1-2. Eme ma re gbe ru ghele nọ ma tẹ make họ-ame no? Kẹ oriruo.

 BRẸSE whọ be hai hwere uwou ra? Ẹsejọhọ taure whọ tẹ te kwa ruọ ẹe, whọ romatotọ hwere iei, jẹ wozẹ iẹe. Rekọ who te no ere kpairoro vrẹ uwou na, who gbe bi ru ei fo ho, eme ọ rẹ via? Uwou na o re gbe raha no. Whọ tẹ gwọlọ nọ uwou ra ọ jọ fuafo, who re hwere iei ẹsikpobi.

² Ere ọvona o gwọlọ nọ ma rẹ daoma ẹsikpobi re uruemu mai gbe iroro mai e were Ọghẹnẹ. Ma riẹ nọ taure ma tẹ te họ-ame, ma ginẹ daoma re ma “ru omamai fo no eware kpobi nọ i re zue oma gbe ẹzi, re ma jọ ọrẹri ziezi nọ ma be dhozọ Ọghẹnẹ na.” (2 Kọr. 7:1) Kinọ ma họ-ame no na, ma rẹ rọ abọ mu oma? Ijo. Pọl ukọ na o kere nọ: “Wha gbẹ hai ru ẹzi nọ ọ be kpọ iroro rai kpokpọ.” (Ẹf. 4:23) Fikieme u ro fo re ma hai ru ere? Keme epanọ o rẹ raha oke he re oria nọ ma ru fo no o te ti gbe na, ere ọvona ekpehre iroro gbe iruemu etọtọ akpọ na i re kri omai ewholo ho. Oyejabọ u ro fo re ma hai muẹrohọ omamai ẹsikpobi sọ iroro mai, eware nọ e be hai si omai urru, gbe uruemu mai i gine kiehọ Jihova oma.

3. Eme u dhesẹ re ma nwene iroro mai? (Ahwo Rom 12:2)

³ Eme ma re ru re iroro mai e sae were Ọghẹnẹ? (Se Ahwo Rom 12:2.) Ẹme Griki nọ a fa inọ “iroro rai nọ wha re nwene” na, a rẹ sae jẹ fae inọ “ruẹrẹ iroro ra re e jọ ekpokpọ.” Ẹme nọ Ebaibol ọ be ta na họ, orọnikọ ma rẹ daoma wo emamọ uruemu ọvo ho, rekọ obeva enwene na o re no ze. Ma rẹ kaki muẹrohọ obeva mai ziezi jẹ ruẹrẹ  iẹe họ tao, re iroro gbe uruemu mai e sae were Jihova. Nọ oware nọ ma re ru ẹsikpobi, orọnikọ oware ẹsiẹvo ho.

4. Eme ma re ru re ma gbe wo iroro akpọ na ha?

⁴ Fikinọ ma gba ha, o lọhọ tere he re ma ru oware nọ o rẹ were Jihova. Rekọ nọ ma tẹ gba no, o te gbẹ bẹ omai hi re ma ru oware nọ o rẹ were Jihova. Ẹme nọ Pọl o kere evaọ obe Ahwo Rom 12:2 na o dhesẹ nọ, ma te nwene iroro mai re e sae were Ọghẹnẹ, ẹsiẹe ma te sae rọ riẹ oware nọ Ọghẹnẹ ọ gwọlọ. Ma re rri otọ mu gaga re iruemu akpọ na gbe eware nọ a bi le i gbe si omai urru hu. Ma re muẹrohọ omamai sọ eware nọ ma bi roro gbe enọ ma bi ru e be were Ọghẹnẹ.

5. Enọ vẹ ma rẹ sae nọ omamai kpahe oghẹrẹ nọ ma rri epanọ ẹdẹ Jihova ọ kẹle te no? (Rri uwoho na.)

⁵ Joma ta kpahe oware jọ nọ u re dhesẹ nọ ma gine wo oghẹrẹ iroro nọ e rẹ were Ọghẹnẹ. Ebaibol ọ ta nọ ma “hẹrẹ ọzino ẹdẹ Jihova,” je “woi họ iroro ẹsikpobi.” (2 Pita 3:12) Nọ omara nọ: ‘Kọ oghẹrẹ nọ me bi yeri uzuazọ mẹ u dhesẹ nọ me vuhumu nọ Ọghẹnẹ ọ te raha akpọ nana kẹle? Kọ iroro nọ mẹ be jẹ kpahe isukulu nọ mẹ rẹ nya gbe iruo nọ me re ru i dhesẹ nọ egagọ Jihova e mae rrọ omẹ oja? Kọ me fievahọ Jihova inọ ọ te rẹrote omẹ avọ uviuwou mẹ manikọ awa epanọ eva e rẹ rọ vọ o kpe omẹ re no?’ Eva e rẹ were Jihova gaga nọ ọ tẹ ruẹ nọ ma nyasiọ eware jọ nọ e were omai ba re ma ru oreva riẹ.—Mat. 6:25-27, 33; Fil. 4:12, 13.

