Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

OMWATSI W’ERIGHA 2

Muhinduke omw’Ibya n’Obulengekania Buhya-buhya

Muhinduke omw’Ibya n’Obulengekania Buhya-buhya

‘Muleke Nyamuhanga abahindule n’eribaha obulengekania buhya-buhya. Muthya mwasyathoka eriminya erisonda lya Nyamuhanga. Erisonda eri ni libuya, kandi likatsemesaya, kandi lihikene.’​—ABAR. 12:2.

OLHWIMBO 88 Nyikangiriraye Esyonzira Syawu

EBIKENDI KANIBWAKO a

1-2. Ni kyahi ekya thutholere ithwalholha embere erikolha enyuma w’eribatizibwa? Soborera.

 WUKAYONZA enyumba yawu mirundi mingahi? Obundi wuthe wasuba muyo, muwayonzayo ndeke. Kandi ibbwa wamathendi tsomanayo enyuma waho? Ngoku wunasi, etsutsu n’oburofu ibik’ilhuaho ibyusulhamo. Enyumba yawu eribya iyinahenirye, wukayithagha eribya iwunemuyonzayo.

2 Kuthya thukayithagha erihiraho akaghalha bikahika okw’ihengulha malengekania n’emibere yethu. Ni kwenene, thuthe thwabatizibwa muthwahiraho akaghalha kanene erikolha esyombinduka esikayithaghisibawa omwa ngebe yethu nuku “thuyitheghaye oko bithisirire byosi eby’omubiri n’eby’ekirimu.” (2 Kor. 7:1) Nomwabine, lino thutholere ithwaghendera okw’ihabulha lya Paulo ery’erilholha embere eribya “bahya-bahya.” (Efe. 4:23) Busana naki thukayithagha erilholha embere erihiraho akaghalha? Kundi etsutsu n’oburofu bw’ekihugho kino byangana lhuaho ibyathusulhamo. Eriyihighulha okw’ekyo n’erisighalha ithunahenirye embere sya Yehova, mughulhu wosi thutholere ithwabya ithunemulebya amalengekania wethu, emibere, n’eriyisunza lyethu.

LHOLHA EMBERE ERIBYA ‘N’OBULENGEKANIA BUHYA-BUHYA’

3. Kikamanyisayaki eribya n’obulengekania buhya-buhya? (Abanya Roma 12:2)

3 Thutholere ithwakolhaki eribya n’obulengekania buhya-buhya? (Soma Abanya Roma 12:2.) Ekinywe ky’Ekigiriki ekyahindulhawamo “eribya n’obulengekania buhya-buhya” kyangana manyisya “erisuba-subania obulengekania bwawu.” Busana n’ekyo, sikwama kyakolha ehindu hike buyira ehyuwene. Aliwe, thutholere ithwalebya ndeke omundu wethu w’omwakathi n’erikolha embinduka yosi-yosi eyikayithaghisibawa nuku thuhambanaye engebe yethu n’ebihano bya Yehova ngoku thwanga thoka. Thutholere ithwakolha eki, butsira murundi mughuma, aliwe mughulhu wosi.

Mbwino erithwamu lyawu bikahika okwa by’esukuru n’erisombolha omubiiri bikanakanganaya ku wukahira emyatsi y’Obwami y’embere? (Lebaya enungu 4-5) c

4. Thwanga yihighulha thuthi okw’ilighira eby’ekihugho erisondolha amalengekania wethu?

4 Thukendi syabya thwabirihikana, mughulhu wosi thukendi syathoka eritsemesya Yehova omwa buli ekya thukakolha. Thunalindirire ekyo, thutholere ithwalholha embere erikolha kutsibu erihika okwa kilhubirirwa ekyo. Lhangira ngoku Paulo ahambanaya eriyira obulengekania bwethu mwa buhya-buhya n’eriminya erisonda lya Nyamuhanga, ngoku kiri omwa Abanya Roma 12:2. Omwakanya k’eriyilekerania omw’ilighira eby’ekihugho erithusondolha, thutholere ithwatsuka eriyilebya nuku thuminye nga thukalighira bungahi amalengekania wa Nyamuhanga erisondolha ebilhubirirwa n’erithwamu lyethu, butsira aw’ekihugho.

