1-2. Bika bitunapande kutwalelelaho kulinga munima ya kutumbwitika? Lumbununeni.

 LUNGAI mukajelesa mu njibo yeni? Hamo mwajeleselemo simbu kanda mujalukilemo. Oloni bika byasa kulingiwa nga kumujelesamo lalo? Mu njibo yeni mukala lalo likungu na mazilo. Nga mushaka ngweni njibo yeni ipwe ya kujela simbu yoshe, co munapande kuijelesa kushwa kumo.

² Mu ngila imo lika, tunapande kutwalelelaho kutengulula bisinganyeka byetu na futisi yetu mangana bipwe bya kujela simbu yoshe. Simbu kanda batumbwitike twalingile mutwaselele mwoshe kutengulula futisi yetu mangana “tulijelese ku kujwala kwoshe kwa situ na sipilitu.” (2 Kori 7:1) Oloni ha simbu ino tunapande kukabangeya cinangulo ca kapositolo Paulu ca “kutwalelelaho kupwa babaha.” (Efeso 4:23) Mwafwa bika tunapande kutwalelelaho kulilula yetu babenya? Mwafwa byuma bya kaye byasa kutulingisa tupwe ba kujwala ku mesho a Yehova. Tunapande kwilula bisinganyeka byetu, bunu bwetu na mashungu etu simbu yoshe mangana tutwaleleleho kuzibisa Yehova kubwaha.

3. Kutengulula bisinganyeka byetu kulumbununa bika? (Loma 12:2)

³ Bika bitunapande kulinga mangana tutengulule bisinganyeka byetu? (Tandeni Loma 12:2.) Majwi a Cigriki abananungulula ngwabo “Tengululeni bisinganyeka byeni” tunasa kuwendeka lalo ngwetu “Tungululeni bisinganyeka byeni.” Ngeci,  kutengulula bisinganyeka kukulumbununa kulingako lika byuma byabibwa byabindondo. Oloni tunapande kwilula bunu bwetu bwa mukati na kutengululako byuma bimo mangana tuyoye mu kulitombola na cizango ca Yehova. Co lalo tunapande kutwalelelaho kulinga ngoco.

4. Tunapande kulinga bika mangana bisinganyeka bya kaye keti bitungumune?

⁴ Mutukapwa ba kulumbunuka, byuma byoshe bitukalinga bikazibisa Yehova kubwaha. Oloni ha simbu ino tunapande kutwalelelaho kupanga na nzili mangana tuzibise Yehova kubwaha. Ku mukanda wa Loma 12:2, Paulu natunangula ngwendi tunapande kutengulula bisinganyeka byetu mangana tuzibuke cizango ca Njambi. Kutwapandele kutabesa bisinganyeka bya kaye bitungumune oloni tunapande kulilula mangana tumone indi bisinganyeka bya Njambi bikebyo bili na kutukwasa omwo tulyakela bilengo na kwangula bya kulinga.

5. Twasa kwilula bati bisinganyeka byetu omwo litangwa lya Yehova lili muyehi? (Taleni cikupulo.)

⁵ Cakumwenako, Yehova ashaka ngwendi twanuke “kukalako kwa litangwa” lyendi. (2 Pita 3:12) Lihuleni ngweni: ‘Kuma futisi yange imwesa ngwayo tuli na kuyoya mu matangwa a kukotoka ndi? Kuma byuma binjangula kutalesa ku sikola nambe ku bipangi bimwesa ngwabyo kupangela Yehova cikeco cuma ca seho manene mu kuyoya kwange ndi? Kuma njakulahela ngwange Yehova anjikwasa na naanga yange kuwana byuma bya ku mubila indi simbu yoshe njikalishoshomwena mwakuwanena byuma bya ku mubila?’ Yehova abwahelela manene nga atumona tweseka mutwasela mwoshe kuyoya mu kulitombola na cizango cendi.—Mate 6:25-27, 33; Filp 4:12, 13.

6. Bika bitunapande kutwalelelaho kulinga?

⁶ Tunapande kwilula bisinganyeka byetu simbu yoshe na kutengululako byuma bimo mu kuyoya. Paulu walekele baka-Kristu ba  ku Korinte ngwendi: “Twaleleleniho kulyeseka mangana mumone indi mucili mu kukulahela. Twaleleleniho kulilula mangana mumone mumunapu.” (2 Kori 13:5) Kukala “mu kukulahela” kukulumbununa lika kukunguluka na kulinga cipangi ca kwambulu embwe. Kunambateselela bisinganyeka byetu, byuma bitushungwiya na byuma bitushongangeya kulinga obyo byuma. Ngeci, tunapande kutanda Lijwi lya Njambi na kusinganyeka mwakasinganyekela mangana tutwaleleleho kutengulula bisinganyeka byetu na kuyoya mu kulitombola na cizango ca Yehova.—1 Kori 2:14-16.