6. Eme u fo nọ ma rẹ gbẹ hai ru?

⁶ U fo nọ ma re muẹrohọ oghẹrẹ nọ ma bi yeri uzuazọ mai jẹ daoma nwene re ma ru lele eware nọ a bi wuhrẹ omai. Pọl ọ ta kẹ inievo obọ Kọrint nọ: “Wha hae dawo sọ wha gbẹ rrọ ẹrọwọ na; wha hai dhesẹ  oghẹrẹ ohwo nọ wha rrọ via.” (2 Kọr. 13:5) A tẹ ta nọ ohwo ọ “rrọ ẹrọwọ na,” orọnikọ thakpinọ ọ be hai kpohọ ewuhrẹ je kpohọ usi uwoma họ ẹme na ha. U wuzou re o roro kpahe oware nọ o be lẹliẹe ru eware nọ o bi ru na. Eware nọ o bi roro, gbe eware nọ i bi si ei urru i ve je dhesẹ nọ, ginọ odibo Ọghẹnẹ ọ rrọ. Re iroro mai e sai gine nwene, ma rẹ hai se ẹme Ọghẹnẹ jẹ daoma rri eware oghẹrẹ nọ Ọghẹnẹ o re rri eware, ma vẹ jẹ dawo oma mai kpobi ru oware nọ Ọghẹnẹ ọ gwọlọ.—1 Kọr. 2:14-16.

7. Wọhọ epanọ o rrọ obe Ahwo Ẹfisọs 4:31, 32, eme ọfa u fo nọ ma re ru, kọ fikieme o gbẹ rọ lọhọ tere he?

⁷ Se Ahwo Ẹfisọs 4:31, 32. U te no iroro mai nọ ma rẹ daoma nwene no, u fo nọ ma rẹ “whẹ uruemu okpokpọ na họ oma” re. (Ẹf. 4:24) Uzẹme riẹ họ, onana o lọhọ họ. Keme o gwọlọ nọ ma te daoma gaga re ma siọ iruemu wọhọ ẹgo nọ a re fihọ eva, evedha, gbe ofu ba. Fikieme iruemu nana e rẹ rọ bẹ ẹseba? Keme o sae jọ nọ e reria omai obọ no. Wọhọ oriruo, Ebaibol ọ ta nọ ahwo jọ “eva i re kri [rai] ẹdha ha” yọ a “re kri ofu emu hu.” (Itẹ 29:22) Ohwo nọ o wo uruemu nana vẹre ọ tẹ make họ-ame no, ọ rẹ gbẹ daoma re o sai noi obọ riẹriẹriẹ. Ma te ruẹ e riẹ evaọ iku oniọvo jọ nọ ma bi ti gbe na.

8-9. Eme iku Stephen i wuhrẹ omai kpahe oware nọ ma re ru re ma gbe zihe kpohọ epanọ ma jọ vẹre he?

⁸ Oniọvo-ọmọzae jọ nọ a re se Stephen ọ jẹ hai mu ofu gaga. Ọ ta nọ: “Nọ mẹ make họ-ame no, o lọhọ kẹ omẹ hẹ re mẹ se ofu ba emu. Wọhọ oriruo, ẹdẹ jọ nọ ma jọ usi uwoma, ohwo jọ o te tho iredio nọ ọ jọ omoto mẹ. Me te je le ohwo na. Nọ mẹ kẹle iẹe no, o te gbolo iredio na fihọ otọ. Nọ me zihe ze, me te gbiku oware nọ o via na kẹ inievo nọ ma gbẹ jọ usi uwoma. Ọkpako ukoko jọ ọ tẹ nọ omẹ nọ, ‘Brọda Stephen, whọ hai le ohwo na mu, eme whọ hai ti ru ei?’ Onọ nọ oniọvo na ọ nọ omẹ na o lẹliẹ omẹ ruẹ nọ mẹ rẹ gbẹ daoma re mẹ kpọ ofu mẹ.” b

