’ikekhai”. — ESAL. 119:160.

NSIPO 96 Nivaheke Efaita Eliivuru ya Muluku

ELE NINROWA AHU WIIXUTTA a

1. Xeeni anamunceene olelo-va ahinimukupali aya Biibiliya?

 ATTHU anceene olelo-va, khanimoona oomuroromela. Hata ahooleli a ipoliitika, masientista ni alipa-oomweetta nakoso, amananihaka opaka itthu sooloka, awo khanroromeliwa. Nave awo khanaaroromela ahooleli a itiini aniihimya okhala makristau. Mwaha wa yeeyo, khanimukupali Biibiliya, eliivuru yeeyo ahooleli a itiini anihimya aya wiira anneettela.

2. Moovarihana ni Esalimo 119:160, exeeni ninreerela ahu okupaliki?

2 Okhala wiira na arumeyi a Muluku, hiyo nihaana okupali wiira Yehova “Muluku a ekeekhayi” ni khula okathi oniphavela mureerelo ahu. (Esal. 31:5, PIIPILIYA Emakhuwa; Yes. 48:17) Hiyo ninnisuwela wiira pooti ororomela itthu ninsoma ahu mbiibiliyani okhala wiira ti ‘sekeekhai’. (Musome Esalimo 119:160.) Hiyo ninnikupali etthu aahimmye awe musomi mmosa a Biibiliya, oriki: “Itthu sootheene Muluku aahimmye awe sinniiraneya ni khiivo etthu ehiiraneyale. Arumeyi a Muluku, annikupali wiira itthu sootheene ohimmye awe sinimwiiraneya”.

3. Mwaha ola, ninrowa othokorerya exeeni?

3 Hiyo ninnikupali wiira Biibiliya Nuulumo na Muluku. Nto ninrowa waakhaliherya sai atthu akina nave, okupali wiira Biibiliya Nuulumo na Muluku? Mwaha ola, nnoothokorerya itthu tthaaru sinnikupaliha wiira Biibiliya Nuulumo na Muluku. Yoopacerya, ohiturukeya wa Nuulumo na Muluku, ya nenli, wiiraneya wa iprofesia sa mbiibiliyani ni ya neeraru, moota Biibiliya onituruka awe okumi wa atthu.

MOOLUMO ARI MBIIBILIYANI KHATURUKIWE

4. Exeeni eniwiiriha atthu anceene okupaliki wiira moolumo ari mbiibiliyani aaturukiwa?

4 Yehova aahaaruma alopwana 40 oororomeleya wiira alepe iliivuru sa mbiibiliyani. Masi iliivuru nrina ahu olelo-va, khahiyo seiye soopacerya. b Iliivuru nrina ahu olelo-va, ikoopiya sa ikoopiya soopacerya. Mwaha wa yeeyo, atthu anceene anniikoha akhala wiira ele anisoma aya mbiibiliyani olelo-va, ennilikana ni ele yaalempwale murooluni soopacerya. Masi moovirikana ni atthu awo, hiyo ninnikupali wiira masu ninsoma ahu mbiibiliyani olelo-va, anoolikana ni masu yaalempwale iroolu soopacerya. Mwaha wa xeeni?

Ekhurupu emosa ya alipa-oolepa epakaka ikoopiya sa Soolempwa sa eHeeberi sa Nuulumo na Muluku (Nwehe ettima 5)

5. Soolempwa sa eHeeberi saakopiyariwa sai? (Nwehe edeseenyo ya vakaapani.)

5 Wiira masu awe ahiturukiwe, Yehova aahaaruma arumeyi awe wiira akopiyariki iroolu soopacerya. Nto aahaaruma mamwene a wisarayeli wiira apakeke eyo. Nave aahaathanla alevi wiira awiixuttiheke nlamulo atthu a wisarayeli. (Otum. 17:18; 31:24-26; Neh. 8:7) Nuumala ayuda ovariwa ni ababilonia khukhalihiwa ipottha, ekhurupu emosa ya alipa-oolepa yaahipacerya opaka ikoopiya sinceene sa Soolempwa sa eHeeberi. (Ézi. 7:6) Alopwana awo, yaanivaha ephoole yinceene okathi yaakopiyari aya. Mwa ntakiheryo, awo yaanikontari khula nuulumo ni khula eleetera wiira asuwele akhala wiira khiyaavukunle wala wuncererye etthu. Masi nnaamwi yaapanke eyo, mwaha wookhala atthu oottheka, ikoopiya sikina sookhalana ifaalya saamukhaani. Nto okhala wiira ikoopiya iyo saapakiwe ni atthu anceene vaahiweryaneya ophwanyiwa ifaalya iyo. Moota xeeni?

