Bzimogeni bzinthu bzimwebzi

Ndokoni pa mbuto ya misolo ya nkhani

NKHANI YAKUPFUNZA 2

“Bvumani Kuti Mulungu Acinje Makumbukidwe Yanu”

“Bvumani Kuti Mulungu Acinje Makumbukidwe Yanu”

“Bvumani kuti Mulungu acinje makumbukidwe yanu kuti mudziwe bzomwe Mulungu ambafuna, bzomwe mpsabwino, bzakubvumizika na bzakulungama.” — AROMA 12:2.

NYIMBO 88 Tidziwiseni Njira Zanu

BZOMWE TIN’PFUNZA a

1-2. N’ciyani comwe tin’funika kupitiriza kucita tikabatizidwa? Fotokozani.

 KODI mumbapsaira kangasi m’nyumba mwanu? Imwepo mumbapsaira m’nyumba yomwe mun’funa kukhala; mumbamupsaira bwino-bwino kuti mukhale mudacena. Tsono n’ciyani cingacitike mukasaya kumupsaira pomwe? M’nyumbamo mungapswipe. Ndipopa mun’funika kumbamupsaira nthawe zentse kuti mukhale mudacena.

2 Tin’funikambo kucita bzibodzi-bodzibzi pa nkhani ya nzeru zathu na unthu bwathu. Pomwe tinati kubatizidwa, ifepano timbacita nyongo kuti “[tibzicenese] pa bzinthu bzomwe bzimbapswipiza thupi na mzimu.” (2 Akolinto 7:1) Tsono tikabatizidwa, ifepano tin’funika kuteweza malango ya mpostolo Paulo, yakuti: “pitirizani kukhala wanthu wapsa.” (Aefezo 4:23) Thangwe ranyi kucita bzimwebzi n’kwakufunika? Kucita bzimwebzi n’kwakufunika thangwe rakuti pang’ono na pang’ono tingayambe pomwe kukhala na makhalidwe yomwe yangaticitise kukhala wakupswipa kwa Yahova. Ndipopa kuti tipitirize kukhala wakucena kwa Yahova, tin’funika kumbabzidinga nthawe zentse kuti tidziwe nzeru zathu, unthu bwathu na bzomwe tingacite nzeru zakuipa zikatibwerera.

‘PITIRIZANI KUCINJA NZERU ZANU’

3. Kodi ‘kucinja makumbukidwe yathu’ kumbathandauza ciyani? (Aroma 12:2)

3 Kodi n’ciyani comwe tin’funika kupitiriza kucita kuti ticinje makumbukidwe yathu ayai nzeru zathu? (Werengani Aroma 12:2.) Fala la Cigerego lomwe lidasanduliziridwa kuti ‘kucinja makumbukidwe’ lingasanduliziridwembo kuti “kucinja nzeru.” Ndipopa kucinja nzeru kumbathandauza lini kundokhala munthu wabwino pa bzinthu bzing’ono-ng’ono basi. Koma kumbathandauza kupitiriza kucinja makhalidwe yathu tikawona kuti yakubverana lini na bzomwe Yahova ambafuna. Bzimwebzi bzimbacitidwa lini kabodzi kokha. Ni bzinthu bzomwe tin’funika kumbabzicita nthawe zentse.

Kodi bzomwe mumbasankhula kucita pa nkhani ya mapfunziro na basa bzimbalatiza kuti mumbaikha Umambo bwa Mulungu pa mbuto yakutoma? (Onani ndime 4-5) c

4. Kodi tin’funika kucita ciyani kuti titcenkhe kutewezera nzeru za wanthu wa m’dzikoli?

4 Tikadzakhala wanthu wakulungama mu dziko lipsa, tin’dzacita bzinthu bzomwe Yahova ambakomedwa nabzo nthawe zentse. Tsono pakali pano, ifepano tin’funika kucita nyongo kuti Yahova ambakomedwe nafe. Onani kuti pa Aroma 12:2, mpostolo Paulo adalewa kuti tin’funika kucinja makumbukidwe yathu kuti tidziwe bzomwe Mulungu akufuna kuti ticite. Ifepano tin’funika lini kubvuma kutewezera nzeru za wanthu wa m’dzikoli. Koma tin’funika kupitiriza kumbabzidinga kuti tiwone penu bzomwe timbacita bzikulatiza kuti timbatsogoleredwa na nzeru za Mulungu ayai za dzikoli.