⁹ Iku Stephen na i dhesẹ nọ ma sai roro nọ ma siobọno ekpehre uruemu jọ no, rekọ ma je ti rri hi na, ma je mu ei họ eru no. Oware utiọye o tẹ be via kẹ owhẹ, jọ o kẹ owhẹ uye ga hrọ họ. Oyena u dhesẹ hẹ inọ whẹ yọ emamọ ohwo ho. Who du roro gbe he inọ whọ te sae jọ Oleleikristi hi. Ọkpọ oware otiọye na o via kẹ Pọl ukọ na re. Ọ ta nọ: “Nọ mẹ tẹ gwọlọ ru oware nọ u kiehọ, oware uyoma o vẹ romavia.” (Rom 7:21-23) Mai ahwo-akpọ ma gba ha. Ikpehre iruemu nọ ma roro nọ ma seba no, e sai zihe ze wọhọ epanọ uwou nọ ma hwere no o rẹ wariẹ gbe na. O gwọlọ nọ ma rẹ gbẹ daoma re ma siobọno iruemu nana. Eme o ti fiobọhọ kẹ omai?

10. Eme ọ sai fiobọhọ kẹ omai siọ ekpehre uruemu ba? (1 Jọn 5:14, 15)

¹⁰ Lẹ se Jihova re o fiobọhọ kẹ owhẹ siọ ekpehre uruemu nọ who wo na ba. Jọ u mu owhẹ ẹro nọ o ti yo olẹ ra. (Se 1 Jọn 5:14, 15.) Dede nọ Jihova ọ te rọ idhere igbunu ru re whọ siọ uruemu na ba ha, o ti fiobọhọ kẹ owhẹ re whọ se iẹe ba. (1 Pita 5:10) Oware ofa nọ o sai fiobọhọ kẹ owhẹ họ whọ rẹ gba oma ra. Whọ vẹ jẹ kẹnoma kẹ eware nọ e sae lẹliẹ owhẹ zihe kpohọ oware uyoma nọ whọ be daoma seba na. Wọhọ oriruo, who rri ifimu hayo se ebe nọ a be jọ dhesẹ iruemu itieye  na wọhọ emamọ oware he. Yọ iroro eware itieye na e tẹ be ruọ owhẹ udu, si ai no udu ra no vẹrẹ vẹrẹ.—Fil. 4:8; Kọl. 3:2.

11. Eware vẹ ma sai ru nọ i re fiobọhọ kẹ omai whẹ uruemu okpokpọ na họ oma?

¹¹ Whọ tẹ siọ uruemu anwae na ba no, whọ rẹ jẹ daoma re who wo uruemu okpokpọ na. Ẹvẹ whọ sai ro woi? Hae daoma rọ aro kele Jihova nọ who bi wuhrẹ kpahe uruemu riẹ na. (Ẹf. 5:1, 2) Wọhọ oriruo, whọ tẹ jọ Ebaibol se kpahe oghẹrẹ nọ Jihova ọ rẹ rọvrẹ, nọ omara nọ, ‘Kọ mẹ be hae rọ iruthọ amọfa vrẹ rai?’ Nọ who te se kpahe oghẹrẹ nọ Jihova ọ rọ re ohwo jọ ohrọ oke nọ ẹbẹbẹ o tei oma, nọ omara nọ, ‘Kọ mẹ be hae re ohrọ inievo na re? Nọ ẹbẹbẹ jọ o te te ai oma, mẹ be hai ru oware jọ ro fiobọhọ kẹ ai?’ Gbẹ hae daoma re whọ whẹ uruemu okpokpọ na họ oma, whọ vẹ jẹ hae kareghẹhọ nọ o nwane rrọ oware ẹdẹvo ho.

12. Ẹvẹ eware nọ Stephen ọ jọ Ebaibol wuhrẹ i ro fiobọhọ kẹe?

¹² Stephen nọ ma ta ẹme kpahe ẹsiẹ na ọ ruẹ nọ, nọ ọ be daoma re ọ siọ ekpehre uruemu ba na, ẹmẹrera na o te mu uruemu okpokpọ na họ ewo. Ọ ta nọ: “Anwẹnọ mẹ rọ họ-ame na, oghẹrẹ eware sa-sa e via no nọ e hae lẹliẹ ofu mu omẹ. Rekọ oware utioye na o tẹ be via, mẹ rẹ daoma nyasiọ ahwo nọ a be gwọlọ ru eva dha omẹ na ba, hayo ru oware ofa nọ o rẹ lẹliẹ ofu mẹ kpotọ. Aye mẹ gbe amọfa buobu a jiri omẹ gaga no inọ mẹ be daoma kẹhẹ. Nọ me te rri omamẹ dede, epanọ mẹ daoma te no o re gbe omẹ unu. Mẹ riẹ nọ ẹgba obọmẹ mẹ be sai ro nwene na ha. Mẹ riẹ nọ eware nọ me bi wuhrẹ evaọ Ebaibol na i bi fiobọhọ kẹ omẹ na.