6. Vaniweryaneya sai ophwanyiwa ifaalya sa ikoopiya sa mbiibiliyani?

6 Atthu animutokosa Biibiliya olelo-va, anniwerya ophwanya ifaalya iyo saapakiwe okathi saakopiyariwa aya iroolu. Mwa ntakiheryo: Muupuwele wiira alopwana 100, annirummwa okopiyari epaaxina emosa ya Biibiliya ni matata. Masi mmosa a yaawo onnifalyari ekoopiya awe. Nto enamuna emosa yaarowa onikhaliherya osuwela efaalya eyo, yaari olikanyiha ekoopiya awe ni ya atthu akina. Moolikanasa, nalikanyiha ekoopiya emosa ni ikoopiya sikina, nnoowerya ophwanya opuro siri ifaalya iyo ni mapuro makina alipa-ookopiyari yaatuphale aya.

7. Ninsuwela sai wiira moolumo ari mbiibiliyani khaturukiwe?

7 Ale yaakopiyari iroolu soopacerya, yaanivara muteko owo ni ephoole. Nrowe niwehe ntakiheryo nimosa ninnikupaliha eyo. Ekoopiya yoomalela ya Soolempwa sa eHeeberi, yaalempwale mwaakha wa 1008 aahiiso 1009  Nuumala Kristu Orwa. Iroolu iyo, siniitthaniwa Códice de Leningrado. Ohiya paahi ophwanyiwa ikoopiya sa Códice de Leningrado, iyaakha vakhaani sivinre soophwanyiwa-tho ikoopiya sa Biibiliya ni ipetaaso sa iroolu seiyo sivirinhe iyaakha 1.000 ohinatthi ophwanyiwa Códice de Leningrado. Atthu akina yuupuwela wiira waamukhala ovirikana wuulupale ikoopiya sa Códice de Leningrado ni ikoopiya sikina saaphwanyiwe nuumala ovira iyaakha 1.000. Nto nuuvira iyaakha iye, saahipakiwa ikoopiya sinceene. Nuuvira okathi saahilikanyihiwa ni ikoopiya sa Códice de Leningrado ni iye saaphwanyiwe niinaano. Nto saahooniwa wiira etthu yaavirikanne yaari moolumo paahi, masi yootaphulela aya yaari emosa-ru.

8. Ovirikana xeeni okhanle ikoopiya sa Soolempwa sa eKereku sa Ekristau ni ikoopiya sa iliivuru sikina saalempwale okathi omosa-ru?

8 Makristau oopacerya yaahipaka ikoopiya sa Soolempwa sa eHeeberi. Nave, awo yaahikopiyari ni ephoole iliivuru 27 sa Soolempwa sa eKereku, seiyo yaarumeela aya okathi wa mithukumano ni okathi yaarowa aya olaleerya. Nuumala oolikanyiha Soolempwa sa eKereku ni iliivuru sikina saalempwale okathi omosa-ru, namatokosa mmosa aahimmye so: “Olelo-va sinniphwanyaneya ikoopiya sinceene sa Soolempwa sa eKereku, . . . soomalela ovikana ikoopiya sikina”. Eliivuru emosa c ehimmye so: “Nikupaliki wiira itthu ninsoma ahu mbiibiliyani olelo-va, [Soolempwa sa eKereku] sinnivarihana ni iye saalempwale murooluni soopacerya”.

9. Moovarihana ni Yesaya 40:8, exeeni ennikupaliha wiira Biibiliya Nuulumo na Muluku?

9 Mwa iyaakha sinceene sivinre, anamalepa a Biibiliya yaahiimananiha opaka ikoopiya sa Biibiliya yoowo nrina ahu olelo-va. d Moohaanyiherya, ti Yehova iirinhe Nuulumo nawe ohiturukiwa mpakha ophiya mahiku ahu ala. (Mmusome Yesaya 40:8.) Ekeekhai wiira atthu akina pooti ohimyaka wiira nnaamwi Biibiliya ohiturukiwe, eyo khentaphulela wiira onikhuma wa Muluku. Vano nrowe niwehe itthu sinooniherya wiira tthiri Biibiliya onikhuma wa Muluku.