5. Kodi tin’funika kubzibvunza ciyani tikakumbukira kuti ntsiku ya Yahova ikufundera? (Onani cithunzi-thunzi.)

5 Mbatikumbukireni nkhani ibodzi. Yahova akufuna kuti ‘timbakumbukire bza kubwera kwa ntsiku yace.’ (2 Pedru 3:12) Bzibvunzeni kuti: ‘Kodi bzomwe nimbacita bzimbalatiza kuti inepano nimbakhulupira kuti dzikoli lin’pfudzidwa tsapanopa? Kodi bzomwe nimbakumbuka pa nkhani ya kupfunza na basa bzimbalatiza kuti nimbawona kuti kutumikira Yahova ni cinthu cakufunika kwene-kwene? Kodi nimbakhulupira kuti Yahova an’dzandithandiza kudyesa banja langu, ayai nimbandokhala na thupo ndikakumbuka bzinthu bzakutsogolo?’ Dziwani kuti Yahova ambakomedwa kwene-kwene akawona kuti tikucita bzinthu bzomwe iye ambakomedwa nabzo. — Mateu 6:25-27, 33; Afilipi 4:12, 13.

6. N’ciyani comwe tin’funika kupitiriza kucita?

6 Ifepano tin’funika kukhala na nthawe ya kumbabziwona tekha kuti tidziwe kuti tina nzeru za moda wanyi ticicinja tikawona kuti tayamba kukhala na nzeru zakuphonyeka. Paulo adauza Akristau wa ku Kolinto kuti: “Pitirizani kubziyeza kuti muwone penu mukana cikhulupiro cakulimba. Pitirizani kubziyeza kuti muwone kuti ndimwe munthu wa mtundu wanyi.” (2 Akolinto 13:5) Kukhala na “cikhulupiro cakulimba” kumbathandauza bzinthu bzizinji, sikuti kundoyenda ku mitsonkhano na ku upalizi basi. Nzeru zathu na bzicito bzathu bzin’funikambo kulatiza kuti tina cikhulupiro. Ndipopa tikambawerenga Fala la Mulungu, kupfunza nzeru zace na kucita bzinthu bzomwe iye ambakomedwa nabzo, nzeru zathu zin’dzacinja. — 1 Akolinto 2:14-16.

‘BVALANI UNTHU BUPSA’

7. N’ciyani cinango comwe tin’funika kucita, ndipo thangwe ranyi cingakhale cakunesa? (Aefezo 4:31, 32)

7 Werengani Aefezo 4:31, 32. Tikacinja nzeru zathu, tin’funikambo ‘kubvala unthu bupsa.’ (Aefezo 4:24) Kuti bzimwebzi bzikwanisike, tin’funika kucita nyongo. Tin’funika kucita nyongo kuti tisiye kukhala na makhalidwe ninga kupopota, ukali na ciya. Thangwe ranyi kucita bzimwebzi kungakhale kwakunesa? Thangwe bzimbanesa kusiya makhalidwe yomwe tidakula nayo. Kumbukirani kuti Bibliya limbalewa kuti pana wanthu omwe “ambadiza lini kukalipa” ndipo “ambapopota kwene-kwene.” (Mimwani 29:22) Kutcenkha kukhala na makhalidwe yamweya kungakhale kwakunesa kwene-kwene napo tikabatizidwa. Ndime ikubwerayi ikulatiza bzimwebzi.

8-9. Kodi n’ciyani cidacitikira m’bale Stefen, ndipo tikupfunza ciyani na bzimwebzi?

8 M’bale munango wacemeredwa Stefen bzikhambamunesa kusiya msambo wa kumbakalipa-kalipa. Iye adalewa kuti: “Napo pomwe ndidabatizidwa, ndidacita nyongo kuti ndileke kumbakalipa-kalipa. Ntsiku ibodzi pomwe ndikhacoka kukapalizira mui na mui, mbava idandibera radio m’karo mwangu. Ndipo ndidayamba kuithamangisa. Pomwe ndikhadasala pang’ono kuiphata, iyo idagwesa radioyo icithawa. Pomwe ndikhafotokozera abale nkhaniyi, mkulu m’bodzi wa gwere adandibvunza kuti: ‘Stefen, kodi iwepo ungadacita ciyani ungadamuphata?’ Mbvunzo umweyu udandicitisa kuti ndiyambe kukumbukira bwino-bwino bza unthu bwangu nakuti ndipitirize kucita nyongo kuti ndikhale wakugwa mpfuwa.” b