5. Thwanga lebya thuthi amalengekania wethu bikahika okwa ky’eribya ekiro kya Yehova ikiri hakuhi? (Lebaya ekisasani.)

5 Thuthalebya eky’erileberyako. Yehova anzire ithwabya ‘ithunemulindirira n’erihathania erihika ly’ekiro kya Nyamuhanga.’ (2 Pet. 3:12) Yibulhaye: ‘Mbwino engebe yaghe yinemukangania ku nganasi ngoku enduli y’omughulhu mubi ono yiri hakuhi? Mbwino erithwamu lyaghe bikahika okwa by’esukuru n’omubiiri binemukangania ngoku erikolera Yehova kya kindu kikulhu kutsibu omwa ngebe yaghe? Nganayikethere ngoku Yehova akendi nyiha ebiyithawa byaghe n’eby’eka yaghe, kutse ngabera eribya omwa maghaniryo busana n’eby’ekinyamubiri?’ Thalengekania nga kikatsemesaya Yehova ya bungahi akalhangira thukahambania engebe yethu n’erisonda liwe.​—Mt. 6:25-27, 33; Fil. 4:12, 13.

6. Ni kyahi ekya thutholere ithwalholha embere erikolha?

6 Thutholere ithwabya ithunemulebya amalengekania wethu n’erikolha embinduka yosi-yosi eyikayithaghisibawa. Paulo mwabwira Abanya Korinto athi: “Muyirengeko nga mukakwama omw’ikirirya; muyitswere!” (2 Kor. 13:5) Eribya “omw’ikirirya” sikirisubulira okw’ihindana okwa mihindano y’Ekikristayo n’erisangira omw’ithulira mughulhu wosi. Kandi mwamuli n’amalengekania wethu, eriyisunza, n’ebilhubirirwa byethu. Kwesi thutholere ithwalholha embere eriyira obulengekania bwethu mwa buhya-buya omw’isoma Ekinywe kya Nyamuhanga, erigha erilengekania ngoku akalengekanaya, n’erikolha ekyosi-kyosi ekikayithaghisibawa erihambania engebe yethu n’erisonda lya Yehova.​—1 Kor. 2:14-16.

“MUBYE BANDU BAHYA-BAHYA”

7. Ngoku kiri omwa Abanya Efeso 4:31, 32, ni kindi kyahi ekya thutholere ithwakolha, kandi busana naki kyangana kalha?

7 Soma Abanya Efeso 4:31, 32. Eryongera okw’ihindulha amalengekania wethu, thutholere ithwabya “bandu bahya-bahya.” (Efe. 4:24) Ekyo kikathuyithaghako eriyira eky’erikolha. Okwa bya thwangakolha, thutholere ithwahiraho akaghalha kanene erirwanisya emibere yethu mibi ng’erikaliha lyosi, n’eriaghalirwa lyosi. Busana naki ekyo kyangana kalha? Kundi eyindi mibere mibi yithukaghathiremo. Ng’eky’erileberyako, e Biblia yikabugha yithi ‘amalengekania w’omuthima w’omundu ni mabi eritsuka omo bulhwana.’ (Enz. 8:21) Erikakirya emibere eyithukaghathiremo kyangana yithagha erihiraho akaghalha nibya n’enyuma w’eribatizibwa, ngoku thukendi lhangira omwa kyalholirweko ekiri ahikwa hano.

8-9. Ekyalholirweko kya Stephen kikakanganaya kithi ekiyithawa ky’erilholha embere erilhusya omundu wa kera?

8 Mughalha wethu oyukahulhawamo Stephen ikimukalire erikakirya ekinigha kiwe. Akabugha athi: “Nibya n’enyuma w’eribatizibwa, nabya ingakinalholha embere erikolha okwa kinigha kyaghe. Ng’eky’erileberyako, buthuku bughuma ithune omw’ithulira nyumba okwa nyumba, munathibitha okwa mwibi iniamabiriba eradiyo y’omwa matoka yaghe. Nabere ingayamuhikako mwathogherya y’ahisi n’erithibitha. Nabere ingabwira abandi ngoku ngalyamwihako eradiyo yaghe, omusyakulhu omwa gurupu mwambulya athi, ‘Stephen, kwa wulyamuhamba wanga kolireki?’ Ekibulyo ekyo mukyaleka ingalengekania kandi mukyanyihira mw’omuhwa w’erilholha embere eribya oyukahiraho obuholho.” b