IPROFESIA SA MBIIBILIYANI TI SEEKEEKHAI

Left: C. Sappa/DeAgostini/Getty Images; right: Image © Homo Cosmicos/Shutterstock

Iprofesia sikina sa mbiibiliyani saahiiraneya khalai ni sikina sinniiraneya olelo-va (Nwehe ittima 10-11) f

10. Nvahe ntakiheryo na eprofesia yiiraneyale enooniherya wiira moolumo ari 2 Pedru 1:21 teekeekhai. (Nwehe elatarato.)

10 Mbiibiliyani sookhala iprofesia sinceene siiraneyale. Masi sikina siiraneyale sivirale ene iyaakha sinceene nuumala ohimmwa wiira sinimwiiraneya. Tthiri soowiiraneya sinnooniherya eyo. Nto hiyo khanintikhina wiiraneya wa iprofesia iyo okhala wiira Yehova tohimyale. (Mmusome 2 Pedru 1:21.) Mwa ntakiheryo, muupuwele eprofesia enilavula sa opwetexiwa wa epooma ya oBabilonia. Eriyari ya iyaakha 778 ni 732, Ohinatthi Kristu Orwa, profeta Yesaya aahirummwa olepa wiiraneya wa opwetexiwa wa epooma ya oBabilonia. Nave Yesaya aahimuhimya mulopwana iitthaniwa Kiro yoowo aarowa otuphela epooma ele ni moota aarowa awe otuphela. (Yes. 44:27–45:2) Nave-tho Yesaya aahihimya moota Babilonia aarowa awe opwetexiwa ni aahihimya wiira nuumala opwettexiwa khiyaarowa otthikela-tho okhaliwa. (Yes. 13:19, 20) Tthiri ti yeeyo yiiraneyale. Nto mwaakha wa 539 Kristu Ohinatthi Orwa, aMedia ni aPersia yaahikuxa epooma ele ya oBabilonia. Nto opuro yaari aya epooma ele, mpakha olelo-va khonikhaliwa. Nwehe eviidiyu eni: Biibiliya Aahihimya Vahinatthi Opwetexiwa wa Babilonia, eri eliivuru Okumi Woohimala! yoosoma 3 eponto 5.

11. Mutthokiherye moota eniiraneya aya olelo-va eprofesia eri Daniyeli 2:41-43.

11 Iprofesia siri mbiibiliyani khasiiraneyale paahi khalai, masi sinniiraneya-tho olelo-va. Mwa ntakiheryo, muupuwele wiiraneya wa eprofesia ya Daniyeli enilavula sa olamulelo wa olumwenku wootheene wa Anglo-Americana. (Mmusome Daniyeli 2:41-43.) Eprofesia ele yaahihimya wiira olamulelo owo, waarowa okhala “wokina wa yuma” ni “wokina w’oloko”. Nto olelo-va ninniwerya oweha wiira eyo ekeekhai. Tthiri Grã-Bretanha ni Estados Unidos toowerya ntoko eyuuma, okhala wiira aaxintta Ekhotto Yoopacerya ni ya Nenli ya Olumwenku wootheene ni nlelo aakhalana owerya wooxintta ikhotto sikina. Masi owerya arina aya wookhalana mukano. Okhala wiira atthu anninyakulihana aahiiso opaka ikreve, aphavelaka othokoreriwa saana ni kuvernu. Musomi mmosa a epoliitika ohimmye so: “Olelo-va, khekhanle elapo eri yootepa okawanyeya myaha sa epoliitika ovikana wEstados Unidos”. Nave Grã-Bretanha, makhalelo anoolikana ni wEstados Unidos. Okhala wiira atthu oGrã-Bretanha khaneemererya wiiwanana okhanle ni União Europeia. Nto mwaha wa okawanyeya iwo, olamulelo wa olumwenku wootheene wa Anglo-Americana khorina ikuru wa opaka soothanla okhala wiira ori ntoko oloko.