9 Bzomwe bzidacitikira m’bale Stefen bzikulatiza kuti ifepano tingawonese makhalidwe yakuipa pa nthawe iri-yentse, napo ticikumbuka kuti tidasiya kale makhalidweyo. Bzimwebzi bzikakucitikirani, lekani kubwerera m’mbuyo. Ndipo lekani kukumbuka kuti imwepo mukuthemera lini kukhala Mkristau. Kumbukirani kuti napo mpostolo Paulo caiye adalewambo kuti: “Pomwe ndikufuna kucita cinthu cabwino, cinthu cakuipa cimbakhala mwa ine.” (Aroma 7:21-23) Akristau wentse mbakuperewera, ndipopa nthawe iri-yentse angalatize makhalidwe yakuipa yomwe yali ninga pfumbi lomwe lapita m’nyumba. Tsono ifepano timbadziwa kuti m’nyumba mwathu mukapswipa timbafunika kumupsaira kuti mupitirize kukhala mudacena. Tin’funikambo kucita bzibodzi-bodzibzi pa nkhani ya makhalidwe yathu. Kodi tingacite tani bzimwebzi?

10. Kodi n’ciyani comwe tingacite kuti tipitirize kutcenkha makhalidwe yakuipa? (1 Juwau 5:14, 15)

10 Penu pana makhalidwe yakuipa yomwe yakukunesani kuyasiya, pembani kwa Yahova mucimuuza bzimwebzo, ndipo dziwani kuti iye an’dzatetekera mipembo yanu na kukuthandizani. (Werengani 1 Juwau 5:14, 15.) Yahova an’dzacinja lini makhalidwe yathu mwakudabwisa, koma iye an’dzatipasa mphanvu kuti tileke kubwerera m’mbuyo. (1 Pedru 5:10) Pitirizani kucita bzinthu mwakubverana na mipembo yanu. Lekani kucita bzinthu bzomwe bzingakucitiseni kukhala na unthu bwakale. Tcenkhani kumbawona mavidiyo, programa za pa televisão ayai kumbawerenga nkhani zomwe zimbawonesa ninga kuti makhalidwe yomwe mudasiyayo ngabwino. Ndipo citani nyongo kuti muleke kumbakumbuka bzinthu bzakuipa. — Afilipi 4:8; Akolose 3:2.

11. Kodi n’ciyani comwe tingacite kuti tibvale unthu bupsa?

11 Mukakhundula unthu bwanu bwakale, mpsakufunika kuti mubvale unthu bupsa. Kodi mungacite tani bzimwebzi? Mungacite bzimwebzi mwa kutewezera Yahova pomwe mukupfunza makhalidwe yace yabwino. (Aefezo 5:1, 2) Tiyezezere kuti imwepo mukuwerenga nkhani ibodzi ya m’Bibliya yomwe ikulatiza kuti Yahova ambalekerera. Imwepo mungabzibvunze kuti: ‘Kodi inepano nimbalekerera anzangu?’ Penu mukuwerenga nkhani ya m’Bibliya yomwe imbalatiza kuti Yahova ambabvera ntsisi wanthu omwe akubonera, mungabzibvunze kuti: ‘Kodi inepano nimbabverambo ntsisi abale na mpfumakazi zangu omwe akubonera? Ndipo kodi bzomwe nimbacita bzimbalatiza kuti nimbawabveradi ntsisi?’ Pitirizani kucinja nzeru zanu mwa kubvala unthu bupsa, ndipo pitirizani kucita bzimwebzi napo kuti nthawe zinango bzimbakunesani.

12. Kodi bzomwe bzidacitikira m’bale Stefen bzikulatiza tani kuti Bibliya lina mphanvu ya kucinja makhalidwe ya munthu?

12 M’bale Stefen, omwe afotokozedwa kale ule, pang’ono na pang’ono adakwanisa kubvala unthu bupsa. Iye adati: “Kuyambira pomwe ndidabatizidwa, padacitika bzinthu bzakusiyana-siyana bzomwe bzikhandicitisa kuti ndikalipe, ndipopa ndikhafunika kukhala munthu wakubziphata. Ndidawona kuti mpsabwino kukhala patali na wanthu omwe akhambafuna kundinyosa, ndipo ndikhambacokeratu munthu akandinyosa. Wanthu azinji, na mkazangu kubodzi, adakwanisa kuwona kuti ndacinja ndipo nimbakwanisa kucita bzinthu mwakuderekha. Ndidadabwa kwene-kwene pomwe iwo adandiuza bzimwebzi. Tsono nimbawona kuti bzimwebzi bziribe kundocitika bzokha. Bumwebu ni umboni bwakuti Bibliya limbakwanisa kucinja makhalidwe ya munthu.”

