1-2. N’nga ninofwanela dhowanave iranan’ni namala badiziwa? Muongemo.

 N’NGA munocheni-echa fendo dhingasi mbamwinyu? Pyoodeya ira vahora yoroma yathamelamonyo, mwanosamalelamo pama m’mba mothene. N’nga inaire chini mwaroma i-ya isamalela? Ninga mwiidhiwelenyo inooda thakala mombaranya na tumbulu. Ira mbamwinyu mukalengave mwauyesa munofuneela samalelangamo mwavaduzi na duzi.

² Vanofuneela thitho thindhi lofwanafwana na leli va vyongo vinothuulela i-yo thitho kalelo li-u. Pyaimbarimbari ira na-anabadiziwe natodhilimbi-edha chinja ingumi yi-u ira “nidhicheni-e thitho ira ni-iye yongo ili yothene yothakali-a tutu venango zimu.” (2 Akor. 7:1) Mbwenye, va-eeni, ninofuneela a-rela malangi-o a rumiwi Paulo oonga ira “nidhowenave kala apya.” (Aef. 4:23) Mwasiwa ngwan’ni ninofwanela dhowanave kaana thindhi? Na mwasa oi mathuulelo na vyoira vyaatu ailamboi vinooda nithakali-a mombaranya. Ira vyevi vya-aniireele thitho ira nidhowenave kala ochena vamethoni va Yohova, hora dhothene ninofwanela sakasakanga vinothuulela i-yo, kalelo li-u na vinofuna i-yo.

3. N’nga “chinja mathuulelwi-u” unothapulelan’ni? (Aroma 12:2)

³ N’nga ninofwanela iran’ni ira nichinje mathuulelwi-u? (Muleri Aroma 12:2.) Madhu a Igiriki anothapuleliwa ira “chinja mathuulelwinyu” anooda thapuleliwa thitho ira “saka-edha mathuulelwinyu” ee-no vyevyo kavinothapulela ira niirenga vyongo vyapama vyoeva baa-i. Malomwee, ninofwanela sakasaka umutwi-u wawari nochinja vanofuneela chinja naifunelo yoi vyoira vi-u vivwelanenga maningi na makundo a Yohova.  Ninofwanela iranga vyevi a-kala fendo imbo-i baa-i mbwenye hora dhothene.

4. N’nga ninaire a-vi ira nirambele landela mathuulelo na vyoira vyaatu ailamboi?

⁴ Nadhakala olongomana hora dhothene ninodha iranga vyongo vyomsagalali-a Yohova. Mbwenye va-eeni ninofwanela kaana thindhi ira niirenga vyongo vyomsagalali-a. Kaonani vwelana ulivo vaari vochinja mathuulelo nozindiyela ifunelo ya Nlungu ninga mwemo Paulo mwalembele liye va Aroma 12:2. Malo molandela vyoira na mathuulelo aatu ailamboi, yoroma ninofwanela dhisakasaka akala ira vifunelo thitho vinosakula i-yo vinosogoleliwa na mathuulelo a Nlungu a-kala ailamboi.

5. N’nga ninaire a-vi ira nisakasakenga mathuulelwi-u vamwasa okwivela wa dambo la Yohova? (Muone iruthiruthi.)

⁵ Kathuulelani ifwanafwani-oi. Yohova unofuna ira “hora dhothene nithuulelenga kalavo wa dambolee.” (2 Pe. 3:12) Mudhifuke ira: ‘N’nga vyoira vyanga vinothonyi-edha ira ndinozindiyela ira ilambo yothakalila inonongiwa vachineneeva? N’nga vinosakula miyo vamwasa wamafunji-edho thitho basa vinooni-a ira ndinoona mlabela Yohova kala ofuneya maningi vaingumi yanga? N’nga ndinororomela ira Yohova unodha ndiva-a vinofuna miyo na vyofuna vyabanja langa, venango hora dhothene ndinokumbanyedha vyongo vyaututuni?’ Kathuulelani mwemo Yohova munosangalalela liye aniona nidhilimbi-edhanga ira vyongo movwelana na ifuneloyee.—Mat. 6:25-27, 33; Afil. 4:12, 13.

