1-2. Kodi ninafuneela pitiliza ira n’ni vanduli vobadiziwa? Sambaulani.

 KODI munasakaeda ndila dingasi m’mba mwinyu? Podi ira vathawi yowambeela vevo mwatamela nyo mu nyumbeyo, moosakaeda pama valivetene. Koma kodi chin’ni inaireye vanduli viwa akala muna-iye sakaedamo? N’nga munaiziwela, inokoza teto takala mombaraanya na thumbulu. Ira m’mba mwinyu mukaleve mwaukhondo, munafuneela sakaedangamo vakwikwivakwikwi.

² Vanofuneela teto tindi lofwanafwana na leli va vyevyo ninaganiza iyo koma teto ikalelo yi-u. Pi vyoona ira na-anabadiziwe, nooyesayesa chenja moywi-u ira “nivicheni-e teto nichose yongo iliyetene yotakali-a thuthu na zimu.” (2 Akor. 7:1) Komave vathawi ila, ninafuneela arela malangizo a namarumiwa Paulo oyi nipitilize ‘kala asha.’ (Aife. 4:23) Chifukwa n’ni ninafuneela pitiliza panga tindi? Chifukwa iganizelo na vyoira vya athu a muilambwela vinokoza nitakali-a mombaraanya. Ira vyevyi kaviniireele koma teto ira nipitilize kala osomedeleya vamaso va Yehova, thawi detene ninafuneela saelanga vyevyo ninaganiza iyo, ikalelo yi-u koma teto vyevyo ninalakalaka iyo.

3. Kodi chenja maganizwi-u unatapulela n’ni? (Aroma 12:2)

³ Kodi ninafuneela panga n’ni ira nichenje maganizwi-u? (Welengani Aroma 12:2.) Mawu a Chigiriki anayo katapuleliwe ira “chenja maganizwinyu” kanokoza tapuleliwa teto  ira “sakaeda maganizwinyu.” Eeno, vyevyi kavinatapulela ira nikedenga panga chito dapama doyeva doka. M’malomwiwa, ninafuneela saelanga umuthwi-u wamuwari koma teto chenjanga vevo vanafuneela chenja, na yolinga yoi vyoira vi-u vigwilizanenga vinjinji na makundo a Yehova. Ninafuneela panga vyevyi, ookala ndila imo-i yoka koma thawi detene.

4. Kodi ninaire n’ni ira nirambele landela maganizo na vyoira vya athu a muilambwela?

⁴ Naza nikala angwilo, thawi detene ninoza niirenga vyongo vyosangalasa Yehova. Koma vathawi ila, ninafuneela panga tindi ira niirenga vyomusangalasa. Konani gwilizana wewo ulivo vaari vochenja maganizo nozindikila ifunelo ya Mulungu, n’nga mwemo Paulo alembele liye va Aroma 12:2. M’malo mokeda landela vyoira na iganizelo ya athu a muilambwela, yowambeela ninafuneela visaela akala vyolinga vi-u koma teto vyevyo ninasakula iyo vinasogoleliwa na maganizo a Mulungu ookala a ilambwela.

5. Kodi ninaire n’ni ira nisaelenga maganizwi-u vakhani yowandamela wa dambo la Yehova? (Onani ithuzithuzi.)

⁵ Kaganizelani isazo ila. Yehova unofuna ira ‘niumbuwelenga thawi detene kalavo wa dambo laye.’ (2 Pe. 3:12) Vifukeni ira: ‘Kodi vyoira vyanga vinotonyi-eda ira ndinozindikila ira ilambo yotakalela inowonongiwa chineneveva? Kodi vyevyo ndinasakula miyo vakhani ya maphuzilo koma teto chito vinotonyi-eda ira ndinoona tumikela Yehova kala wofuneya vinjinji va moywanga? Kodi ndinororomela ira Yehova unoza andiva-e vyofuneela miyo na banja langa, kapena thawi detene ndinokumbanyela vya vyongo vyauthuthu?’ Kakedani ganizela mwemo Yehova unasangalalela liye aniona niyesayesanga panga vyongo mogwilizana na ifunelo yaye. — Mat. 6:25-27, 33; Afil. 4:12, 13.