LEKANI KUBVUMA KUKUNDIDWA NA NZERU ZAKUIPA

13. N’ciyani cin’dzatithandiza kutcenkha kucita bzinthu bzakuipa? (Agalatiya 5:16)

13 Werengani Agalatiya 5:16. Yahova ambatipasa mzimu wace wakucena kuti atithandize kupitiriza kucita bzinthu bzabwino. Tikambapfunza Fala la Mulungu, timbacitisa kuti mzimu wakucenayo uphate basa mwa ifepano. Ndipo mzimu wakucenayo umbatithandizambo tikakhala tayenda ku mitsonkhano. Pa mitsonkhano imweyi, ifepano timbaceza na abale na mpfumakazi omwe akucitambo nyongo kuti acite bzinthu bzabwino, ndipo bzimwebzi bzimbatilimbikisa kwene-kwene. (Ahebereu 10:24, 25; 13:7) Tikambapemba kwa Yahova, tin’funika kumbamuuza bzentse bzomwe bzikuticitisa thupo, ndipo iye an’dzatipasa mzimu wace wakucena omwe un’dzatithandiza kupitiriza kucita bzinthu bzabwino. N’cadidi kuti kupemba na kumbayenda ku mitsonkhano bzin’dzacitisa lini kuti tisiyiretu kukhala na nzeru zakuphonyeka, koma bzin’dzatithandiza kupitiriza kucita bzinthu bzabwino. Bzimwebzi ndibzo bzomwe bzimbafotokozedwa pa Agalatiya 5:16. Vesiri limbalewa kuti wanthu omwe ambapitiriza kufamba na mzimu wakucena ‘an’dzacita lini bzinthu bzakuthupi.’

14. Thangwe ranyi mpsakufunika kucita nyongo kuti tipitirize kukhala na makhalidwe yabwino?

14 Napo penu tayamba kucita bzinthu bzomwe bzimbatithandiza kukhala pa uxamwali bwabwino na Yahova, mpsakufunika basi kucita nyongo kuti tikhale na makhalidwe yabwino nakuti tileke kukundidwa na nzeru zakuipa. Thangwe ranyi? Thangwe rakuti nyamadulanthaka wathu ambaneta lini kutipumpsa. Nyamadulanthaka umweyu ni nzeru zakuipa. Nzeru zimwezi zingatibwerere basi napo kuti tabatizidwa kale. Ifepano tingafune kucita jogo zakubetca, kumwa kwene-kwene ayai kuwona pornografia. (Aefezo 5:3, 4) M’bale munango, omwe ni mulumbwana, adalewa kuti: “Cinthu cikulu comwe cikundinesa kusiya ni kusirira mwamuna mwanzangu. Ndikudziwa kuti nzeru zimwezi zingamale, koma ndikanazo basi.” Kodi n’ciyani cingatithandize kucosa nzeru zakuipa mu mtima mwathu?

Nzeru zakuipa zikakubwererani, kumbukirani kuti abale winango akhanazombo nzeru zakuipazo, koma adapitiriza kucita bzinthu bzabwino (Onani ndime 15-16)

15. Thangwe ranyi mpsabwino kudziwa kuti abale wathu ‘ambagumanambo na mayezo’? (Onani cithunzi-thunzi.)

15 Penu bzikukunesani kusiya khalidwe linango lakuipa, dziwani kuti muli lini mwekha. Bibliya limbalewa kuti: “Palibe mayezo yomwe mwagumana nayo, yomwe njakusiyana na yomwe wanthu winango ambagumana nayo.” (1 Akolinto 10:13a) Bibliya linango lidasandulizira mafala yamweya tenepa: “Palibe mayezo yomwe imwepo mwagumana nayo yomwe palibe munthu omwe akanati kugumana nayombo.” Mpostolo Paulo adanembera mafala yamweya Akristau omwe akhakhala mu mzinda wa Kolinto. Pomwe iwo akhanati kutendeuka, winango akhacita upombo, akhacita malume ya pa mphasa ya amuna ayai akazi okha-okha ndipo winango akhambamwa mpaka kuledzera. (1 Akolinto 6:9-11) Kodi mukukumbuka kuti iwo adasiyiratu nzeru zentse zakuipa pomwe adabatizidwa? Ne. Iwo akhali Akristau wakudzozedwa. Tsono iwo akhali wanthu wakuperewerambo ninga ifepano. Iwo akhafunika kupitiriza kucita nyongo kuti aleke kukhala na nzeru zakuphonyeka. Mpsabwino kwene-kwene kudziwa bzimwebzi. Thangwe ranyi? Thangwe bzimbatithandiza kudziwa kuti ndife lini tekha omwe tikucita nyongo kuti titcenkhe nzeru zakuipazo. Abale wathu winango adacitambo bzibodzi-bodzibzo. Ndipo imwepo mungakwanise kupitiriza kulimbisa “cikhulupiro canu, pakudziwa kuti abale wanu pa dziko lentse la pantsi, akugumanambo na mabvuto mabodzi-bodziya.” — 1 Pedru 5:9.