6. N’nga ninofwanela dhowanave iran’ni?

⁶ Hora dhothene ninofwanela sakasaka vinothuulela i-yo naira ee-no, i-yo chinja vanofuneela chinja. Paulo atoawandela Makristau au Korinto ira: “Dhowananive dhiwesedha ira muone akala mulive olimba muiroromelo.  Dhowananive dhiwesedha ira muidhiwe ira muli mutu oi a-vi.” (2 Akor. 13:5) Kala “olimba muiroromelo” unothangani-avo vinjinji a-kala fwanyeyanga vamigumanoni baa-i venango labanga basa lolaleela hora dhothene. Unothangani-avo thitho mathuulelo, vyofunafuna na vifunelo vi-u. Ee-no ninofwanela dhowanave chinja mathuulelwi-u voleringa Madhu a Nlungu, ira nifunjedhenga moda unothuulela liye. Naira ee-no niirenga vyevyo vinaode i-yo ira vyoira vi-u vivwelanenga na ifunelo ya Yohova.—1 Akor. 2:14-16.

7. Movwelana na lemba la Aefeso 4:31, 32, chini thitho inofwanela i-yo irana, n’nga mwasiwa ngwan’ni irana vyevi hora dhinango unokala orucha?

⁷ Muleri Aefeso 4:31, 32. Wenjedhela chinja moda unothuulela i-yo ninofwanela thitho “wara umutu upya.” (Aef. 4:24) Vyevi vinofuneela thindhi. Mwavinango ninofwanela dhilimbi-edha ira ni-iye makalelo othakala ninga thakaleliwa othene wabivu, vya rima, thakaleliwa, lalata thitho madhu aiburutu. Mwasiwa ngwan’ni irana vyevi unokala orucha? Namwasa oi makalelo enango othakala anokala ira tatookaatheya rimani mwi-u. Mwaifwanafwani-o, Bibilya linoonga ira atu enango “anodhiveliwana thakaleliwa” thitho “anodhiveliwana uvya rima.” (Sang. 29:22) Chinja makalelo othakala alemeele i-yo unofuneela dhowanave kaana thindhi angalive ira nitomala badiziwa, ninga munofuna i-yo onela muifwanafwani-o yo-arelai.

8-9. N’nga ifwanafwani-o ya Stephen inothonyi-edha a-vi funeya odhowanave ungula umutu wawale?

⁸ Bali unango dhinalee Stephen anoorucheya tonga thakaleliwawee. Liye aongile ira: “Hora dhinango vyanoondiruchave u-inda rima angalive ira nditobadiziwa. Mwaifwanafwani-o, dambo n’nango ndilaleelanga vandhe navendhe, mbava atoba radiyo karoni mwanga thitho ndatomtamangi-a. Ndinga-adhi vang’ono m-inda atouponya radiuo nodhowanave tawa. Ndangaawandele afwanga aalalelana miyo ira ndatom’mwaki-a mbava angabide radiyoanga, ndimuwa wavapingoni atondifuka ira Stephen mbava waam-inde wam’mwirenan’ni? Yofuka yei yatondiiri-a thuulela mopwasedha thitho dhilimbi-edha ira ndiirenga vyongo mwarendele.” b

⁹ Ninga munothonyi-edha ifwanafwani-o ya Stephen, mo-odedi-edhela ninooda fwanyeya ira nitoira thitho kalelo linangolee lothakala lelo lathuulela i-yo ira nitoli-iya. Akala ira vyevi vitoireya wanyo kamutatile rima venango thuulelanga ira mutoimwanana. Thitho rumiwi Paulo atorumelela ira: “Vanofuna miyo ira yongo yapama yothakala inokala ingali na miyo.” (Aroma 7:21-23) Voi Makristau othene kai olongomana, anofuneela limbanangana makalelo othakala enao hora dhinango anodha ninga tumbulu munodhela aliwa m’mba. Ninofwanela kaana thindhi ira nikalengave ochena. N’nga ninaire a-vi vyevi?

10. N’nga ninaire a-vi ira ni-iye makalelo othakala? (1 Ju. 5:14, 15)

¹⁰ Mulobelenga wa Yohova vamwasa wa kalelo lothakala linolimbanananyo thitho muroromelenga ira unouwakulani noukami-ani. (Muleri 1 Ju. 5:14, 15.) Angalive ira Yohova kanakumi-e kalelolo modabwi-a, mbwenye unodha uva-ani kopolo ira muli-iye. (1 Pe. 5:10) Mwiirenga vyongo movwelana na malobelwinyu vodhilimbi-edha ira mwa-airenga vyongo vinauiri-eni welela okoka umutu wawale, mwaifwanafwani-o muirenga polepole ira mwa-aonele mafilme na maprograma a  va TV venango leri myasa dhedho dhinoiri-a makalelo anofunanyo i-ya roma aonanga ira mbapama. Thitho kamukalelengave thuulela vyongo vyothakala.—Afil. 4:8; Akol. 3:2.