7. Kwesekesa na mukanda wa Efeso 4:31, 32, byuma muka bikwabo bitunapande kulinga, co mwafwa bika kunasa kukaluwa kubilinga?

⁷ Tandeni Efeso 4:31, 32. Cuma cikwabo ca seho citupande kulinga cinapu ‘kuzala bunu bwabuha.’ (Efeso 4:24) Oloni tunapande kulifwita mangana twase kulinga ngoco. Tunapande kupanga na nzili mangana tuhyane byuma bya kulula, butenu na kulubala. Mwafwa bika kwakukalu kulinga ngoco? Mwafwa bifwa bimo byabibi, byapwa byabikalu kubyecela. Cakumwenako Mbimbiliya yendeka ngwayo banu bamo bapwa “baka-matoto,” co lalo “baka-kulubala manene.” (Visi 29:22) Munu uje ali nebi bifwa byabibi, kunasa kumukaluwila kubyecela bwasi, co binasa kusholoka lalo nameme munima ya kumumbwitika. Mukemwo mucimwesela cakumwenako cinatako.

8-9. Byaliwanene nabyo ndolome Stephen bimwesa bati ngwabyo tupande kutwalelelaho kupanga na nzili mangana tumbile kuti bunu bwa laja?

⁸ Ndolome Stephen wapwile muka-kulubala manene. Wendekele ngwendi: “Nameme munima ya kunjimbwitika anga njapandele kupanga na nzili mangana njecele kulubala-lubala bwasi. Cakumwenako, litangwa limo mutwakele na kwambulwila ha njibo na njibo, njashatukisile mwizi uje webile cisanzi cakele mu munyau wange. Omwo njakele muyehi na kumukwata, wombilile cisanzi na kutewa. Munjalekele bakwetu ou muzimbu, mukulunu uje wakele hamo netu wanjihwile ngwendi, ‘Stephen, ngwe wamukwatele ngwe wamulingile bati?’ Eci cihula canjilingisile njinanguke ngwange njapandele kutwalelelaho kulifwita kukala mu kwoloka na bakwetu.” b

⁹ Byuma byaliwanene nabyo ndolome Stephen bimwesa ngwabyo tunasa kwilukila kulinga byuma byabibi bije bitusinganyeka ngwetu tunabyecela. Nga byuma bya cifwa eci bilingiwa kuli yeni, keti muzeye na kusinganyeka ngweni munonowa kupwa baka-Kristu ba kulongwa. Kapositolo Paulu nendi waliwanene nobu bukalu. Wendekele ngwendi: “Munjishaka kulinga byabibwa, co byabibi bili laja muli yange.” (Loma 7:21-23) Ha kupwa baka-Kristu ba kujeneka kulumbunuka, tubaboshe tukalifwiti na tulingo-lingo twatubi tuje tukashaka kutwilukila ngwe mwa likungu na mazilo bije bikaija simbu yoshe mu binjibo byetu. Tunapande kutwalelelaho kupanga na nzili mangana tutwaleleho kupwa ba kujela simbu yoshe. Twasa kulinga bati ngoco?

10. Twasa kuhyana bati tulingo-lingo twatubi? (1 Iwano 5:14, 15)

¹⁰ Lombeni Yehova amikwase kuhyana kalingi-lingo kaje kali na kumikaluwila kukecela, co kulaheleni ngweni amitolilila na kumikwasa. (Tandeni 1 Iwano 5:14, 15.) Nameme Yehova kamanesa kalingo-lingo keni mu kukomokesa, oloni amyana nzili mangana mukolese na kujeneka kukelukila lalo. (1 Pita 5:10) Ngeci, lingeni byuma bije bilitombola na malombelo eni, keti mulinge byuma bije bilingisa kalingo-lingo keni kamilukile. Cakumwenako, keti mukenge mafilimu nambe ma pulogilamu  a ha TV na kutanda mizimbu ije imwesa ngwe kukwabihile kukala na kalingo-lingo kakabi kamunecela. Keti mwecelele mashungu amabi kutwalelelaho kukala mu bimbunge byeni.—Filp 4:8; Kolo 3:2.