12. Iprofesia sa mbiibiliyani sinnikupaliha exeeni?

12 Iprofesia sinceene sa mbiibiliyani siiraneyale, sinnilipiha nroromelo nahu wiira itthu sootheene Muluku oleihenrye awe sinimwiiraneya. Hiyo ninnikupali nivekelo nasalimo aapanke awe ohimyaka so: “Kokhulumuwa kiwehereryaka wopola wanyu: miyo kororomela molumo anyu”. (Esal. 119:81) Omurumeelaka Biibiliya, Yehova mooreera murima onninivaha “oholo wororomeleya”. (Yer. 29:11) Itthu ninlipelela ahu wiiraneya muhoolo, khasinlipa ni owerya wa apinaatamu masi ni sooleiherya sa Yehova. Nto ti maana aya ninreerela ahu ohihiya osoma Nuulumo na Muluku ni otepa omuroromela Biibiliya.

BIIBILIYA ONNAAKHALIHERYA ATTHU ANCEENE

13. Moovarihana ni Esalimo 119:66, 138, etthu xeeni-tho ekina enniiriha omukupaliki Biibiliya?

13 Etthu ekina enniiriha omukupaliki Biibiliya okhala wiira miruku sawe, sinnaakhaliherya atthu anceene. (Musome Esalimo 119:66, 138.) Mwa ntakiheryo, anamathelana yaarina mixankiho mukasamentoni mwaya nto anaphavela omwalana, vano annihakalala okhala wiira anniiwelela muruku sa mbiibiliyani. Nto anaaya annihakalala mwaha woowi anniphentiwa ni anamuyari aya. — aEef. 5:22-29.

14. Nvahe ntakiheryo nnooniherya wiira weettela miruku sa mbiibiliyani onnituruka okumi wa atthu.

14 Mwaha wa wiiwelela malakiheryo a mbiibiliyani, hata atthu yaale yaari anakirime aaturuka mukhalelo aya. Eyo ti etthu yaamwiiranenle mulopwana mmosa aatthukweliwe mukhatteya oniitthaniwa Mario. e Ekhurupu emosa ya anakirime yaalamuliwe wiiviwa, Mario taari ootepa woopiha. Nihiku nimosa, Mario ori ene mukhatteya owo aahiwiriyana okathi Anamoona a Yehova, yaamusomiha aya Biibiliya pereso mukina. Nto moota anna ele yaareerela aya murima apereso akina yaasomiha aya Biibiliya, waahinvara murima Mario onaphavela nave osomihiwa Biibiliya. Mario aanivarihela muteko itthu iixutta awe ni aahituruka mukhalelo awe. Nuuvira okathi aahikhala namalaleerya, nuumala-vo aahipatisiwa. Yena aaniluttuweliwa olaleya ihapari sooreera sa Omwene ni aahaakhaliherya apereso akina 4 wiixutta ekeekhai. Nto naaphiyale nihiku aarowa awe wiiviwa oturunke ene makhalelo awe. Advokaatu awe mmosa aahimmye so: “Olelo-va, Mario khahiyo mutthu yoole kaamusuwenle aka okhala mutthu ootakhala iyaakha 20 sivinre. Itthu Mario iixuntte awe ni Anamoona a Yehova, saahituruka okumi awe”. Masi Mario aahiiviwa. Nto yoowiiraneya awe enniniixuttiha wiira nihaana omuroromelaka Biibiliya okhala wiira ookhalana owerya wa oturuka ikumi sa atthu. — Yes. 11:6-9.

Miruku sa mbiibiliyani sinnaakhaliherya atthu anceene oturuka okumi aya (Nwehe ettima 15) g

15. Weettela miruku sa mbiibiliyani onookhaliherya sai arumeyi a Yehova? (Nwehe efootu.)

15 Arumeyi a Yehova, toowiiraana, okhala wiira anneettela miruku sa mbiibiliyani. (Yoh. 13:35; 1 aKor. 1:10) Murettele nrina ahu ni wiiraana wahu, onnooneya nalikanyiha ni ohiiwanana wa ipoliitika, wa iraasa ni wa makhalelo a atthu a mulaponi. Wiiraana arumeyi a Yehova arina aya, waahinvara murima vanceene mmiravo mmosa oniitthaniwa Jean, yoowo ohuuwale wÁfrica. Nto okathi elapo awe yaawaniwa aya ekhotto, owo aahiivahererya orowa owana ekhotto. Nuumala-vo, owo aahitthyawela elapo yoowaattamela, weiwo aasuwenle awe Anamoona a Yehova. Jean onihimya so: “Kaahiixutta wiira ale aneettela etiini yeekeekhai khaniirela mpantta epoliitika ni toowiiraana. Moovirikana ni atthu akina, awo anniphentana mukina ni mukhwaawe”. Owo onincererya oriki: “Kaahiviriha okathi munceene kaakihaka elapo aka. Masi nuumala wiixutta ekeekhai, kihiivahererya wa Yehova wiira kimurumeeleke”. Nto Jean aahipaka marukunuxo mookumini mwawe. Ohiya owanaka ekhotto, owo onnaaleela atthu masu a mbiibiliyani yaawo anaakhaliherya okhala oowiiraana. Tthiri nihaana omuroromelaka Biibiliya wiira Nuulumo na Muluku, okhala wiira owo onnaakhaliherya atthu a mapuro oovirikana.