11. N’nga ninaire vyongo viivi ira nidhowenave wara umutu upya?

¹¹ Angalive ira mwatoungula umutu wawale pyofuneya thitho ira muware umutu upya. N’nga munaviire a-vi vyevi? Mukaengana ifunelo yoi mumsazi-edhenga Yohova vahora inofunjedhanyo vyokuza makalelwee. (Aef. 5:1, 2) Mwaifwanafwani-o, mwaleringa mwasa wa Bibilyani wenuo unothonyi-edha ira Yohova unolevelela mudhifukenga ira: ‘N’nga miyo ndinolevelela atu enango?’ Mwaleringa mwasa othonyi-edha ira Yohova unovwela tangaranga atu anogumanana nyarwa, mudhifukenga ira: ‘N’nga ndinovwela tangaranga Makristau afwanga anorucheya thitho ndinoathonyi-edha vyevi mwa vyoira vyanga?’ Dhowananive chinja mathuulelwinyu vevo vanowaranyo umutu upya, thitho mukalenga oleva rima mwairanga vyevi.

12. N’nga Stephen aonile a-vi ira Bibilya litokaana kopolo dhooda chinja ingumi?

¹² Stephen um’mongile i-yo mundima dhiviriledhi, atoona ira mwavang’ono navang’no atoroma wara umutu upya, liye uongile ira: “Romela vahora yabadiziwile miyo ndinogumananave vyongo vinango vyevyo vinandiiri-e ira ndiimwanena u-inda rima. Atu tandithomanga ndinokumechavo ova ira ndinodha ndiire vyongo vyauwalanga. I-yananga naatu enango anjinji anondisimba namwasa oi ndinodhilimbi-edha u-inda rima. Moi va miyo mekene kandinovwechecha mwemo muchinjele miyo. Ndinoona ira kandichinjile namwasa wa zelu dhanga, mbwenye namwasa oi Bibilya litokaana kopolo dhooda chinja mutu.”

13. N’nga chini inanikami-e ira nifunenga vyongo vyofwanelela? (Agalatiya 5:16)

¹³ Muleri Agalatiya 5:16. Vofuna nikami-a ira niirenga vyofwanelela, Yohova mofewa mandha unoniva-a zimwee ochena. Nafunjedhanga madhu a Nlungu, vinonikami-a ira zimu ochena ulabega pama basa vaingumi yi-u. Ninowachela thitho zimu ochena nafwanyeyanga vamigumanoni. Vamigumanoniva, ninowaredha naabali naarongola enao mofwanafwana na i-yo anodhilimbi-edha ira vyofwanelela thitho vyevi pyolimbi-a. (Aeb. 10:24, 25; 13:7) Nalobelanga wa Yohova msembezela ira anikami-e i-ya kalelo n’nangolee, unodha niva-a zimwee ochena ira nidhowenave limbanana kalelolo. Angalive ira vyevi kavinairi-e ira ni-iye lavela vyongo vyothakala mbwenye vinooda nikami-a ira na-aviire vyothakalavyo. Ninga mwemo lemba la Agalatiya 5:16 munoongela aliwa ira, atu enao anowenda mwa zimu “katino-arela vyofuna vyatutu.”

14. Mwasiwa ngwan’ni munofwanela dhowanave lavela irangana vyongo vyofwanelala?

¹⁴ Naroma ira vyongo vyokuza lambela hora iliyothene, nidhilimbi-edhanga ira na-avi-iye, thitho nidhowenganave lavela ira vyongo vyapama. Mwasiwa ngwan’ni? Namwasa oi nitokaana mwidani wenuo unoniruchi-a hora dhothene. Mwidani mwen’na ngurima unoniiri-a ira niirenga vyongo vyothakala. Masiki namala badiziwa, ninooda zindiyela ira nitoroma landeya navyongo vyothakala ninga majogo, lezela venango onela vyaumandhave. (Aef. 5:3, 4) Bali unango wazombwe atorumela ira: “Yongo imbo-i yeyo ikale indiruchi-anga maningi ndi rima olavelanga gonana naalombwana afwanga. Ndaona ira vyevi vinovira mwa ixihora mbwenye  hora dhinango ndinorucheyave na naluveluve wen’na.” N’nga munaire a-vi akala ira nyo thitho munorucheya maningi na naluveluve othakala?