6. Kodi ninafuneela pitilizave panga n’ni?

 ⁶ Thawi na thawi, ninafuneela saelanga vyevyo ninaganiza iyo vanduli viwa kuchenja vevo vanafuneya chenja. Paulo oowandela Akiristu a u Korinto ira: “Pitilizani vishisha ira muone akala muli olimba mu iroromelo. Pitilizani vishisha ira muiziwe ira muli muthu woi avi.” (2 Akor. 13:5) Kala “olimba mu iroromelo,” unotangani-avo vinjinji kayi kedanga fwanyeya va misonkano kapena indana chito yolaleela thawi detene. Unotangani-avo teto maganizo, vyolakalaka na vyolinga vi-u. Eeno ninafuneela pitiliza chenja maganizwi-u vowelenga Mawu a Mulungu, ira nifunjedenga mwemo munaganizela liye, era eeno kuiranga vyevyo ninawande iyo ira vyoira vi-u vigwilizanenga na ifunelo ya Yehova. — 1 Akor. 2:14-16.

7. Mogwilizana na Aifeso 4:31, 32, chin’ni teto eneyo ninafuneela iyo ira, n’nga chifukwa n’ni ira vyevyi unokoza kala worucha?

⁷ Welengani Aifeso 4:31, 32. Wenjedela vochenja mwemo ninaganizela iyo, ninafuneela teto “wara umuthu usha.” (Aife. 4:24) Vyevyi vinofuneya panga tindi. Mwa vimo-i, ninafuneela yesayesa ira ni-iye makalelo otakala n’nga voreiwa murima, vya murima koma teto lunduwa. Chifukwa n’ni ira vyevyi unokoza kala worucha? Chifukwa makalelo amo-i otakala kanakalecha ira koogarateya mwa iyo. Mofwanafwani-a, Baibulo linoonga ira athu amo-i ‘kanoomeliwa lunduwa’ koma teto ‘kanoomeliwa vya murima.’ (Miya. 29:22) Chenja makalelo otakala anayo naalemeele iyo unofuneela pitilizave panga tindi masiki vanduli vobadiziwa, n’nga mwemo ninaonele iyo mu isazo yo-arelela.

8-9. Kodi isazo ya Stephen inatonyi-eda avi funeya wopitilizave khurula umuthu wawale?

⁸ M’bali m’mo-i zina laye Stephen, oovuteya lamulela lunduwa waye. Liye eere: “Thawi dimo-i vyoondiruchave u-inda murima masiki vanduli vobadiziwa. Mofwanafwani-a, dambo limo-i ndilaleelanga u nyumba na nyumba, mbava ooba wailesi mu galimoto mwanga moi ndoomuthamangi-a. Ndanga-an’le vang’ono mu-inda, oovokeda vati wailesiyo nopitiliza thaawa. Ndangaasambaulele afwanga anayo ndalaleelana miyo ira ndiwaki-a wailesi eneyo yabiwe, ndimuwa wa mupingo mwi-u oondifuka ira, ‘Stephen, mbavoyo waamu-inde wamuirana n’ni?’ Yofuka enela yoondipangi-a ira ndiganize mofaasa koma teto ira ndiyesayesenga panga vyongo mwamurendele.” b

⁹ N’nga mwemo isazo ya Stephen inatonyi-edelaathu, mo-oyembekezeleya ninokoza fwanyeya ira niira teto ikalelo imoi-iwene yotakala eneyo naganiza iyo ira nooi-iya. Akala vyevyi vinauireeleni, kamutatile murima kapena teto ganizanga ira mulepela. Masiki namarumiwa Paulo oosomedela ira: “Vevo ndinafuna miyo panga yongo yapama, yotakala inakalecha ingali na miyo.” (Arom. 7:21-23) Vofwanya ira Akiristu etene kai angwilo, kanofuneya limbanana makalelo otakala, anayo thawi na thawi kanaza n’nga mwemo vinakalelaathu na thumbulu m’mba. Ninafuneela panga tindi ira nikaleve ochena. Kodi ninaire avi vyevyi?

10. Kodi ninaire avi ira ni-iye makalelo otakala? (1 Yohani 5:14, 15)

¹⁰ Mupepelenga wa Yehova vya ikalelo yotakala eneyo munalimbanana nyo teto muroromelenga ira unousomedani koma teto ukami-edani. (Welengani 1 Yohani 5:14, 15.) Masiki ira Yehova kanachose ikalelweyo modabwi-a, unoza auva-eni kopolo ira mui-iye. (1 Pe. 5:10) Muirenga mogwilizana na mapepelwinyu voyesayesa rambela vyongo  vyevyo vinaupangi-eni ambeela teto tonyi-eda umuthu wawale. Mofwanafwani-a, musamalenga ira kamuonelenga mafirimu, maporogaramu a va TV kapena welenga khani dedo dinairi-a makalelo anayo munafuna nyo iya ooneya n’nga apama. Koma teto kamukedenga ganizela vyongo vyotakala. — Afil. 4:8; Akol. 3:2.