MUHIHIYE OROROMELA NUULUMO NA MULUKU

16. Xeeni ninreerela ahu olipiha omuroromela wahu Biibiliya?

16 Olumwenku ola, onootepa otakhala. Mwaha wa yeeyo, ororomela wahu Nuulumo na Muluku onootepaka weehereriwa. Nto atthu akina pooti oniirihaka ohimukupali Biibiliya. Mwa ntakiheryo, awo pooti oniirihaka wuupuwela wiira Biibiliya khoniroromeleya, aahiiso Yehova khonimurumeela murumeyi oororomeleya wiira onivaheke malakiheryo. Masi akhala wiira ninnikupali wiira Nuulumo na Muluku ti neekeekhai, sowoothiwa iyo khasinrowa ohonona waamini wahu. Nave nnimwiimananihaka ‘wiiwelela ikano sa [Yehova] mahiku ootheene mpakha wookiseryani’. (Esal. 119:112, PIIPILIYA Emakhuwa.) Nto ‘khaninrowa wuliwaka muru’ waaleela atthu akina ni waatumererya weettelaka miruku sa mbiibiliyani. (Esal. 119:46) Nave nnoowerya ovilela mixankiho ntoko olupatthiwa, ‘moopixa murima ni mootteeliwa murima’. — aKol. 1:11; Esal. 119:143, 157.

17. Yoolepa ya mwaakha wa 2023, enrowa onikhaliherya sai?

17 Tthiri ninnixukhurela vanceene mwaha wa Yehova oniixuttiha ekeekhai. Maana ekeekhai enninikhaliherya okhala oomaaleleya ni okhalana nroromelo. Nave enniniixuttiha moota wookhala olumwenku ola onaamutepa okawanyeya ni wootakhala. Ohiya-vo, ekeekhai eri mbiibiliyani, enninivaha nlipelelo na olumwenku wooloka okathi Omwene wa Muluku onrowa aya olamulelaka valaponi. Nto yoolepa ya mwaakha wa 2023, enoonikhaliherya ohihiya ororomela wiira moolumo ootheene ari mbiibiliyani teekeekhai. — Esal. 119:160.

NSIPO 94 Ninnixukhurela Nuulumo na Muluku

a Yoolepa ya mwaakha ethanliwe para 2023 ti: “Olipa wa masu anyu t’ikekhai”. (Esal. 119:160) Moohaanyiherya, nyuwo munnikupali eyo. Atthu anceene khanikupali wiira Biibiliya teekeekhai ni wiira ookhalana miruku sooloka. Mwaha ola, nnoothokorerya itthu tthaaru nikhanle ahu oorumeela wiira naakhaliherye atthu oowiiyeviha okupali wiira Biibiliya teekeekhai ni miruku sawe ti sooloka.

b Nuulumo noowi “iroolu”, sinnihimmwa ipaphelo sa khalai saalempwa ni matata.

c Anatomy of the New Testament.

d Mwaaphavelaka oweha itthu sikina sa moota Biibiliya ophiyale awe olelo-va, murowe esaite ahu jw.org, opuro oni ophavelasa, mulepe so: “Niireke Muhupi wa Biibiliya Khoturukiwe?

e Masina makina aaturukiwa.

f OTTHOKIHERIWA WA IFOOTU: Muluku aahihimya khalai wiira epooma ya oBabilonia yampwetexiwa.

g OTTHOKIHERIWA WA IFOOTU: Ntakiheryo: Mmiravo mmosa, ohiya owana ekhotto onniixutta mbiibiliyani moota wookhalana murettele ni atthu akina ni onnaakhaliherya atthu awo opaka etthu emosa-ru.