9 Ngoku ekyalholirweko kya Stephen kikakanganaya, omubere mubi angana subulha isithuyitsulirye, nibya n’enyuma w’erilengekania thuthi thwabiriyilhusya ghomo. Ekyo kyamakubyako, isiwahwa amani n’erighunzerera wuthi iwe ng’Omukristayo wabirilemwa. Nibya n’omukwenda Paulo mwaligha athi: “Omughulhu nganza erikolha ekibuya, ekibi ekiri omwisi w’omuthima waghe kikaghana.” (Abar. 7:21-23) Abakristayo abosi abathahikene batholere ibabya ibanemurwanisya emibere mibi eyikabya iyinemwasa ng’etsutsu n’oburofu ebikusulha omwa nyumba. Thutholere ithwalholha embere erikolha kutsibu erisighalha ithunahenirye. Thwanga kolha ekyo kya thuthi?

10. Thwanga rwanisya thuthi emitse eyithuwene? (1 Yoane 5:14, 15)

10 Bwira Yehova okwa mubere wawu mubi ogho wukarwanisaya iwunayikethere ngoku akendi kwowa n’erikuwathikya. (Soma 1 Yoane 5:14, 15.) Nomwakine indi Yehova syanga kulhusyamo omubere mubi oyo omwa nzira y’ekithiko-thiko, angana kuha akaghalha nuku siwulhuhirire erirwanisyagho. (1 Pet. 5:10) Wunalindirire ekyo, kolha erikwamana n’emisabe yawu omw’ithendi kolha ebyangaleka iwasubira omundu wa kera. Ng’eky’erileberyako, yitheghaye okw’ilebya esyofilimu, esyondegheka sy’etivi, kutse erisoma emyatsi eyikakulha-kulhanaya emitse eya wunemulengaho eriyilhusyamo. Kandi isiwahweraya amalengekania okwa syongumbu nyibi.​—Fil. 4:8; Kol. 3:2.

11. Ni byahi ebya thwanga kolha erilholha embere eriambalha omundu muhya-muhya?

11 Nomwakine indi wabirilhusya omundu wa kera, ni kikulhu erilholha embere eriambalha omuhya-muhya. Ekyo wangakikolha wuthi? Kolha mwa kilhubirirwa kyawu erigherererya Yehova wuk’igha okwa mibere yiwe. (Efe. 5:1, 2) Ng’eky’erileberyako, wukasoma oko myatsi ye Biblia eyikakanaya okw’ighanyira lya Yehova, yibulhaye, ‘Nganaghanyira abandi?’ Wukasoma okwa mubere wa Yehova ow’erikwira abali omwa mibere eyikalire b’obulighe, yibulhaye, ‘Naghe nganakwira balikyethu abali omwa mibere eyikalire b’obulighe, kandi nganakikanganaya omwa mikolere?’ Lholha embere eribya n’obulengekania buhya-buhya omw’ambalha omundu muhya-muhya, kandi yighumisirizaye wukakolha ekyo.

12. Stephen mwayilhangirira athi amaaka we Biblia aw’erihindulha emibere y’abandu?

12 Stephen, oyulyakanibawako, mwaminya ngoku anemuthoka lyolho-lyolho eriambalha omundu muhya-muhya. Akabugha athi: “Eritsuka aho nganathabatizibirwa, nabiribya inganemubana emibere mingyi eyangaleka inalemwa erikakirya ekinigha kyaghe. Nabir’igha erilhua ahali abandu abakanza erinyipuma kutse erilebya ngoku nang’uwania emyatsi omwa yindi nzira. Abandu bangyi, imwamune na mukali waghe babirinyisima busana n’ebya ngakolha omwa mibere ng’eyi. Nibya naghe kyabirinyiswekya! Si bugha indi esyombinduka esi nabirisithoka omwa kaghalha kaghe. Aliwe, ng’ikirirye ngoku e Biblia yiwithe amaaka w’erihindulha emibere y’abandu.”