11. Bika bitunapande kulinga mangana tutwaleleho kuzala bunu bwabuha?

¹¹ Nameme munombila kuti bunu bwalaja, oloni kunapu kwa seho kuzala bunu bwabuha. Twasa kulinga bati ngoco? Lyakeleni cilengo ca kutembwinina Yehova omwo mulilongesa bifwa byendi. (Efeso 5:1, 2) Cakumwenako, nga mutanda muzimbu wa mu Mbimbiliya uje umwesa mwakakonekela Yehova, co lihuleni ngweni: ‘Kuma njikakonekela bakwetu ndi?’ Nga mutanda muzimbu uje umwesa omwo Yehova wamweselelemo ngozi ku tuhutu, co lihuleni ngweni: ‘Kuma nange njikalingi byuma bije bimwesa ngwabyo njili na kuzibila ngozi bandolome na bandokazi bange baje bali mu buhutu ndi?’ Twaleleleniho kutengulula bisinganyeka byeni ha kuzala bunu bwabuha, co kaleni na mbunge ya kubandamena omwo mulinga ngoco.

12. Ndolome Stephen walimwenenene bati ngwendi Mbimbiliya ili na nzili ya kutengulula buyoye bwa banu?

¹² Ndolome Stephen itunabanga kusimutwiya washangumukile kuzala bunu bwabuha kamandondo-kamandondo. Wendekele ngwendi: “Kushwa habanjimbwitikilile, njaliwana na byuma byabingi bije byesi kunjilingisile njilubale manene. Oloni njalilongesa kukwata mbunge na kuseza banu baje balingila shakelo byuma mangana banjilubalese nambe kumanesa bukalu mu ngila yeka. Banu babangi, kwambateselela na mwebwange bakanjishangala mwafwa ya kulifwita kwange. Kunjasinganyekele ngwange njasa kutenguluka! Kunjesi kulishasha mwafwa ya kutengulula futisi yange. Njakulahela ngwange obu bunapu bukaleho bumwesa ngwabwo Mbimbiliya ikatengulula buyoye bwa banu.”

13. Bika bitukwasa tukale na mashungu amabwa? (Galatiya 5:16)

¹³ Tandeni Galatiya 5:16. Yehova natwana sipilitu yendi ya kujela mangana itukwase kulwisa mashungu amabi. Nga tutanda Lijwi lya Njambi tulingisa ei sipilitu itutwamenene. Co lalo tukatambula sipilitu ya kujela mutukakala ku biwano. Ku biwano bya baka-Kristu tukaliwana na bandolome na bandokazi baje bali na kweseka mubasela mwoshe kulinga byabibwa ngwe yetu, co kulinga ngoco kukatutakamesa manene. (Hebe 10:24, 25; 13:7) Co lalo nga tulomba Yehova kutundilila kwisi ya mbunge ngwetu atukwase, co atwana sipilitu yendi ya kujela mangana tukale na nzili ya kulwisa kalingo-lingo kakabi. Kulinga ebi byuma kukutwonowesa kukala na mashungu amabi. Oloni kutukwasa tujeneke kulinga byuma byabibi bije bitushungwiya. Mukanda wa Galatiya 5:16 umwesa ngwawo baje benda mu sipilitu ‘Kubesi kulinga mwaya mashungu a situ.’

14. Mwafwa bika kwapwa kwa seho kutwalelelaho kulifwita kukala na mashungu amabwa?

¹⁴ Nga twashangumuka kulinga byuma bije bitukwasa tukanyamese busamba bwetu na Yehova, co tunapande kweseka mwoshe mutwasela kutwaleleho kulinga obyo byuma na kukala na mashungu amabwa. Mwafwa bika tunapande kulinga ngoco? Mwafwa kuli citozi cetu uje kesi kulala. Ou citozi napu kushungwiya kulinga byuma byabibi. Nameme munima ya kutumbwitika tunasa kushungwiya kulinga byuma bije kubyapandele bya kufwa ngwe kweha bweho bwa kulihyana, kupenda bwala na kukenga bikupulo bya bukwizi. (Efeso 5:3, 4) Ndolome umo wa mukwenje wendekele ngwendi: “Cuma cimo cinanjikaluwila manene cinapu kwecela kushungwiya kulilala na mukwetu munalume.  Njasinganyekele ngwange hamo mu kwita kwa simbu njecela kukala na mashungu a cifwa eci, oloni njicikalifwiti nawa mashungu.” Bika byasa kumikwasa nga kuli na kumikaluwila kuhyana mashungu amabi?