15. Mwasiwa ngwan’ni pyolimbi-a idhiwa ira atu enango anorucheya thitho na naluveluve othakala? (Muone iruthiruthi.)

¹⁵ Akala munolimbanana naluveluve othakala wenuo uli wakopolo muthuulelenga ira vyevi, kavinoireelanyo baa-i kabe. Bibilya linoonga ira: “Kavali vyowesedha vinogumanananyo vyo-iyana na vyaatu enango.” (1 Akor. 10:13a) Bibilya n’nango lathapulele versu leli ira: “Kavali vyowesedha vinogumanananyo vili vipya.” Madhwala tadhowa wa Makristau au Korinto waalombwana naa-iyanene. Enango mwaaliwa voroma tali amararuo, ogonana naalombwana venango a-iyana afwiwa thitho olezela. (1 Akor. 6:9-11) N’nga munothuulela ira tangamadhi badiziwa aliwa katarucheyave namakalelo othakalala? Kabe. Pyaimbarimbari ira aliwa tali ozoziwa mbwenye katali olongomana. Pyo-okaiki-a ira hora dhinjinji tanolimbanana naluveluve othakalula. Vyevi vinofwanela nilimbi-adi. Mwasiwa ngwan’ni? Namwasa oi vinothonyi-edha ira naluveluve othakala uliothene unalimbanananyo, mutu unango atooda ugonji-a. Ee-no munooda kalave “olimba muiroromelo voidhiwa ira afwinyu thitho mugulu lothene laabali anogumanana vyorucha thitho ninga vyevi.”—1 Pe. 5:9.

16. N’nga ngugo-i uvi unofwanela i-yo urambela, n’nga mwasiwa ngwan’ni?

¹⁶ Murambelenga go-i oi kavali unavwecheche yorucha inolimbanananyo. Mathuulelo enala anooda uiri-ani tatila rima onanga ira kamunaode limbanana naluveluve othakala. Mbwenye Bibilya linovelela malangi-o oi: “Nlungu ngororomeleya thitho kanodha rumela ira muwesedhiwe fiya voi kamunaode vilela. Mbwenye vanogumanananyo vyowesedhavyo  liye unodha velela ndhila ira muode dhivilela.” (1 Akor. 10:13b) Ee-no angalive ira ninolimbanana naluveluve unango othakala, ninooda vilela. Mokami-iwa na Yohova ninooda rambela a-rela naluveluvuo.

17. Angalive ira kaninaode rambelatu lavela vyongo vyothakala n’nga nirambelenga iran’ni?

¹⁷ Hora dhothene muthuulelanga ira: Voi muli o-olongomana, kamunaode rambelelatu lavela vyongo vyothakala. Mbwenye mwaroma lavela vyongo vyothakala mukumi-engamo mathuulelo othakalao ninga mwemo Yosefe mwairile liye vyongo mombaranya vomtawa mwadhi Potifara. (Maro. 39:12) Kamunofwanela ira vyongo vyothakala vinolavelanyoovyo!

18-19. N’nga pyofuka viivi vinofwanela i-yo dhifuka vanodhilimbi-edha i-yo chinja mathuulelwi-u?

¹⁸ Ninofwanela kaana thindhi ira nidhowenave chinja mathuulelwi-u ira tavwelanenga na ifunelo ya Yohova. Hora dhothene mudhifukenga ira: ‘N’nga ndinoira vyongo vyothonyi-edha hora yavakundu ili miywila? N’nga ndinodhowa vasogolo vamwasa owara umutu upya? N’nga ndinorumela ira zimu wa Yohova undisogolelenga vaingumi yanga ira ndiodenga rambela vyongo vyothakala vinolavela miyo?’

¹⁹ Mwadhisakasakanga kamudedi-edhelenga ira muirenga vyongo ninga mutu olongomana mbwenye, mudhionenga mwemo munodhowelanyo vasogolo. Akala vatokala vyongo vinango vinoonanyo ira munofuneela visaka-edha, kamutatile rima. Malomwee mu-arelenga likundo lava lemba la Afilipi 3:16 loonga ira: “Dhoweni nidhowenanive dhowa vasogolo vowenda mofwanelela mundhila yeniyo.” Mwairanga vyevi munodha kala osikimiza rima ira Yohova unodha uraeli-ani vanodhilimbi-edhanyo chinja mathuulelwinyu.