LHOLHA EMBERE ERIRWANISYA ESYONGUMBU NYIBI

13. Ni byahi ebikendi thuwathikya erikolha ekihikire? (Abanya Galatia 5:16)

13 Soma Abanya Galatia 5:16. Erithuwathikya erisinga amalhwa w’erianza erikolha ekihikire, Yehova akathuha omulimu wiwe abuyirire ahathe eriyikukumirira. Thukabya thuk’igha Ekinywe kya Nyamuhanga, thukalighira omulimu oyo erithusondolha. Kandi thukathunga omulimu abuyirire thukahindana okwa mihindano. Okwa mihindano y’Ekikristayo, thwangana ghunza obuthuku ithune n’abalikyethu, nabu ng’ithwe abakalengaho erikolha ekihikire, kandi ekyo kikahimba. (Ebr. 10:24, 25; 13:7) Kandi thukabya thukahikira Yehova omwa musabe n’erimulemba-lemba thuthi athuwathikaye okw’ilemererwa lirebe, akathuha omulimu wiwe abuyirire erithuha amaaka w’erilholha embere erilhwa. Nomwakine indi obundi emibiiri eyi siyendi leka esyongumbu nyibi esi sikabulirana, yangana thuwathikya erirwanisya eky’erianza erikolha erikwamana n’esyongumbu esyo. Ngoku Abanya Galatia 5:16 hakabugha, abakalendera omwa mulimu ‘sibendi syaberererya esyongumbu sy’omubiri.’

14. Busana naki ni kikulhu erilholha embere erikolha ekihikire?

14 Thwamabiribya n’endegheka eyuwene y’emibiiri y’obunyakirimu, ni kikulhu erilhangira thuthi thukaghenda-ghendanaya nayo n’erilholha embere erikolha ekihikire. Busana naki? Kundi enguma y’okwa syonzighu syethu siyiriyatho. Enzighu eyo ly’erilengwako ly’erianza erikolha ekiwire. Nibya n’enyuma w’eribatizibwa ithwangana yisanga ithwabirianza ebindu ebya thutholere ithwayihighulhako, imwamuli emisathu y’erisathira esyosente, erikolesya obwabu bwa nabi, kutse eponografe. (Efe. 5:3, 4) Mughalha wethu Omukristayo omulere akabugha athi: “Ekighuma ky’okwa bindu ebyabirinyikalira kutsibu erirwanisya y’engumbu yaghe y’erianza eribya omwa by’olhwanzo n’ab’olhubutho ng’olhwaghe. Munalengekania indi eriyowa eryo likendi lhuaho iryahwa, aliwe mulyabya irikinanyirimu.” Ni kyahi ekyanga kuwathikya kutsibu-tsibu engumbu nyibi yamabya nene kutsibu?

Engumbu nyibi yamakwasamo, sibugha indi emibere eyawulimu siyikiriko malenguliro; abandi babiribya omwa mibere eyiri ng’eyo kandi ibasingurayo (Lebaya enungu 15-16)

15. Busana naki kikahumulikanaya eriminya ngoku esyongumbu nyibi ‘sikanahika oko bandi bandu’? (Lebaya ekisasani.)

15 Wukendibya wunemulengaho erirwanisya engumbu nyibi eyikabya nga ni nene kutsibu, wibuke ngoku siwuli iwuwene. E Biblia yikabugha yithi: “Erilengwako eryo likabahikako lya n’eryo likanahika oko bandi bandu.” (1 Kor. 10:13a) Ebinywe ebyo byabwirawa abalhume n’abakali Abakristayo abe Korinto. Kera abandi babya basingiri, abandi ibakakolha emyatsi y’engyingo n’ab’olhubutho ng’olhwabu, n’abandi ini bathamiri. (1 Kor. 6:9-11) Wukalengekanaya babere babiribatizibwa, mbwino mubabya isibangathasyasamo engumbu yosi-yosi nyibi? Kwa bithe bithya. Ni kwenene abosi babya Bakristayo abahakabibwa, aliwe babya ibakine bandu abathahikene. Ahathe erithika-thika babya b’erirwanisya esyongumbu nyibi mughulhu wosi. Ekyo kitholere ikyathuhumulikania. Busana naki? Kundi ekyo kikakanganaya ngoku engumbu yosi-yosi nyibi eyawunemurwanisya, owundi mundu abirisingurayo. Kwesi wangana sighalha ‘iwunasikire omw’ikirirya lyawu, kusangwa wunasi abalikyenyu abali muna-kihugho, ko bakaghalhawa bathya.’​—1 Pet. 5:9.