13. Eme o ti fiobọhọ kẹ omai si ekpehre iroro no udu re ma roro kpahe eware nọ i kiehọ? (Ahwo Galesha 5:16)

¹³ Se Ahwo Galesha 5:16. Jihova ọ be kẹ omai ẹzi ọfuafo riẹ re ma sae siọ ekpehre uruemu ba je ru oware nọ o rẹ were iẹe. Oware jọ nọ o rẹ lẹliẹ ẹzi Ọghẹnẹ jọ omai oma họ, Ebaibol nọ ma rẹ romatotọ se. Oware ofa họ, ewuhrẹ nọ ma rẹ nya. Nọ ma te kpohọ ewuhrẹ, ma rẹ jọ kugbe inievo mai. Ae omarai a be daoma ru oware nọ u kiehọ wọhọ epanọ ma bi ru na. Onana o rẹ lẹliẹ omai gbẹ daoma ru oware nọ u kiehọ. (Hib. 10:24, 25; 13:7) Yọ ma tẹ be lẹ se Jihova re o fiobọhọ kẹ omai siọ ekpehre uruemu jọ ba, ọ rẹ kẹ omai ẹzi ọfuafo riẹ. Ẹzi riẹ o re fiobọhọ kẹ omai gba omamai re ma hai ru oware nọ u fo. Orọnikọ ma te bi ru eware nọ ma fodẹ no na, u dhesẹ nọ ekpehre iroro e rẹ gbẹ nwane ruọ omai udu hu hu. Rekọ nọ iroro itieye na e tẹ ruọ omai udu, ma te sae gba omamai re ma siọ ekpehre oware ba eru. Ahwo Galesha 5:16 o ta nọ ahwo nọ a be nya lele ekpakpọ ẹzi na, a “ti ru eware isiuru uwo vievie he.”

14. Fikieme o rọ roja re ma hae ruabọhọ ru eware nọ e rẹ lẹliẹ omai roro kpahe eware nọ i fo?

¹⁴ Orọnikọ ma te se Ebaibol je kpohọ ewuhrẹ te oria jọ no, ma vẹ seba ha. Rekọ ma rẹ ruabọhọ iẹe, ma vẹ jẹ daoma hai roro kpahe eware nọ i fo. Fikieme? Keme ma wo ọwegrẹ jọ nọ oma o rẹ rrọ họ. Ọwegrẹ yena họ, udu mai nọ o rẹ gwọlọ tunye omai nyai ru oware uyoma. Ma tẹ make họ-ame no, ekpehre iroro e rẹ gbẹ ruọ omai udu. Ẹsejọhọ iroro epanọ ma re ro fi edhọ, da idi egaga vrẹ oma, hayo rri iwoho gbe ifimu ọfariẹ-ogbe. (Ẹf. 5:3, 4)  Oniọvo-ọmọzae jọ nọ ọ rrọ uzoge ọ ta nọ: “Ekpehre iroro jọ nọ e be hae ruọ omẹ udu nọ o be kẹ omẹ uye gaga họ, iroro epanọ me re ro lele ọmọzae ibe mẹ wezẹ. Me je roro nọ u te te oria jọ no, iroro nana e te gbẹ ziọ omẹ udu hu, rekọ e gbẹ be ziọ omẹ udu rite inẹnẹ na.” Kọ eme o sai fiobọhọ kẹ owhẹ nọ ekpehre iroro jọ e tẹ be hae ziọ owhẹ udu ẹsikpobi?