16. Kodi tin’funika kutcenkha kukhala na nzeru ziponi, ndipo thangwe ranyi?

16 Tin’funika kutcenkha kukumbuka kuti palibe munthu angakwanise kubvesesa mabvuto yomwe tikugumana nayo. Thangwe ranyi? Thangwe nzeru zimwezi zingaticitise kukumbuka kuti palibe bzomwe tingacite ndipo tingakwanise lini kupitiriza kucita bzinthu bzabwino. Bibliya limbalewa kuti: “Mulungu ngwakukhulupirika ndipo iye an’dzalekerera lini kuti muyezedwe mpaka kufika pomwe mungakwanise lini kupirira, koma pomwe mukugumana na mayezoyo, iye an’dzakupasani njira yakupulumukira kuti mukwanise kuyapirira.” (1 Akolinto 10:13b) Ndipopa tingakwanise kupitiriza kukhala wakukhulupirika kwa Yahova napo kuti mtima wakufuna kucita bzinthu bzakuipa ungakhale wa mphanvu kwene-kwene. Ndipo dziwani kuti Yahova an’kuthandizani kucita bzinthu bzabwino.

17. Kodi n’ciyani comwe tingakwanise kucita napo kuti tingakwanise lini kutcenkheratu nzeru zakuipa?

17 Lekani kuyebwa kuti ifepano ndife wanthu wakuperewera ndipo tingakwanise lini kutcenkheratu kukhala na nzeru zakuipa. Tsono nzeruzo zikabwera, ifepano tingatcenkhe kucita bzinthu bzakuipa. Tingacite bzinthu mwakukhwimika ninga momwe adacitira Zuze pomwe adalamba kupumpsidwa na mkazi wa Potifari. (Ciyambo 39:12) Imwepo mun’funika lini kubvuma kukundidwa na nzeru zakuipa!

PITIRIZANI KUCITA NYONGO

18-19. Kodi tin’funika kubzicita mibvunzo iponi pomwe tikucita nyongo kuti ticinje nzeru zathu?

18 Kucinja makumbukidwe yathu kumbathandauza kucinja nzeru zathu kuti zibverane na bzomwe Yahova ambafuna. Kuti tikwanise kucita bzimwebzi, tin’funika kumbabzibvunza kuti: ‘Kodi bzomwe nimbacita bzimbalatiza kuti ndikudziwa kuti tikukhala mu ntsiku zakumalizira? Kodi ndikupitiriza kubvala unthu bupsa? Kodi nimbabvuma kuti mzimu wa Yahova unditsogolere kuti ndikwanise kutcenkha kucita bzinthu bzakuipa?’

19 Pomwe mukupitiriza kudinga makhalidwe yanu, dziwani kuti bzin’dzakwanisika lini kuti mukhale munthu wakulungamiratu. Ndipo mukawona kuti pana cinthu comwe mun’funika kucinja, lekani kubwerera m’mbuyo. Tewezani malango ya mpostolo Paulo yomwe adauza Afilipi pa Afilipi 3:16. Iye adati: “Bziribe basa momwe tayendera patsogolo, mbatipitirizeni kufamba mu njira imweyi.” Mukacita bzimwebzi, Yahova an’dzakomedwa kwene-kwene ndipo an’dzakusimbani pomwe mukucita nyongo yakucinja nzeru zanu.

NYIMBO 36 Tikhotcerere Mitima Yathu

a Mpostolo Paulo adacenjeza Akristau anzace kuti aleke kutewezera nzeru za m’dzikoli. Malango yamweya ngakufunikambo kwa ifepano. Ifepano tin’funika kukhala tceru kuti tileke kutewezera nzeru zakuipa za m’dzikoli. Kuti tikwanise kucita bzimwebzi, tin’funika kupitiriza kucinja nzeru zathu tikawona kuti tayamba kukumbuka bzinthu bzomwe Yahova ambakomedwa lini nabzo. Kodi tingacite tani bzimwebzi? Nkhani ino in’tithandiza kudziwa.

b Onani nkhani yakuti Moyo Wanga Unkangoipiraipirabe yomwe iri mu Ntsanza ya Mulindiri ya 1 Julho, 2015 (Chichewa).

c BZOMWE BZIKUCITIKA PA CITHUNZI-THUNZI: M’bale omwe ni tswaka akukumbuka bzomwe angacite pa nkhani yakuyenda ku universidade ayai kucita upainiya.