16. Ni kithegho kyahi ekya thutholere ithwayihighulhako, kandi busana naki?

16 Yihighule okwa kithegho ky’erilengekania wuthi sihali oyuwanga yitheghererya ekitsibu ekya wunemulhabamo. Erilengekania wuthya kyangana leka iwaghunzerera wuthi emibere yawu siyikiriko malenguliro kandi wuthi siwuwithe amaaka w’erirwanisya esyongumbu nyibi. E Biblia yikabugha ekiri mbaghane. Yikabugha yithi: “Nyamuhanga syali leghulha, syendi syaligha mukalengwako kwilhaba amaaka wenyu; nikwa omw’irengwako eryo asyabaha amaaka w’eriyiyinia n’enzira y’eribalha.” (1 Kor. 10:13b) Busana n’ekyo, nibya n’omughulhu engumbu nyibi ni nene kutsibu, thwangana thoka erirwanisyayo. Omwa buwathikya bwa Yehova, thwangana lholha embere eriyihighulha okw’isubirayo.

17. Nomwakine indi kyangana kalha erikakirya esyongumbu nyibi okw’ibya isinemusubulha, ni kyahi ekya thwangana kakirya?

17 Mughulhu wosi wibuke kino: Iwe ng’omundu oyuthahikene, kyangana kalha erikakirya esyongumbu nyibi okw’ibya isinemusubulha. Aliwe ekyo kyamabya, iwangana lhuaho iwasighana ngoku Yozefu akolha omughulhu alhuaho iniathibitha erilhua ahali muka Potifa. (Enz. 39:12) Siwutholere wukakolha erikwamana n’esyongumbu nyibi!

ERILHOLHA EMBERE ERIHIRAHO AKAGHALHA

18-19. Ni bibulyo byahi ebya thwanga yibulya thunemulengaho eribya n’obulengekania buhya-buhya?

18 Eribya n’obulengekania buhya-buhya mwamuli erilholha embere erihiraho akaghalha erihambania obulengekania n’emikolere yethu n’erisonda lya Yehova. Busana n’ekyo, ibya iwunemuyilebya kandi yibulhaye: ‘Emikolere yaghe yikanakanganaya ngoku nganasi obuthuku obwa thulimu? Mbwino nganemukulha-kulhana omw’ambalha omundu muhya-muhya? Mbwino nganemulighira omulimu wa Yehova erisondolha engebe yaghe nuku ngarwanisaye eky’erianza erikolha erikwamana n’esyongumbu sy’omubiri?’

19 Wunemuyilebya, sondekanaya aho wunemukolha ndeke, butsira eriyisondyamo erihikana. Wamalhangira ah’eryuwania, isiwahwa amani. Omwakanya k’ekyo, ghendera okw’ihabulha eriri omwa Abanya Filipi 3:16, NWT: “Aliwe ibbwa kutsibu-tsibu, okwa lhulengo olho thwamabirihikako omw’ikulha-kulhana, thulhole embere omwa buyithondeke omwa nzira iyan’eyo.” Wukakolha ekyo, yikethere ngoku Yehova akendi tsumulha akaghalha ako wukahiraho erilholha embere eribya n’obulengekania buhya-buhya.

OLHWIMBO 36 Thukatheghaya Emithima Yethu

a Omukwenda Paulo mwabwira abikirirya balikyabo athi isibalighira ekihugho kibi kino eribasondolha. Ahathe erithika-thika, eryo n’ihabulha eryuwene okw’ithwe munabwire. Thutholere ithwalhangira thuthi emibere y’ekihugho kibi kino siyirithuhambako na hake. Busana n’ekyo, thutholere ithwalholha embere erihengulha amalengekania wethu obuli eriminya ngoku syakihambene n’erisonda lya Nyamuhanga. Omo mwatsi ono, thukendi lebya eki nga kyanga kolhwa kithi.

b Lebaya omwatsi “Engebe Yaghe Yabya Iyiri Kwongoberera Kutsibu Omwa Bubi” omwa kitsweka “E Biblia Yikahindulha Esyongebe” okwa jw.org.

c ERISOBORERA EKISASANI: Mughalha wethu omulere anemulengekania ng’akwamirire eby’erisoma kali-kali kutse eby’omubiiri w’Obwami ow’omughulhu wosi.