11. Kodi ninaire vyongo vyiivi ira nipitilize wara umuthu usha?

¹¹ Masiki ira mookurula umuthu wawale, pivyofuneya teto ira muware usha. Kodi munaire avi vyevyi? Mukalenga na yolinga yoi musazi-edenga Yehova vevo munafunjeda nyo vyokuza makalelwaye. (Aife. 5:1, 2) Mofwanafwani-a, mwawelenganga khani ya m’Baibulo eneyo inatonyi-eda ira Yehova unokurumuwela, muvifukenga ira, ‘Kodi miyo ndinokurumuwela amo-i?’ Mwawelenganga khani yotonyi-eda ira Yehova unoirela tangaranga athu anayo kanagumanana mavuto, muvifukenga ira, ‘Kodi ndinoirela tangaranga Akiristu afwanga anayo kanavuteya teto ndinotonyi-eda vyevyi mu vyoira vyanga?’ Pitilizani chenja maganizwinyu vevo munawara nyo umuthu usha teto muvilezelenga murima mwairanga vyevyi.

12. Kodi Stephen awonile avi ira Baibulo likaana kopolo dowanda chenja muthu?

¹² Stephen onoyo nimuromon’le iyo walele, oowona ira vang’ono na vang’ono oowambeela kwakwani-a wara umuthu usha. Liye eere: “Ambeela thawi eneyo ndabadiziwe miyo, ndinogumanave na vyongo vimo-i vyevyo vinandipangi-e ira kanduu-inde murima. Athu kandiputa ndinakedecha venyavo ovela ira ndinokoza panga vyachiwawa. Iyananga koma teto athu amo-i anjinji kanondiyamikela chifukwa yoi ndinoyesayesa u-inda murima. Moi mekave teto kandinavwechecha mwemo ndachenjele miyo. Ndinoona ira kandichenjile chifukwa ya zelu danga koma chifukwa yoi Baibulo likaana kopolo dowanda chenja muthu.”

13. Kodi chin’ni inanikami-ede ira nilakalakenga vyongo vyofwanelela? (Agalatiya 5:16)

¹³ Welengani Agalatiya 5:16. Vofuna nikami-a ira niirenga vyofwanelela, Yehova vokala ova-a unoniva-a muzimwaye ochena. Nafunjedanga Mawu a Mulungu, vinokami-eda ira zimu ochena u-indenga pama chito vamoywi-u. Ninowachela teto muzimu ochena nafwanyeyanga va misonkano. Va misonkanodi ninowaleda na abali na arongola anayo mofwanafwana na iyo, kanayesayesa ira kairenga vyofwanelela teto vyevyi pivyolimbikisa. (Aheb. 10:24, 25; 13:7) Napepelanga wa Yehova mokumela vati va murima koma teto muchondelela ira anikami-ede iya ikalelo imo-iwene, liye unoza aniva-e muzimwaye ochena ira nipitilize limbanana ikalelweyo. Masiki ira vyevyi kavinapangi-e ira ni-iye lakalaka vyongo vyotakala, komave vinokoza nikami-eda ira kaniirenga vyotakalavyo. N’nga mwemo lemba la Agalatiya 5:16 linawongelaathu, athu anayo ‘kanaenda mwa zimu, katina-arele chilakolako ya thuthu.’

14. Chifukwa n’ni ninafuneela pitiliza lakalaka vyongo vyofwanelela?

¹⁴ Naambeela panga vyongo vyokuza lambela thawi detene, niyesayesenga ira kani-iye panga vyevyo teto nipitilizenga lakalaka vyongo vyapama. Chifukwa n’ni? Chifukwa nikaana mudani onoyo unanivuti-a thawi detene. Mudani onola ngu murima ofuna panga vyotakala. Masiki vanduli vobadiziwa, ninokoza zindikila ira ninokopeya na vyongo vyotakala n’nga juga, lezela kapena onela vyolava. (Aife. 5:​3, 4) M’bali m’mo-i waizombwe oosomedela ira: “Yongo imo-i eneyo ikan’le  indivuti-anga vinjinji ngu murima olakalaka alombwana afwanga. Ndaona n’nga vyevyi vinakeda ireya wathawi yoyeva, koma thawi dimo-i ndinovuteyave na chilakolako enela.” Kodi munaire avi akala nyo teto munavuteya vinjinji na chilakolako yotakala?