15. Mwafwa bika kutakamesa kuzibuka ngwetu na ‘bakwetu’ bali na kulifwita na mashungu amabi atuli na kulifwita nawo? (Taleni cikupulo.)

15 Omwo mutwalelelaho kulwisa mashungu amabi aje ali na kumikaluwila kuwahyana, anukeni ngweni keti likalyeni. Mbimbiliya ngwayo: “Ceseko coshe cimuliwana naco, na bakweni nabo banaliwana naco.” (1 Kori 10:13a) Awa majwi bawasonekelele bandolome na bandokazi baje bakele na kuyoya mu Korinte. Bamo babo bapwile baka-kulinga bukoi, bitakwa, co banalume bamo bakele na kulala bakwabo banalume simbu kanda bapwe baka-Kristu. (1 Kori 6:9-11) Kuma munima ya kubambwitika kubakele lalo na mashungu amabi ndi? Hamo kuwakele. Nameme bapwile baka-Kristu bakubwabesa oloni kubapwile ba kulumbunuka. Ngeci simbu imo nabo bakele na kulifwita na mashungu amabi. Awa majwi atakamesa. Bika twendekela ngoco? Mwafwa amwesa ngwawo mashungu amabi atuli na kulifwita nawo, na bakwetu banalifwiti nawo na kuwahyana. Cili bene mwasa kutwalelelaho kukanyama “mu likulahelo, oku muzibuka ngweni tuyando tumuli na kumona tuketwo tuyando twa kulifwa tubali na kuliwana natwo bandolome beni boshe.”—1 Pita 5:9.

16. Bisinganyeka muka bitunapande kujenjuka, co mwafwa bika?

¹⁶ Mukobela mu bukalu nga musinganyeka ngweni kukwesi munu asa kuzibisisa bukalu bumuli na kuliwana nabwo. Bisinganyeka bya cifwa eci byasa kumizeyesa na kumilingisa mulizibe ngweni kumwasa kuhyana mashungu amuli nawo. Mbimbiliya imwesa ngwayo twasa kuhyana. Mukemwo yendeka ngwayo: “Njambi wapwa wa kulongwa, kasa kumyecelela muliwane na ceseko cije kumwasa kukolesela. Nga muliwana na ceseko, Njambi amishokolwela ngila mangana mwase kukolesa omwo mu ceseko.” (1 Kori 10:13) Ngeci, nameme tukale na mashungu amabi anzili manene, anga twasa  kuwahyana. Yehova atukwasa tujeneke kulinga byuma byabibi bitunasa kushungwiya.

17. Nameme kutwasa kwonowesa mashungu amabi kwija mu bimbunge byetu, oloni byuma muka bitwasa kulinga?

¹⁷ Anukeni ngweni ha kupwa banu ba kujeneka kulumbunuka, kutwasa kwonowesa mashungu amabi kwija mu bimbunge byetu. Oloni mutushangumuka kukala na mashungu amabi, tuwabyaneni bwasi-bwasi ngwe mwalingile Jozefu omwo watewele munakazi wa Potifalo. (Kusha 39:12) Kutwapandele kulinga byuma byabibi bitushungwiya.

18-19. Bihula muka bitunapande kulihula omwo tulifwita kutengulula bisinganyeka byetu?

¹⁸ Tunapande kutwalelelaho kupanga na nzili mu kutengulula bisinganyeka byetu mangana byuma bitusinganyeka na kulinga bilitombole na cizango ca Yehova. Tunapande kulilula simbu yoshe na kulihula ngwetu: ‘Kuma njili na kulinga byuma mu ngila ije imwesa ngwayo njananguka ngwange tuli na kuyoya mu matangwa a kukotoka ndi? Kuma njili na kweseka mwoshe munjasela kuzala bunu bwabuha ndi? Njili na kutabesa sipilitu ya Yehova injikwase kulwisa mashungu amabi ndi?

¹⁹ Omwo mulilula yeni babenya keti musinganyeke ngwendi mulinga byuma byoshe mu kulumbunuka. Oloni bwaheleleni mwafwa ya byuma byabibwa bimunasa kulinga. Nga munanguka hamunapande kupangela, co keti muzeye, oloni kabangeyeni cinangulo cili ku mukanda wa Filipu 3:16. Ou mukanda ngwawo: “Hoshe-hoshe hatunete mu kukola, tutwaleleleniho kwenda mwamubwa omu mu ngila ya kulifwa.” Nga mulinga ngoco, co kulaheleni ngweni Yehova abezikisa kulifwita kweni omwo mutwalelelaho kutengulula bisinganyeka byeni.