15. Ma tẹ be kareghẹhọ nọ ekpehre iroro e rẹ sae ruọ ohwo kpobi udu, ẹvẹ u re ro fiobọhọ kẹ omai? (Rri uwoho na.)

¹⁵ Nọ whọ tẹ be daoma siobọno ekpehre oware jọ, rekọ iroro riẹ e gbẹ be ruọ owhẹ udu, who roro nọ whẹ ọvo oware utioye na o be via kẹ hẹ. Ebaibol ọ ta nọ: “Odawọ ọvuọvo u ri te owhai hi ajokpaọ onọ u bi te ahwo.” (1 Kọr. 10:13a) A jọ Ebaibol ọfa fa ẹme nana inọ: “Odawọ ọvo u ri te owhai hi ajokpaọ onọ u bi te ahwo-akpọ kpobi.” Ileleikristi nọ e jọ obọ Kọrint a kere ẹme yena se. Ejọ rai e jọ ibruẹnwae, ezae nọ i re lele ezae wezẹ, yọ efa e jẹ da idi vrẹ oma. (1 Kọr. 6:9-11) Kọ who roro nọ, nọ a nwane họ-ame no, iroro eware itieye na e gbẹ jẹ ruọ ae udu hu? O sae jọ ere he. Dede nọ ae omarai yọ Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo, ahwo-akpọ nọ a gba ha a jọ. Fikiere ma riẹ nọ ekpehre iroro e te gbẹ hae ruọ ae udu dede nọ a jẹ daoma si ai no udu. Ma te roro te onana, o rẹ lẹliẹ eva were omai. Fikieme? Keme u dhesẹ nọ ekpehre iroro nọ e be hae ruọ owhẹ udu nọ whọ be daoma si no udu na, e jẹ ruọ ahwo jọ udu oke jọ, yọ a daoma si ai no udu. Onana u dhesẹ nọ whọ sae “jọ gaga evaọ ẹrọwọ na, keme [whọ] riẹ nọ inievo [ra] kpobi evaọ akpọ na soso a be ruẹ oghẹrẹ iye evona.”—1 Pita 5:9.

16. Eme u fo nọ ma re roro ho, kọ fikieme?

¹⁶ Who du roro nọ ekpehre iroro nọ e be hae ziọ owhẹ udu na, whẹ ọvo oware  utioye o be via kẹ hẹ. Who te bi roro ere, o sae lẹliẹ owhẹ fi oma hotọ, whọ gbẹ te daoma si oghẹrẹ iroro itieye na no udu hu. Ebaibol ọ ta nọ: “Ọghẹnẹ o re ru ẹme riẹ gba, yọ ọ rẹ kuvẹ hẹ re odawọ nọ wha rẹ sai thihakọ riẹ hẹ u te owhai, rekọ nọ odawọ u te te owhai ọ te gbẹ edhere kẹ owhai re wha sai thihakọ riẹ.” (1 Kọr. 10:13b) Fikiere nọ udu ra o tẹ be hae gwọlọ tunye owhẹ nyai ru oware uyoma kẹse kẹse, riẹ nọ whọ sai kru oma ra ghele. Jihova ọ sai fiobọhọ kẹ omai re ma siọ oware uyoma ba eru.

17. Dede nọ iroro iyoma e rẹ siọ omai udu ba ẹro ho, eme u fo nọ ma re ru hu?

¹⁷ Mai yọ ahwo-akpọ nọ a gba ha. Fikiere u wo oghẹrẹ ọvo nọ iroro iyoma e gbẹ rọ ruọ omai udu hu hu. Hae kareghẹhọ oware yena ẹsikpobi. Nọ iroro iyoma e tẹ ruọ owhẹ udu, daoma si ai no udu vẹrẹ vẹrẹ. Ru wọhọ Josẹf nọ ọ dhẹ siọ aye Pọtifa ba ababọ oke oraha. (Emu. 39:12) Who ru oware nọ u kiehọ họ nọ iroro riẹ e be ziọ owhẹ udu na ha.

18-19. Enọ vẹ u fo nọ ma rẹ nọ omamai nọ ma be daoma nwene na?

¹⁸ Re ohwo o nwene uruemu riẹ jẹ hai roro kpahe eware nọ e rẹ were Jihova, o rrọ oware ẹdẹvo ho. Fikiere hae nọ omara ẹsikpobi nọ: ‘Kọ oghẹrẹ nọ me bi yeri uzuazọ mẹ, u dhesẹ nọ mẹ riẹ nọ Ọghẹnẹ ọ te raha akpọ na kẹle? Kọ mẹ be daoma whẹ uruemu okpokpọ na họ oma? Kọ mẹ be kuvẹ re Jihova ọ rọ ẹzi riẹ kpọ omẹ re mẹ siọ ekpehre oware nọ iroro riẹ e be hae ruọ omẹ udu ba eru?’

¹⁹ Nọ whọ be rọ enọ nana kiẹ omara riwi na, muẹrohọ eria nọ whọ be jọ daoma. Who roro nọ whọ te nwani ru eware kpobi gbagba ha. Who te muẹrohọ oware jọ nọ whọ be riẹ ru tere he, jọ o kẹ owhẹ uye ga hrọ họ. Ukpoye, lele ohrẹ nọ o rrọ obe Ahwo Filipai 3:16, nọ o ta nọ: “Oghẹrẹ kpobi nọ ma wo ẹnyaharo te no kẹhẹ, joma gbẹ hae nyaharo kpatiẹ evaọ edhere ọvona.” Who te ru ere, Jihova o ti gine fiobọhọ kẹ owhẹ re who wo uruemu gbe oghẹrẹ iroro nọ e rẹ were iẹe.