15. Chifukwa n’ni pivyolimbikisa iziwa ira “athu amo-i” kanovuteya teto na vilakolako vyotakala? (Onani ithuzithuzi.)

¹⁵ Akala munalimbanana chilakolako imo-iwene yotakala eneyo chi yakopolo, muumbuwelenga ira vyevyi kavinakeda uireelani nyo ekinyu. Baibulo lini: “Kavali vyoshisha vyevyo mugumanilena nyo vyo-iyana na vyevyo vinaireela athu amo-i.” (1 Akor. 10:13a) Baibulo limo-i lootapulela vesili ira: “Kavali vyoshisha vyevyo mugumanilena nyo vyeyvo pi vyailendo.” Mawala kadowa wa Akiristu a u Korinto, alombwana na a-iyanene. Amo-i mwa aliwa vowambeela kali achigololo, ogonana na alombwana kapena a-iyana afwiwa koma teto vidakwa. (1 Akor. 6:9-11) Kodi munaganiza ira vaduli vobadiziwa, aliwa katavuteya na vilakolako vyotakala? Naari. Pivyoona ira kali ozoziwa koma katali angwilo. Pi vyo-okaiki-a ira thawi na thawi koolimbanana vilakolako vyotakalavi. Vyevyi vinafuneela nilimbikisa. Chifukwa n’ni? Chifukwa vinatonyi-eda ira chilakolako yotakala iliyetene eneyo munalimbanana nyo, muthu m’mo-i ookwakwani-a igonji-a. Eeno munokoza wanda kalave “olimba mu iroromelo . . . voiziwa ira afwinyu teto mugulu letene la abali . . . kanogumanana masauso n’nga anayo.” — 1 Pe. 5:9.

16. Kodi ngu nsampha uuvi onoyo ninafuneela iyo rambela, n’nga chifukwa n’ni?

¹⁶ Murambelenga nsampha woganiza ira kavali onoyo unavwecheche vuto limo-iliwalene lelo munalimbanana nyo. Maganizo anala kanokoza uiri-ani tatila murima noonanga ira kamunawande teto limbanana vilakolako vyotakala. Koma Baibulo linopeleka malangizo oyi: “Mulungu ngororomeleya teto kanaza alola ira  mushishiwe fiya voi kamunavilele, koma vevo munagumanana nyo na vyoshishavyo liye unoza apeleke ndila yovulumuwela ira muwande avilela.” (1 Akor. 10:13b) Eeno masiki ira ninolimbanana chilakolako imo-iwene yotakala, ninokoza vilela. Mokami-iwa na Yehova, ninokoza rambela arela chilakolakweyo.

17. Masiki ira kaninavaele rambela lakalaka vyongo vyotakala, kodi ninarambele ira n’ni?

¹⁷ Thawi detene muumbuwelenga ira: Vofwanya kamuli angwilo, kamunavaele rambela lakalaka vyotakala. Koma mwaambeela lakalaka vyongo vyotakala, muchosenga mombaraanya maganizo anayo n’nga mwemo Yosefe airele liye vyongo mombaraanya vothawa mu-iyana wa Potifara. (Gen. 39:12) Kamunafuneela panga vyotakala vyevyo munalakalaka nyoovyo.

18-19. Kodi pi vyofuka vyiivi vyevyo ninafuneela iyo vifuka vevo ninayesayesa iyo chenja maganizwi-u?

¹⁸ Nʼnga mwemo nionele iyo, ninafuneela panga tindi ira nipitilize chenja maganizwi-u ira kagwilizanenga na ifunelo ya Yehova. Thawi detene muvifukenga ira: ‘Kodi ndinoira vyongo vyotonyi-eda ira ndinozindikila thawi yavadela eneyo ninakalamo iywela? Kodi ndinodowa vasogolo vakhani yowara umuthu usha? Kodi ndinolola ira muzimu wa Yehova undisogolelenga va moywanga ira ndiwandenga rambela panga vyotakala vyevyo ndinalakalaka miyo?’

¹⁹ Mwavisaelanga, kamuyembekezelenga ira munongoira vyongo n’nga muthu wangwilo koma muonenga mwemo munadowela nyo vasogolo. Akala vali vimo-i vyevyo munaona nyo ira munafuneela chenja, kamutatilenga murima. M’malomwiwa, mu-arelenga likundo la va Afilipi 3:16, loi: “Tiyemoni nipitilize dowa vasogolo moenda mofwanelela mundila eneyo.” Mwairanga vyevyi, munokala osimikiza ira Yehova unoza audaliseni vevo munayesayesa nyo chenja maganizwinyu.